SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  84
Télécharger pour lire hors ligne
BAĞ DOKU
• Mezoderm orijinli mezenşim hücrelerinin farklılaşması ile
ortaya çıkar.
Görevleri;
• Dokuları ve organları birbirine bağlar
• Desteklik sağlar
• Omurgalı hayvanların iskeletini oluşturur
• Diğer doku ve organlar arasında metabolik ilişkiyi sağlar
• Yağ depolama
• Mikroorganizmalara karşı savunma
• Dokuların tamiri
• Bağ dokuda kan damarları vardır.
• Dokular arasında madde alışverişi yapılır.
• Bağ dokunun değişik alt grupları vardır.
• Ortak özellikleri;
1. Hepsinin matriks denen ara maddesi
vardır
2. Lifler vardır
3. Hücreler vardır
BAĞ DOKU ELEMANLARI
1. Matriks
2. Bağ doku lifleri
3. Bağ doku hücreleri
1. Matriks
• Hücrelerin ve liflerin arasını dolduran,
genellikle glikoprotein, lipid ve sudan
oluşan yarı sıvı bir maddedir.
• Bazı doku tiplerinde peltemsi olup jel ve
sol haline geçebilir.
• Bazılarında ise katılaşmıştır.
• Matriks, doku hücreleri tarafından
salgılanır.
• Dokunun büyük bir kitlesini oluşturur.
• Organizmada bulunan suyun önemli bir
kısmı bağ doku matriksinde bulunur.
• Kan hücreleri ile doku hücreleri arasındaki
madde alış-verişi matriks sayesinde
gerçekleşir.
2. Bağ Doku Lifleri
• Lifler, fibroblastların golgi cisminde
sentezlenir ve salgılanır
• Dokuya desteklik sağlar.
Üç Çeşit Lif Vardır;
1. Kollojen lifler (beyaz lifler)
2. Elastik lifler (sarı lifler)
3. Retiküler lifler
Kollojen lifler (beyaz lifler)
• Çoğu bağ dokusu tiplerinde bulunur
• Düz, kalın, kısmen bükülebilen, gerilmeye
dayanıklı liflerdir.
• Taze iken beyazdır
• Bu lifler kollojen adı verilen ve kaynatılınca suda
eriyip jelatine dönüşen skleroproteinden
yapılmıştır.
• İnsan vücudundaki proteinlerin çoğu kollojendir.
Elastik lifler (sarı lifler)
• Elastin denen albuminden oluşur
• Kollojen liflerine göre daha ince, uzun,
elastik ve çok dallıdır.
• Çok sayıda elastik lif bir araya gelirse sarı
ve parlak görünür.
• Kaynamaya, asit ve alkolde erimeye
dirençlidir.
Retiküler lifler
• Retikülin denen skleroproteinden yapılmıştır
• Doku kültürü—retiküler liflerden kollojen liflerin
oluştuğu görülmüştür
• Gelişmemiş kollojen lifler
• Pek çok özelliği kollojen liflere benzer
• Dokuda ağ biçiminde dağılır
• Genç dokularda daha çok bulunur
• Gerilmeye dirençlidir
• Kaynatılınca jelatine dönüşmez
• Yaşlılarda retikülin kollojene dönüşür.
3. Bağ Doku Hücreleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

Bağ dokuda çeşitli hücre tipleri bulunur.
Fibroblast
Fibrosit
Makrofaj
Histiyosit
Mast hücreleri
Yağ hücreleri
Pigment hücreleri
Plazma hücreleri
Kıkırdak, kemik ve kan hücreleri
BAĞ DOKU;
•

Elemanlarının yapı ve düzenine göre 3
alt grupta toplanır:

1. Öz bağ doku
2. Destek doku (kıkırdak ve kemik)
3. Kan doku
ÖZ (Fibröz) BAĞ DOKU
•

En çok farklı büyüklükte ve yıldız şeklinde olan
fibroblast hücreleri bulunur.
• FibroblastYaşlanınca stoplazması azalır,
şekilleri yuvarlaklaşır, küçülür Fibrosit
• Ayrıca;
1. Makrofaj ve histiyositler partikülleri sindirirler
2. Mast hücreleri histamin ve heparin salgılar
3. Plazma hücreleri antikor yapımında görevli
bulunur.
Doku çeşidine göre 3 çeşit lif de bulunur.
ÖZ (Fibröz) BAĞ DOKU
1.
2.
3.
4.
5.

Gevşek Lifli Bağ Doku
Sıkı Lifli Bağ Doku
Retiküler Bağ Doku
Jölemsi Bağ Doku
Yağ (Adipoz) Doku
Gevşek Lifli Bağ Doku
• Çok miktarda kollojen lif
• Az miktarda elastik lif
bulunur
• Gevşek bir ağ yapısı
gösterir.
• Matriks jöle kıvamında
• Çeşitli yönlerde genişleme
ve gerilme yeteneğindedir
• Yaygın olarak deri altında
bulunur
• Deriyi kaslara bağlar.
Sıkı Lifli Bağ Doku
• Lifleri çok sık, düzenli veya
düzensiz yerleşmişlerdir
• Düzenli olanlar Kası kasa
veya kası kemiğe
bağlayanlar tendon
• Kemikleri bağlayan ve
organları askıda tutanlar
ligament
• Ligamentler tendona göre daha
esnektir
• Düzensiz olanlar derinin alt tabakasında
rastlanır (dermis)
• Vücut boşluklarını çeviren mezotelyum
(periton ve plevra)
• Kalbin etrafında bulunan epikard ve
perikard
• Böbrek ve testisin kapsülü
Sıkı lifli zar yapısındaki bağ dokulardır.
Retiküler Bağ Doku
• Retiküler bağ dokunun yıldız şeklindeki hücreleri
uzantıları ile birbirine bağlanarak ağ yapısı
oluşturur.
• Bunların arasında retiküler lifler bunulur.
• Hücreler liflerden daha çoktur.
• Lenf düğümleri
• Dalak
• Kırmızı kemik iliği
• Ovaryum
• Kas ve sinirlerin etrafında bulunur.
Jölemsi Bağ Doku
• Liflerden yoksun
• Hücre sayısı çok az
• Matriksi çok fazla, peltemsi ve jöle
kıvamında
• Göbek bağında (umblikal kord) bulunur.
Yağ (Adipoz) Doku
• Lifli bağ dokunun bazı
hücrelerinde yağ
damlacıkları toplanarak
stoplazma ve nükleus bir
kenara itilir.
• İçi yağ dolu hücreler sarı
renkli görünür.
• Deri altındaki gevşek lifli
bağ doku yağ dokusuna
dönüşmeye meyillidir.
• Fazla beslenen insanlarda ense, karın
ve kalça
• Bazı koyun türlerinde kuyrukta
• Devede hörgüçte
• Kurbağa barsaklar arasında kitleler
halinde yağ dokusu bulunur.
• Böbrek kapsülünün dışında
• Kalbin etrafındaki perikardın üstünde
• Büyük kasların arasında
• Süt bezlerinde
• Eklem yerlerinde
• Avuç içi ve ayak tabanında
• Yanaklarda
Yağ tabakaları bulunur.
• Yağ dokusunda yedek yağ depolanır.
• Yağ doku vücut ısısının korunmasına
yardımcı olur
• Vücudu mekanik darbelere ve basınca
karşı korur.
DESTEK DOKU
•

