1. ТӨРИЙН АЛБАН ХААГЧИЙН
АЖЛЫН БАЙРНЫ ШИНЖИЛГЭЭ,
ТОДОРХОЙЛОЛТ
1

2. УДИРТГАЛ
Байгууллага амжилттай ажиллахын тулд үйл ажиллагаа
нь зохион байгуулагдсан байх хэрэгтэй. Зохион байгуулалтын
анхны алхам, суурь нь хөдөлмөрийн хуваарилалтын үндсэн
дээр албан тушаал бүрийг нарийвчлан шинжилж тодорхойлолт
гаргах нь хүний нөөцийн удирдлагын чухал нэг үүрэг юм.
2

3. АЖЛЫН БАЙРНЫ ШИНЖИЛГЭЭ ГЭЖ ЮУ ВЭ?
Ажлын байрны шинжилгээ гэдэг нь тухайн ажлын байртай
холбоотой бүх мэдээллийг цуглуулж, түүнийг задлан шинжлэх үйл
явц юм.
Ажлын байрны шинжилгээг хийх аргууд:
Ажиглалтын арга
Асуулгын арга
Ярилцлагын арга
3

4. АЖЛЫН БАЙРНЫ ТОДОРХОЙЛОЛТ ГЭЖ ЮУ ВЭ?
Ажлын агуулгын шинжилгээний үр дүн буюу
байгууллагын бүтцэд албан тушаалын эзлэх байр суурь
зорилго, зорилт, үйл ажиллагааны чиг үүрэг, хариуцлага, эрх
мэдэлд тавигдах шаардлагыг нарийвчлан шинжилж
тодорхойлсон баримт бичгийг ажлын байрны тодорхойлолт
/АБТ/ гэнэ.
4

5. АЖЛЫН БАЙРНЫ ТОДОРХОЙЛОЛТОНД ТАВИГДАХ
ШААРДЛАГА
Бодит жишээ, баримт дээр тулгуурласан байх
Товч, тодорхой, ойлгомжтой байх
Ажлын байрны нөхцөл байдлыг тогтонги гэсэн байр сууринаас
хандахгүй байх
Тодорхойлолт бичсэн он, сар, өдөр хүний гэрын үсэг зурсан байх
Ажил эрхлэгч, түүний шууд удирдлагатай тодорхойлолтын талаар
зөвшилцөж тохиролцсон байх
5

6. ГАРЧ БОЛЗОШГҮЙ НИЙТЛЭГ АЛДАА
Ойлгомжгүй нэр томъѐолол, хоѐрдмол утгатай найрлагагүй,
оноогүй үг хэллэггүй байвал
Одоогийн нөхцөл байдал нь ирээдүйд хэвээр байна гэж бодох
эсвэл урьд өмнө ийм байсан гэсэн байдлаар хандахаас
зайлсхийх
дэндүү ихийг эсвэл хэт багыг бичих гэсэн туйлширал
6

7. ХУУЛЬ, ЭРХ ЗҮЙН ОРЧИН
Төрийн албаны тухай хуулийн 14.1.1-д заасан ѐсоор “Төрийн тухайн
албан тушаалын чиг үүрэг, эрх хэмжээг тогтоосон албан тушаал
/ажлын байр/-ын тодорхойлолтыг албан ѐсоор гаргуулан авах,
түүнийг хэрэгжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэхийг шаардах” нийтлэг
эрхийг төрийн жинхэнэ албан хаагч эдлэх бөгөөд мөн хуулийн 10.5-
д “Төрийн үйлчилгээний албан тушаалд тавих тусгай шаардлага
болон ѐс зүйн хэм хэмжээг албан тушаал /ажлын байр/-ын
тодорхойлолт болон хөдөлмөрийн гэрээ, контрактаар
тодорхойлно” гэж заасан нь ажлын байрны шинжилгээ,
тодорхойлолт, үнэлгээ хийх эрх зүйн орчныг тодорхойлж байгаа
юм.
7

