1. 14.11.2014
1
SSOOLLUUNNUUMM SSSSTTEEMM
Prof. Dr. Çagatay BARUT
BEÜ Tıp Fakültesi Anatomi AD
Vücut dokularında yasamsal olayların sürmesi için gerekli Oksijeni
havadan saglayan sisteme solunumsistemi denir.
nsiprasyon
Ekspirasyon
Solunum dört basamakta gerçeklesir
Akcigerlerin havayla dolması ve bosalması
Solunum havası ve kan arasında gaz alıs-verisi (Dıs
solunum)
Kan ile dokular arasında gaz alıs-verisi (iç solunum)
Oksijenin hücresel olaylarda kullanılması (hücresel
solunum)
Solunum Sistemi
Burun
Pharynx
Larynx
Trachea
Bronchus’lar
Akcigerler
Solunum sistemi organlarının çogu thorax boslugu içinde bulunur.
Solunum yolları Üst Solunum Yolları (ÜSY) ve Alt Solunum Yolları
olmak üzere iki kısma ayrılır.
Üst solunum yollarını burun ve pharynx olusturur.
Alt solunum yollarını ise diger kalan kısımlar olusturur.
Üst solunum yolları
Alt solunum yolları
Gögüs boslugundadır
Burun
Havayı
Isıtır
Filtre eder
Nemlendirir
Koku moleküllerini algılar
Sesin tınısını ayarlar
2. 14.11.2014
2
Burun
Burun, solunum ve koku organıdır. Kemik ve kıkırdaktan yapılmıs olup,
üzeri kas ve deri ile örtülüdür. Yapısı iki kısımda incelenir:
-Nasus externus (dıs burun)
-Cavitas nasi (burun boslugu)
Dorsum nasi
Apex nasi
Radix nasi
Nares
Olusturan kemikler
os nasale,
maxilla’nın processus frontalis’i
os frontale’nin pars nasalis’i
Burun iskeletinin kıkırdak kısmını 3 kıkırdak
Olustur
Cartilago septi nasi 2 parçadan olusur
(1 adettir)
Proc. posterior
Proc. lateralis
Cartilago alaris major
(2 adettir)
Burun Boslugu bir bölme ile 2 ayrılır. Bu bölmeye
septum nasi denir
Septumun arka-alt kısmını vomer
arka-üst kısmını ethmoid kemigin
lamina perpendicularis’i
ön kısım kıkırdaktan olusur
(cartilago septi nasi)
Septum nasi
4. 14.11.2014
4
Pharynx (Yutak)
Regio olfactoria 13- 15 cm uzunlugunda, kas
ve zarlardan olusmustur
corpus sphenoidalis’in arka
kısmı ve occipital kemigin pars
basilaris’inde baslayıp 6.
cervical vertebra hizasında
oesophagus ile birlesir
oesophagus ile birlestigi
yer en dar yeri olup 1,5 cm
genisligindedir
Ön duvarı tam bir duvar seklinde olmayıp açıktır
ve yukarıdan asagıya dogru sırasıyla burun
boslugu, agız boslugu ve larynx ile iliskidedir.
