Ali DAĞDELEN Hücre Zarından madde geçişi ders notu daha fazla konu anlatımı ve ders notu için BiyolojiHocası.com adresini ziyaret edebilirsiniz biyoloji-ders-notu/

1. Hücre Zarından
Madde Taşınması
­ Ders Notu ­
Hazırlayan: ​Ali DAĞDELEN | Kaynak: Hücre ve Organelleri
Hücre Zarından Madde Taşınması: ​Aktif taşıma , pasif taşıma , endositoz ,
egzositoz​ şeklinde dörde ayrılmaktadır. Pasif Taşımadan başlayarak güzel
güzel devam edelim bakalım ;)
1) PASİF TAŞIMA
Pasif taşımada hiçbir şekilde ATP harcanmaz. Moleküller çok yoğun oldukları
yerden az yoğun oldukları yere doğru hareket ederler. Pasif taşıma canlı veya
cansız hücrelerde görülebilir. Zaten pasif ifadesi enerji harcanmadığını ifade
etmektedir. Pasif taşımanın ne olduğunu anladık sanırım geberik bir taşıma
şeklidir zaten kendiliğinden gerçekleşir.
A) Difüzyon
Moleküllerin çok yoğun olduğu ortamdan az yoğun olduğu ortama yayılmasıdır.
Difüzyon ortamdaki molekül yoğunluğu eşitlenene kadar devam eder. Örnek
vermek gerekirse bir odada parfüm sıktığınızda koku hızla bütün odaya yayılır yani
sıktığınız andaki ufak bölgede az miktarda vardı ve ortamın geri kalanında hiç
yoktu çok yoğun olduğu yerden hiç olmadığı yere doğru yayılır (akar) Benzer
mantıkla bir bardak suya biraz mürekkep damlattığımızda aşağıdaki şekilde
göreceğiniz üzere mürekkep bardağın içine dağılır.

2.
Kolaylaştırılmış Difüzyon:
Taşıyıcı proteinlerin yardımıyla bazı maddeler çok daha hızlı ve kolay taşınır. ​Bu
sırada ATP harcanmaz.​ Taşıyıcı proteinler maddeyi taşıyıp ayrılır ve tekrar
kullanılır. Kolaylaştırılmış difüzyonda ATP harcanmadığını sakın sakın unutmayın
ve karıştırmayın aktif taşıma değildir.

3.
B) OSMOZ
Çözen maddenin (su gibi) yarı geçirgen bir zardan difüzyonuna OSMOZ denir.
Normal difüzyondan farkı çözünenin değil çözenin difüzyona uğramasıdır.
C) DİYALİZ
Yarı geçirgen zardan çözünen maddelerin difüzyonudur.

4. OSMOTİK BASINÇ NEDİR?
Aralarında yarı geçirgen zar bulunan iki farklı ortamdan A ortamında %70
oranında şeker çözünmüş olsun B ortamında ise % 20 şeker çözünmüş olsun.
A ortamında B ortamına karşı bir emme kuvveti oluşur. BunaOSMOTİK
BASINÇ denir.
Osmotik basıncın yüksek olduğu yöne doğru su geçişi olur her iki tarafın osmotik
basıncı eşitlenene kadar bu işlem devam eder.
FARKLI ORTAM YOĞUNLUKLARINDA ÇÖZELTİLERİN DURUMU
Osmoz olayı sonucunda hücreler şekil değiştirebilir. Bu değişimleri
kavramak için çözeltinin ortam karşısındaki 3 farklı durumunu da bilmemiz
gerekecektir.
1.Hipotonik Çözelti: ​Hipo az demektir dolayısıyla bu çözeltinin yoğunluğu hücre
içi yoğunluktan azdır. Hücre su alarak şişer (Turgor).
2.İzotonik Çözelti: İzo eşit demektir dolayısıyla bu çözeltinin yoğunluğu
hücre içi yoğunluğa eşittir.

5. Çözeltinin madde yoğunluğu hücrenin madde yoğunluğuna eşittir. Hücre ile
arasında madde alışverişi olmaz.
3.Hipertonik Çözelti: ​Hiper çok demektir dolayısıyla bu çözeltinin yoğunluğu
hücre içi yoğunluktan fazladır.
Yukarıda Geçen Kavramların Açıklamalarını Yapalım;
Plazmoliz: ​Hipertonik ortama konan hücrenin su kaybederek büzülmesidir.

6. Delazmoliz: ​Plazmolize uğrayan hücrenin hipotonik ortama bırakılarak su alıp eski
haline dönmesidir.
Turgor: ​Hücrenin su alarak şişmesi sonucunda hücre çeperine yapılan basınçtır.
Hemoliz: ​Turgor basıncının çok artması durumunda hücre zarı parçalanır hücre
ölür.
2) AKTİF TAŞIMA
● Aktif taşımada ATP harcanır
● Moleküller az yoğun ortamdan çok yoğun ortama hareket eder
● Sadece canlı hücrelerde görülür.
● Aktif taşıma hücre zarından geçebilecek büyüklükteki moleküller için
geçerlidir
● Sodyum­Postasyum pompası aktif taşımaya örnektir. Hücre içindeki yüksek
Na+ iyonları dışarı atılırken dışarıdan K+ iyonları içeri alınır.

7.
3) ENDOSİTOZ
● Endositoz olayı hücre zarından geçemeyecek kadar büyük maddelerin ATP
harcanarak hücre içine alınmasıdır.
● Büyük moleküller hücre içine koful oluşturarak geçiş yaparlar
● Endostioz iki çeşittir. Fagositoz ve Pinositoz.
● Fagositoz: katı maddelerin endositozudur.
● Pinositoz: sıvı maddelerin endositozudur.

8.
● Hormonların büyük bir kısmı pinositoz yoluyla cep yaparak hücre içine
alınır.
● Proteinler ve diğer uzun zincirli maddeler yalancı ayaklarla fagositoz yoluyla
alınır.
4) EKZOSİTOZ
● Hücre zarından geçemeyecek kadar büyük maddelerin dışarı atılmasıdır.
● Atılacak madde koful içinde hücre zarına yaklaşır ve hücre zarıyla birleşir
madde dışarı atılmış olur.
● Bu şekilde atık maddeler atılabileceği gibi özel salgılar da hücre dışına
bırakılabilir.