Η ΠΟΡΕΙΑ ΕΝΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΟ 1ο ΓΕΛ ΣΠΑΡΤΗΣ
1. 1
Η ΠΟΡΕΙΑ ΕΝΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΟ 1ο ΓΕΛ ΣΠΑΡΤΗΣ
Ο πολιτισμός, ως ένα ευρύ σύστημα αξιών και στάσεων και το σχολείο , ως
διαδικασία κοινωνικοποίησης σε αυτές τις αξίες και στάσεις , βρίσκονται σε
διαλεκτική σχέση. Η πολιτισμική πραγματικότητα προβάλλει πρότυπα ανάπτυξης
της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Το σχολείο πάλι , ως δυναμικός και ευαίσθητος
δέκτης , βιώνει την πραγματικότητα αυτή και τη διαμορφώνει. Επομένως ,
πολιτισμός και σχολείο είναι δυο έννοιες που βρίσκονται σε συνεχή
αλληλεπίδραση και εποικοδομητικό διάλογο.
Το ψηφιδωτό υπήρξε σημαντικό κεφάλαιο της αρχαίας ελληνικής τέχνης.
Χρησιμοποιήθηκε, κυρίως, για τη διακόσμηση των δαπέδων των οικιών, ιδιαιτέρως
εκείνων της τραπεζαρίας και του προθάλαμου. Από την Αρχαία Ελλάδα παρέλαβαν
την τέχνη του ψηφιδωτού οι Ρωμαίοι και κατόπιν οι Βυζαντινοί, στα χέρια των
οποίων έφτασε σε μεγάλη ακμή.
Η Σπάρτη ευτύχησε να φυλάξει στα σπλάχνα της μερικά από τα ωραιότερα
ψηφιδωτά που σώθηκαν ως τις ημέρες μας σε ολόκληρη την Ελλάδα. Τα ψηφιδωτά
της Σπάρτης, που βρέθηκαν στο χώρο που κατέχει η σημερινή πόλη, ανήκουν στα
όψιμα ρωμαϊκά χρόνια, κατασκευάστηκαν δηλαδή γύρω στο τέλος του 3ου και το
τέλος του 4ου μ.Χ. αιώνα. Ο μεγάλος αριθμός των ψηφιδωτών δείχνει ότι από το
δεύτερο μισό του 3ου και όλο τον 4ο μ.Χ. αιώνα άκμασε ένα σπουδαίο εργαστήριο
με προτίμηση στα θέματα του ομηρικού έπους και του μύθου, σε μορφές χθονίων
θεών αλλά και σε πρόσωπα της ιστορίας.
Με βάση τα παραπάνω, μαζί με τους μαθητές μας, αποφασίσαμε να ασχοληθούμε
με τα ψηφιδωτά σε πολιτιστικό πρόγραμμα στη διάρκεια του Σχολικού Έτους 2013 –
2014, με τίτλο: «Ψηφιδωτά. Μια τέχνη μέσα στο χρόνο και τους πολιτισμούς.
Σπάρτη - Πομπηία - Ραβέννα: η εξέλιξη του ψηφιδωτού από τα Ελληνιστικά
χρόνια έως και σήμερα».
2. 2
Επειδή οι μαθητές που ενδιαφέρθηκαν αρχικά ξεπερνούσαν τους 70 και από την
Α’ και από τη Β’ τάξη, αποφασίσαμε να κάνουμε δυο προγράμματα. Το 2ο
πρόγραμμα είχε σαν θέμα: «Ψηφιδωτά. Μια τέχνη μέσα στο χρόνο και τους
πολιτισμούς».
Φωτογραφίζω και ψηφοποιώ τα ψηφιδωτά της Σπάρτης, της Πομπηίας και της
Ραβέννας.
Ο στόχος μας ήταν διπλός. Από τη μια μεριά να μελετήσουν οι μαθητές μαζί μας
το θέμα θεωρητικά και να συλλέξουμε πληροφορίες για την τέχνη αυτή, από την
αρχαιότητα ως τις μέρες μας. Από την άλλη να γνωρίσουν την τέχνη αυτή στην
πράξη. Ο πρώτος στόχος έγινε πραγματικότητα. Ο δεύτερος όμως όχι, παρόλο που
έγιναν σημαντικές προσπάθειες και οι μαθητές ήθελαν να ασχοληθούν με τη
δημιουργία ψηφιδωτών. Ο λόγος ήταν κυρίως οικονομικός.
Οι δράσεις του προγράμματος ξεκίνησαν στις 2 Νοεμβρίου 2013 με την επίσκεψή
μας στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης μας, όπου μας έγινε λεπτομερή ξενάγηση
στα ψηφιδωτά του από την αρχαιολόγο κυρία Χαρά Γιαννακάκη. Τα ψηφιδωτά που
υπάρχουν στο Μουσείο είναι κυρίως της Ρωμαϊκής περιόδου. Είδαμε τον Αχιλλέα
στη Σκύρο, (αρχές 4ου αι. μ.Χ.) ντυμένο σα γυναίκα, τον αποκεφαλισμό της
Μέδουσας (3ος αι. μ.Χ.), γοργόνεια από θεατρικές παραστάσεις, παράσταση της
Aφροδίτης, τον Περσέα, τον Αλκιβιάδη, τον Απόλλωνα και τη Σαπφώ, τον Ορφέα,
πάνθηρες, και διάφορα διακοσμητικά ψηφιδωτά.
