Saglik Hizmetleri Meslek Yuksekokulu Anatomi Dersi Sindirim Sistemi Anatomisi Dersi

1. 21.11.2014
1
Sindirim sistemi
Ingestio: Besinlerin agız yolu ile alınması
Digestio: Alınan besinlerin sindirilmesi
Absorptio: Sindirilen besinlerin emilmesi
Defecatio: Artıkların uzaklastırılması
a) Sindirim kanalı:
agız-anüs
cavitas oris (agız boslugu)
pharynx (yutak
oesophagus (yemek borusu)
gaster (mide)
Intestinum tenue (ince bagırsak)
Intestinum crassum (kalın bagırsak)
b) Eklenti organları
Tükürük bezleri
Karaciger
Pankreas
SNDRM KANALI
çi bosluklu organlardır.
Ortak bir duvar yapıları vardır:
Tunica mucosa (koruma-salgılama-emilim)
Tunica submucosa (damarlar-sinirler)
Tunica muscularis
Çizgili kas: agız, pharynx, üst oesaophagus ve anus
Düz kas: dısta longitudinal, içte circuler 2 tabaka
Tunica serosa
Karın ve pelvisde visseral peritondan origin alır.
Bas, boyun, gögüs ve perinede tunica adventitia olarak
adlandırılır ve gevsek, fibröz bir bag dokusudur.
AGIZ BÖLGES
cavitas oris,
disler ve disetleri,
damak ve tonsilla palatina’nın bulundugu
bölgeyi kapsar
CAVITAS ORIS
Besinlerin
parçalandıgı ve
mide ve
duodenum’daki
sindirime
hazırlandıgı yerdir

2. 21.11.2014
2
CAVITAS ORIS
Önde: Labium
superiorius ve inferius
Yanlarda: Bucca
Üstte: Palatum
durum ve molle
Altta: Diaphragma
oris
Arkada: Isthmus
faucium
8
CAVITAS ORIS
Vestibulum oris
Cavitas oris propria
9
Vestibulum oris
Dudaklar, yanaklar, dis ve
disetleri (gingivae) ile
sınırlanmıs dar bir alandır.
Rima oris ile dıs ortama
açılır.
10
Cavitas oris propria
Dis kemerleri, disler
ve disetleri, agız
tabanı, damaklar ve
yutak geçidi (isthmus
faucium) ile
sınırlanmıs alandır.
Dil, disler ve disetleri
bulunur....

3. 21.11.2014
3
Palatum (damak)
Palatum durum
Palatum molle
Palatum durum
2/3 ön kısmını her iki maxillanın
processus palatinus’ları,1/3 arka kısmını
her iki palatin kemigin lamina
horizontalis’leri olusturur
Palatum molle
Aponeurosis palatina
Uvula
Arcus palatoglossus
(glossopalatinus)
Arcus palatopharyngeus
(pharyngopalatinus)
Lingua (dil)
Radix linguae
Corpus linguae
apex linguae
dorsum linguae
facies inferior linguae
konusma, çigneme, yutkunma, emme, tatma
Radix linguae
Dilin hyoid kemik
ile mandibula’ya
tutunan kısmıdır

4. 21.11.2014
4
Apex linguae
Dilin uç kısmı olup dentes incisivi’ye temas
eder.
Dorsum linguae
Sulcus terminalis
Papillae linguales
Tonsilla lingualis
Dil kasları
Extrensek kaslar
* m.genioglossus
* m.hyoglossus
* m.condroglossus
* m.styloglossus
* m.palatoglossus
Intrensek kaslar
* m.longitudinalis
superior/inferior
* m.transversus
linguae
* m.verticalis linguae

5. 21.11.2014
5
Dentes
Dentes decudui
2I, 1C, 2M
6 ay -2 yas
Toplam 20
6 yas üstü
Dentes permanentes
2I, 1C, 2P, 3M
Dentes decidui
inci
sive
cani
n
sütm
olar
6
ay
6
yas
6 – 13 yas 17 – 25 yas
Corona dentis
Cervix dentis
Radix dentis
apex radicis dentis
foramen apicis dentis
Gingivae
Pharynx (Yutak)
13- 15 cm uzunlugunda, kas
ve zarlardan olusmustur
corpus sphenoidalis’in arka
kısmı ve occipital kemigin pars
basilaris’inde baslayıp 6.
cervical vertebra hizasında
oesophagus ile birlesir
oesophagus ile birlestigi
yer en dar yeri olup 1,5 cm
genisligindedir

6. 21.11.2014
6
Pharynx (Yutak)
Oropharynx
Nasopharynx
Laryngopharynx
Burun – Choanae
Agız – sthmus faucium
Gırtlak – Aditus laryngis
Ostium
pharyngeum
tubae
auditivae
Oesophagus (Yemek Borusu)
Yutak-mide
25-30 cm
2 cm çap
Diafragma-T10
Hiatus oesophageus
6CV – 11 TV
Gaster (mide)

