1. HDR(High Dynamic Range)
Udhërrëfyes për fotografi HDR me
NIKON D7000
Tarik Han
Dardan Aliu
Visar Haxhifazliu SQ
2. Fotografia HDR
Përmbajtje
Përmbajtje................................................................................2
Çka është fotografia HDR?........................................................................3
Si mund ti marrë fotografit për HDR?..................................................5
HDR me një fotografi të vetme..............................................................5
HDR me disa fotografi..............................................................................8
Përdorimi i softuerit për krijim & hartë të tonaliteteve të imazheve HDR......13
Shembuj të metodave & krahasime......................................................20
Çfarë e bën një HDR të mirë?................................................................22
Pajisjet e nevojshme për HDR?..............................................................23
Referencat..............................................................................................24
2
3. Fotografia HDR
Çka është fotografia HDR ?
Fotografia e vetme direkt nga kamera Fotografia e fituar nga 5 ekspozime
HDR është një grup i metodave që përdoren në imazhe dhe fotografi, për
të lejuar një gamë më të madhe dinamike në mes të zonave të ndriçuara
dhe atyre të errëta të një imazhi, si në fotografi digjitale ose metodave
fotografike. Imazhet apo fotografia HDR mund të përfaqësojnë më saktë
gamën e niveleve të intensitetit gjetur në skenat reale, nga rrezet e diel-
lit direkt apo të yllit të zbehtë, është kapur shpesh me anë të disa foto-
grafive të ekspozuara ndryshe të njëjtin objekt.
Më poshtë janë 5 ekspozimet që janë përdorur për të krijuar HDR-të e
mësipërme, ju mund të shikoni qartë dallimet në ekspozime.
Duke përdorur llogaritje matematikore, vlera të ndriçuar për çdo piksel
është llogaritur në bazë të gjitha këto ndryshimeve në ekspozimet, pastaj
ruhet duke përdorur një sistem të lartë saktësinë në imazhe tradicionale
(fotografi). Pasi është përfunduar, vargu dinamik i dritës është shumë e
madhe për të shfaqur në një ekran të kompjuterit, kështu që ne duhet të
përdorim matematikën për të kompresuar vlerat e ndriçuara, poshtë një
vargu që mund të shfaqet në një ekran kompjuteri. Faza e përfundimtare
quhet ndërtim i hartës së toneve (Tone mapping).
3
4. Fotografia HDR
wareʼs guide to HDR Photography
Në tabelën e mëposhtme janë paraqitur dallimet në gamë të dritës.
Syri i njeriut
Human Eyes:
al Camera’s & Displays:
Kamerat Dixhitale dhe displejat
Multi-Exposures:
Multi-Ekspozime
HDR Image:
Fotografia HDR
Tone Mapped HDR:
Harta e toneve HDR
Light Range Table
Tabela e gammës së dritës
st thing youÕll notice when looking at this table, is that the human eye can see a
er rangeNë tabelën e a Digital Camera can capture or than a Computer screen can
of light than mëposhtme janë paraqitur dallimet në gamë të dritës.
y. Gjëja e parë që ju do të vëreni në këtë tabelë, është se syri i njeriut mund
të sheh një gamë të gjerë të dritës se sa një aparat fotografik digjital,
ou can see that the multiple që mund tëgather a në një ekran kompjuterik.
mund të kapet apo exposures shfaqet similar range of light and once
ssed produce a High Dynamic Range Image which contains a light range close to
man eye. mund të shihni se ekspozimet e shumta të mbledhura në një varg të
Ju
ngjashëm të dritës dhe një herë të përpunuara apo prodhuara në një
the tone mapped image has compressed thispërmban një varg Þt onto a LDR (Low
imazh të lartë Dynamic Range e cila light range so itÕll të ngushtë, të
mic Range) display.
lehta për syrin e njeriut.
Së fundi, fotografia me hartimin e tonaliteteve e ka ngjeshur këtë gamë
të dritës së ndriçuar kështu që do të përshtaten në një LDR (Low Dy-
namic Range).
4
5. Fotografia HDR
Si mund ti marrë fotografitë për HDR?
Për të bërë HDR fotografi nuk është aq e vështirë, e shtrenjtë apo e komp-
likuar si disa që besojnë. Ju mund të bëni fotografi HDR nga çdo kamerë,
fotografi HDR të vërtetë nga e pothuajse çdo kamerë. Programe të ndry-
shme kompjuterike mundësojnë lehtë dhe shpejtë të krijoni fotografi
HDR, pjesa më vështirë mbetet fotografimi.