3. 3
Στις 9 Νοεμβρίου επισκεφθήκαμε τα πανέμορφα ψηφιδωτά της αρπαγής της
Ευρώπης, του Ορφέα και άλλων που βρίσκονται στη συμβολή των οδών
Διοσκούρων και Παλαιολόγου όπου μας έγινε, επίσης λεπτομερή, ξενάγηση από
τους συντηρητές της Ε΄ Εφορείας Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων
κυρίους Δημήτριο Τραγά και Αθανάσιο Σισμάνη.
4. 4
Στις 15 Νοεμβρίου, μετά τη σχολική εορτή για την Επέτειο του Πολυτεχνείου, οι
δυο συντηρητές της Ε΄ΕΚΠΑ μας υποδέχτηκαν και μας έδειξαν πως διασώζονται και
πως συντηρούνται τα ψηφιδωτά στο εργαστήρι που υπάρχει κοντά στο Εθνικό
Στάδιο της πόλης μας, στην οδό των Τριακοσίων ( Μπεμπέτσου ).
5. 5
Την Κυριακή 8 Δεκεμβρίου οι μαθητές μας είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν από
κοντά τις ψηφιδωτές διακοσμήσεις του Αγίου Δημητρίου στο Βυζαντινό Μυστρά, με
εκτενή εισήγηση από την υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων της 5ης
Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, αρχαιολόγο κα Κατσουγκράκη Γιάννα, καθώς
και εκτενή παρουσίαση των μεθόδων συντήρησης και αποκατάστασης των
μαρμαροθετημάτων που διατηρούνται στα μνημεία του Αρχαιολογικού Χώρου του
Μυστρά, από τον ειδικευμένο συντηρητή αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, κ. Γιάννε
Νίκο.
Την Παρασκευή 20 Δεκεμβρίου το μεσημέρι, μετά το τέλος του σχολικού
προγράμματος, πραγματοποιήθηκε συνάντηση στο σχολείο με τους γονείς και
κηδεμόνες των μαθητών, καθώς και με μαθητές των προγραμμάτων. Οι γονείς
6. 6
ενημερώθηκαν για την πορεία των προγραμμάτων και συζητήσαμε την προοπτική
εκπαιδευτικής επίσκεψης στην Ιταλία στα μέσα Φεβρουαρίου 2014.
Την Κυριακή 19 Ιανουαρίου 2014 οι μαθητές μας επισκέφθηκαν το πανέμορφο και
φιλόξενο κτίριο της Πνευματικής Εστίας Σπάρτης, όπου παρακολούθησαν την
ταινία με τίτλο: ΖΕΥΓΜΑ: ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΜΕΡΕΣ, σε σκηνοθεσία του Thierry
Ragobert, διάρκειας 52΄. Στην ταινία είδαμε τις τεράστιες προσπάθειες που
κατέβαλαν η Γαλλίδα αρχαιολόγος Κατερίνα Αμπαντί Ρενάλ και η ομάδα της, για να
περισώσουν τα σπουδαιότερα αρχαιολογικά ευρήματα λίγες μέρες πριν την ολική
καταστροφή της αρχαίας αυτής πόλης εξαιτίας της κατασκευής ενός φράγματος.
Θαυμάσαμε τα υπέροχα ελληνικά ψηφιδωτά και διακρίναμε την αγωνία και την
ικανοποίηση των αρχαιολόγων. Η ταινία βραβεύτηκε με το Βραβείο Σκηνοθεσίας
και το Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής ΑΓΩΝ 2002 «για την επιστημονική
τεκμηρίωση, την καλλιτεχνική αρτιότητα και τη διατήρηση της μνήμης που
απειλείται να χαθεί». Η προβολή της ταινίας ήταν ευγενική προσφορά της αστικής
μη κερδοσκοπικής εταιρείας ΑΓΩΝ (Διεθνή Συνάντηση Αρχαιολογικής Ταινίας του
Μεσογειακού Χώρου «ΑΓΩΝ» ), που μας διέθεσε δωρεάν και άλλο υλικό που
αφορά τα ψηφιδωτά.
Το Σάββατο 8 Φεβρουαρίου στην αίθουσα της Πνευματικής Εστίας Σπάρτης οι
μαθητές παρακολούθησαν την ταινία: «ΠΟΜΠΗΙΑ - Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΕΡΑ», μια
παραγωγή του BBC 2003, όπου χάρη στα ευρήματα των πιο πρόσφατων
ανασκαφών και στα εντυπωσιακά ειδικά εφέ, η πόλη ζωντάνεψε μπροστά μας και
παρακολουθήσαμε τις τελευταίες 24 ώρες των κατοίκων της μέχρι τη φονική έκρηξη
του ηφαιστείου του Βεζούβιου.