Destek doku omurgalılarda canlının
iskeletini oluşturur.
• Destek doku;
1. Kıkırdak doku
2. Kemik doku
Dokuya özgü hücreler arasında kısmen
veya tamamen sertleşmiş ara madde
bulunur.
Kıkırdak Doku
• Aşağı omurgalılardan Köpek balığı
• Yüksek omurgalılarda Embriyo iskeleti
Kıkırdak dokudur.
• Yüksek omurgalı erginlerinde kıkırdak dokunun
yerini kemik dokusu alır.
• Kemiklerin uç kısmı
• Burun
• Kulak kepçesi
• Omurların arası kıkırdak doku
Kıkırdak Doku
• Kuvvetli
• Esnek fakat kesilebilir bir dokudur.
• Basınca dayanıklıdır
• Matriks
• Kondrosit (kıkırdak hücreleri)
• Liflerden oluşur.
KONDROSİTLER
• Yuvarlak veya oval şekilli
• Bir veya birkaçı matriks içerisindeki lakün
veya kondroplast denen kapsül
boşluğuna yerleşmişlerdir.
• Boşluğun etrafı kondrositlerin salgıladığı
kondrotin sülfattan oluşan bir kapsül ile
çevrilmiştir.
• Kapsül içinde kondroblast (genç kıkırdak
hücreleri) bir, kondrositler (yaşlı kıkırdak
hücreleri) ise birden fazla bulunur.
• Kıkırdak matriksi kondrin
• Bol miktarda su içerir.
• Organik bir madde olan kondrin az miktarda
karbohidrat içeren özel proteinlerden
(kondromukoprotein) yapılmıştır.
• Matriks içerisinde lifler bulunur.
• Kıkırdak doku perikondriyum denen fibröz bağ
doku ile (sık lifli) örtülüdür.
• Kıkırdağın büyümesi ve beslenmesi
perikondriyum sayesinde gerçekleşir.
• Perikondriyumun fibroblast ve fibrositleri mitozla
çoğalarak iri nükleuslu genç kıkırdak hücrelerini
oluştururlar.
• Kondroplastlar mitoz kondrositler
• Yaralanan kıkırdak perikondriyum ile tamir edilir.
• Kıkırdak dokuda kan damarları ve sinirler
bulunmaz!
• Perikondriyumdaki kan damarları ve
sinirler kıkırdak sınırına kadar uzanır.
• Diffüzyon
• Kıkırdak hücreleri arasında madde alışverişi de diffüzyon
Kıkırdak;
• Doku hücrelerinin düzeni
• Matiksin yapısı ve
• Liflere göre sınıflandırılırlar.
Buna göre 3 tip kıkırdak bulunur;
1. Hyalin kıkırdak
2. Elastik kıkırdak
3. Fibröz kıkırdak
1. HYALİN KIKIRDAK;
• Işık mikroskobu matriksi homojen
görünüşlü
• Şeffaf ve mavimsi beyaz renkte
• Elektron mikroskobumatriksinde kollojen
fibriller görünür.
• Yüksek omurgalıların tüm embriyo
iskeletleri ve köpek balıklarının hem
embriyo hem de ergin iskeleti hyalin
kıkırdaktır.
•
•
•
•
•
•

Yüksek omurgalı erginlerinde ise
Kaburgaların ucu
Eklem yerlerinin ucu
Burun
Trake
Bronşlarda bulunur.
2. ELASTİK KIKIRDAK;
• Matriksinde bulunan esnek sarı renkli liflerden
dolayı hafif sarı renkli görülür.
• Elastik lifler ağ biçiminde dallanmış olup
aralarında az miktarda kollojen lifler de bulunur.
• En az rastlanan kıkırdak tipidir.
• Memeli hayvanların gırtlağında
• Dış kulak yolu
• Kulak kepçesi
• Östaki borusunda bulunur.
3. FİBRÖZ KIKIRDAK;
• Gri renklidir
• Çoğunluğu kollojen liflerden oluşan en
dayanıklı kıkırdaktır.
• Hücre ve matriks çok azdır
• Omurların arasındaki yastıkcıklarda
• Göğüs ve köprücük kemiğinin oynak
yerlerinde
• Diz kapağında bulunur.
Bağ Doku
Kemik Doku
• Kemik doku sadece kemikli balıklar ile
karasal omurgalıların iskeletinde bulunur.
• Kemik doku;
• Ya proliferasyon kıkırdağından oluşur
• Ya da embriyonik mezenşim
hücrelerinden (zar kemiği) oluşur.
• Kafatası yassı kemikleri zar kemiğidir.
• Genç kemik hücrelerine osteoblast denir.
• Olgunlaşan osteoblastlardan ise
osteositler gelişir.
• Kemik doku hücreleri matriks içerisinde
dağılmış halde bulunur.
• Fakat ince stoplazmik uzantılarla birbirleri
ile bağlantılarını devam ettirirler.
Ergin bir insanın kemik matriksinde;
• %27 Organik madde
• %56 İnorganik madde
• %17 Su bulunur.
• Organik maddenin esasını protein
bakımından zengin olan OSSEİN
oluşturur.
• Ossein bir çeşit dolgu maddesidir.
• İçerisinde esneklik sağlayan kollojen
vardır
• Kemik kaynatılınca kollojen jöle kıvamını
alır.
Kemik Matriksindeki İnorganik Maddeler;

•
•
•
•

Kalsiyum hidroksiapetit
Kalsiyum karbonat
Kalsiyum fosfat
Kalsiyum florid
Gibi kalsiyum tuzlarıdır.
Kalsiyum tuzları kemiğin sertliğini sağlar.
• Yaşlandıkça kemiğin organik madde
miktarı azalır, inorganik madde miktarı
artar.
• Dolayısıyla kemik daha sert ve gevşek
olur
• Çabuk kırılır ve geç iyileşir
• İnorganik tuzlar yetersiz olursa kemikler
zayıf ve yumuşak olur.
• İskelet çarpık olur (raşitizm hastalığı)
• Raşitizm hastalığı; C ve D vitamini
verilerek tedavi edilir.
• C Vitamini Doğrudan kemiğin yapısına
katılır.
• D Vitamini kemikte kalsiyum ve fosfatın
birikmesini sağlar.
• Kemiğin en dışında
periosteum denen fibröz
bağ doku bulunur.
• Periosteum
-Fibrosit hücreleri
-Az miktarda elsatik fibril
-Çok miktarda kollojen fibril
içerir.
• Tendon ve ligamentler kemiğin
periosteumuna tutunur.
• Periosteumda kan damarları ve sinirler
bulunur.
• Periosteum içindeki hücreler kemiğin
enine büyümesini ve tamirini sağlar.
• Periosteumun kemiğe doğru olan kısımlarındaki
fibrositler osteoblastları oluşturur.
• Osteoblastlardan osteositler gelişir.
• Osteositler Osteoplast (lakün) denen boşluklar
içerisinde bulunur.
• Lakün çok dardır.
• Osteoplastlar kaniküller ile birbirine bağlanır.
• Osteosit stoplazması bu kaniküller içerisinden
uzanarak birbirleri, Havers kanalı ve kemik iliği
ile bağlantı kurar.
• Kemik matriksindeki
mineral maddeler, lamella
denen ince tabakalar
oluşturur.
• Periosteumun altındaki
tabakalar yüzeye
paraleldir.
• Kemiklerin daha iç
kısmında lameller havers
kanalları etrafında
halkalar oluşturur.
• Buna Havers sistemi
veya osteon denir.
• Havers sistemi kemiğin
uzunlamasına yerleşmiş
silindirik yapılardır.
• Osteositler bu lameller
üzerinde yer alır.
• Periosteumdan gelen
damar ve sinirler enine
uzanan Wolkman kanalları
ile Havers kanallarına ve
kemik iliğine uzanır.
• Havers kanalları ve kemik
iliğindeki damarlardan
sağlanan besinler kaniküller
ile osteositlere ulaştırılır.
• Yassı kemiklerle, uzun ve kısa
kemiklerin uç kısımları sünger
şeklinde olup tipik Havers
sistemleri görülmez.
• Uzun kemiklerin uç
kısımlarına epifiz,
• Arada kalan kısmına diafiz
denir.
• Uzun kemiklerin ortasında ilik
kanalı ve ilik bulunur.
Bağ Doku
• İliğin orta kısmı, sarı renkli yağ
içerdiğinden sarı ilik adını alır.
• Uzun kemiklerin uçlarında ve yassı
kemiklerde ise kırmızı ilik bulunur.
• Kırmızı ilikte
• Lökosit ve eritrositler yapılır.
• Embriyoda ve genç kemiklerde sadece kırmızı ilik
bulunur.
• Myeloblast (lökosit ana hücresi)
• Eritroblast
• Mezenşim hücreleri
• Yağ hücreleri
• Kollojen
• Elastik lifler
• Osteoklast bulunur.
• Osteoklastlar
• Bol miktarda lizozom
içerir
• Hücre sindirim
enzimleri
bakımından
zengindir
• Osteoklastlar,
lizozim enzimleri ile
kemiği eriterek
kalsiyum ve diğer
mineral maddelerini
kana verir ve kemik
süngerimsi hal alır.
KAN DOKU
• Mezoderm kökenli bir bağ dokudur.
• KAN
PLAZMA %55