Duke marrë foto për HDR vërtetë varet nga ajo kamerë dhe pajisje që ju
posedoni dhe situatën ku ndodheni.
Në fillim të shikojmë metodat e ndryshme, karakteristikat e kërkuara dhe
cilësinë e rezultatit. Kamerat profesionale posedojnë metodat apo funk-
sione të paracaktuara për fotografim HDR, kurse disa nuk kanë por, duhet
përdorur opsionet e ndryshme të kamerës.
Fotografia HDR bëhet :
• Me një fotografi të vetme
• Me disa fotografi një pas njëshme.
HDR me një fotografi të vetme
Natyrshëm që fotografia HDR bëhet me disa fotografime të një pas
njëshme, mirëpo përnjëherë ajo nuk është e mundur, kur subjekti juaj
është një makinë që lëviz ose një zog fluturues, nuk ka asnjë mënyrë
për të fotografuar më shumë se një e shkrepur për të njëjtën foto-
grafim. Shembull: Tri fotot e më poshtë janë si rezultat i fotografimit
nga brendia e një autobusi në lëvizje. Kamera është mbajtur me dorë
dhe personat janë të hipur në një skuter në lëvizje. Nuk është situatë
ideale për fotografim HDR!
1 2 3
5
6. Fotografia HDR
Pasi t’i bashkojmë tri fotografit e bëra do të kemi një fotografi HDR si
më poshtë ku nuk duket fortë mirë.
Por ne ende mund të krijojmë një fotografi të mirë HDR nga fotografia
e më sipërme. Në vend të përdorimit të të gjithave, të tri ekspozimeve
për të krijuar fotografinë HDR, ne do të përdorim vetëm një pra, do të
përdorim fotografin me numër 3.
Fotografia numër 3 është një fotografi e përsosur për krijimin e një foto
HDR. Vini re qiellin dhe planin e parë është i errët. HDR do të sjellë
përsëri ngjyrat në qiell dhe të dhënat në plan të parë. Kjo metodë për-
dorë softuer që mundet të krijojë HDR nga një fotografi e vetme, p.sh:
1. Photomatix pro
2. Artizen HDR
3. DynamicPhoto HDR
4. easyHDR
5. Essential HDR
6. HDR Darkroom
7. HDR Photo Studio
8. Photoshop CS5 HDR Pro
9. etj
6
7. Fotografia HDR
Në vijim është paraqitur një fotografi në të cilën është duke përdorur
programin Photomatix do t’iu lejojë hartimin e tonaliteteve në një
skedar të vetëm RAW për të krijuar një imazh HDR. Ju mund ta bëni
këtë thjesht duke hapur dosjen tuaj RAW në Photomatix. Pasi dosja
juaj RAW është e hapur ju do të jeni në gjendje të hartoni tonalitetet e
fotos suaj në një imazh HDR.
Mirëpo Photomatix nuk ka mënyrë për të ndarë pjesët e errëta nga ato
të ndritshme, prandaj edhe nuk do t’iu kishim preferuar këtë softuer.
7
8. Fotografia HDR
HDR me disa fotografi
Kyç për këtë teknikë vjen nga të fotografimi i skenës së njëjtë duke për-
dorur ekspozimet e ndryshme. Është me rëndësi jetike që kamera juaj
të mos lëvizë gjatë ekspozimeve të ndryshme në mënyrë që të gjitha
imazhet të vijë me sukses në imazhin përfundimtarë në mënyrë sukse-
shme të përdoret një trekëmbëshi.
Të shikojmë në vijim përparsitë dhe mangësitë e përdorimit të opsion-
eve dhe metodave te kamera digjitale.
AUTO BRACKET
Kërkon: Ekspozimi Bracket Auto (e njohur edhe si AEB) Funksioni dhe një trekëmbësh.
AEB BKT- Butoni Tripod
Kur të fotografohet, për përpunimin imazheve në HDR bracketed, ju
duhet të fotografoni në “Prioritet Apertura Mode” A, në mënyrë që
çdo imazhi ka ekspozimin e njëjtë.
Bracket Auto është mënyra më e mirë për cilësinë e fotografisë në HDR.
Kjo është më e rëndë mbi kërkesat si ajo kërkon aparatin tuaj që të ketë
një Auto Bracket ekspozimi funksion dhe një trekëmbësh. Ju mund të
dëshironi të kontrolloni udhërrëfyesin e kamerës për të parë nëse ajo
ka një funksion të tillë dhe si të përdorin funksionin e tillë.
