2. Marrëdhëniet diplomatike të Shqipërisë me
Bashkimin Evropian (BE) janë vendosur në vitin
1991. Ngjarja më e rëndësishme në marrëdhëniet
midis Shqipërisë dhe BE-së u shënua një vit më
vonë, në 11 maj 1992, me nënshkrimin e
Marrëveshjes së Tregtisë dhe Bashkëpunimit e
cila hyri në fuqi më 1 dhjetor 1992. Po në këtë
periudhë, Shqipëria përfshihet në Sistemin e
Përgjithshëm të Preferencave (GSP), i cili
përfaqësonte një regjim të përgjithshëm
preferencash tregtare që BE-ja u ofronte një
numri të gjerë vendesh me të cilat ajo kishte
marrëdhënie kontraktuale.
3. Marrëveshja e Tregtisë dhe
Bashkëpunimit e 11 majit 1992
i krijoi mundësinë Shqipërisë
që të përfitojë nga fondet e
programit PHARE. Kjo
përbën një hap të
rëndësishëm në drejtim të
ristrukturimit të asistencës së
BE-së ndaj Shqipërisë në një
sërë fushash që përkonin me
reformat në të cilat ishte
angazhuar vendi ynë. Në
kuadrin e këtij programi, në
periudhën 1992-2000,
Shqipërisë i është dhënë një
ndihmë e konsiderueshme
4. Në vitin 1996, Shqipëria
ishte pranë nënshkrimit
të një marrëveshjeje të
re kontraktuale me BE-
në, e cila, do të hapte
rrugën për një
marrëveshje klasike
asocimi. Por, zgjedhjet e
kontestuara
parlamentare të majit të
vitit 1996, së bashku me
krizën e thellë financiare
dhe sociale që pasoi në
fillim të vitit 1997 nga
renia e skemave
piramidale, bënë që të
dështojë çdo iniciativë
në këtë drejtim.
5. Këshilli i Çështjeve të Përgjithshme, në këtë
kohë, përcaktonte një sërë kushtesh politike
dhe ekonomike që vendet e Ballkanit duhej të
plotësonin për të zhvilluar dhe forcuar
marrëdhëniet e tyre me BE-në. Këto kritere
kishin të bënin me respektimin e parimeve
demokratike, liritë dhe të drejtat e
njeriut, ndërtimin, respektimin dhe forcimin e
shtetit të së drejtës, mbrojtjen e
minoriteteve, zhvillimin e ekonomisë së
tregut, si dhe bashkëpunimin rajonal.
6. Në maj të vitit 1999, Bashkimi Evropian miratoi një
iniciativë të re për 5 vende te Ballkanit: Shqipëria,
ish-Republika Jugosllave e Maqedonisë, Kroacia,
Bosnjë-Hercegovina dhe Republika Federale
Jugosllave, të quajtur Procesi i Stabilizim-Asocimit
(PSA). Që në fillimin e kësaj iniciative të re,
Shqipëria do të bëhej pjesë e saj. Ky proces ka për
qëllim vendosjen e marrëdhënieve më të ngushta
ndërmjet BE-së dhe vendeve të lartpërmendura,
nëpërmjet Marrëveshjeve të Stabilizim-Asocimit
(MSA).
Në nëntor të vitit 1999, Komisioni Evropian paraqiti
një raport mbi studimin e fizibilitetit per hapjen e
bisedimeve me Shqipërinë për nënshkrimin e
Marrëveshjes së Stabilizim-Asocimit duke arritur në
perfundimin se, megjithatë, Shqipëria nuk i kishte
plotësuar kushtet për një marrëveshje të tillë.
7.
8. Në muajin nëntor të vitit 2000, u zhvillua në Zagreb
takimi i vendeve të përfshira në procesin e stabilizim-
asocimit. Në këtë takim BE-ja vendosi të intensifikojë
bashkëpunimin me Shqipërinë nëpërmjet krijimit të
Grupit të Nivelit të Lartë Drejtues Shqipëri-BE. Qëllimi
i këtij grupi ishte të vlerësonte kapacitetin e
Shqipërisë për të marrë përsipër detyrimet për një
Marrëveshje Stabilizim-Asocimi me BE-në. Grupi i
Nivelit të Lartë Drejtues Shqipëri-BE zhvilloi tre
takime në Tiranë në përfundim të të cilave Komisioni
Evropian hartoi një raport vlerësimi, ku evidentohej
procesi i bërë dhe fushat ku ende nevojiten
përmirësime. Si përfundim, Komisioni vlerësoi se
ndonëse mbetet ende për të bërë ne drejtim të
plotësimit te detyrimeve që rrjedhin nga një
marrëveshje stabilizim-asociimi, perspektiva e hapjes
së negociatave është rruga më e mirë për të ruajtur
tempin e ndryshimeve politike dhe reformave
ekonomike në vend. Për këtë qëllim, Komisioni arriti
në përfundimin se është çasti për të proceduar me
një Marrëveshje Stabilizim-Asociimi me Shqipërinë.