Bu bosluklarla olan komsuluklarına göre 3
parçaya ayrılır:
Pars nasalis pharyngis
Pars oralis pharyngis
Pars laryngea pharyngis
Pharynx (Yutak)
Nasopharynx
(sadece hava geçer)
Oropharynx
Laryngopharynx
Ostium
pharyngeum
tubae auditivae
5. 14.11.2014
5
Larynx (Gırtlak)
Kıkırdak, zar, bag ve kaslardan yapılmıs bir
organdır
Dil kökü- trachea arasında bulunur
Sadece solunum havasının geçtigi bir yol degildir
Sesin olusumunu saglar
Yabancı cisimlerin solunum yollarına kaçmasını
önler
C3-C6 omurları seviyesindedir
Tek Kıkırdaklar:
1-Cartilago thyroidea,
2-Cartilago cricoidea,
3-Cartilago epiglottica
Çift Kıkırdaklar:
4-Cartilago arytenoidea,
5- Cartilago corniculata,
6- Cartilago cuneiformis,
1
3
2
Larynx
4
5
Prominentia
laryngea
(Adem elması)
Cartilago
Epiglottica
(YC engellenmesi)
Ligamentum
vocale
(Ses olusumu)
Plica vestibularis
Plica vocalis
6. 14.11.2014
6
plica vestibularis
plica vocalis
Ventriculus
laryngis
Vestibulum laryngis
Cavitas infraglottica
Rima glottis (Mizmar aralık) Plica vocalisler arasındaki aralık
Rima glottis (Mizmar aralık) Plica vocalisler arasındaki aralık
Larynx Kasları
M. cricoarytenoideus posterior Rima glottis’i açar
Aditus
laryngis
Trachea
Trachea (Nefes borusu)
C6-T5 arasında uzanır
10-13 cm uzunlugunda, 2.5 cm çapındadır
T5 hizasında ikiye ayrılır Bifurcatio trachea
(buranın içteki kısmına carina trachea denir)
16-20 adet C seklinde hyalin kıkırdak
Bronchus principalis dexter (Sag ana brons)
Bronchus principalis sinister (Sol ana brons)
7. 14.11.2014
7
Acil durumlarda
Cartilago cricoidea’nın
1 cm asagısından girilir
(Trakeostomi)
YC bu açıdan dolayı
genellikle sag ana
bronsa gider
Trachea
Akcigerler (pulmones)
Gögüs boslugunda en büyük yeri isgal eden, kalbin her iki yanında
yer alan akcigerler solunum sisteminin en önemli organıdır.
Akcigerler süngerimsi elastik bir yapıya sahiptir.
Akcigerlerde her zaman bir miktar hava bulundugu için, parmaklar
arasında sıkıstırılınca krepitasyon sesi duyulur.
Yeni doganda akcigerler pembemsi-beyaz renklidir.
Yasın ilerlemesiyle solunum havasındaki kir nedeniyle biraz gri renk
alır.
Bu gri renk daha sonra siyah renge dönüsür.
Akcigerler (pulmones)
Normalde solunum 1 dk.’da
15-20 defa yapılır. Ancak çocuklarda
biraz daha fazla, yaslılarda ise daha
az olur.
Akcigerler bir koni seklindedir.
-apex pulmonis
-basis pulmonis
-facies costalis ile
-facies mediastinalis denilen iki yüzü
vardır.
Akcigerler (pulmones)
Akcigerlerin üzerlerini örten 2 katmanlı kılıfına PPlleeuurraa adı verilir
Akcigerler üzerinde bulunan ve akcigerleri lob adını verdigimiz
bölümlere ayıran yarıklara FFiissssuurr denir
SSooll akciger 1 adet fissur ile 2 loba
SSaagg akciger 2 adet fissur ile 3 loba ayrılmıstır
Pleura
Fissur
8. 14.11.2014
8
Hilum pulmonis
apex pulmonis
margo anterior
margo inferior
basis pulmonis
facies costalis
facies
mediastinalis
facies
diafragmatica
Basis pulmonis
Genis olan akcigerlerin tabanı, diaphragma
kubbesine uygun sekilde konkavdır. Buraya
facies diaphragmatica da denilmektedir.
Basis pulmonis diaphragma aracılıgı ile;
-Sag tarafta; KC’in sag lobu ile,
-Sol tarafta; KC’in sol lobu
-Mide’nin fundusu ve
-Dalak ile komsuluk yapar.
KC’in sag lobu, sol lobuna oranla daha fazla
gögüs bosluguna girerek sag akcigeri yukarı
iter.
Fissura horizontalis
Fissura obliqua
Trakea, Akciger ve bronslara genel bakıs
9. 14.11.2014
9
Arbor bronchialis
Bronkuslar, gittikçe incelen dallarına ayrılarak tüm akcigere dagılırlar.
