Afet ve Zararlarınız Azaltılması Dönev Ödevi. Sel tehlikesi öncesi ve sonrası yapılması gerekenler ve sel hakkında tüm bilgiler.

3. AFET NEDİR?
Afet; insanlar için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, insanın
normal yaşantısını ve eylemlerini durduracak veya kesintiye
uğratacak, imkânların yetersiz kaldığı, doğal veya insan kökenli
olaylara verilen genel bir isimdir.

4. Doğal Afetlerin Etkileri
İnsan Kaybı
Hayvan
Kaybı
Mesken
Hasarı
İşyeri Hasarı
Ulaşım ve
Nakliyenin
Aksaması
Ulaşım
Yapılarının
Tahribi
Toprak
Kaybı
Tarımsal
Ürün Kaybı
Haberleşme
Yapılarının
Tahribi
Eşya Kaybı
ve Tahribi
İşsizlik
Psikolojik
Etki
Fakirlik
Salgın
Hastalık

6. Sel, bir bölgede toprağı belirli bir süre için tamamen veya kısmen su
altında bırakan; ani, büyük ve düzensiz su akıntılarına verilen isimdir.
Sel, can ve mal kaybına neden olabilecek en önemli doğal afetlerden
birisidir. Ülkemizde Depremden sonra gelen en önemli doğal afettir.
Kuvvetli yağış, Baraj veya Nehir taşmaları sonucu oluşabilir. Gerekli
önlemler alınmadığında yüksek zararlar verir.
Sel anında yetkililer afet bölgesine yetişmekte zorluk çekerler, trafiği
olumsuz yönde etkiler buda can veya mal kaybını daha çok arttırır.

7. *Sel’in Nedenleri Nelerdir ?
Sel ve taşkın afetini meydana getiren birçok faktör
olmakla beraber en önemlisi insanların doğaya
yönelik doğal ekolojik dengeyi bozucu tahribatlarıdır.
Tabiattaki Toprak – Su – Bitki arasındaki doğal
dengeyi bozucu nitelikteki müdahaleler, yanlış arazi
kullanımları ve ormansızlaşma hızlandırılmış erozyona,
erozyonla yıpranan araziler de sel ve taşkınlara yol
açmaktadır.

8. Sel’in en sık karşılaşılan şekli, kuvvetli ve uzun süreli yağış sonucu oluşur.
Sel, kar erimesinin ardından oluşan kuvvetli akışlar veya drenaj
kanallarının tıkanması sebebiyle de meydana gelebilir.
Dağlık bölgelerde ise sel, kar erimesi veya yağışla birleşen kar suyundan
meydana gelir. Çok nadir de olsa barajların çökmesi ve taşmasından
kaynaklanan sele de rastlanılmaktadır.
Engellenemez tabiat olayı sele en çok, nehir yataklarından taşmalar
sonucu rastlanır. Nehir yataklarına gelen suyun sele dönüşmesine,
yatakların amacı dışında kullanılması da yol açar.
Günümüzde çarpık kentleşme sonucu dere yataklarının
gecekondulaşma bölgesi haline gelmesi, ağaçlandırılması,
doldurulması veya nehir yataklarının değiştirilmesi sonucu oluşan seller
her yıl ülkemizde büyük mal ve can kaybına sebep oluyor.

9. SEL VE SU BASKINLARININ ZARARLARI
Dünyanın hemen her bölgesinde değişik sıklıkta ve boyutta görülen sel olayları,
büyük can ve mal kayıplarına neden olmaktadır. Aynı zamanda doğal tehlikelerin
en yaygın olanıdır. Dünyada her yıl yaklaşık ortalama 75 milyon dolayında insan
bundan arklı biçimde etkilenmektedir.
a. Kütle Etkisi : Hızla akan su ile taşınan malzemeler çarptığı her şeyi, canlı ve cansız
çevre ile kültürel çevreyi (insan, bitki, hayvan, yol, köprü, bina, fabrika, araba vb.)
tamamen yada kısmen tahrip ederek yada yok ederek büyük can ve mal kaybına
neden olabilir.
b. Erozyon Etkisi : Yukarı havzalardan başlamak üzere, aşağı havzalara kadar, havza
boyunca her yerde yeni çatlakların ve oyukların oluşması, yatak yamaçlarında
çökmelere neden olduğundan, buralarda yamaç hareketleri hızlanır, büyük
miktardaki toprak başka yerlere taşınır.
c. Su Basması : Tarım ürünleri, taşınabilir ve taşınamayan mallar büyük zarar görür
büyük can ve mal kayıpları yaşanabilir
ç. Taşıntı Etkisi : Selin verdiği en büyük zararların bir kısmı da Taşıntı baskınına bağlı
olarak ortaya çıkmaktadır. Çünkü bunlar etkili ve kalıcı zararlardır. Bunları aşağıdaki
şekillerde sıralamak mümkündür.