9. • Samiti i Selanikut i mbajtur me qershor 2003 i ashtuquajtur edhe
Zagreb II konfirmon perspektivën për aderim në BE të vendeve të
rajonit të Ballkanit Perëndimor dhe i hap rrugën shfrytëzimit të
instrumentave të përdorur me vendet e reja anëtare.
Kriteret e Anetaresimit në Bashkimin Evropian
Për t’u bërë anetare e BE-së, Shqipëria duhet të plotësojë kriteret e
vendosura për të gjitha shtetet kandidate për anëtarësim në
Bashkimin Evropian të miratuara nga Këshilli Europian i
Kopenhagenit në qershor të vitit 1993.
Këto kritere janë të karakterit politik dhe ekonomik dhe
parashikojnë:
• Garantimin e demokracisë, shtetit të së drejtës, respektimin e të
drejtave të njeriut dhe të minoriteteve;
• Vendosjen e një ekonomie tregu që mund t’i bëjë ballë presionit
konkurrues dhe forcave të tregut të përbashkët europian.
• shteti kandidat duhet të jetë i aftë t’u përgjigjet detyrimeve që
rrjedhin nga “acquis communautaire “ ose legjislacioni i Bashkimit
Evropian.
10. Qershor 1991 - Vendosja e
marrëdhënieve diplomatike
Shqipëri - Komuniteti Ekonomik
Europian.
11 Maj 1992 - Nënshkrimi i
Marrëveshjes së Tregtisë dhe
Bashkëpunimit midis Shqipërisë dhe
Komunitetit Ekonomik Europian.
5 Nëntor 1992 – Hyrja në fuqi e
Marrëveshjes së Tregtisë dhe
Bashkëpunimit midis Shqipërisë dhe
Komunitetit Ekonomik Europian.
Shqipëria përfiton nga programi i
ndihmës së BE-së, PHARE. Kjo
shënon një hap të rëndësishëm
drejt ristrukturimit të asistencës së
BE në fushat prioritare të
Shqipërisë
11. 26 Shkurt 1996 - BE-ja miraton një qasje
rajonale për vendet e Europës Jug-
Lindore.
29 Prill 1997 - BE-ja përcakton kushte
politike dhe ekonomike për t'u plotësuar
nga vendet e Europës Jug-Lindore, si
bazë për një politikë koherente dhe
transparent në drejtim të zhvillimit të
marrëdhënieve dypalëshe në fushën e
tregtisë, asistencës financiare dhe
bashkëpunimit ekonomik, si dhe të
marrëdhënieve kontraktuale.
3 - 4 Qershor 1999 - Këshilli Europian i
Këlnit riafirmon gatishmërinë e Bashkimit
Europian për t’i sjellë vendet e këtij rajoni
më afër perspektivës së integrimit të plotë
në strukturat e saj. Kjo do të arrihet
përmes një lloji të ri të marrëdhënieve
kontraktuale (njohur më vonë si Procesi i
Stabilizimit dhe Asociimit - PSA) duke
marrë parasysh situatat specifike të çdo
vendi. Këto situata specifike i referohen
progresit në fushën e bashkëpunimit
rajonal dhe perspektivës së anëtarësimit
në BE në bazë të Traktatit të Amsterdamit
si dhe plotësimit të kritereve të
përcaktuara gjatë Këshillin Europian të
Kopenhagenit në qershor të 1993.
12. 10 Qershor 1999 – Miratimi i
Paktit të Stabilitetit për Europën
Juglindore në Këln. Në
dokumentin themelues, më
shumë se 40 vende partnere
dhe organizata u angazhuan për
të forcuar në vendet e Europës
Juglindore "përpjekjet për të
nxitur paqen, demokracinë,
respektin për të drejtat e njeriut
dhe prosperitetin ekonomik, në
mënyrë që të arrihet stabilitet në
të gjithë rajonin".
1999 - Përfshirja e Shqipërisë
në Regjimin Autonom
Preferencial.
19 - 20 Qershor 2000 - Këshilli
Europian i Feiras shpall se
vendet që janë pjesë e procesit
të Stabilizim Asociimit
konsiderohen "kandidate
potenciale" për anëtarësim në
13. 24 Nëntor 2000 – Këshilli Europian i
Zagrebit lancon zyrtarisht procesin e
Stabilizim Asociimit për 5 vendet e
Europës Juglindore, përfshirë
Shqipërinë. Samiti theksoi lidhjen midis
progresit të vendeve të rajonit drejt
demokracisë, sundimit të ligjit, pajtimit
dhe bashkëpunimit rajonal në njërën
anë dhe perspektivës së anëtarësimit
të mundshëm në BE në anën tjetër.
2001 - Viti i parë i zbatimit të Programit
CARDS për vendet që janë pjesë e
procesit të Stabilizim Asociimit.
2001 - Komisioni rekomandon fillimin e
bisedimeve për Marrëveshjen e
Stabilizim Asociimit (MSA) me
Shqipërinë.
Qershor 2001 – Këshilli Europian i
Göteborgut fton Komisionin Europian
që të paraqes draft direktivat negociuse
të MSA-së me Shqipërinë.
