Sessieronde 1 (11.15-12.00) Sprekers : Jaap Versfelt (Stichting LeerKRACHT) Locatie : Leeuwen Room I + II Omschrijving : In het schooljaar 2012-2013 heeft stichting leerKRACHT (een stichting zonder winstoogmerk die ontstaan is als pro bono initiatief van McKinsey & Company) samen met 16 scholen een transformatieprogramma ontwikkeld om scholen te helpen een stap vooruit te maken in hun onderwijskwaliteit. Sinds september 2013 wordt dit programma ook op 45 andere scholen, in PO, VO en MBO, uitgevoerd. Het doel van het programma is om in een één-jarig traject de basis te leggen voor een cultuur van ‘elke dag samen een beetje beter’. De uitdaging is daarbij niet zozeer wat er op scholen moet gebeuren. Scholen hebben in de regel goed zicht op hun ambities en hebben een uitgesproken wens om de kennis en kunde van leraren hierbij optimaal te benutten. Waar leerKRACHT mee helpt is hoe scholen dit op een duurzame manier kunnen bereiken. Als onderdeel daarvan bereiden docenten wekelijks samen lessen voor, bezoeken ze wekelijks elkaars lessen en geven constructieve feedback en analyseren zij samen leerlingdata

1. LeerKRACHT – van goed naar
geweldig onderwijs in NL
Dé Onderwijsdagen 2013
Presentatie, 13 november 2013
VERTROUWELIJK EN AUTEURSRECHTELIJK BESCHERMD
Gebruik van dit materiaal zonder nadrukkelijke toestemming van McKinsey & Company is ten strengste verboden

2. Missie van leerKRACHT is het
bereiken van een cultuurverandering
in scholen om samen elke dag een
beetje beter onderwijs te bieden

3. Aanleiding: we zijn
in Nederland beter
dan we denken, maar
niet zo goed als we
zouden willen

4. We zitten in Nederland 'vast in goed' – we zijn aan het watertrappelen ...
Universal scale score1
600
550
Excellent
518
513
510
491
500
529
520
498
Geweldig
Goed
Matig
450
400
Zwak
350
300
0
1984
1988
1992
1996
2000
2004
2008
2012
1 Universal scale created by McKinsey & Company, based on Hanushek R. Woessman methodology,
to enable comparison across systems
BRON: PISA 2009; McKinsey – How the world‟s most improved school systems keep getting better (2010)

5. ... ondanks >30 pogingen het Nederlands onderwijs te verbeteren
Onderzoekscommissie
‟90
Domein
Organisatie
‟95
‟00
Schaalvergroting
basisonderwijs
TE Wet (WHW)
‟05
‟10
Introductie ROC‟s
Integraal
personeelsmanagement
Lesgevend
personeel
Decentralisatie van
arbeids-overeenkomsten
MO en BVE
Fusietoets
Vakbekwaamheidseisen (BIO)
Leraarbegrotingen
Convenant
Leerkracht
(functiemix)
Lumpsum middelbaar onderwijs
Gratis schoolboeken
Tweede fase
Basisvorming
WEB (MBO)
Kwalificatiestructuur
Overig
Van Es („94)
Lubbers III (‟89)
Lerarenbeurs
Lerarenregister
Lumpsum basisonderwijs
LGF (rugzak voor kinderen met
bijzondere behoeften)
Financieel
Regeringen
‟13
Creëren
Bachelor/Master
VMBO
structuur
Decentralisatiebeleid voor achterblijvende studenten
Schaalvergroting middelbaar
onderwijs
Curricula
Hervorming
Prestatiebeurs:
studiebeurs &
lening
Paars I (‟94)
Paars II (‟98)
Basisonderwijs: Rekenen en lezen
Opnieuw evalueren
kerndoelen
basisonderwijs
Innovatieplatform
Van Rijn („01)
Opbrengstgericht
werken
Rinnooy Kan („07)
Dijsselbloem („08)
School aan Zet
Nationaal
Onderwijs
Akkoord
Bestuursakkoorden
Balkenende I (‟02) Balkenende III (‟06) Rutte I (‟10)
Balkenende II (‟03) Balkenende IV (‟07)
Rutte II (‟12)
Commissie Dijsselbloem (februari 2008):
“De regering heeft haar kerntaak, het garanderen van
de kwaliteit van het onderwijs, ernstig verwaarloosd”
BRON: Regeerakkoorden 1989, 1994, 1998, 2002. 2003 en 2010; Dereguleren met beleid (Onderwijsraad, 2000)