8
9. Fotografia HDR
Hapat e duhura:
1. Vendose Kamerën në trekëmbësh.
2. Rregulloni kamerën të jetë gati për fotografim.
3. Rregullimi i AEB:
Shtypni MENU tasterin.
Zgjedhni Custom Settings
E5(Auto Bracking set). Në
Custom Settings zgjedhni op-
cinon dhe shtypni butonin
OK. Zgjedhni AE & flash për
ndrimin e eksponimit dhe nive-
lin e blicit. AE only të ndrojë
vetëm eksponimin, Flash only
të ndryshojë niveli Blicit.
4. Zgjidhni numrin e fotografive për shkrepje.
Shtypni BKT tastierën dhe shikoni ne figura dhe përcjellë hapat
9
10. Fotografia HDR
5. Zgjidhni hapat e bracketimit
Shtypni tasterin BKT dhe rrotulloni rrotulluesin ndihmës për vlerat
nga 0.3 EV deri më 2.0 EV.
Më poshtë shihem tri fotografit e shkrepura me vlerën 2.0
+2.0 0 -2.0
Dukja finale e tri fotografive mbas bashkimit me teknikën HDR.
10
11. Fotografia HDR
6. Përdorim: nëse keni komandën nga larg ose kabllon zgjatëse për
shkrepje, nëse nuk keni atëherë përdorni self timerin për shkrepje.
SELF TIMER
Zgjidh se sa kohë vazhdon kamera për të matur ekspozimin
nëse nuk janë kryer operacione. Shpejtësia shkrepjës dhe
blenda e cila shfaqet në panelin e kontrollit dhe viewfinder,
mbyllen automatikisht kur matëse i eksponimit kryhet.
Zgjidh një kohë sa më të shkurtër metër-off për kohë zgjatjën
e bateris.
Zgjidh kohë zgjatjën e pritjes para shkrepjës, numrin e
shkrepjeve dhe kohën në mes shkrepjeve në vetë-timer
mode.
• Self-timer delay: Zgjidh kohëzgjatjën e pritjes para
shkrepjës.
• Number of shots: Shtypni dhe për të zgjedh numrin
e shkrepjeve sa here e shtypim butonin e shkrepjës.
• Interval between shots: Zgjidh kohëzgjatjën në mesë të
shkrepjeve kur numri i shkrepjeve është ma i madh se 1.
11
12. Fotografia HDR
7. Aktivizimi i self-timerit
The Release-Mode Dial (Modi i mënyrës së hapjës së blendës)
Për të zgjedhur mode, shtypni çelësin lirues dhe zgjidhni mënyrën e
dëshiruar e shkrepjës ose hapjës së blendës shikoni figuren më poshtë.
Çelësi për lirimin e rrotëzës për Modin
Zgjedhja e modit në self-timer
Auto Bracket
Kërkon: Ekspozimi Bracket Auto (e njohur edhe si AEB) Funksioni dhe një trekëmbësh.
Përparsit Mangësit
Rezultatet e pastra Vështirë kur je në lëvizje ose shumë erë.
Shkrepje me shtypje të vetëm Kërkon aranzhimin e kamerës
Gamë të gjerë se sa një foto të vetme Kërkon aranzhimin e këmbëzave
ose të papërpunuara.
12
13. Fotografia HDR
Përdorimi i softuerit për krijim & hartë të tonaliteteve të imazheve HDR
Pas fotografimit për HDR, ju duhet t’i bashkoni ato në HDR. Më pas
ju mund të i hartoni tonalitetet HDR kështu që do të shfaqen shumë
bukur në ekranin e kompjuterit. Softuerët e ndryshme HDR përdorin
teknika të ndryshme për të krijuar imazhet e tyre HDR, unë do t’iu
tregoj se si ju mund të krijoni imazhe HDR duke përdorur softuerët e
listuara në faqen e përmbajtjeve.
HDRtist
Zhvendose imazhin tuaj në dritaren HDR-tist apo përdor “Add Photos
(shto foto)” / “Open (hape)” nga menyja e për të zgjedhur imazhet tu-
aja. Më pas HDR-tist do të importoj ato imazhe dhe automatikisht kri-
jon pamjen HDR dhe harton tonalitetet për ju. Nëse imazhet tuaja nuk
janë të drejtuara ju mund të përdorni butonin “Align Photos (drejto
fotot)” në shirit. Zgjedh rrëshqitësin e fortë për të përshtatur hartimin
e tonaliteteve.