7. 21.11.2014
7
T12 - L3 vertebra’lar arası seviyede
regio epigastrica
regio umblicalis
regio hypocondriaca sinistra’da
Besinlerin depolanması, besinleri mide
salgıları ile karıstırması ve kimus’un
ince barsaga atılıs hızını kontrol etmek
gibi görevleri vardır
Ostium cardiacum
11 ThV
Sternum’dan 2-2,5 cm
uzakta
10cm
Ostium pyloricum
1LV
1,2 cm sag
Mide’nin 5 kısmı vardır:
Pars cardiaca
Fundus gastricus (ventriculi)
Corpus gastricum (ventriculi)
Pars pylorica
Pylorus

8. 21.11.2014
8
nce Bagırsak
Sindirim kanalının pylorus’tan
baslayıp valva ileocaecalis’e
kadar uzanan kısmıdır
Uzunlugu 6-7 m’dir.
3 kısımda incelenir:
Duodenum
Jejunum
Ileum
Duodenum
Ortalama 25 cm uzunlugunda
olup ince bagırsagın en kısa, en
genis, en kalın duvarlı ve en az
hareketli olan kısmıdır.
Ön yüzü kısmen periton ile
örtülüdür ve mesenterium’u
yoktur.
Pancreas’ın caput kısmını
çevreler.
Umbilicus seviyesinin üzerindedir.
Duodenum
Pars superior
Pars descendens
Pars ascendens
Pars horizontalis (inferior)

9. 21.11.2014
9
Pars descendens duodeni
m.sphincter ductus biliaris
m.sphincter ductus pancreatici
ampulla hepatopancreatica ve
m.sphincter ampullae (Oddi sfinkteri)
papilla duodeni minor
papilla duodeni major
Jejunum
3nce bagırsagın proximal 2/5’ini
olusturur
Jejunum’un büyük kısmı regio
umbilicalis’te bulunur.
4 cm çaplıdır
Jejunum
Ileum’a göre daha kalın duvarlıdır
Damar açısından daha zengin
oldugundan rengi parlak kırmızıdır
Jejunum’un mukozasındaki plica
circularis’ler daha büyük ve daha
kalındır.
Ileum Ileum
3leum’un büyük bölümü regio
hypogastrica ve pelvis
boslugunda bulunur.
Ileum jejunum’dan daha küçük
çaplı daha ince duvarlı ve daha az
damarlıdır.
3nce barsagın distal 3/5’ini olusturan
ileum 3,5 cm çapındadır
Jejunumdan daha ince duvarlıdır
Caecum ile colon ascendens’in
birlesim yerine ostium valva ilealis ile
açılır

10. 21.11.2014
10
Kalın Bagırsak
Ileum’dan anus’e kadar 1,5 metre
1-caecum
2-appendix vermiformis
3-colon ascendens
4-colon transversum
5-colon descendens
6-colon sigmoideum
7-rectum
8-canalis analis
görevi su ve elektrolitlerin emilmesi, sindirilmemis besinlerin atılana kadar depolanmasıdır.
Kalın bagırsagı ince bagırsak’tan
ayıran özellikler
Kalın bagırsak daha genis çaplıdır.
Büyük bir bölümü seconder, retroperitonealdir
Üzerinde
taenia coli denen 3 bant
haustra coli
plica semilunaris
apendices epiploica
(caecum’da, rectum’da ve apendix vermifomis’te görülmez.)
plica semilunaris
Longitudinal kas lifleri taenia’ları olusturur
apendices epiploica
Kalın Bagırsak
Tunica muscularis’te longitudinal kas lifleri bir araya toplanıp taenia coli
denilen üç tane bant olustururlar. Genislikleri yaklasık 6 mm kadardır
Caecum
Regio inguinalis dextra’da, sag
fossa iliaca’da yer alır
6 cm uzunlugunda7,5 cm
genisligindedir.
Tamamen peritonla kaplıdır.
Appendix vermiformis arka iç
yüzüne tutunur

11. 21.11.2014
11
Caecum
Caecum’un iç arka yüzünde
Valva ileocaecalis (valva ilealis)
Ostium valvae ilealis
Ostium valva ilealis’in alt
arkasında
Ostium appendicis vermiformis
Appendix vermiformis
Appendix vermiformis sag fossa iliacada
yer alır ve karın ön duvarı ile komsudur.
Yaklasık 2-20 cm boyundadır. Ortalama
9 cm
Bol miktarda lenfoid doku içerir (folliculi
lymphatici aggregati appendicis
vermiformis).
Lümeni orta yastan sonra kısmen veya
tamamen tıkanabilir.
Appendix vermiformis
Mesoappendix
A. appendicularis
Taenia mesocolica
Taenia omentalis