İnsan vücudundaki hücreler
arası sıvının yaklaşık 1/3’ü
(5-6 lt) kandır!

KAN HÜCRELERİ %45
1.Eritrositler
2.Lökositler
3.Trombositler
KAN;
•
•
•
•
•

Besin maddeleri
Hormon
Vitamin
Mineraller
Oksijeni vücudun çeşitli organlarına,
• CO2 gazını da akciğerlere taşır.
KAN;
• Vücutta su ve tuz dengesinin korunmasına
yardımcı olur.
• Metabolizma sonucu açığa çıkan ısıyı alarak
vücut yüzeyinden uzaklaştırılmasına ve vücut
ısısının sabit kalmasına yardım eder.
• Artık maddeleri böbreklere taşır
• Bağışıklık sistemi
• Gerektiğinde pıhtılaşarak kan kaybını önler.
PLAZMA (Kan Sıvısı)
•
•
•
•
•

Kan dokusunun ara maddesidir.
Kanın %55’ini oluşturur.
Kanın;
%90’ı su
%10’u  Albumin, globulin, fibrinojen gibi proteinler,
aminoasitler, lipidler, karbohidratlar, vitaminler,
hormonlar, enzimler, antikorlar, inorganik tuzlardan
oluşur.
• Fibrinojen kanın pıhtılaşmasını sağlayan
büyük moleküllü bir plazma proteinidir.
• Fibrinojen plazmadan uzaklaştırıldığında
serum denilen kan sıvısı elde edilir.
• Plazmanın pH’sı 7.4’dür.
• Kan hücreleri plazmada dağınık olarak
bulunur.
ERİTROSİTLER (ALYUVARLAR)
• Kan hücrelerinin %90’ını oluşturur.
• 1mm3 insan kanında 4,5-5
milyon
• Kadında 4-4.5 milyon
• Erkekte 4,5-5 milyon
• Yükseklere çıkıldıkça oksijenin
kısmi basıncı azalır
• Daha fazla oksijen tutulabilmesi
için eritrosit sayısı artar 6-6,5
milyon
• Kalp Büyümesi olur.
ERİTROSİTLER (ALYUVARLAR)
•
•
•
•
•

İnsan eritrositleri 6-8 mikron çapında
Yuvarlak, disk şeklinde hücreler
Tüm omurgalı hayvanlarda bulunur
Eritroblast-eritrosit
Lama ve deve çekirdekli ve oval eritrosit
ERİTROSİTLER (ALYUVARLAR)
• Balık, kurbağa, sürüngen ve kuşlarda
oval ve iri nükleusludur.
• Eritrositlerin ortasının çökük ve yassı bir
disk şeklinde olması kan damarlarından
geçişini kolaylaştırır.
• Büyük damarlarda alyuvarlar üst üste dizili
jeton yığını şeklindedir.
• Kılcal damarlardan geçerken ayrılırlar.
• Hemoglobin
• 4 globin zinciri
• Demir porfirin
(Hem)
•
•
•
•
•

Hemoglobinin asıl görevi
Oksijen ve karbondioksit taşımaktır.
Oksihemoglobin
Karboksihemoglobin
Oksihemoglobinli kanparlak kırmızı
(arter kanı)
• Karboksihemoglobinli kan koyu kırmızı
(venöz kan)
• Alyuvarların ömrü
• Vücudun dış yüzeyine yakın bölgelerde 8
gün,
• İç bölgelerde ortalama 120 gündür.
• Dalak ve karaciğer retikuloendotelyal doku
tarafından parçalanma
LÖKOSİTLER (AKYUVARLAR)
• Belirli bir şekli olmayan
• Çoğu amöboid hareketli kan damarlarından
çıkabilirler.

• Renksiz (hemoglobin yok)
• Çekirdekli kan hücreleridir.
LÖKOSİTLER (AKYUVARLAR)
•
•
•
•

Bağ doku içinde çok bulunur
Çapı 5-20 mikron
Sayıları hayvan türüne göre değişir.
İnsanda doğumdan hemen sonra 1mm3
kanda 15 bin lökosit bulunur
• Erginlerde 7-8 bin
• Sayıları günün her saatinde değişir.
• Açken düşük, sindirim esnasında artar
• Lökositler canlıyı hastalık yapan
mikroorganizmalardan ve diğer yabancı
maddelerden temizlemek ve korumak için
fagositoz yapar ve antikor üretirler.
• Enfeksiyon hastalıkları ve lösemili
hastalarda 1mm3 kanda 20 binin üstüne
çıkabilir.
• Lökositler lenf sisteminde ve kırmızı kemik
iliğinde üretilir
• Mitozla çoğalır
• Çekirdekli oldukları halde kana döküldükten
sonra çoğalmaz olmaz
• Ömürleri birkaç saat-15 gün
• Yaşlanan lökositlerin bir kısmı bakterilerle
savaşta ölür
• Bir kısmı da sindirim ve boşaltım yollarıyla
dışarıya atılır.
LÖKOSİTLER
• Stoplazmasındaki granüllerin olup olmayışına
göre 2 gruba ayrılır;
• 1) Agranülositler
-lenfosit
-monosit
• 2) Granülositler
-nötrofil
-eosinofil
-bazofil
AGRANÜLOSİTLER
•
•
•
•
•