13
14. Fotografia HDR
ImageFuser
Zhvendose imazhin tuaj në dritaren HDRtist apo përdor “Add Photos
(shto foto)” / “Open (hape)” nga menyja e për të zgjedhur imazhet
tuaja. Më pas HDRtist do të importoj ato imazhe dhe automatikisht
krijon pamjen HDR dhe harton tonalitetet për ju. Nëse imazhet tuaja
nuk janë të drejtuara ju mund të zgjedhni butonin “Align Photos (drejto
fotot)” në shirit. Zgjedh rrëshqitësin e fortë për të përshtatur hartimin
e tonaliteteve.
14
15. Fotografia HDR
Bracketeer (Grupimi):
Zhvendos secilin imazh në imazh individual në dritaren “Drag Source
Images Here (zhvendos burimin e imazhit këtu)”. Grupuesi më pas do
të përditësoj automatikisht pamjen. Nëse imazheve tuaja iu duhet të
drejtohen, kliko në butonin “Auto Align Source Images (drejto automa-
tikisht burimin e imazheve)” më poshtë se dritarja “Drag Source Im-
ages Here (zhvendos burimin e imazhit këtu)”.
15
16. Fotografia HDR
Foto dinamike HDR:
Kur fotoja dinamike HDR fillon, kliko në butonin “Create HDR (krijo
HDR)” në anën e majtë. Do të shfaqet dialogu i ri, në këtë dialog kliko
butonin “Add Images (shto imazhe)”. Shko te fotot tuaja dhe me zgjid-
hje të shumta vendosi ato. Nëse ju duhet të i drejtoni imazhet, siguro-
huni që është përzgjedhur “Align Files in Next Step (drejto skedarët në
hapin e ardhshëm)”. Më pas kliko “OK”.
Kur përfundon renderimi i HDR, ju do të pyeteni nëse dëshironi të
“Tone Map (hartoni tonalitetet)” e HDR, nëse dëshironi klikoni në
“Tone Map HDR (harto tonalitetet HDR)”.
Në dritaren e hartimeve të tonaliteteve, ju do të shihni disa metoda të
listuara në të majtë, përgjatë një grumbulli të zgjedhjeve. Personalisht
unë e përdori metodën “Ultra-Contrast (ultra-kontrast)” dhe mos rreg-
ullo asgjë tjetër. Pasi të i kesh bërë zgjedhjet sipas dëshirës, kliko në
butonin “Process and Save (proceso dhe ruaje)”.
16
17. Fotografia HDR
Hydra:
Thjeshtë, zhvendos imazhet në dritaren Hydra. Nëse ju duhet të i drej-
toni imazhet, kliko në tabin “Align (drejto)” te dritarja “Info”, më pas
përzgjedh “Align Images (drejto imazhet)” dhe përfundimisht kliko
“Auto Align Images (drejto automatikisht imazhet)”. Pastaj kliko në
tabin “Merge (bashko)” dhe kliko në “HDR”. Pastaj përzgjedh “ Tone
Mapping (harto tonalitetet)” dhe mund të zgjedhësh metoda të ndry-
shme nga menyja popup pranë “Method (metoda)”.
17
18. Fotografia HDR
Photomatrix Pro:
Pasi të hapet program, ju duhet të klikoni në butonin “Generate HDR (gjen-
ero HDR)”, ku do të shfaqet një dialog i vogël. Ju mund të zhvendosni fotot
tuaja në këtë dritare apo të përdorni butonin shfletues për të zgjedhur se
cilat imazhe për të i përdorur.
Pastaj mund t’iu shfaqet një dialog tjetër, i cili ju kërkon të specifikoni për-
bërjen eskpozuese të secilit imazh, nëse nuk përputhet do iu rekomandoja
të i vendosni tani meqë nuk ka ndonjë mënyrë që të ndërrohen më vonë.
Së fundi do t’iu shfaqet një dialog me një grumbull të zgjedhjeve, njëra nga
zgjedhjet që duhet ta keni parasysh është zgjedhja “Align source images
(drejto burimin e imazheve)” nëse imazhet tuaja janë fotografuar pa trekem-
besh. Thuaj në rregull atij dialogu dhe më vonë, ju do të i keni imazhet HDR.
Tani ju duhet të klikoni në butonin “Tone Mapping (harto tonalitetet)” në
gamën e ngjyrave pranë imazheve tuaja. Kjo do iu shpije te zgjedhjet e har-
timit të tonaliteteve.