6. WAT de richting
vooruit is, is duidelijk:
beter onderwijs staat of
valt met de kwaliteit
van de leraar...

7. Internationaal onderzoek laat zien dat de stap van 'Goed' naar
„Excellent' draait om professionalisering van de beroepsgroep
Verbeterpad Zwak naar
Matig
Thema
Verzorgen van
basisvaardigheden en
voorzieningen
Matig naar
Goed
Goed naar
Geweldig
Fundament
Professionalileggen voor
seren van de
organisatie &
leraar
verantwoording
BRON: McKinsey 2010 “How the worlds most improved school systems keep getting better”
Geweldig naar
Excellent
Innoveren en
continu
verbeteren op
school

8. Internationaal onderzoek laat zien dat de stap van 'Goed' naar
„Excellent' draait om professionalisering van de beroepsgroep
Verbeterpad Zwak naar
Matig
Thema
Verzorgen van
basisvaardigheden en
voorzieningen
Matig naar
Goed
Goed naar
Geweldig
Fundament
Professionalileggen voor
seren van de
organisatie &
leraar
verantwoording
Voorbeeld
van land
BRON: McKinsey 2010 “How the worlds most improved school systems keep getting better”
Geweldig naar
Excellent
Innoveren en
continu
verbeteren op
school

9. De noodzaak om in te zetten op de kwaliteit van de leraar wordt
inmiddels breed gedragen in Nederland …
Partijen willen dan ook de beroepsstandaard verhogen door in te
zetten op de verbetering van de opleiding van onderwijsgevenden
en de blijvende ontwikkeling van degenen die werkzaam zijn in
het onderwijs te faciliteren met tijd en middelen.
- Nationaal Onderwijs Akkoord 2013
Onderwijs staat of valt met
goede leraren. De raad pleit
in dit advies daarom voor
een sterkere sturing op
kwaliteit.
Met het onderwijsveld
willen wij tot afspraken
komen over verbetering
van de kwaliteit van
leraren en schoolleiders.
- Onderwijsraad januari 2013
... maar HOE je een onderwijssysteem
duurzaam verbetert vanuit de leraar
is een complexe vraag waar veel
mythes de ronde over doen
- Regeerakkoord 2012

10. Mythe 1
“Gewoon meer
nascholing voor
leraren”
Onderliggende overtuiging
▪ Cursussen en trainingen door
onderwijs experts van buiten de
school zijn de meest effectieve
manier om leraren te helpen bij
hun persoonlijke ontwikkeling
Wat leerKRACHT gelooft
▪ “Voor elk probleem op school is
er wel één leraar die het
opgelost heeft”
▪ Leraren leren het meest op
school, van en met hun
collega„s

11. Mythe 2
“Gewoon meer
sturen op prestaties”
Onderliggende overtuiging
▪ Door kwantitatieve prestaties per
leraar bij te houden kun je goede
leraren nog meer stimuleren en
zwakkere leraren aanpakken
Wat leerKRACHT gelooft
▪ Duurzame verandering vraagt
om vertrouwen, te veel focus
op cijfers en toetsen kan
contraproductief werken
▪ Er is meer nodig om leraren in
hun kracht te zetten

12. Mythe 3
“Gewoon betere
leraren aannemen”
Onderliggende overtuiging
▪ Als we de kwaliteit van lerarenopleidingen verbeteren komen er
betere leraren in scholen en wordt
de kwaliteit op den duur vanzelf
hoger
Wat leerKRACHT gelooft
▪ Betere instroom en een
hogere status helpt, maar is
lastig te bereiken zonder
verandering op school
▪ Er zit nog erorm veel
potentieel in de >350.000
huidige leraren; inzetten op de
~20.000 nieuwe leraren is een
lange termijn investering

13. Mythe 4
“Gewoon de
werkdruk verlagen”
Onderliggende overtuiging
▪ Leraren die minder tijd kwijt zijn aan
administratieve werkzaamheden en
minder uren les hoeven
geven, hebben meer tijd voor eigen
ontwikkeling
Wat leerKRACHT gelooft
▪ Een herverdeling van
werkuren helpt, maar is op
zichzelf niet voldoende; de tijd
die wordt vrijgemaakt moet
nog wel op de juiste manier
worden ingezet voor
kwaliteitsverbetering

14. De onderliggende drijver van kwaliteitsverbetering is een
cultuurverandering vanuit de leraar
Weten hoe je op een veilige
Continu willen Zich eigenaar voelen van manier kennis deelt
problemen
verbeteren
Nieuwsgierig
Tijd krijgen én nemen om te
Open en
wat anderen
werken aan ontwikkelen
leergierig
doen
Wil elkaar
helpen
Wat is er nou nodig om een cultuur van “elke
dag samen een beetje beter” te bereiken?