Ενδιάμεσα οι μαθητές του προγράμματος συμμετείχαν και στις δράσεις του 2ου
προγράμματος, της « Φωτογραφικής Ομάδας» και συγκεκριμένα : α) στις τρεις (3)
επισκέψεις, 23/11, 30/11 και 7/12/2013, στην αίθουσα της Λέσχης Φωτογραφίας
Σπάρτης, στον πεζόδρομο της οδού Κλεομβρότου, όπου ο πρόεδρός της κ. Γκλέκας
Ιωάννης έκανε θεωρητικά μαθήματα για την τέχνη της φωτογραφίας στους μαθητές
μας, β) την Κυριακή 15 Δεκεμβρίου στην επίσκεψη στη Μαγούλα, με τα ποδήλατά
7. 7
μας, στα Λαογραφικά Εκθέματα του κ. Παπαδόγιαννη Σπύρου, παλιού Διευθυντή
του σχολείου μας ο οποίος μας μίλησε για το μουσείο με τα Λαογραφικά Εκθέματα
που με κόπο και μεράκι δημιούργησε. Αφού τον ευχαριστήσαμε για τη μοναδική
εμπειρία που μας χάρισε και βγάλαμε πολλές αναμνηστικές φωτογραφίες
αποχωρήσαμε, γ) το Σάββατο 21 Δεκεμβρίου περπατήσαμε και φωτογραφήσαμε
στο κέντρο της πόλης μας , κάνοντας πράξη ό,τι σε θεωρητικό επίπεδο μάθαμε στις
προηγούμενες συναντήσεις μας στην αίθουσα της ΛΕ.ΦΩ.Σ., με τη βοήθεια και τις
συμβουλές του κυρίου Γκλέκα Ιωάννη, προέδρου της Λέσχης, δ) το Σάββατο 11
Ιανουαρίου 2014 επισκεφθήκαμε το Μουσείο Φωτογραφικών Μηχανών του Τάκη
8. 8
Αϊβαλή στο Μυστρά, όπου μας έκανε ξενάγηση ο κ. Γκλέκας Ιωάννης. Το Μουσείο
Φωτογραφικών Μηχανών δημιουργήθηκε από τη δωρεά της προσωπικής συλλογής
του γνωστού φωτογράφου Τάκη Αϊβαλή, που θεωρείται η μεγαλύτερη παγκοσμίως
ιδιωτική συλλογή φωτογραφικών μηχανών. Η συλλογή περιλαμβάνει περίπου 1.000
φωτογραφικές μηχανές, οι οποίες του χάρισαν το 2001 μια θέση στο βιβλίο των
ρεκόρ Guinness.
Από το Σάββατο 15 Φεβρουαρίου έως την Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου 2014
πραγματοποιήσαμε εκπαιδευτική επίσκεψη στην Ιταλία. Ο στόχος και ο
χαρακτήρας του ταξιδιού ήταν εκπαιδευτικός, επιμορφωτικός και τουριστικός, για
9. 9
να μπορέσουν να δουν τα παιδιά από κοντά και να κατανοήσουν το μέγεθος, τη
σημασία και τον πολιτιστικό πλούτο της πολιτιστικής κληρονομιάς μας.
Στην Πάτρα επισκεφθήκαμε το νέο Ιερό Ναό του Αγίου Ανδρέα, όπου είχαμε την
ιδιαίτερη χαρά και ευλογία να μας μιλήσουν για την ψηφιδογράφησή του, αλλά και
για την ιστορία του, ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Πατρών κ.κ. Χρυσόστομος
καθώς και ο προϊστάμενος του Ιερού Ναού Πρωτοπρεσβύτερος Πατέρας Νικόλαος
Σκιαδαρέσης.
Στην Ιταλία επισκεφθήκαμε πρώτα την αρχαία Πομπηία. Τα ψηφιδωτά που
υπάρχουν εκεί είναι ένα ακόμα στοιχείο της ελληνιστικής επίδρασης στην Πομπηία.
10. 10
Τα περισσότερα από τα έργα αυτά αντιγράφουν διάσημα έργα ελλήνων ζωγράφων.
Εκεί είδαμε ,εκτός των άλλων, ένα εκπληκτικό μωσαϊκό δάπεδο (διαστάσεων 3,5 χ
6 μ.), με θέμα την περίφημη μάχη της Ισσού, πιστό αντίγραφο, αφού το αρχικό
ψηφιδωτό του Αλεξάνδρου εκτίθεται στο Εθνικό αρχαιολογικό μουσείο της
Νάπολης.
Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε τη Ρώμη εκεί όπου το αρχαιοελληνικό στοιχείο
«παντρεύεται» άριστα με την αναγεννησιακή τέχνη, πράγμα που χαρακτηρίζει την
αρχιτεκτονική των κτιρίων της πόλης. Επισκεφθήκαμε το Βατικανό όπου είδαμε τη
Βασιλική του Αγίου Πέτρου, τα μουσείο του, όπου φιλοξενούνται αμύθητοι
11. 11
θησαυροί, αληθινά αριστουργήματα, καθώς και την Καπέλα Σιξτίνα με την υπέροχα
διακοσμημένη οροφή του παρεκκλησίου με θέματα παρμένα από την Παλαιά
Διαθήκη και τη Δευτέρα Παρουσία του Μιχαήλ Αγγέλου, το Κολοσσαίο, το λόφο του
Καπιτωλίου, το Δημαρχείο της Ρώμης, τις αρχαίες Ρωμαϊκές αγορές και το Πάνθεον.
Επίσης τη Βασιλική SANTA MARIA MAGGIORE, στην οποία θαυμάσαμε, εκτός των
άλλων, τα τριάντα έξι ψηφιδωτά που απεικονίζουν σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη.
Στη Φλωρεντία είχαμε περιήγηση και ξενάγηση στο ιστορικό κέντρο της πόλης,
όπου θαυμάσαμε πλήθος από αρχαία μνημεία. Επισκεφθήκαμε τον Καθεδρικό ναό
12. 12
της Παναγίας των Λουλουδιών, την πλατεία Ντέλλα Σινιορία, το Παλάτσο Βέκκιο,
σημερινό δημαρχείο της πόλης, την εκκλησία Σάντα Κρότσε, καθώς και το Ponte
Vecchio («Παλιά Γέφυρα), την παλαιότερη γέφυρα του ποταμού Άρνο, με την
εξαίσια πέτρινη κατασκευή. Δυστυχώς το Βαπτιστήριο, με τα πανέμορφα ψηφιδωτά
13. 13
του, ήταν κλειστό λόγω εργασιών συντήρησης.