Bu yapıya dalları ile birlikte agaca benzemesi nedeniyle Arbor bronchialis
denir.
Bronchus principalis, bronchus lobaris ve bronchus segmentalis’lerin
yapıları hyalin kıkırdaktır ve trachea’nın yapısına benzer.
Bronchioluslar’da ise durum degisir, buradaki kıkırdaklar elastik kıkırdak
yapısındadır.
Arbor bronchialis
Arbor bronchialis’i olusturan yapılar sırasıyla:
-Trachea
-Bronchus principalis
-Bronchus lobaris
-Bronchus segmentalis
Arbor bronchialis
-Bronchiolus lobularis
-Bronchiolus terminalis
-Bronchiolus respiratorius
- Ductus alveolaris
- Saccus alveolaris
- Alveolus pulmonis
Son üç yapıya bir acinus denir.
Arbor bronchialis Pleura (Akciger zarı)
Alveoller solunum isinin en önemli
kısmı olan kan ile hava arasındaki gaz
alısverisinin yapıldıgı yerlerdir. Bu
nedenle duvarları ince ve geçirgendir.
Alveol duvarında kas hüzmeleri
bulunmadıgı gibi epitel hücreleri de
yassılasır ve çok incelir.
Akcigerler pleura denilen seröz bir zarla
kaplıdır.
Pleura, her iki akcigeri ayrı ayrı saran iki
kese seklindedir.
Pleura’nın yarıkları da dahil olmak üzere
akcigerin dıs yüzünü örten bölümününe
pleura visceralis denir.
Gögüs boslugunun iç yüzünü,
diafragmanın üst yüzünü, ve
mediastinum’un akcigere bakan yüzünü
örten bölümlerine ise pleura parietalis
denir.
10. 14.11.2014
10
Pleura parietalis Pleura visseralis
Pleura (Akciger zarı)
Pleura parietalis’in
-pars cervicalis (apex pulmonis’i örten bölüm)
-pars costalis (kaburgaların üzerini örter)
-pars diaphragmatica (diaphragma’nın üzerini örter)
-pars mediastinalis (mediastinum’un üzerini örter)
Thorax (gögüs)
Gövdenin üst tarafında, boyun
kökü ile diafragma arasında kalan
bölgedir.
Thorax’ı çevreleyen kafese
toraks duvarı denir.
Toraks duvarını
arkada; 1-12. torakal vertebralar ve discus intervertebralis’ler,
önde; sternum,
yanlarda ise costalar çevreler.
CCaavviittaass tthhoorraacciiss ((GGöögüüss bbooslluuguu))
Üst kısımda apertura thoracis superior, alt
kısımda diaphragma ve yanlarda kostalar ile
çevrili alandır
Akcigerler, kalp, önemli damar ve sinirler bulunur
2 akciger arasında kalan kısma Mediastinum
adı verilir
Thorax giris ve çıkısı ile mediastinum bölümleri
11. 14.11.2014
11
Cavitas thoracis (Gögüs boslugu)
Toraks boslugunda iki mediastinal pleura arasında kalan bölgeye
mediastinum denir.
Sınırları;
Önde : sternum
Arkada : 1-12.torakal vertebralar
Altta : diaphragma
Üstte : apertura thoracis superior
Yanlarda : mediastinal pleura’lar
Med. superius
Manubrium
sterni
Angulus sterni
Med. medium
Med. posterius
anterius
Med.
Corpus
sterni
Diaphragma
Mediastinum’lar
1
Processus
xiphoideus
Mediastinum
Angulus sterni’den T4-T5
vertebralar arasındaki discus
intervertebralis’e uzanan hayali
transvers bir düzlem ile,
mediastinum superius ve
mediastinum inferius olarak
ikiye ayrılır
12. 14.11.2014
12
Mediastinum inferius, fibröz perikardiyum aracılıgıyla
mediastinum anterius
mediastinum medium
mediastinum posterius
olarak üç bölüme ayrılır