14. Tetor 2002 – Miratimi i
direktivave për hapjen e bisedimeve
për MSA me Shqipërinë.
31 Janar 2003 – Presidenti i
Komisionit Europian, Romano
Prodi shpall zyrtarisht hapjen e
bisedimeve për MSA mes
Shqipërisë dhe BE-së.
21 Qershor 2003 - Samiti i
Selanikut konfirmon perspektivën
Europiane të vendeve të Ballkanit
Perëndimor si dhe procesin e
Stabilizim Asociimit si kuadrin
politik të rrugës së tyre drejt
anëtarësimit në BE.
15. Maj 2004 – Këshilli Europian lançon
programin TAIEX për harmonizimin e
legjislacionit kombëtare të vendeve të
përfshira në procesin e Stabilizim
Asociimit me legjislacionin e BE-së.
Qershor 2004 - Vendimi i Këshillit për
Partneritetin e parë Europian me
Shqipërinë.
14 Prill 2005 – Nënshkrimi i
Marrëveshjes së Ripranimit mes Shqipëri
dhe BE-së.
16. Janar 2006 - Vendimi i Këshillit Europian për
Partneritetin Europian të rishikuar me
Shqipërinë.
1 Maj 2006 - Hyrja në fuqi e Marrëveshjes së
Ripranimit mes Shqipërisë dhe Komunitetit
Europian.
12 Qershor 2006 – Nënshkrimi i
Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit
mes Komuniteteve Europiane e Shteteve të
tyre Anëtare nga njëra anë dhe Shqipërisë
nga ana tjetër.
1 Dhjetor 2006 - Hyrja në fuqi e
Marrëveshjes së Përkohshme mes Shqipërisë
dhe Komunitetit Europian.
Janar 2007 - Hyrja në fuqi e Instrumentit të ri
të Ndihmës së Para-Aderimit (IPA).
1 Janar 2008 – Nënshkrimi i Marrëveshjes së
Lehtësimit të Vizave mes Bashkimit Europian
dhe Shqipërisë.
18 Shkurt 2008 - Vendimi i Këshillit për
Partneritetin Europian të rishikuar me
Shqipërinë.
17. 3 Qershor 2008 - Komisioni Europian (KE) paraqet Udhërrëfyesin e
Liberalizimit të Vizave për Shqipërinë . Ky dokument përcakton 42
standarde lidhur me masat që adresuar nga autoritetet shqiptare në
mënyrë që të mundësohet regjimi pa viza për qytetarët shqiptarë.
1 Prill 2009 - Hyrja në fuqi e Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit.
28 Prill 2009 – Qeveria shqiptare dorëzon Aplikimin e Shqipërisë për
Anëtarësim në BE.
27 Maj 2010 – KE miraton propozimin që i mundëson qytetarëve të
Shqipërisë dhe Bosnje-Hercegovinës të drejtën për të udhëtua pa viza
afatshkurtër në vendet e hapësirës Shengen.
8 Nëntor 2010 – Këshilli miraton vendimin për liberalizimin e vizave afat
shkurtër për qytetarët shqiptarë.
9 Nëntor 2010 - KE paraqet Opinionin mbi Aplikimin e Shqipërisë për
Anëtarësim në BE, ku nuk propozohet as dhënia e statusit të vendit
kandidat e as hapja e negociatave. Opinioni përcakton 12 prioritete kyçe
që duhen të adresohen nga Shqipëria në mënyrë që të matet progresi i
saj drejt BE-së.
18. 10 Qershor 2011 - Qeveria shqiptare
miraton Planin e Veprimit që adreson
12 prioritetet kyçe të Opinionit të KE,
lidhur me: funksionimin e duhur të
Parlamentit, forcimin e shtetit ligjor,
realizimin e reformave në
administratën publike, luftën kundër
korrupsionit dhe kundër krimit të
organizuar, forcimin e të drejtave të
pronësisë, përforcimin e mbrojtjes së
të drejtave të njeriut dhe
përmirësimin e trajtimit të të
burgosurve.
12 Tetor 2011 - KE publikon
Raportin e Progresit të 2011 për
Shqipërinë i cili nuk propozoi as
dhënien e statusit të vendit kandidat
e as hapjen e negociatave për
anëtarësim
19. 10 Tetor 2012 - KE publikon Raportin e Progresit të 2012
për Shqipërinë i cili propozon dhënien e statusit të vendit
kandidat të kushtëzuar.
12 dhjetor 2012 - Këshilli Europian përshëndeti
përparimin e përgjithshëm të bërë nga Shqipëria në
përmbushjen e 12 kritereve kyçe të përcaktuara në
opinionin e Komisionit në 2010. Megjithatë, statusi i
kandidatit do t’i jepet Tiranës sapo ekzekutivi i BE-së të
raportojë që progresi i nevojshëm është arritur në fushën
e reformave të administratës gjyqësore dhe publike, si
dhe në rishikimin e rregullave të procedurës
parlamentare. “Mbarëvajtja e sukseshme e zgjedhjeve
parlamentare në 2013 do të jetë një test i rëndësishëm
për funksionimin normal të institucioneve demokratike të
vendit”,theksuan ministrat.