Granülleri yok denecek kadar az
Lenfosit ve monositleri içerir
Nükleusları tek parçalı
Mononüklear akyuvarlar
Çapları ve üretildikleri yer farklıdır.
LENFOSİTLER
• Tüm lökositlerin %20-25’ini
oluşturur
• En küçük çaplı lökositlerdir.
• Nükleusları büyük ve bir tarafı
girintilidir.
• Kanda pasif olarak hareket eder
• T ve B lenfositleri
• Kırmızı kan iliği, timus bezi,
dalak ve lenf düğümlerinde
üretilirler.
• T lenfositleri glikokaliksleri ile yabancı
maddeleri ve bakterileri tanıyıp fagosite
eder (hücresel bağışıklık)
• B lenfositleri yabancı maddelere karşı
antikor üreterek onları etkisiz hale getirir
(humoral bağışıklık)
MONOSİTLER
• Tüm lökositlerin %5-7’sini oluşturur.
• Çekirdekleri böbrek biçimindedir.
• Stoplazmaları granülsüz, çekirdeğe oranla
miktarca daha fazladır.
• Kırmızı kemik iliği ve dalakta üretilir
• Kendi amoboid hareketleri ile yabancı
maddeleri, bakterileri ve hücre parçalarını
fagosite eder
• Bakterilerle enfekte bölgelerde çok
bulunur.
• Bakterileri hızla tüketerek hacimleri artar.
Bu nedenle makrofaj olarak da bilinirler.
GRANÜLOSİTLER
• Stoplazmalarında çeşitli granüllerin bulunmasına
göre nötrofil, eosinofil, ve bazofil olmak üzere
üçe ayrılırlar.
• Gençken nükleusları tek ve yuvarlaktır.
• Yaşlandıkça nükleusları boğumlanarak at nalı
şeklini alır veya çok boğumlu olur.
• Bu hücreler polinüklear lökositler de denir.
• Çapları 10-12 mikron
• Kemik iliğinde üretilirler.
• Ömürleri 1-2 hafta arasında değişir.
NÖTROFİLLER
• Lökositlerin %65-70’ini oluşturur
• Bazik boyalarla granülleri çok az boyanarak kül
rengi veya açık eflatuna döner.
• Çekirdekleri çok boğumludur.
• Yabancı cisimleri fagosite eden en aktif
lökositlerdir.
• Bakteri enfeksiyonlarında ve iltihaplı
hastalıklarda sayıları artar.
• Ömürleri ortalama 1 haftadır.
EOSİNOFİLLER (ASİDOFİLLER)
• Lökositlerin %2-4’ü eosinofillerdir.
• Granülleri diğerlerine göre daha iri olup
asit boyalarla pembemsi kırmızıya
boyanırlar.
• Çekirdekleri at nalı şeklindedir.
• Fagositoz yetenekleri azdır
• Antijenleri zararsız hale getirirler.
• Humma, astım, deri hastalıkları, allerjik ve
paraziter hastalıklarda sayıları artar.
BAZOFİLLER
• Lökositlerin %0,5-1’ini
oluşturur
• Granülleri bazik boyalarla
koyu boyanır.
• Çekirdekleri çoğunlukla “S”
şeklindedir.
• Allerjik durumlarda sayıları
artar.
• Görevi tam olarak
bilinmemektedir.
• Seratonin, histamin ve
heparin salgıladığı kabul
edilir.
• Heparin damar içinde pıhtılaşmayı önler
• Histamin kılcal damarları genişletir ve
çeperinin geçirgenliğini artırır. Kan kılcal
damarlardan doku hücreleri arasına
sızarak ödem oluşur.
• Seratonin damarları büzmekle
görevlidir.
Bağ Doku
TROMBOSİTLER (KAN PLAKETLERİ)
• Kırmızı kemik iliğinde megakaryositlerin
parçalanması sonucu oluşur
• Oval, yuvarlak ve yıldız şeklinde
• Renksiz
• Çekirdeksiz hücre parçacıklarıdır.
Bağ Doku
• Çapları 2 mikron
• 1 mm3 kanda 250.000 kadar
• Aşağı omurgalılar ve ilkel memelilerde trombositler
mekik şeklinde, çekirdekli ve daha büyüktür.
• Trombositler kanamalarda kanın pıhtılaşıp yarayı
kapaması için gerekli olan trombokinaz enzimini
salgılarlar.
• Ömürleri 8 gündür.

Contenu connexe

Tendances

Histoloji Epitel Doku
Histoloji Epitel DokuHistoloji Epitel Doku
Histoloji Epitel DokuEyup Derdiyok
 
Deri ve eklentileri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Deri ve eklentileri (fazlası için www.tipfakultesi.org )Deri ve eklentileri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Deri ve eklentileri (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
Organlar ve sistemler
Organlar ve sistemlerOrganlar ve sistemler
Organlar ve sistemlerhsevincgil
 
Emzirme-breastfeeding
Emzirme-breastfeedingEmzirme-breastfeeding
Emzirme-breastfeedingkivanc kayhan
 
2013 1 2 hücre iskeleti- hücreler arası bağlantı
2013 1 2 hücre iskeleti- hücreler arası bağlantı2013 1 2 hücre iskeleti- hücreler arası bağlantı
2013 1 2 hücre iskeleti- hücreler arası bağlantıMuhammed Arvasi
 
Kemik tümörleri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Kemik tümörleri (fazlası için www.tipfakultesi.org )Kemik tümörleri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Kemik tümörleri (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 

Tendances (20)

Histolojiye giriş ve epitel doku
Histolojiye giriş ve epitel dokuHistolojiye giriş ve epitel doku
Histolojiye giriş ve epitel doku
 
Bosaltim sistemi
Bosaltim sistemiBosaltim sistemi
Bosaltim sistemi
 
Histoloji Epitel Doku
Histoloji Epitel DokuHistoloji Epitel Doku
Histoloji Epitel Doku
 
Epi̇tel doku
Epi̇tel dokuEpi̇tel doku
Epi̇tel doku
 
Kıkırdak HİSTOLOJİSİ
Kıkırdak HİSTOLOJİSİKıkırdak HİSTOLOJİSİ
Kıkırdak HİSTOLOJİSİ
 
lizozom 10.10.2013
lizozom 10.10.2013lizozom 10.10.2013
lizozom 10.10.2013
 
Uriner sistem
Uriner sistemUriner sistem
Uriner sistem
 
Deri ve eklentileri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Deri ve eklentileri (fazlası için www.tipfakultesi.org )Deri ve eklentileri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Deri ve eklentileri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Biyokimya: Lipidler
Biyokimya: LipidlerBiyokimya: Lipidler
Biyokimya: Lipidler
 
Osteoloji kemiğin yapısı
Osteoloji kemiğin yapısıOsteoloji kemiğin yapısı
Osteoloji kemiğin yapısı
 
Sindirim kanalına bağlı bezler
Sindirim kanalına bağlı bezlerSindirim kanalına bağlı bezler
Sindirim kanalına bağlı bezler
 
BEŞ DUYU (AESTHESİOLOGİE)
BEŞ DUYU (AESTHESİOLOGİE)BEŞ DUYU (AESTHESİOLOGİE)
BEŞ DUYU (AESTHESİOLOGİE)
 
Organlar ve sistemler
Organlar ve sistemlerOrganlar ve sistemler
Organlar ve sistemler
 
Emzirme-breastfeeding
Emzirme-breastfeedingEmzirme-breastfeeding
Emzirme-breastfeeding
 
2013 1 2 hücre iskeleti- hücreler arası bağlantı
2013 1 2 hücre iskeleti- hücreler arası bağlantı2013 1 2 hücre iskeleti- hücreler arası bağlantı
2013 1 2 hücre iskeleti- hücreler arası bağlantı
 