Η Ραβέννα δεν ήταν η πόλη εκείνη που ανακάλυψε την τέχνη του ψηφιδωτού,
αλλά η πόλη στην οποία το ψηφιδωτό βρήκε την μέγιστη έκφρασή του. Πρόκειται
για ένα χώρο με βυζαντινά ψηφιδωτά σε πολύ καλή κατάσταση που προσφέρουν
μια εκπληκτική αναφορά της βυζαντινής τέχνης στον δυτικό κόσμο. Οι Βασιλικές
( Ναοί ) και τα Βαφτιστήρια της πόλης περιέχουν την πλουσιότερη κληρονομιά σε
ψηφιδωτά που χρονολογούνται από τον 5ο και τον 6ο αιώνα μ.Χ. Επισκεφθήκαμε,
μελετήσαμε και φωτογραφήσαμε, στα πλαίσια των προγραμμάτων, το Μαυσωλείο
της Γκάλα Πλακιδίας (Galla Placintia), τη Βασιλική του Άγιου Βιταλίου (San Vitale ),
και τη Βασιλική του Αγίου Απολλιναρίου του Νέου ( Basilica di Saint' Apollinare
Nuovo ).
14. 14
Συγκεκριμένα στο παλαιότερο μνημείο της Ραβέννας, το λεγόμενο Μαυσωλείο της
Γκάλα Πλακιδίας, κόρης του Θεοδοσίου του Β’, είδαμε, εκτός των
άλλων, το νυχτερινό ουρανό με 570 χρυσά αστέρια γύρω από ένα χρυσό σταυρό
στο θόλο του μαυσωλείου και πάνω από την είσοδο του μαυσωλείου την πολύ
γνωστή παράσταση που εικονίζει τον Χριστό ως καλό ποιμένα.
Στη βασιλική του Αγίου Βιταλίου, ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της
παλαιοχριστιανικής τέχνης στην Ιταλία, όπου κυριαρχεί και στην αρχιτεκτονική και
στην τέχνη του ψηφιδωτού η ανατολική Βυζαντινή επίδραση, είδαμε, εκτός των
άλλων εντυπωσιακών βυζαντινών ψηφιδωτών, τον αμνό του Θεού και τις
εξαιρετικές παραστάσεις του
16. 16
Η Βασιλική του Αγίου Απολλιναρίου του Νέου είναι γεμάτη χρυσοποίκιλτα
ψηφιδωτά, έργα τέχνης. Τα πιο σημαντικά ψηφιδωτά βρίσκονται
στους πλάγιους τοίχους του κεντρικού κλίτους πάνω από τις κιονοστοιχίες. Στο
νότιο τοίχο εικονίζεται πομπή με άνδρες μάρτυρες να κατευθύνονται στον ένθρονο
Χριστό. Πάνω από τις μορφές αναγράφονται τα ονόματα των μαρτύρων. Μεταξύ
17. 17
τους και απεικόνιση του Αγίου Δημητρίου από τις παλαιότερες στη βυζαντινή τέχνη.
Στο βόρειο τοίχο εικονίζεται πομπή γυναικών παρθένων να κατευθύνονται προς
την Παναγία «οδηγούμενες» από τους Τρεις Μάγους.
Η Ραβέννα θεωρείται η πρωτεύουσα του αρχαίου ψηφιδωτού και στην πόλη
υπάρχουν πάρα πολλά εργαστήρια που διατηρούν ζωντανή αυτή την εκπληκτική
τέχνη. Λόγω της ομορφιάς τους και της ιστορικής αξίας τους, η Unesco
18. 18
συγκαταλέγει τα Βυζαντινά Ψηφιδωτά της Ραβέννας, στην παγκόσμια πολιτιστική
κληρονομιά.
Η εκπαιδευτική επίσκεψη οργανώθηκε από το πρακτορείο at Holidays της
Αθήνας,
κατόπιν επιλογής μεταξύ τριών (03) προσφορών που συνέλεξε το σχολείο μετά από
ανοιχτή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος.
Η τιμή συμμετοχής για κάθε μαθητή ορίστηκε στα 390 € και περιελάμβανε:
1) Το κόστος μετάβασης και επιστροφής με σύγχρονο κλιματιζόμενο τουριστικό
λεωφορείο 64 θέσεων, MERCEDES TRAVEGO, τελευταίας τεχνολογίας με κατηγορία
κινητήρα EURO 4 , το οποίο διατέθηκε στο σχολείο μας σε όλη τη διάρκεια της
εκπαιδευτικής επίσκεψης.
2) Τα διόδια των αυτοκινητοδρόμων σε Ελλάδα και Ιταλία, τις εισόδους στις
επισκεπτόμενες Ιταλικές πόλεις ( check poihts ), καθώς και τους επιπλέον
δημοτικούς φόρους των ξενοδοχείων.
3) Τη διαμονή σε εσωτερικές καμπίνες, τρίκλινες και τετράκλινες στα πλοία.
4) Τη διαμονή σε τρίκλινα και τετράκλινα δωμάτια στη Ρώμη, στο ξενοδοχείο
CRISTOFORO COLOMBO 4*.
5) Τη διαμονή σε δίκλινα και τρίκλινα δωμάτια στη Ραβέννα, στο ξενοδοχείο
NH RAVENNA 4*.
6) Το πρωινό και βραδινό φαγητό καθημερινά στα ξενοδοχεία.