15. Met leerKRACHT werken we aan een integrale
aanpak voor een cultuurverandering vanuit de
leraar om het “elke dag samen een beetje beter”
te doen

16. Stichting leerKRACHT is een stichting zonder winstoogmerk
van mensen met passie voor het Nederlandse onderwijs
Centraal team
Netwerk van
coaches

17. Onze aanpak is gebaseerd op drie bronnen en is continu in ontwikkeling
Inzichten uit
het buitenland
Ervaring van
McKinsey
over onderwijsverbeteringen
uit het bedrijfsleven
Lessen van onze
pilotscholen over
het Nederlandse
onderwijs

18. De basis van het programma op school vormt een ritme van
drie kerninterventies
Lessen bezoeken bij
collega-leraren, om
inspiratie op te
doen, ontwikkelpunten
te signaleren en
feedback te kunnen
geven
Samen lessen
voorbereiden, om
ervaringen te delen en
samen uitdagende
problemen op te
lossen
Bordsessies, om
doelen te
bepalen, resultaten te
volgen en
verbeterideeen te delen
(elke week 15 min.)
Deze kernprocessen zijn
geen doel op zich, maar
vinden wekelijks plaats als
middel om het dagelijkse
gesprek tussen leraren
over onderwijs op gang te
krijgen én te houden
17

19. De aanpak richt zich op alle vier de handvatten voor een
succesvolle transformatie
1
Overtuiging creëren
“… Ik weet waarom ik
moet veranderen – ik
ben het ermee eens, en
het betekent veel voor
mij”
Rolmodellen
2
“… Ik zie dat onze
leiders, collega‟s en
rapportages de
nieuwe manier van
werken reflecteren”
“Ik verander mijn
houding en
gedrag als …”
“… Ik de
vaardigheden en
competenties heb
om op de nieuwe
manier te werken”
4
Vaardigheden verzorgen
“… De
structuren, processen
en systemen mij
ondersteunen bij de
gewenste
veranderingen”
Systemen en processen
inrichten
BRON: Scott Keller and Colin Price, „Performance and Health: An evidence-based approach to transforming
your organisation‟, 2010
3

20. OVERTUIGING CREËREN
Schoolleider en leraren bepalen gezamenlijk wat ze willen
bereiken, zetten zich hier allemaal voor in en vieren behaalde
successen
Schoolleiders en leraren bepalen zelf hun doelen op basis van de
onderwerpen die op dat moment prioriteit hebben en zijn verantwoordelijk
voor het halen van deze doelen
School is zelf eigenaar en past programma aan, aan de specifieke school
ambities
Schoolleider vertelt aan het begin van de transformatie het persoonlijke
veranderverhaal, wat is opgesteld in samenspraak met het team: waarom
zijn we hierin gestapt en wat willen we hiermee bereiken?

21. ROLMODELLEN
Zowel binnen de school als bij andere scholen zijn rolmodellen die in
hun gedrag laten zien dat ze elke dag samen een beetje beter worden
Niet iedereen start gelijk: scholen starten met een eerste transformatieteam van 8-10 leraren en helpen elkaar bij de transformatie, de eerste golf
deelt ervaringen en lessen met de leraren in de volgende golven
Schoolleider doet mee met de leraren en is aanwezig tijdens bordsessies
en met lesbezoeken
Scholen leren van elkaar tijdens pizzasessies waar leraren van de 10-15
scholen uit een cirkel bij elkaar komen om ervaringen uit te wisselen en
bijvoorbeeld te zien hoe andere borden eruit zien

22. SYSTEMEN EN PROCESSEN INRICHTEN
Schoolleiders en leraren hebben voldoende tijd en toegang tot de
juiste processen om het intensieve jaarprogramma te kunnen volgen
Om de ritmiek van de transformatie te kunnen volgen moeten alle
betrokkenen hun tijd anders gaan besteden
Team krijgt regelmatig inzicht in de voortgang en gebruikt dit om zelf het
proces te verbeteren
Karakter van de transformatie verandert gedurende het jaar van
openheid, via verdieping naar borging; hierbij wordt de nieuwe manier van
werken verankerd in de schoolprocessen om ook na jaar 1 door te gaan