Te zgjedhjet e hartimit të tonaliteteve, ju keni dy shirita, i pari është shtimi i
detajeve ndërsa i dyti është kompresimi i tonalitetit. Personalisht e lë tek e
para dhe pastaj filloj ta rregulloj shiritin derisa të shoh atë që dua. Këtu nuk
ka numra magjik, secili imazh është i ndryshëm dhe mund të kërkojë rregul-
limin manual në mënyrë që të duket mirë.
18
19. Fotografia HDR
Photoshop:
Pasi të keni hapur Photoshop-in, zgjedhni “Merge to HDR (bashko në
HDR)” nga menyja “Automate (automatizo)” te menyja “File”. Kjo do
ta hap një dialog të ri, nga aty ju duhet të klikoni në butonin “Browse
(shfleto)” për të naviguar dhe hapur imazhet tuaja. Nëse imazhet tu-
aja duhen drejtuar, përzgjedh kutin “Attempt to Automatically Align
Source Images (përpiqu që të drejtosh burimin e imazheve automatik-
isht)”. Pastaj butoni “OK”. Kjo do të shfaq dialogun HDR, kliko “OK” dhe
tani ju keni HDR tuaj.
Për të hartuar tonalitetin e këtij HDR, ju duhet të reduktoni thellësinë
e imazhit. Këtë mund ta bëni duke zgjedhur “16 Bits/Channel (16 bita/
kanal)” ose “8 Bits/Channel (8 bita/kanal)” nga nënmenyja “Mode
(modë)” e menysë “Image (imazh)”. Kur të hapet dialogu, ju mund ta
zgjedhni metodën tuaj duke zgjedhur atë nga menyja Pop-Up e me-
todës. Adaptimi lokal i metodës është metodë të cilën unë do të për-
dorja, kliko në butonin trekëndësh për të shfaqur kthesat, ju mund ta
përdorni këtë që të rregulloni kontrastet e imazhit. Përsëri këtu nuk
ka magji o shokë dhe që imazhet e ndryshme kërkojnë rregullime të
ndryshme.
19
20. Fotografia HDR
Shembuj të metodave & krahasime
Më poshtë jepen shembuj të metodave të ndryshme dhe disa infor-
mata krahasuese. Unë kam përdorur HDRtist si softuer për gjenerim
HDR dhe hartimin e tonaliteteve.
20
22. Fotografia HDR
Çfarë e bën një HDR të mirë?
Kjo është një pyetje 1milion dollarëshe, është sikur të thuash si mund
të bëj diçka që të gjithë ta duan. E vërteta, nuk mund t’iu them juve.
Çfarë mund t’iu them juve janë gjërat të cilat i kam mësuar që me të
vërtetë ju ndihmojnë.
A është imazh i mirë për të filluar, nuk ka asgjë më keq sesa humbja e
gjithë kohës duke bërë HDR veçse të dëshmohet që është punë mër-
zitshme! Gjithëherë mendoni se si mund të fotografoj ndryshe? Nëse
doni bëni imazhe duke përdorur rregullën e tretë (nëse mundesni).
imazhi është fotografuar duke përdorur rregullën e tretë
22
23. Fotografia HDR
Me rregullën e tretë, sinqerisht është më lehtë. Theni imazhin në 3 sek-
torë të barabartë dhe mundohuni ta ndrydhni disi interesant ndërmjet
sektorëve, shembulli i lartëcekur, përderisa nuk përmban dicka per-
fekte në secilin sektorë.
Kur fotografoni një peisazh apo ndërtesë mundohuni të siguroheni që
atje ka detaje në sfond, posacerisht në qiell. Ju mjaftonë vecse ta bëni
interesante.
Skenat kontraste (ku disa pjesë janë të ndritshme dhe tjerat janë shumë
të errëta) duhet të punoni shumë mirë sikur më parë e edhe më tej.
Fotografimi gjatë natës është me të vertetë i shkëlqyer kur bëhen me
HDR.
Pajisjet e nevojshme për HDR?
1. Kamera dixhitale NIKON D7000
2. Tripod ( Këmbëza )
3. Softueri për HDR
23
24. Fotografia HDR
Ky punim është përpiluar nga studentet e Universitetit të Prizrenit
nga lënda “Dokumentimi dhe Hulumtimi” Dr. Faton Berisha.
Studentët: Tarik Han, Dardan Aliu, Visra Haxhifazliu
Referencat
• Sam Rowlands, “ Ohanawareʼs guide to HDR Photography”, 2011
• User´s Manuel NIKON D7000 (English), 2012
24