Kan hücreleri
Kan hücreleriKan hücreleri
Kan hücreleri
 
Kemik Dokusu
Kemik DokusuKemik Dokusu
Kemik Dokusu
 
Yemek borusu özofagus histolojisi
Yemek borusu  özofagus histolojisiYemek borusu  özofagus histolojisi
Yemek borusu özofagus histolojisi
 
Kemik tümörleri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Kemik tümörleri (fazlası için www.tipfakultesi.org )Kemik tümörleri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Kemik tümörleri (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Biyokimya:Hormonlar
Biyokimya:HormonlarBiyokimya:Hormonlar
Biyokimya:Hormonlar
 

En vedette

histolojiye giriş (fazlası için www.tipfakultesi.org )
histolojiye giriş (fazlası için www.tipfakultesi.org )histolojiye giriş (fazlası için www.tipfakultesi.org )
histolojiye giriş (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
E2 B3 Histoloji Pratik Deneme SıNavı
E2 B3 Histoloji Pratik Deneme SıNavıE2 B3 Histoloji Pratik Deneme SıNavı
E2 B3 Histoloji Pratik Deneme SıNavıguestb294bc
 
Histoloji calisma-metodlari
Histoloji calisma-metodlariHistoloji calisma-metodlari
Histoloji calisma-metodlariSema Atasever
 
HÜCRE VE DOKU FİZYOLOJİSİ
HÜCRE VE DOKU FİZYOLOJİSİHÜCRE VE DOKU FİZYOLOJİSİ
HÜCRE VE DOKU FİZYOLOJİSİDoktorlar Sitesi
 
E2 B4 Histoloji Pratik Deneme Sinavi
E2 B4 Histoloji Pratik Deneme SinaviE2 B4 Histoloji Pratik Deneme Sinavi
E2 B4 Histoloji Pratik Deneme Sinaviguest1668c917
 
Akciğer grafisi (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Akciğer grafisi (fazlası için www.tipfakultesi.org)Akciğer grafisi (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Akciğer grafisi (fazlası için www.tipfakultesi.org)www.tipfakultesi. org
 
Özofagus, mide ve duodenum
Özofagus, mide ve duodenumÖzofagus, mide ve duodenum
Özofagus, mide ve duodenumumraniyeacil
 

En vedette (19)

histolojiye giriş (fazlası için www.tipfakultesi.org )
histolojiye giriş (fazlası için www.tipfakultesi.org )histolojiye giriş (fazlası için www.tipfakultesi.org )
histolojiye giriş (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Histolojiye giris
Histolojiye girisHistolojiye giris
Histolojiye giris
 
E2 B3 Histoloji Pratik Deneme SıNavı
E2 B3 Histoloji Pratik Deneme SıNavıE2 B3 Histoloji Pratik Deneme SıNavı
E2 B3 Histoloji Pratik Deneme SıNavı
 
Histoloji calisma-metodlari
Histoloji calisma-metodlariHistoloji calisma-metodlari
Histoloji calisma-metodlari
 
HÜCRE VE DOKU FİZYOLOJİSİ
HÜCRE VE DOKU FİZYOLOJİSİHÜCRE VE DOKU FİZYOLOJİSİ
HÜCRE VE DOKU FİZYOLOJİSİ
 
E2 B4 Histoloji Pratik Deneme Sinavi
E2 B4 Histoloji Pratik Deneme SinaviE2 B4 Histoloji Pratik Deneme Sinavi
E2 B4 Histoloji Pratik Deneme Sinavi
 
Sinir Dokusu
Sinir DokusuSinir Dokusu
Sinir Dokusu
 
Kasların Yapısı-Tipleri-Fonksiyonu-Anatomisi
Kasların Yapısı-Tipleri-Fonksiyonu-AnatomisiKasların Yapısı-Tipleri-Fonksiyonu-Anatomisi
Kasların Yapısı-Tipleri-Fonksiyonu-Anatomisi
 
Akciğer grafisi (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Akciğer grafisi (fazlası için www.tipfakultesi.org)Akciğer grafisi (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Akciğer grafisi (fazlası için www.tipfakultesi.org)
 
Akcioni plan za mlade Gradske opstine Obrenovac
Akcioni plan za mlade Gradske opstine ObrenovacAkcioni plan za mlade Gradske opstine Obrenovac
Akcioni plan za mlade Gradske opstine Obrenovac
 
Sinir dokusu ve sinir sistemi
Sinir dokusu ve sinir sistemiSinir dokusu ve sinir sistemi
Sinir dokusu ve sinir sistemi
 
Fizyoloji 01
Fizyoloji 01Fizyoloji 01
Fizyoloji 01
 
Doktorasemineri2
Doktorasemineri2Doktorasemineri2
Doktorasemineri2
 
Oral histology lab 3,4
Oral histology lab 3,4Oral histology lab 3,4
Oral histology lab 3,4
 
Biyofizik pratik
Biyofizik pratikBiyofizik pratik
Biyofizik pratik
 
Özofagus, mide ve duodenum
Özofagus, mide ve duodenumÖzofagus, mide ve duodenum
Özofagus, mide ve duodenum
 
Histo lab
Histo labHisto lab
Histo lab
 
Histo. lab1,2(2)
Histo. lab1,2(2)Histo. lab1,2(2)
Histo. lab1,2(2)
 
Hücre i̇skeleti̇
Hücre i̇skeleti̇Hücre i̇skeleti̇
Hücre i̇skeleti̇
 

Similaire à Bağ Doku

Bitki fizyolojisi 1.hafta ders notları
Bitki fizyolojisi 1.hafta ders notlarıBitki fizyolojisi 1.hafta ders notları
Bitki fizyolojisi 1.hafta ders notlarıSenin Biyolojin
 
Hücre ve Organelleri
Hücre ve OrganelleriHücre ve Organelleri
Hücre ve Organelleri06AYDIN
 
Tıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut Yapısı
Tıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut YapısıTıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut Yapısı
Tıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut Yapısırgnksz
 
Endoplazmik retikulum (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Endoplazmik retikulum (fazlası için www.tipfakultesi.org)Endoplazmik retikulum (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Endoplazmik retikulum (fazlası için www.tipfakultesi.org)www.tipfakultesi. org
 
proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )
proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )
proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )
proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )
proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
6.sınıf vücudumuzdaki sistemler
6.sınıf vücudumuzdaki sistemler6.sınıf vücudumuzdaki sistemler
6.sınıf vücudumuzdaki sistemlerburaktozan
 

Similaire à Bağ Doku (20)

Bitki fizyolojisi 1.hafta ders notları
Bitki fizyolojisi 1.hafta ders notlarıBitki fizyolojisi 1.hafta ders notları
Bitki fizyolojisi 1.hafta ders notları
 
Hücre
HücreHücre
Hücre
 
Hayvansal doku
Hayvansal dokuHayvansal doku
Hayvansal doku
 
hucre
hucrehucre
hucre
 
Hücre ve Organelleri
Hücre ve OrganelleriHücre ve Organelleri
Hücre ve Organelleri
 
Tıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut Yapısı
Tıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut YapısıTıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut Yapısı
Tıbbi Terminoloji 2 - Hücre/Dokular/Organlar/Vücut Yapısı
 
Biyokimya: Hücre
Biyokimya: HücreBiyokimya: Hücre
Biyokimya: Hücre
 
Endoplazmik retikulum (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Endoplazmik retikulum (fazlası için www.tipfakultesi.org)Endoplazmik retikulum (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Endoplazmik retikulum (fazlası için www.tipfakultesi.org)
 