7) Τις επισκέψεις και ξεναγήσεις, από επαγγελματίες ξεναγούς, σε μουσεία,
ιερούς ναούς και αρχαιολογικούς χώρους, σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα,
στην Πομπηία, στη Ρώμη, στη Φλωρεντία και στη Ραβέννα.
8) Τη δωρεάν συμμετοχή των τεσσάρων (04) συνοδών καθηγητών.
9) Δώρο του πρακτορείου AT HOLIDAYS ήταν και η 3ωρη νυκτερινή ξενάγηση
στη Ρώμη.
10) Συνοδός του γραφείου σε όλη τη διάρκεια της εκπαιδευτικής επίσκεψης.
19. 19
11) Ιατροφαρμακευτική κάλυψη με την Ευρωπαϊκή Πίστη αρ. συμβολαίου: 3170
και Αστικής ευθύνης με την Ευρωπαϊκή Πίστη αρ. συμβολαίου: 63330/91926
Η μετάβαση στην Ιταλία πραγματοποιήθηκε:
α) με λεωφορείο από το χώρο του σχολείου έως την Πάτρα και
β) ακτοπλοϊκώς Πάτρα - Μπάρι με το F/B SUPERFAST 1 ( SUPERFAST FERRIES ).
Η επιστροφή στη Σπάρτη πραγματοποιήθηκε :
α) ακτοπλοϊκός Ανκόνα – Πάτρα με το F/B HELLENIK SPIRIT ( ANEK-SUPERFAST ) και
β) με λεωφορείο από την Πάτρα έως το χώρο του σχολείου μας.
Οι διαδρομές στην Ιταλία πραγματοποιήθηκαν με το ίδιο λεωφορείο των 64
θέσεων.
Πραγματοποιήθηκαν όλες οι επισκέψεις, όπως ήταν καθορισμένο από το
πρόγραμμα που είχε υποβληθεί.
Η συνοδός του πρακτορείου μας βοήθησε, όπου χρειάστηκε.
Η διαμονή μας στα πλοία και στα ξενοδοχεία κρίνεται πολύ καλή έως άριστη.
Ο οδηγός του λεωφορείου μας ευγενέστατος και διακριτικός.
Στο διάστημα από την επιστροφή μας έως και την έναρξη της εξεταστικής
περιόδου Μαϊου – Ιουνίου: α) έγιναν συζητήσεις με τους μαθητές μας για τις
εμπειρίες που αποκομίσαμε από την εκπαιδευτική μας επίσκεψη στην Ιταλία, β)
συγκρίναμε τα ψηφιδωτά, τους αρχαιολογικούς χώρους και τα Μουσεία που
είδαμε στην Ιταλία με αυτά που υπάρχουν στην πόλη μας και ακολούθησε
συζήτηση και προβληματισμός, γ) επιλέξαμε φωτογραφίες από αυτές που είχαν τα
μέλη της φωτογραφικής ομάδας και οι υπόλοιποι μαθητές και ακολούθησε
συζήτηση, κριτική και ανταλλαγή απόψεων στην αίθουσα της ΛΕ.ΦΩ.Σ. όπου έγινε
και επιλογή φωτογραφιών για την έκδοση DVD, δ) έγινε η τελική διαμόρφωση των
δυο προγραμμάτων και ε) την Πέμπτη 22 Μαϊου έγινε συνάντηση μαθητών και
εκπαιδευτικών, σε κέντρο της πόλης μας, στη διάρκεια της οποίας έγινε προβολή
DVD με την πορεία των προγραμμάτων, το οποίο στη συνέχεια δόθηκε σαν
αναμνηστικό σε όλους.
20. 20
Στα πλαίσια των προγραμμάτων είχαν ακόμα προγραμματιστή να γίνουν οι εξής
δράσεις: α) αμέσως μετά τα Χριστούγεννα θα ξεκινούσε εργαστήρι ψηφιδωτών με
τους μαθητές των προγραμμάτων, σε έξι περίπου συνεδρίες, στην Κουμαντάρειο
Πινακοθήκη της πόλης μας, Παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης, σε συνεργασία με
την Διευθύντριά της Δρ. Γεωργία Κακούρου-Χρόνη, την Ε’ ΕΠΚΑ και το Νομικό
Πρόσωπο Πολιτισμού, Αθλητισμού και Περιβάλλοντος του Δήμου Σπάρτης, β) λίγο
πριν ή λίγο μετά το Πάσχα είχαμε σκεφθεί με τους μαθητές μας την προοπτική
ημερίδας για τα ψηφιδωτά σε συνεργασία με, τη Δ/νση Β/μιας Εκ/σης Νομού
Λακωνίας, την Ε’ ΕΠΚΑ, την 5η ΕΒΑ, την Κουμαντάρειο Πινακοθήκη Παράρτημα της
Εθνικής Πινακοθήκης, τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης, την Πνευματική
Εστία της πόλης μας, το Νομικό Πρόσωπο Πολιτισμού, Αθλητισμού και
Περιβάλλοντος του Δήμου Σπάρτης, το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του 1ου ΓΕΛ
Σπάρτης και την κυρία Αναστασία Παναγιωτοπούλου, επίτιμης Εφόρου
Αρχαιοτήτων, γ) στα πλαίσια αυτά σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα κ. Περδίκη
Χρήστο έγινε μια προσπάθεια ψηφιακής αποτύπωσης – πρότασης για την
πιθανότητα πάρκου ψηφιδωτών στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης μας που
21. 21
θα γίνει στο οικόπεδο του παλαιού εργοστασίου ΧΥΜΟΦΙΞ, καθώς και στις όχθες
του ποταμού Ευρώτα, με την ταυτόχρονη ανάδειξή του αφού αποτελεί σημείο
αναφοράς στη μακραίωνη ιστορία της πόλης μας, όπως επίσης την προστασία και
την ανάδειξη της Ακρόπολης και των αρχαιολογικών χώρων, εντός και πλησίον του
πολεοδομικού ιστού της Σπάρτης, μέσα από τη δημιουργία πεζοδρόμων που θα
συνδέουν αυτούς τους χώρους και δ) πιθανή έκθεση φωτογραφίας των μαθητών
μας στα πλαίσια της παραπάνω ημερίδας, με θέμα τα ψηφιδωτά, σε συνεργασία με
τη ΛΕ.ΦΩ.Σ και των επαγγελματιών φωτογράφων της πόλης μας.