23. VAARDIGHEDEN VERZORGEN
Met intensieve begeleiding op school en bijeenkomsten buiten
school worden de benodigde vaardigheden bijgebracht en geoefend
Scholen ontvangen een jaar lang intensieve begeleiding van een coach
en een expert coach, beiden opgeleid door leerKRACHT
Leraren ontwikkelen vaardigheden die nodig zijn om op een veilige manier
van en met elkaar te leren, bijv. met een feedback training
Voor schoolleiders en besturen zijn er extra bijeenkomsten, gefaciliteerd
door McKinsey, over de manier van leidinggeven die past bij de nieuwe
cultuur, inclusief bezoeken aan bedrijven waar de methodiek wordt
toegepast

24. Onze ambitie is om een katalysator te zijn voor een beweging
die duizenden scholen in Nederland bereikt
2012-2013
16 scholen
▪ Ontwikkelen aanpak
▪ Creëren eerste
enthousiaste groep
van scholen
en leraren

25. Bijna alle leraren waren overtuigd van het positieve effect van
leerKRACHT op onderwijskwaliteit en eigen ontwikkeling
Mening deelnemende leraren
% respondenten1, n = 112
Uitspraken van leraren
Negatief Neutraal
5
13
…82% van de leraren
verwacht dat
leerKRACHT bijdraagt
aan het verbeteren van
de kwaliteit van het
82%
Positief
onderwijs op school
…80% van de leraren
verwacht dat
leerKRACHT bijdraagt
aan zijn/haar
professionele
ontwikkeling
Negatief Neutraal
4
16
Positief
80%
“We hebben het weer echt
over onderwijs op school”
“Dit is de eerste verandering
waarbij niemand ons komt
vertellen hoe we ons vak
moeten uitvoeren – we
moeten het echt zélf doen”
“Ik zie nu pas hoeveel ik van
mijn collega‟s kan leren”
1 Antwoorden van respondenten gegeven op schaal van 1 tot 5, waarbij 1&2 negatief zijn, 3 neutraal en 4&5 positief
BRON: Onderzoek door LOOK, juni 2013

26. Enthousiasme van deelnemende scholen blijkt ook uit de snelle
verspreiding in regio‟s met leerKRACHT scholen
Deelnemende scholen per regio (niet uitputtend)
# scholen
Uitspraken van bestuurders
18
Rotterdam
“Kunnen we als bestuur niet
met 15 scholen deelnemen?”
3
10
Den Haag
3
10
Noord Holland
1
12-‟13
13-‟14
“Er is veel enthousiasme bij
ons in de regio – Kan ik ook
zelf een groep scholen
verzamelen?”
“Uiteindelijk wil ik dat in een
paar jaar op álle scholen in mijn
koepel een cultuurverandering
heeft plaatsgevonden”

27. Onze ambitie is om een katalysator te zijn voor een beweging
die duizenden scholen in Nederland bereikt
2012-2013
16 scholen
▪ Ontwikkelen aanpak
▪ Creëren eerste
enthousiaste groep
van scholen
en leraren
2013-2014
50-100 scholen
▪ Ontwikkelen methode
▪
▪
voor opschaling
Onafhankelijk onderzoek naar effecten
Opleiden eerste
groep van „coaches‟
op scholen

28. Onze ambitie is om een katalysator te zijn voor een beweging
die duizenden scholen in Nederland bereikt
2012-2013
16 scholen
▪ Ontwikkelen aanpak
▪ Creëren eerste
enthousiaste groep
van scholen
en leraren
2013-2014
50-100 scholen
▪ Ontwikkelen methode
▪
▪
voor opschaling
Onafhankelijk onderzoek naar effecten
Opleiden eerste
groep van „coaches‟
op scholen
2014-2019
5000+ scholen
▪ Onszelf zo snel mogelijk
overbodig maken, door het
opleiden van coaches die
de aanpak verder
verspreiden, bijvoorbeeld
vanuit scholen zelf, binnen
regio‟s/gemeentes of in de
bredere onderwijsinfrastructuur

29. Deel je deze ambitie, kom dan met ons in contact
Ken je een school die
mee wil doen?
Ken je mensen of
organisaties die ons
kunnen ondersteunen?
Of wil je gewoon
meer weten…
www.stichting-leerkracht.nl
info@stichting-leerkracht.nl