12. 21.11.2014
12
Colon ascendens
Yaklasık 15 cm uzunlugundadır.
Ön ve yan yüzleri peritonla
örtülüdür.
Caecum’dan daha dardır.
Karaciger’in sag lobunun alt
kısmına kadar uzanır.
sola ve öne dogru flexura coli
dextra’yı yapar
colon transversum olarak
devam eder.
Flexura coli Flexura coli
dextra (hepatica) sinistra (splenica)
Colon transversum
Yaklasık 40-50 cm
uzunlugundadır.
Kalın bagırsagın en uzun ve en
hareketli bölümüdür.
Regio umbilicalis’te bulunur.
Intraperitoneal yerlesim gösterir.
Karın arka duvarına, pankreasın
ön kenarına mesocolon
transversum ile tutunmustur.
Colon descendens
Ortalama 25 cm uzunluktadır,
M. psoas major ile m. quadratus
lumborum arasındaki olukta
asagıya dogru iner
Pelvis minor girisinde colon
sigmoideum ile devam eder.
Ön ve yan yüzleri peritonla
kaplıdır
Colon sigmoideum
Küçük pelvis’in girisinden baslar.
S harfine benzer kıvrımda, 40 cm.
uzunlugunda
Küçük pelvis içerisinde
yerlesmistir.
3. sacral vertebra hizasında asagı
dogru rectum ile devam eder.
Mezocolon sigmoideum ile
pelvisin arka duvarına asılmıstır.
Komsulukları da farklılık
gösterebilir.
Sol ureter

13. 21.11.2014
13
Rectum
3. sakral vertebra hizasında baslar.
Yaklasık 12-13 cm uzunlugundadır.
Diaphragma pelvis’i geçtigi yerde
canalis analis ile birlesir (os
coccyx’in 3-4 cm asagısında).
Ön-arka yünde iki egriligi vardır:
Birincisi sacrum’un önünde digeri de
canalis analis ile birlestigi yerde
erkeklerde prostat hizasındadır
Canalis analis
Ampulla recti’nin aniden daralması ile baslar
Asagı ve arkaya anüse dogru uzanır.
Yetiskinde yaklasık 4 cm kadar
Ön duvar arkadan biraz kısadır.
Etrafı kanalın kapalı kalmasını saglayan sfinkter kaslar ile sarılmıstır.
Canalis analis
Canalis analis’i çevreleyen iki sfinkter kası vardır.
1-M. sphincter ani internus : Canalis analis’in üst 3/4 ünü kusatır. Linea
anocutanea’ya kadar iner. Rectum’un sirküler lifleri 5-8 mm kadar
kalınlasarak olusturur. $stem dısı çalısır OSS
2-M. sphincter ani externus: Istemli olarak çalısan bu kas, canalis analis’in alt
ucunu sarar. Üç parçalı bir yapı gösterir.
1. Pars subcutanea
2. Pars superficialis
3. Pars profundus
Siniri: N. rectalis inferior (n.pudendus)
Fonksiyonu: M. puborectalis ile birlikte anüs’ü istemli olarak kapatır ve canalis
analis’i öne dogru çekerek anorektal açıyı yükseltir. Normalde kontraksiyon
halindedir, ancak defekasyon sırasında gevser.
Canalis analis
M. sphincter ani internus
M. sphincter ani externus
Pars profundus
Pars superficialis
Pars subcutanea

14. 21.11.2014
14
Sindirim Kanalının Eklenti
-Yaptıkları sindirim ile
ilgili salgılarını, özel
kanalları vasıtasıyla
sindirim kanalına
bosaltan organlardır
Organları
KARACIGER
Karaciger organizmanın en büyük bezidir.
Yetiskin bir erkekte 1400-1800 gr ; kadında 1200-1400 gr kadar
olup vücut agırlıgının %2,5’i kadardır.
Kızıl kahve renktedir.
Esnek, dokununca bükülebilen ve jöle kıvamında yapısı
nedeniyle dalaktan sonra en sık yırtılan organdır.
Facies diaphragmatica Facies visceralis
fissura sagittalis sinister
fissura ligamenti venosi,
fissura ligamenti teretis (sulcus
venae umblicalis)
sulcus sagittalis dexter
sulcus venae cavae
processus caudatus
fossa vesica biliaris
(fella)