8. Ажлын байрны шинжилгээ нь ямар албан тушаал бий болгохыг,
ажлын байрны тодорхойлолт нь ямар хүнийг ажилд шилж
сонгон авахыг, ажлын байрны үнэлгээ нь тухайн албан
тушаалыг ямар ангилал, зэрэглэлд хамааруулах, ямар цалин
хөлс олгох зэргийг тодорхойлж өгдөг бөгөөд ажлын байр /албан
тушаал/-ны тодорхойлолт боловсруулахтай холбогдсон
харилцааг зохицуулахад энэхүү журмыг баримтална.
8

9. Ажлын байрны тодорхойлолтыг ажил эрхлэгчид тохируулах
бус, тухайн байгууллагын зорилт, чиг үүргийг үр ашиг, үр
нөлөөтэй хэрэгжүүлэх шаардлагатай нийцүүлэн ажлын байрны
шинжилгээ, үнэлгээний үр дүнд тулгуурлан боловсруулна.
Ажлын байрны тодорхойлолт нь дор дурдсан агуулга
бүхий бүрэлдэхүүн хэсгүүдтэй байна:
А. Танилцуулга
Б. Чиг үүрэг
В. Тавигдах шаардлага
Г. Хүчин зүйлс
Д. Баталгаажуулалт
9

10. АЖЛЫН БАЙРНЫ ТОДОРХОЙЛОЛТЫГ ХЭРЭГЛЭХ
ЧИГЛЭЛ
1. Төрийн албан хаагчийг шилж сонгох: Ажлын байрны
тодорхойлолтыг төрийн албан хаагчийг сонгон шалгаруулах
буюу тухайн албан тушаалд нэр дэвшигчийн мэдлэг чадварыг
үнэлэх.
2. Үр дүнгийн гэрээ байгуулах: Ажлын байрны чиг үүрэг /зорилго,
үндсэн зорилт, тэдгээрийн хүрээнд явуулах гол үйл ажиллагаа/-
ийг эрх зүйн актад заасны дагуу үр дүнгийн гэрээ байгуулахад
үндэслэл болгон хэрэглэнэ.
10

11. 3. Албан тушаал дэвшүүлэх, бууруулах зэрэг хүний нөөцийн
удирдлагын зарим арга хэмжээ авах.
4. Байгууллагын өөрчлөлт, шинэтгэлийг хэрэгжүүлэх.
11

12. 12

13. БАЙГУУЛЛАГЫН ТАНИЛЦУУЛГА
УИХ-ын 2004 оны сонгуулийн дараа Засгийн газрын бүтэц,
бүрэлдэхүүн шинээр байгуулагдаж Ерөнхий сайдын эрхлэх
асуудлын хүрээнд Засгийн газрын тохируулагч агентлаг-Мэдээлэл,
харилцаа холбоо, технологийн газар байгуулах тухай Засгийн
газрын 2004 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 207 тоот тогтоол,
Мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн газрын үйл ажиллагааны
стратеги, зохион байгуулалтын бүтцийн хөтөлбөрийг батлах тухай
Ерөнхий сайдын 2004 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдрийн 95 тоот
захирамж тус тус гарч Мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн
газар байгуулагдав.
13

14. “А” Танилцуулга
“Б” Чиг үүрэг
“В” Тавигдах
шаардлага
“Г” Хүчин зүйлс
“Д” Ажлын байрны
баталжуулалт
Ажлын
байрны
тодорхойлолт
14

15. “А” ТАНИЛЦУУЛГА
1. Байгууллагын нэр
2. Нэгжийн нэр
3. Ажлын байрны нэр, албан тушаалын ангилал, зэрэглэл
4. Ажлын байрыг шууд харьяалан удирдах албан тушаал, албан
тушаалын ангилал, албан тушаалын зэрэгэл
5. Ажлын байрны шууд харьяалан удирдах албан тушаалтан
15
“Б” ЧИГ ҮҮРЭГ
1. Ажлын байрны зорилго
2. Ажлын байрны үндсэн зорилт, гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлт
3. Ажлын байрны гол үйл ажиллагаа, хугацаа