Τα παραπάνω δεν έγιναν για οικονομικούς κυρίως λόγους.
Επίσης θα παρακολουθούσαμε ομιλία της κυρίας Αναστασίας Παναγιωτοπούλου,
επίτιμης Εφόρου Αρχαιοτήτων, σχετικής με τα ψηφιδωτά, που θα γινόταν στο
Μουσείο Ελιάς και Λαδιού στις 11/01/2014, με θέμα: «Η τέχνη του ψηφιδωτού στην
αρχαιότητα», καθώς και μια παρουσίαση ειδικά για το πρόγραμμά μας λίγο
αργότερα. Η εκδήλωση αναβλήθηκε και έγινε την Κυριακή 16/02/2014 ημέρα που
εμείς ήμασταν στην Ιταλία. Η παρουσίαση δεν έγινε τελικά λόγω προβλημάτων
υγείας της κυρίας Παναγιωτοπούλου.
Τα ψηφιδωτά είναι μια απόδειξη της πολιτιστικής μας παράδοσης. Μαρτυρούν τη
μόρφωση και το τρόπο σκέψης των προγόνων μας και αποτελούν στοιχεία της
πλούσιας παράδοσής μας. Γνωρίζουμε καλύτερα τον πολιτισμό και την προσφορά
των προγόνων μας για τους οποίους είμαστε περήφανοι και μας ωθούν να
συνεχίσουμε το έργο τους. Κατά την αρχαιότητα έπαιζαν σημαντικό ρόλο για την
οικονομική ανάπτυξη της Σπάρτης και της γύρω περιοχής . Τη Ρωμαϊκή εποχή η
Σπάρτη ήταν μια πλούσια πόλη. Οι Ρωμαίοι την απάλλασσαν από τη πληρωμή των
φόρων. Έτσι η τέχνη των ψηφιδωτών μπόρεσε να αναπτυχθεί. Η κατασκευή τους
απασχολούσε Σπαρτιάτες και συνέβαλε στην οικονομία της περιοχής.
Σήμερα, η συντήρηση των ψηφιδωτών δίνει ακόμα εργασία στην πόλη μας. Τα
ψηφιδωτά, μαζί με τους άλλους αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής μας,
αντιπροσωπεύουν την πολιτιστική κληρονομιά και παράδοσή μας. Η ίδρυση ενός
νέου Αρχαιολογικού Μουσείου στη Σπάρτη, επιτακτικό αίτημα όλων των τοπικών
22. 22
φορέων τα τελευταία χρόνια, που να στεγάζει εκτός των άλλων και τα ψηφιδωτά
της πόλης μας, θα ήταν πόλος ενδιαφέροντος για τους επισκέπτες, μια συμβολή
στην οικονομία του τόπου αλλά και στην ανάπτυξη της περιοχής μας σε όλους τους
τομείς. Είναι γνωστό πως το υπάρχον Αρχαιολογικό Μουσείο της Σπάρτης έχει
εξαντλήσει εδώ και πολλά χρόνια τα όριά του, αναφορικά με τη δυνατότητά του να
προβάλει τα εκθέματά του, αλλά και να στεγάσει τα συνεχώς αυξανόμενα
ευρήματα των σωστικών ανασκαφών ( 2.500 και πλέον τετραγωνικά μέτρα
θαυμάσια ψηφιδωτά στοιβάζονται ασφυκτικά στις αποθήκες ).Το κτίριο του
Αρχαιολογικού Μουσείου αντιμετωπίζει, επίσης, οξύτατα προβλήματα που
οφείλονται στον υπερεκατονταετή βίο του ( από το 1875). Χρειάζεται, πλέον,
επισκευή και όχι απλή συντήρηση.
Θεωρούμε πως πρέπει τα θεσμικά όργανα να συμβάλουν στη χάραξη μιας
πολιτικής που θα προστατεύει και θα αναδεικνύει τους αρχαιολογικούς χώρους και
τα μνημεία της περιοχής μας, ( δημιουργία του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου της
πόλης μας που θα γίνει στο οικόπεδο του παλαιού εργοστασίου ΧΥΜΟΦΙΞ, την
ανάδειξη του ποταμού Ευρώτα, που αποτελεί σημείο αναφοράς στη μακραίωνη
ιστορία της πόλης μας, την προστασία και ανάδειξη της Ακρόπολης και των
αρχαιολογικών χώρων, εντός και πλησίον του πολεοδομικού ιστού της Σπάρτης,
μέσα από τη δημιουργία πεζοδρόμων που θα συνδέουν αυτούς τους χώρους ),
καθιστώντας τα όχι μόνο δείγματα σεβασμού προς την ιστορία μας αλλά και
ποιοτικά εργαλεία για την ανάπτυξη του τόπου μας.
