Auteursrecht en portretrecht voor journalisten. Hoe werkt het auteursrecht en van welke uitzonderingen, zoals het citaatrecht en de persexceptie, kun je als journalist gebruik van maken. Uitingsvrijheid, persvrijheid en het publieke debat zijn heel belangrijk, maar ook journalisten moeten rekening houden met rechten van derden, zoals recht op naamsvermelding en portretrecht.

1. AUTEURSRECHT
voor journalisten

2. Het auteursrecht is het uitsluitend recht van
de maker van een werk van letterkunde,
wetenschap of kunst, of van diens
rechtverkrijgenden, om dit openbaar te
maken en te verveelvoudigen, behoudens
de beperkingen, bij de wet gesteld

3. werk ≠ banaal en triviaal
werk = eigen en oorspronkelijk karakter
(niet afgeleid van ander werk)
dat het stempel van de maker draagt
(voldoende creatief)

4. maker = persoon die creativiteit in het werk
brengt, tenzij:
• werkgever
• opdrachtgever
• rechtspersoon

5. overdracht (verkoop) d.m.v. akte
licentie = gebruiksrecht = contract/toestemming
tijd, geografie, kanalen, bewerking,
naamsvermelding, exclusiviteit etc.
creative commons licenties
foto anoniem

6. Persoonlijkheidsrechten
naamsvermelding
verzetten tegen andere naam van maker of werk
verzetten tegen wijziging
verzetten tegen verminking (geen afstand mogelijk)

7. uitzonderingen - panoramavrijheid (sinds 2004)
verveelvoudiging of openbaarmaking van
afbeeldingen (2D), van een werk dat bedoelt is om
permanent in een openbare plaats te plaatsen,
zoals het zich daar bevindt

8. uitzonderingen - citaat
1. werk rechtmatig openbaar gemaakt
2. omvang voor doel gerechtvaardigd
3. aankondiging, beoordeling of vergelijkbaar doel
4. persoonlijkheidsrechten
5. vermelding bron en naam van de maker

9. uitzonderingen - pers
alleen tekst, geen beeld
1. actuele economische, politieke, godsdienstige onderwerpen
of zelfde aard
2. uit een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift , in een radio-
of televisieprogramma of zelfde functie
3. overnemen door een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift ,
in een radio- of televisieprogramma of zelfde functie
4. persoonlijkheidsrechten
5. vermelding bron en naam van de maker
6. tenzij auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden

10. uitzonderingen - pers
vervolg
bestaan korte nieuwsberichten enkel uit feiten?
kun je feiten op verschillende manieren presenteren?
heb je keuze in het formuleren van zinnen?
feiten zijn cijfers, plaats, namen
niet bijvoeglijk naamwoorden, duiding

11. mogelijkheden
1. embedden en linken (niet naar onrechtmatige content)
2. samenvatten
3. content cureren

12. tekstPORTRETRECHT

13. uitzonderingen - portretrecht
in opdracht - fotoportret in nieuwsblad of tijdschrift met
toestemming van geportretteerde en met naamsvermelding fotograaf
niet in opdracht - openbaarmaking niet toegestaan wanneer redelijk
belang van geportretteerde zich daartegen verzet
openbaarmaker is verantwoordelijk

14. uitzonderingen - portretrecht
redelijk belang = belangenafweging
portretrecht/privacy vs uitingsvrijheid (persvrijheid)
bloot, sex en erotiek
resocialisatie en rehabilitatie (verdachten en daders)
reclame
privé (vondelpark-arrest)
bekende personen
context

16. PERSVRIJHEID GAAT NIET VOOR ALLES!

17. portretrecht vs privacy
Wbp van toepassing op geautomatiseerde verwerking
persoonsgegevens
Wbp niet van toepassing op uitsluitend journalistieke, artistieke of
literaire doeleinden

18. CHECKLIST PUBLICEREN
• Eigen content of content met toestemming/licentie of gebruik
van een uitzondering
• Naamsvermelding indien nodig
• Linken en embedden: content legaal openbaar?

19. AFBEELDINGEN
• Citeren: let op voldoende relatie met onderwerp. Geen plaatje bij
een praatje, geen versiering.
• Veilige bronnen: bijvoorbeeld met vooraf gegeven licentie (Flickr,
Pexels) of licentie afnemen bij beeldbank

20. blog vs website vs (nieuws)media
of er sprake is van een journalistiek medium, is alleen
interessant als je gebruik wil maken van uitzonderingen die
alleen voor de pers gelden
opinies, columns, satire kunnen overal gepubliceerd worden

21. twitter @charlotteslaw | facebook.com/charlotteslaw | instagram.com/charlotteslaw
070 2500 529 | hello@charlotteslaw.nl
Wetboek voor Bloggers