Okaryot Hucre Yapi
Okaryot Hucre YapiOkaryot Hucre Yapi
Okaryot Hucre Yapi
 
Bölünme
BölünmeBölünme
Bölünme
 
Open and copy it
Open and copy itOpen and copy it
Open and copy it
 
Biyoloji 7
Biyoloji 7Biyoloji 7
Biyoloji 7
 
proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )
proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )
proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )
proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )
proto-genel-özellikler (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
6.sınıf vücudumuzdaki sistemler
6.sınıf vücudumuzdaki sistemler6.sınıf vücudumuzdaki sistemler
6.sınıf vücudumuzdaki sistemler
 
Erkek reproduktif sistem histolojisi
Erkek reproduktif sistem histolojisiErkek reproduktif sistem histolojisi
Erkek reproduktif sistem histolojisi
 
ÇENE KİSTLERİ
ÇENE KİSTLERİÇENE KİSTLERİ
ÇENE KİSTLERİ
 
KAS DOKU.pptx
KAS DOKU.pptxKAS DOKU.pptx
KAS DOKU.pptx
 
Botanik d1
Botanik d1Botanik d1
Botanik d1
 
Hucre zari
Hucre zariHucre zari
Hucre zari
 

Plus de Deniz_Tastemir_Korkmaz (9)

Kalıtım Biçimleri
Kalıtım BiçimleriKalıtım Biçimleri
Kalıtım Biçimleri
 
DNA
DNADNA
DNA
 
Hücre zarında transport
Hücre zarında transportHücre zarında transport
Hücre zarında transport
 
Solunum si̇stemi̇ hastaliklari
Solunum si̇stemi̇ hastaliklariSolunum si̇stemi̇ hastaliklari
Solunum si̇stemi̇ hastaliklari
 
Vücut sıvıları ve elektrolitler
Vücut sıvıları ve elektrolitlerVücut sıvıları ve elektrolitler
Vücut sıvıları ve elektrolitler
 
İnsan vücudunun organizasyonu
İnsan vücudunun organizasyonuİnsan vücudunun organizasyonu
İnsan vücudunun organizasyonu
 