15. 21.11.2014
15
Porta hepatis
ductus hepaticus dexter ve
sinister ile lenf damarları
çıkar.
v. portae hepatis,
a. hepatica propria,
plexus hepaticus karacigere girer.
Lobus quadratus Lobus caudatus
KC en büyük
glandüler organdır
1-2,5 kg
ki yüzü, iki kenarı
vardır
H seklindeki yarık ve
oluklar 4 loba ayırır

16. 21.11.2014
16
Safra Kesesi
Safra Kesesi
7-10 cm uzunlugunda, 4-5 cm genisligi olan armut seklinde bir
kesedir.
Ortalama kapasitesi 40-50 ml’dir.
Safra yolları
Safra Karaciger hücreleri tarafından yapılır
Duedonum’un 2. kısmına açılır
Ductus biliaris

17. 21.11.2014
17
Pankreas
Hem ekzokrin, hem
endokrin salgıları olan çok
önemli bir bezdir
Ekzokrin salgı; duedonum
2. kısmına bosaltılır
(lipaz,amilaz,tripsinojen)
( Yag, KH, Protein)
caput
collum
corpus
cauda
12 - 15 cm
70 - 100 gr
gri-pembe
lobüler
L2 seviyesinde
columna vertebralis’in önünde
bursa omentalis’in arkasında
retroperitonealdir (sekonder)
regio epigastrica ve regio hypocondriaca sinistra’da yer tutar
Mide yatagının büyük kısmını olusturur
Ductus pancreaticus accessorius
Ductus pancreaticus
Glandulae oris (tükrük bezleri)
Glandulae
salivariae majores
* gl.parotidea
* gl.sublingualis
* gl.submandibularis
Glandulae
salivariae minores
* gl.labiales
* gl.buccales
* gl.molares
* gl.palatinae
* gl. linguales

18. 21.11.2014
18
Glandulae salivariae majores
Parotis
-Yüzün iki tarafında
-Duc. parotideus
(Stensen kanalı)
-Salgı vestibulum
oris’e bosaltılır
Submandibular
-Mandibula alt-medial
-Duc.submandibularis
(Wharton kanalı)
- Sublingual
- En küçük tükürük bezi
GLANDULA PAROTIDEA
En büyük tükürük bezi
Yaklasık 25 gr
Sarımtrak-gri, tepesi asagıda,
yassı piramit seklinde
Tamamen seröz sekresyon
Tükürük salgısının %30’u
(günlük 1000-1500 ml dir)
Ductus sublinguales
minores
Plica
sublingualis
Ductus sublinguales
majores
Peritoneum
Vücuttaki en büyük seröz zardır.
3ki bölüme ayrılır:
Peritoneum parietale
Peritoneum viscerale
Peritonun iki yapragı arasında
kalan bosluga cavitas
peritonealis denir.
Bu boslukta 50 cc (5-50) liquor
peritonealis denen sıvı bulunur.
Periton
Periton seröz bir örtüdür
Peritonum parietale Karın ve pelvis
duvarlarının iç yüzünü örter
Peritonum viscerale ç organları sarar
Peritoneum parietale
Peritoneum viscerale

19. 21.11.2014
19
Meso Organları karın arka duvarına
asan iki tabakalı peritondur
Omentum minus KC-mide arasındaki
2 tabakalı peritondur
Cavitas peritonealis
Cavitas peritonealis iki bölüme
ayrılır.
Bunlardan büyük olanına
cavitas peritonealis, küçük
olanına bursa omentalis denir.
Bu iki boslugu foramen
omentale birbirine baglar.

20. 21.11.2014
20
3ntraperitoneal
$ntraperitoneal organlar
Dalak,
Colon transversum,
Colon sigmoideum,
Jejunum,
Ileum,
Appendix vermiformis,
Duodenumun birinci parçasının ilk yarısı
Caecum,
Karaciger,
Mide,
Ekstraperitoneal (Preperitoneal) Organ
Vesica urinaria
Retroperitoneal
Retroperitoneal organlar
V.cava inferior,
Aorta abdominalis ve dalları,
Böbrek,
Suprarenal bez,
Ureter,
Cisterna chyli,
Truncus sympathicus,
Lenf dügümleri,
Colon ascendens,
Colon descendens,
Duodenumun birinci parçasının ilk yarısı hariç geriye kalan bölümü,
Pankreas,
Sekonder retroperitoneal organlar
Son dört organ baslangıçta intraperitonealdir:
Colon ascendens,
Colon descendens,
Duodenumun birinci parçasının ilk yarısı hariç geriye kalan bölümü,
Pankreas,
Ancak gelismenin ileri döneminde, arka yüzlerini örten peritonları erir ve
retroperitoneal olurlar.
Bu nedenle bunlara sekonder retroperitoneal organlar denir.
Alınan besinler tunica muscularis
tabakasındaki kas liflerinin kasılması ile
(Peristaltik Hareket) sindirim kanalında
ilerler