10. *Değişik yüzey malzemelerinin, bir alanı (özellikle tarım alanını) kaplaması, o alanın doğal yapısını
bozar, kalitesini düşürür ve verimini azaltır.
*Sel ve dere yataklarının taşıntıyla gittikçe tıkanması sonucu sel suları kontrolsüz hale gelir.
*Hidroelektrik santralleri işlevlerini yerine getiremez hale geldiğinden, enerji üretiminde düşme
görülebilir.
*Taşınan ve yığılan malzemeler nedeniyle kara ve demir yollarının kapanması sonucu ulaşım
aksar.
*Su kanalları tıkanabilir, drenaj sistemlerinde tahribat olabilir.
*Limanlar büyük zarar görebilir.
*Çeşitli sosyo-ekonomik sorunlar ortaya çıkar

11. Sel Türleri Nelerdir ?

12. O l u ş m a s ü r e l e r i n e g ö r e ;
Sel: Oluşumu 1 hafta ya da üstünde tamamlanır. Ani sele göre daha yavaş gelişir. Çok uzun süre etkili olur.
Büyük nehirlerin yoğun yağışla taşması, bu sel tipine örnektir.
Ani sel: Her yerde her an oluşabilir. Oluşumu 6 saat sürer. Ani seller çoğunlukla kuvvetli bir yağışın ardından
kısa süre içinde oluşur. Ayrıca yoğun bir yağışın ardından dağlık bölgelerdeki nehirlerin taşması da ani sele
neden olur.
O l u ş m a y e r l e r i n e g ö r e ;
Şehir seli: Bina, yol gibi nedenlerle doğal bitki örtüsünün yok edilmesi şehir selinin oluşmasının en büyük
nedenlerinden biridir. Yoğun yağışlarda su toprağa sızamadığı için şehir içinde ani seller meydana gelir.
Kıyı seli: Yoğun yağış ya da kıyıdan uzak bölgelerdeki alçak basınç nedeniyle oluşan fırtınalar, denizin ya da
okyanusun kabarmasına neden olur. Kabarıp taşan deniz ya da okyanus suyu büyük sellerin oluşmasıyla
sonuçlanır.
Dere ve nehir seli: Nehir ve dereler yoğun yağış ve fırtınalar nedeniyle kabarıp taşar.
Dağlık alan seli: Dağlık alanlardaki su kanalları ve küçük çaylar yoğun bir yağışta dolar ve su aşağıya doğru
hızla ilerler. Dağlık bölgelerde eriyen kar suyu da benzer şekilde ani sellerin oluşmasına neden olur.

13. Sele Karşı Alınması Gereken
Kişisel Tedbirler Nelerdir ?

14.  Evin dışında bulunuyorsanız, hemen yüksek bir yere çıkmalısınız.
 Su yatağı veya çukur bölgeleri hemen terk etmelisiniz.
 "Suda karşıdan karşıya geçmeye çalışmayın.
 Sel sırasında arabada bulunuyorsanız, asla su ile kaplı yoldan gitmeye çalışmayın. (Ani
sellerin meydana getirdiği ölümlerin yarısı araba ile ilişkilidir, asla sel sularının bulunduğu
bölgelerde araba kullanmayın).
 Arabada herhangi bir arıza oluştuysa hemen arabayı terk ederek yüksek yere çıkın.
(Yolları dolduran sular eğer yarım metre yüksekliğe ulaşmışsa, arabanızı sürükleyebilir.)
 Zamanınız varsa dışarı çıkın. Önemli şeyleri farklı bir depoya aktarın.
 Sel sularından uzak durun. Çünkü tehlikeli maddeler içerirler.
 Elektrik kaynaklarından uzak durun, elektrik çarpabilir.