Mendel Genetiği
Mendel GenetiğiMendel Genetiği
Mendel Genetiği
 
Sitogenetik
SitogenetikSitogenetik
Sitogenetik
 
Nükleik asitler
Nükleik asitlerNükleik asitler
Nükleik asitler
 

Bağ Doku

  • 2. • Mezoderm orijinli mezenşim hücrelerinin farklılaşması ile ortaya çıkar. Görevleri; • Dokuları ve organları birbirine bağlar • Desteklik sağlar • Omurgalı hayvanların iskeletini oluşturur • Diğer doku ve organlar arasında metabolik ilişkiyi sağlar • Yağ depolama • Mikroorganizmalara karşı savunma • Dokuların tamiri
  • 3. • Bağ dokuda kan damarları vardır. • Dokular arasında madde alışverişi yapılır.
  • 4. • Bağ dokunun değişik alt grupları vardır. • Ortak özellikleri; 1. Hepsinin matriks denen ara maddesi vardır 2. Lifler vardır 3. Hücreler vardır
  • 5. BAĞ DOKU ELEMANLARI 1. Matriks 2. Bağ doku lifleri 3. Bağ doku hücreleri
  • 6. 1. Matriks • Hücrelerin ve liflerin arasını dolduran, genellikle glikoprotein, lipid ve sudan oluşan yarı sıvı bir maddedir. • Bazı doku tiplerinde peltemsi olup jel ve sol haline geçebilir. • Bazılarında ise katılaşmıştır.
  • 7. • Matriks, doku hücreleri tarafından salgılanır. • Dokunun büyük bir kitlesini oluşturur. • Organizmada bulunan suyun önemli bir kısmı bağ doku matriksinde bulunur. • Kan hücreleri ile doku hücreleri arasındaki madde alış-verişi matriks sayesinde gerçekleşir.
  • 8. 2. Bağ Doku Lifleri • Lifler, fibroblastların golgi cisminde sentezlenir ve salgılanır • Dokuya desteklik sağlar.
  • 9. Üç Çeşit Lif Vardır; 1. Kollojen lifler (beyaz lifler) 2. Elastik lifler (sarı lifler) 3. Retiküler lifler
  • 10. Kollojen lifler (beyaz lifler) • Çoğu bağ dokusu tiplerinde bulunur • Düz, kalın, kısmen bükülebilen, gerilmeye dayanıklı liflerdir. • Taze iken beyazdır • Bu lifler kollojen adı verilen ve kaynatılınca suda eriyip jelatine dönüşen skleroproteinden yapılmıştır. • İnsan vücudundaki proteinlerin çoğu kollojendir.
  • 11. Elastik lifler (sarı lifler) • Elastin denen albuminden oluşur • Kollojen liflerine göre daha ince, uzun, elastik ve çok dallıdır. • Çok sayıda elastik lif bir araya gelirse sarı ve parlak görünür. • Kaynamaya, asit ve alkolde erimeye dirençlidir.
  • 12. Retiküler lifler • Retikülin denen skleroproteinden yapılmıştır • Doku kültürü—retiküler liflerden kollojen liflerin oluştuğu görülmüştür • Gelişmemiş kollojen lifler • Pek çok özelliği kollojen liflere benzer • Dokuda ağ biçiminde dağılır • Genç dokularda daha çok bulunur • Gerilmeye dirençlidir • Kaynatılınca jelatine dönüşmez • Yaşlılarda retikülin kollojene dönüşür.
  • 13. 3. Bağ Doku Hücreleri • • • • • • • • • • Bağ dokuda çeşitli hücre tipleri bulunur. Fibroblast Fibrosit Makrofaj Histiyosit Mast hücreleri Yağ hücreleri Pigment hücreleri Plazma hücreleri Kıkırdak, kemik ve kan hücreleri
  • 14. BAĞ DOKU; • Elemanlarının yapı ve düzenine göre 3 alt grupta toplanır: 1. Öz bağ doku 2. Destek doku (kıkırdak ve kemik) 3. Kan doku
  • 15. ÖZ (Fibröz) BAĞ DOKU • En çok farklı büyüklükte ve yıldız şeklinde olan fibroblast hücreleri bulunur. • FibroblastYaşlanınca stoplazması azalır, şekilleri yuvarlaklaşır, küçülür Fibrosit • Ayrıca; 1. Makrofaj ve histiyositler partikülleri sindirirler 2. Mast hücreleri histamin ve heparin salgılar 3. Plazma hücreleri antikor yapımında görevli bulunur. Doku çeşidine göre 3 çeşit lif de bulunur.
  • 16. ÖZ (Fibröz) BAĞ DOKU 1. 2. 3. 4. 5. Gevşek Lifli Bağ Doku Sıkı Lifli Bağ Doku Retiküler Bağ Doku Jölemsi Bağ Doku Yağ (Adipoz) Doku
  • 17. Gevşek Lifli Bağ Doku • Çok miktarda kollojen lif • Az miktarda elastik lif bulunur • Gevşek bir ağ yapısı gösterir. • Matriks jöle kıvamında • Çeşitli yönlerde genişleme ve gerilme yeteneğindedir • Yaygın olarak deri altında bulunur • Deriyi kaslara bağlar.
  • 18. Sıkı Lifli Bağ Doku • Lifleri çok sık, düzenli veya düzensiz yerleşmişlerdir • Düzenli olanlar Kası kasa veya kası kemiğe bağlayanlar tendon • Kemikleri bağlayan ve organları askıda tutanlar ligament • Ligamentler tendona göre daha esnektir
  • 19. • Düzensiz olanlar derinin alt tabakasında rastlanır (dermis) • Vücut boşluklarını çeviren mezotelyum (periton ve plevra) • Kalbin etrafında bulunan epikard ve perikard • Böbrek ve testisin kapsülü Sıkı lifli zar yapısındaki bağ dokulardır.
  • 20. Retiküler Bağ Doku • Retiküler bağ dokunun yıldız şeklindeki hücreleri uzantıları ile birbirine bağlanarak ağ yapısı oluşturur. • Bunların arasında retiküler lifler bunulur. • Hücreler liflerden daha çoktur. • Lenf düğümleri • Dalak • Kırmızı kemik iliği • Ovaryum • Kas ve sinirlerin etrafında bulunur.
  • 21. Jölemsi Bağ Doku • Liflerden yoksun • Hücre sayısı çok az • Matriksi çok fazla, peltemsi ve jöle kıvamında • Göbek bağında (umblikal kord) bulunur.
  • 22. Yağ (Adipoz) Doku • Lifli bağ dokunun bazı hücrelerinde yağ damlacıkları toplanarak stoplazma ve nükleus bir kenara itilir. • İçi yağ dolu hücreler sarı renkli görünür. • Deri altındaki gevşek lifli bağ doku yağ dokusuna dönüşmeye meyillidir.
  • 23. • Fazla beslenen insanlarda ense, karın ve kalça • Bazı koyun türlerinde kuyrukta • Devede hörgüçte • Kurbağa barsaklar arasında kitleler halinde yağ dokusu bulunur.
  • 24. • Böbrek kapsülünün dışında • Kalbin etrafındaki perikardın üstünde • Büyük kasların arasında • Süt bezlerinde • Eklem yerlerinde • Avuç içi ve ayak tabanında • Yanaklarda Yağ tabakaları bulunur.
  • 25. • Yağ dokusunda yedek yağ depolanır. • Yağ doku vücut ısısının korunmasına yardımcı olur • Vücudu mekanik darbelere ve basınca karşı korur.
  • 26. DESTEK DOKU • Destek doku omurgalılarda canlının iskeletini oluşturur. • Destek doku; 1. Kıkırdak doku 2. Kemik doku Dokuya özgü hücreler arasında kısmen veya tamamen sertleşmiş ara madde bulunur.
  • 27. Kıkırdak Doku • Aşağı omurgalılardan Köpek balığı • Yüksek omurgalılarda Embriyo iskeleti Kıkırdak dokudur. • Yüksek omurgalı erginlerinde kıkırdak dokunun yerini kemik dokusu alır. • Kemiklerin uç kısmı • Burun • Kulak kepçesi • Omurların arası kıkırdak doku
  • 28. Kıkırdak Doku • Kuvvetli • Esnek fakat kesilebilir bir dokudur. • Basınca dayanıklıdır • Matriks • Kondrosit (kıkırdak hücreleri) • Liflerden oluşur.
  • 29. KONDROSİTLER • Yuvarlak veya oval şekilli • Bir veya birkaçı matriks içerisindeki lakün veya kondroplast denen kapsül boşluğuna yerleşmişlerdir. • Boşluğun etrafı kondrositlerin salgıladığı kondrotin sülfattan oluşan bir kapsül ile çevrilmiştir.
  • 30. • Kapsül içinde kondroblast (genç kıkırdak hücreleri) bir, kondrositler (yaşlı kıkırdak hücreleri) ise birden fazla bulunur. • Kıkırdak matriksi kondrin • Bol miktarda su içerir. • Organik bir madde olan kondrin az miktarda karbohidrat içeren özel proteinlerden (kondromukoprotein) yapılmıştır. • Matriks içerisinde lifler bulunur.
  • 31. • Kıkırdak doku perikondriyum denen fibröz bağ doku ile (sık lifli) örtülüdür. • Kıkırdağın büyümesi ve beslenmesi perikondriyum sayesinde gerçekleşir. • Perikondriyumun fibroblast ve fibrositleri mitozla çoğalarak iri nükleuslu genç kıkırdak hücrelerini oluştururlar. • Kondroplastlar mitoz kondrositler • Yaralanan kıkırdak perikondriyum ile tamir edilir.
  • 32. • Kıkırdak dokuda kan damarları ve sinirler bulunmaz! • Perikondriyumdaki kan damarları ve sinirler kıkırdak sınırına kadar uzanır. • Diffüzyon • Kıkırdak hücreleri arasında madde alışverişi de diffüzyon
  • 33. Kıkırdak; • Doku hücrelerinin düzeni • Matiksin yapısı ve • Liflere göre sınıflandırılırlar. Buna göre 3 tip kıkırdak bulunur; 1. Hyalin kıkırdak 2. Elastik kıkırdak 3. Fibröz kıkırdak