Το πολιτιστικό μας πρόγραμμα υλοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία.
Στα πλαίσια του προγράμματος οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με το χώρο της
τέχνης. Γνώρισαν πως διαμορφώθηκε η τέχνη του ψηφιδωτού και τις αρχές που
διέπουν αυτή την τέχνη. Παρακολούθησαν την τέχνη του ψηφιδωτού στις διάφορες
23. 23
ιστορικές του φάσεις. Μελέτησαν τον ψηφιδωτό διάκοσμο μοναδικών μνημείων
της πόλη μας αλλά και πόλεων της Ιταλίας (Πομπηία, Ρώμη, Ραβέννα), με στόχο να
προσεγγίσουν την έννοια της τέχνης και του πολιτισμού γενικότερα και
ειδικότερα να κατανοήσουν την έννοια των ψηφιδωτών σε ό,τι αφορά την
κατασκευή τους , τη χρήση τους και τους τρόπους μεταφοράς τους από τους
χώρους ανασκαφής σε ένα χώρο φύλαξης και προβολής τους.
Ανέπτυξαν ικανότητες προσανατολισμού σε έναν όχι και τόσο γνωστό για τους
μαθητές χώρο, όπως ένα μουσείο ή ένας αρχαιολογικός χώρος και καλλιέργησαν
στάσεις σωστής συμπεριφοράς μέσα σε τέτοιους χώρους.
Καλλιεργήθηκαν γνωστικά και συναισθηματικά μέσα από την ανάπτυξη
διαλόγου, ομαδικής - συνεργατικής μάθησης, την άσκηση κρίσης, φαντασίας,
μνήμης , αντίληψης και την έκφραση αποριών, συναισθημάτων, βιωμάτων τους,
για τα ψηφιδωτά της πόλης μας αλλά και για τα ρωμαϊκά ψηφιδωτά.
Εξοικειώθηκαν με την έννοια του παρελθόντος και γνώρισαν έννοιες
αρχαιολογικής πρακτικής , όπως ανασκαφή , αρχαιολόγος , συντηρητής, μέσα από
δράσεις και έρευνα γύρω από το εξεταζόμενο αντικείμενο.
Συνεργάστηκαν με κοινωνικούς και τοπικούς φορείς.
Μέσα από τις δραστηριότητες που έγιναν στα πλαίσια και των δυο πολιτιστικών
προγραμμάτων αναπτύχθηκε η κοινωνικότητα των μαθητών και υιοθέτησαν
κανόνες καλής συμπεριφοράς. Το σχολείο είναι μια μικρή κοινωνία, αντανάκλαση
της μεγάλης. Μέσα σε αυτήν, ο μαθητής έρχεται σε επαφή με τους καθηγητές και
τους συνομήλικούς του, αγωνίζεται να γίνει αποδεκτός, αναπτύσσει φιλίες,
συνεργάζεται, συγκρούεται, αδικείται, παραγκωνίζεται, ανταλλάσει γνώμες και
γνώσεις, αποκτά εμπειρίες και παραστάσεις. Ο μαθητής, μέσα από την κοινωνική
δραστηριότητα του και μέσα στα πλαίσια του σχολείου, προσλαμβάνει γνώσεις,
ιδέες, αξίες, πρότυπα, που θα τον βοηθήσουν μετέπειτα, στην ομαλή και κοινωνική
του ένταξη. Με τον τρόπο αυτό, μαθαίνει να συμπεριφέρεται με σεβασμό στους
συμμαθητές, στους καθηγητές και στη συνέχεια στους συμπολίτες του. Μαθαίνει
τα δικαιώματα και υποχρεώσεις του, τα όρια της ελευθερίας και των πρωτοβουλιών
του. Σκοπός εξάλλου της σχολικής μονάδας πρέπει να είναι η ρεαλιστική
παρουσίαση της κοινωνικής πραγματικότητας, η βαθύτερη και αυθεντικότερη
κατανόηση της, ώστε οι μαθητές να προετοιμαστούν ψυχολογικά, γνωστικά και
σωστά προς την κατεύθυνση της ένταξης τους στο κοινωνικό σύνολο. Άλλος
επίσης βασικός σκοπός του σχολείου πρέπει να είναι η παροχή γνώσεων και
δεξιοτήτων στους μαθητές καθώς και η ειρηνική συνύπαρξη όλων. Να
παροτρύνουμε τους μαθητές μας με τις αρετές του σεβασμού της
διαφορετικότητας, της συγχώρεσης και του αλληλοσεβασμού και κυρίως της
αγάπης.
Αυτό το πνεύμα προσπαθήσαμε να προωθήσουμε στους μαθητές μας, μέσω των
γενικών και ειδικών στόχων στην πορεία των προγραμμάτων.
Τα προγράμματα αυτού του είδους προσφέρουν πολλές ευκαιρίες και δυνατότητες
στους μαθητές να βιώσουν και να εμπεδώσουν γνώσεις, που διαπραγματεύονται
στην τάξη.
Η επίτευξη των παραπάνω στόχων καθιστά τους μαθητές φορείς ενεργητικής
και βιωματικής μάθησης και απώτερος σκοπός είναι η μετά – γνώση που
αποκόμισαν από όλη την οργάνωση και εξέλιξη της δραστηριότητας να
συντελέσει στην καλλιέργεια στάσεων ,αντιλήψεων και ιστορικής συνείδησης .