15. Sele Karşı İlgili Kurum Tarafından
Alınabilecek Genel Tedbirler Nelerdir ?

16.  Her tip meteorolojik afet için bir erken uyarı birimi oluşturulmalı.
 Günümüzde yağış alanları ve yağış yoğunluklarının belirlenmesinde oldukça etkili
biçimde kullanılan Doppler radar sistemleri ve uydu dataları ile çalışan erken uyarı
birimlerinden yararlanılmalı.
 İl ve ilçelerde bu uyarı birimi ile koordineli olarak çalışacak kurtarma birimleri
oluşturulmalı.
 Bölge radyoları, herhangi bir tehlike anında halkı bilgilendirerek, uygulayacakları
yöntemler konusunda uyarıda bulunmalı.
 Belediyeler, dere ve nehir yataklarına yerleşimin önlenmesi konusunda titizlik
göstermeli. Buralarda yerleşimin önlenmesinin yanı sıra oluşacak engeller düzenli
olarak temizlenmeli.
 Dere ve nehirlerin denizle birleştiği kanallar düzenli olarak temizlenerek açık tutulmalı..

17. Sel Sonrası Yapılması
Gerekenler

18.  Sel felaketi suların geri çekilmesi ile sona ermeyebilir. Dolayısı ile otoritelerin geri dönün uyarısı
alınmadan ve herhangi bir hasarı olup olmadığı kontrol edilmeden binalara kesinlikle girilmemelidir.
 Binalar kontrol edilirken su geçirmez ayakkabı ve pille çalışan el fenerleri kullanılmalıdır.
 Konutların duvarlarında, katlardaki zeminlerde ve pencerelerdeki hasarlar, tavan, sıva vb.
malzemelerin dökülmesi riskinin olup olmadığı kontrol edilmelidir.
 Sigorta işlemleri için zarar gören yerlerin fotoğrafı çekilmelidir.
 Sel sonrasında da ikincil afet olarak yangınlar çıkabilir. Bu nedenle evde gaz sızıntısı, suyun altında
kalmış elektrik aksamı, fırın, ocak ve elektrikle çalışan eşyaların olmadığına emin olun.
 Sel sırasında evinizde kalmış yiyecekler varsa bunları kesinlikle kullanmayın. (Konservelerde dahil)
 Konuttaki sel suları binanın daha fazla zarar görmemesi için yavaş, yavaş boşaltılmalıdır.
 Konuta sel sırasında yılan ve benzeri zararlı hayvanlar girebilir. Bu konuda da dikkatli olmak gerekir.
 Özel ilgiye ihtiyacı olan afetzedelere -yaşlılar, bebekler, özürlüler- yardımcı olunmalıdır.

19. Sel ister büyük nehirlerin kıyısına yerleşmiş, ister dağ
yamaçlarında yaşıyor olsun, isterse çöllerde bulunsun her yerdeki
insanların rastlayabileceği türde bir doğa olayıdır.
Sel ve Su Taşkınları Can ve Mal salığımızı doğrudan ve
dolaylı olarak etkilemektedir.
Fakat Bazı İnsanlar Hariç...

23. Sel ve Su taşkınlarında kaydedilmiş görüntüler...

24. Çinde
kaydedilmiş o
görüntüler:

25. Ve
Istanbul...
Deniz ile
Karanın
birlesmesi.

26. 700,000
600,000
500,000
400,000
300,000
200,000
100,000
0
495,000
Türkiye’de Doğal Afetlerden Yıkılmış Konut Sayısı
63,000 61,000
26,000
5,154
650,654
76% 10% 9% 4% 1% 100%
DEPREMLER HEYELANLAR SU BASKINLARI KAYA DÜŞMELERI ÇIĞ DÜŞMELERI TOTAL
Yıkılmış Ünite Sayısı Toplamın Yüzdesi

27. 30
11
Türkiye'de Akarsu Tipi Su Baskınlarının Yıllara Göre Değişimi.
34
83
42
97
66
148
7
93
15 12
35
7 3 5
11
17
2
9
1
10 10
160
140
120
100
80
60
40
20
0
1955 1957 1959 1961 1963 1965 1967 1969 1971 1973 1975 1979 1981 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999
1 2 3