16. “В” ЧИГ ҮҮРЭГ
1. Аждын байранд тавигдах шаардлага
2. Ерөнхий шаардлага /боловсрол, мэргэжил, мэргэшил, туршлага, ур
чадвар/
3. Тусгай шаардлага
16
“Г” ХҮЧИН ЗҮЙЛС
1. Ажлын байрны харилцах объект
2. Байгууллагын дотор талд
3. Байгууллагын гадна талд
4. Албан тушаал эрхлэгчийн хүлээх хариуцлага
5. Ажлын байрны нөөц хэрэгсэл /санхүүгийн, материалын, хүний, бусад/
6. Ердийн нөхцөл, онцгой нөхцөл

17. “Д” АЖЛЫН БАЙРНЫ БАТАЛГААЖУУЛАЛТ
1. Аждын байрны тодорхойлолтыг боловсруулсан ажлын хэсэг буюу
багийн ахлагч
2. Ажлын байрны тодорхойлолтыг баталсан эрх бүхий албан тушаалтан
17

18. АЖЛЫН БАЙРНЫ ТОДОРХОЙЛОЛТЫГ
ХЭРХЭН АШИГЛАДАГ
Тухайн ажилтны ажил үүргүүдийн ажилбар бүрийг нарийвчлан
гаргах шаардлагатай бөгөөд ингэснээр тухайн ажилтанд ажил
үүргээ гүйцэтгэхэд нь ямар нэгэн төөрөгдөл, ойлгомжгүй
байдал үүсэхгүйгээс гадна удирдах албан тушаалтанд ч
ажилтнаа удирдахад нь гарын авлага болдог байна.
Ажилтнуудын бүрэлдэхүүн хөдөлгөөний мэдээ, тайлан гаргах
үндэс суурь болдог.
18

19. АЖЛЫН БАЙРНЫ ШИНЖИЛГЭЭГ ХЭРХЭН
АШИГЛАДАГ
Ажиглалт, ярилцлагын судалгааны замаар тухайн албан
тушаалын байршил, зорилго чиг үүрэг, үйл ажиллагаа, үүрэг
хариуцлага, эрх мэдэл, тавигдах шаардлагын талаар баримт
мэдээлэл цуглуулах үйл явцад ашигладаг.
Ажлын байрын шинжилгээг хийж дуусмагц, түүний үр дүнд олж
авсан мэдээлэл дээрээ тулгуурлан ажлын байрны
тодорхойлолт бичдэг.
19

20. АЖЛЫН БАЙРНЫ ШИНЖИЛГЭЭ ХИЙХ ҮНДСЭН
ЗОРИЛГО
Ажлын үр дүнг хянах
Ажлын байранд ажиллах ажилтны шалгуурыг бий болгох
Бусад ажилтнуудтай ажил үүргийн давхардал бий болохоос
сэргийлэх
Байгууллагын цалин хөлсний системийг боловсронгуй болгох
Ажил олгогч болон ажилчны маргааныг зохицуулах
Ажилтнуудын сургалтын хэрэгцээг тодорхойлох
Үүсэж болох алдаа дутагдлыг богино хугацаанд илрүүлэх
Ажилтнуудын ачааллыг тэнцвэржүүлэхэд оршино.
20

21. АЖЛЫН БАЙРНЫ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ҮЕ
ШАТ
1. Ажил тус бүрийн үйл ажиллагаатай хэрхэн тохирч байгааг
судлана.
2. Ажлын загвар тус бүрээр олж авсан мэдээлэл хэрхэн
ашиглагдаж байгааг судлана.
3. Ажлын байрыг шинжлэх арга техник болон бусад мэдээлэл
цуглуулна.
4. Цуглуулсан мэдээлэлд тулгуурлан ажлын байрны
тодорхойлолт гаргана.
5. Мэдээлэлд тулгуурлан ажил үүргийн онцлогийг гаргана.
21

22. АБТ-ЫГ БОЛОВСРУУЛСАН АЖЛЫН ХЭСЭГ
Бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга
Хяналт-шинжилгээний газрын дарга
Хүний нөөцийн менежер
22

23. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА.
23