24. 24
Ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου το Διευθυντή του σχολείου μας κύριο
Γιάννη Μηνακάκη και το σύλλογο εκπαιδευτικών του 1ου Γενικού Λυκείου Σπάρτης
που ενέκριναν τα προγράμματα.
Ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου τους συναδέρφους μου εκπαιδευτικούς
που βοήθησαν στην πραγματοποίηση των προγραμμάτων. Τον κ. Τραγά Κυριάκο,
υποδιευθυντή του σχολείου μας και υπεύθυνου του 2ου προγράμματος, την κ.
Κατσίχτη Τζένη, την κ. Κουτρουμάνη Γιώτα και τον κ. Μπουλούγαρη Γιώργο.
Ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου για την πολύτιμη βοήθειά τους στην
πραγματοποίηση και εξέλιξη των πιο πάνω προγραμμάτων. Την Αρχαιολόγο κα
Τσούλη Μαρία, την Αρχαιολόγο κα Γιαννακάκη Χαρά και τους κ. Τραγά Δημήτριο και
Σισμάνη Αθανάσιο της Ε’ ΕΠΚΑ. Την κα Πάντου Ευαγγελία, αναπληρώτρια
Προϊσταμένη της 5ης ΕΒΑ, την αρχαιολόγο κα Κατσουγκράκη Γιάννα καθώς και τον
ειδικευμένο συντηρητή αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, κ. Γιάννε Νίκο επίσης της 5ης
ΕΒΑ. Την κα Παναγιωτοπούλου Αναστασία, επίτιμη Έφορο της Αρχαιολογικής
Υπηρεσίας. Τη Διευθύντρια της Κουμαντάρειου Πινακοθήκης της πόλης μας, Δρ.
Γεωργία Κακούρου-Χρόνη. Την κα Παλάτου Μαρία της αστικής μη κερδοσκοπικής
εταιρείας ΑΓΩΝ. Τον κ. Γεωργιάδη Νικόλαο πρόεδρο της Πνευματικής Εστίας
Σπάρτης. Τον κ. Γεωργιάδη Βασίλη. Τον κ. Γκλέκα Γιάννη πρόεδρο της ΛΕ.ΦΩ.Σ . Τον
αρχιτέκτονα κ. Περδίκη Χρήστο.
Ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου τους γονείς των μαθητών μας που μας
εμπιστεύθηκαν τα παιδιά τους.
Ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου ιδιαίτερα τους μαθητές μας που
εργάστηκαν μαζί μας, που συμμετείχαν ακούραστα στις πολλές δράσεις, για το
ήθος που επέδειξαν και στη διάρκεια της χρονιάς και στην εκπαιδευτική επίσκεψη
στην Ιταλία, καθώς και για την αγάπη τους στο σχολείο μας.
Παιδιά μου. Το ταξίδι της γνώσης είναι δύσκολο και γεμάτο εμπόδια αλλά οδηγεί
στο όνειρο. Μη φοβηθείτε τις δυσκολίες, μη σας λυγίσουν τα εμπόδια. Ταξιδέψτε
25. 25
μακριά, κυνηγήστε το όνειρό σας και δώστε του ζωή. Εμείς θα είμαστε πάντα στο
πλευρό σας, με την αγάπη μας και τις ευχές μας.
Θανάσης Ρουμελιώτης, υπεύθυνος του προγράμματος.
Καθηγητής Θεολόγος του 1ου ΓΕΛ Σπάρτης
Οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα
Α ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΑΝΔΡΩΝΗ ΕΛΕΝΗ
ΒΙΕΝΝΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ
ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ
ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΟΥ ΕΛΕΝΗ
ΓΡΙΒΟΓΙΑΝΝΗ ΜΑΡΙΑ – ΕΛΕΝΗ
ΓΡΟΥΜΠΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΔΗΜΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΝΙΚΗ
ΔΡΙΤΣΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ
ΚΑΛΟΜΟΙΡΗ ΕΛΕΝΗ
ΚΑΧΡΙΜΑΝΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
ΚΟΝΤΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
ΚΟΥΤΡΑΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
ΛΑΜΠΡΙΝΑΚΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ
ΛΕΟΝΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΜΑΛΑΒΑΖΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ
ΜΑΛΤΕΖΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ
ΜΑΡΙΝΑΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ-ΧΡΗΣΤΟΣ
ΜΕΓΓΟΥ ΒΟΥΛΟΥΜΑΝΟΥ ΜΑΡΙΑ
ΜΙΧΑΛΑΚΟΥ ΦΛΩΡΕΝΤΙΑ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ
ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
ΤΣΑΜΠΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ
Β ΚΑΙ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΛΕΞΗ ΤΡΙΣΕΥΓΕΝΗ
ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
ΒΛΑΧΟΥ ΛΥΔΙΑ - ΕΛΕΣΑ
ΒΛΑΧΟΥ ΜΥΡΤΩ
ΒΛΑΧΟΥ ΧΑΡΙΣ
ΒΟΥΝΑΣΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ
ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΓΕΩΡΓΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
ΓΙΑΝΝΟΥΚΟΥ ΣΑΠΦΩ
ΓΚΙΣΤΙ ΧΟΡΙΕΣΤ
ΓΟΜΑΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ
ΓΟΥΔΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ ΙΡΙΣ-ΦΩΤΕΙΝΗ
ΚΑΝΕΛΛΑΚΗ ΧΡΥΣΟΥΛΑ-ΜΑΡΙΑ
ΚΑΠΕΤΑΝΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
ΚΟΝΤΟΥ ΧΡΥΣΑΝΝΑ