  • 34. 1. HYALİN KIKIRDAK; • Işık mikroskobu matriksi homojen görünüşlü • Şeffaf ve mavimsi beyaz renkte • Elektron mikroskobumatriksinde kollojen fibriller görünür. • Yüksek omurgalıların tüm embriyo iskeletleri ve köpek balıklarının hem embriyo hem de ergin iskeleti hyalin kıkırdaktır.
  • 35. • • • • • • Yüksek omurgalı erginlerinde ise Kaburgaların ucu Eklem yerlerinin ucu Burun Trake Bronşlarda bulunur.
  • 36. 2. ELASTİK KIKIRDAK; • Matriksinde bulunan esnek sarı renkli liflerden dolayı hafif sarı renkli görülür. • Elastik lifler ağ biçiminde dallanmış olup aralarında az miktarda kollojen lifler de bulunur. • En az rastlanan kıkırdak tipidir. • Memeli hayvanların gırtlağında • Dış kulak yolu • Kulak kepçesi • Östaki borusunda bulunur.
  • 37. 3. FİBRÖZ KIKIRDAK; • Gri renklidir • Çoğunluğu kollojen liflerden oluşan en dayanıklı kıkırdaktır. • Hücre ve matriks çok azdır • Omurların arasındaki yastıkcıklarda • Göğüs ve köprücük kemiğinin oynak yerlerinde • Diz kapağında bulunur.
  • 39. Kemik Doku • Kemik doku sadece kemikli balıklar ile karasal omurgalıların iskeletinde bulunur. • Kemik doku; • Ya proliferasyon kıkırdağından oluşur • Ya da embriyonik mezenşim hücrelerinden (zar kemiği) oluşur. • Kafatası yassı kemikleri zar kemiğidir.
  • 40. • Genç kemik hücrelerine osteoblast denir. • Olgunlaşan osteoblastlardan ise osteositler gelişir. • Kemik doku hücreleri matriks içerisinde dağılmış halde bulunur. • Fakat ince stoplazmik uzantılarla birbirleri ile bağlantılarını devam ettirirler.
  • 41. Ergin bir insanın kemik matriksinde; • %27 Organik madde • %56 İnorganik madde • %17 Su bulunur.
  • 42. • Organik maddenin esasını protein bakımından zengin olan OSSEİN oluşturur. • Ossein bir çeşit dolgu maddesidir. • İçerisinde esneklik sağlayan kollojen vardır • Kemik kaynatılınca kollojen jöle kıvamını alır.
  • 43. Kemik Matriksindeki İnorganik Maddeler; • • • • Kalsiyum hidroksiapetit Kalsiyum karbonat Kalsiyum fosfat Kalsiyum florid Gibi kalsiyum tuzlarıdır. Kalsiyum tuzları kemiğin sertliğini sağlar.
  • 44. • Yaşlandıkça kemiğin organik madde miktarı azalır, inorganik madde miktarı artar. • Dolayısıyla kemik daha sert ve gevşek olur • Çabuk kırılır ve geç iyileşir • İnorganik tuzlar yetersiz olursa kemikler zayıf ve yumuşak olur. • İskelet çarpık olur (raşitizm hastalığı)
  • 45. • Raşitizm hastalığı; C ve D vitamini verilerek tedavi edilir. • C Vitamini Doğrudan kemiğin yapısına katılır. • D Vitamini kemikte kalsiyum ve fosfatın birikmesini sağlar.
  • 46. • Kemiğin en dışında periosteum denen fibröz bağ doku bulunur. • Periosteum -Fibrosit hücreleri -Az miktarda elsatik fibril -Çok miktarda kollojen fibril içerir.
  • 47. • Tendon ve ligamentler kemiğin periosteumuna tutunur. • Periosteumda kan damarları ve sinirler bulunur. • Periosteum içindeki hücreler kemiğin enine büyümesini ve tamirini sağlar.
  • 48. • Periosteumun kemiğe doğru olan kısımlarındaki fibrositler osteoblastları oluşturur. • Osteoblastlardan osteositler gelişir. • Osteositler Osteoplast (lakün) denen boşluklar içerisinde bulunur. • Lakün çok dardır. • Osteoplastlar kaniküller ile birbirine bağlanır. • Osteosit stoplazması bu kaniküller içerisinden uzanarak birbirleri, Havers kanalı ve kemik iliği ile bağlantı kurar.
  • 49. • Kemik matriksindeki mineral maddeler, lamella denen ince tabakalar oluşturur. • Periosteumun altındaki tabakalar yüzeye paraleldir. • Kemiklerin daha iç kısmında lameller havers kanalları etrafında halkalar oluşturur. • Buna Havers sistemi veya osteon denir.
  • 50. • Havers sistemi kemiğin uzunlamasına yerleşmiş silindirik yapılardır. • Osteositler bu lameller üzerinde yer alır. • Periosteumdan gelen damar ve sinirler enine uzanan Wolkman kanalları ile Havers kanallarına ve kemik iliğine uzanır. • Havers kanalları ve kemik iliğindeki damarlardan sağlanan besinler kaniküller ile osteositlere ulaştırılır.
  • 51. • Yassı kemiklerle, uzun ve kısa kemiklerin uç kısımları sünger şeklinde olup tipik Havers sistemleri görülmez. • Uzun kemiklerin uç kısımlarına epifiz, • Arada kalan kısmına diafiz denir. • Uzun kemiklerin ortasında ilik kanalı ve ilik bulunur.
  • 53. • İliğin orta kısmı, sarı renkli yağ içerdiğinden sarı ilik adını alır. • Uzun kemiklerin uçlarında ve yassı kemiklerde ise kırmızı ilik bulunur.
  • 54. • Kırmızı ilikte • Lökosit ve eritrositler yapılır. • Embriyoda ve genç kemiklerde sadece kırmızı ilik bulunur. • Myeloblast (lökosit ana hücresi) • Eritroblast • Mezenşim hücreleri • Yağ hücreleri • Kollojen • Elastik lifler • Osteoklast bulunur.
  • 55. • Osteoklastlar • Bol miktarda lizozom içerir • Hücre sindirim enzimleri bakımından zengindir • Osteoklastlar, lizozim enzimleri ile kemiği eriterek kalsiyum ve diğer mineral maddelerini kana verir ve kemik süngerimsi hal alır.
  • 56. KAN DOKU • Mezoderm kökenli bir bağ dokudur. • KAN PLAZMA %55 İnsan vücudundaki hücreler arası sıvının yaklaşık 1/3’ü (5-6 lt) kandır! KAN HÜCRELERİ %45 1.Eritrositler 2.Lökositler 3.Trombositler
  • 57. KAN; • • • • • Besin maddeleri Hormon Vitamin Mineraller Oksijeni vücudun çeşitli organlarına, • CO2 gazını da akciğerlere taşır.
  • 58. KAN; • Vücutta su ve tuz dengesinin korunmasına yardımcı olur. • Metabolizma sonucu açığa çıkan ısıyı alarak vücut yüzeyinden uzaklaştırılmasına ve vücut ısısının sabit kalmasına yardım eder. • Artık maddeleri böbreklere taşır • Bağışıklık sistemi • Gerektiğinde pıhtılaşarak kan kaybını önler.
  • 59. PLAZMA (Kan Sıvısı) • • • • • Kan dokusunun ara maddesidir. Kanın %55’ini oluşturur. Kanın; %90’ı su %10’u  Albumin, globulin, fibrinojen gibi proteinler, aminoasitler, lipidler, karbohidratlar, vitaminler, hormonlar, enzimler, antikorlar, inorganik tuzlardan oluşur.
  • 60. • Fibrinojen kanın pıhtılaşmasını sağlayan büyük moleküllü bir plazma proteinidir. • Fibrinojen plazmadan uzaklaştırıldığında serum denilen kan sıvısı elde edilir. • Plazmanın pH’sı 7.4’dür. • Kan hücreleri plazmada dağınık olarak bulunur.
  • 61. ERİTROSİTLER (ALYUVARLAR) • Kan hücrelerinin %90’ını oluşturur. • 1mm3 insan kanında 4,5-5 milyon • Kadında 4-4.5 milyon • Erkekte 4,5-5 milyon • Yükseklere çıkıldıkça oksijenin kısmi basıncı azalır • Daha fazla oksijen tutulabilmesi için eritrosit sayısı artar 6-6,5 milyon • Kalp Büyümesi olur.
  • 62. ERİTROSİTLER (ALYUVARLAR) • • • • • İnsan eritrositleri 6-8 mikron çapında Yuvarlak, disk şeklinde hücreler Tüm omurgalı hayvanlarda bulunur Eritroblast-eritrosit Lama ve deve çekirdekli ve oval eritrosit
  • 63. ERİTROSİTLER (ALYUVARLAR) • Balık, kurbağa, sürüngen ve kuşlarda oval ve iri nükleusludur. • Eritrositlerin ortasının çökük ve yassı bir disk şeklinde olması kan damarlarından geçişini kolaylaştırır. • Büyük damarlarda alyuvarlar üst üste dizili jeton yığını şeklindedir. • Kılcal damarlardan geçerken ayrılırlar.
  • 64. • Hemoglobin • 4 globin zinciri • Demir porfirin (Hem)
  • 65. • • • • • Hemoglobinin asıl görevi Oksijen ve karbondioksit taşımaktır. Oksihemoglobin Karboksihemoglobin Oksihemoglobinli kanparlak kırmızı (arter kanı) • Karboksihemoglobinli kan koyu kırmızı (venöz kan)
  • 66. • Alyuvarların ömrü • Vücudun dış yüzeyine yakın bölgelerde 8 gün, • İç bölgelerde ortalama 120 gündür. • Dalak ve karaciğer retikuloendotelyal doku tarafından parçalanma
  • 67. LÖKOSİTLER (AKYUVARLAR) • Belirli bir şekli olmayan • Çoğu amöboid hareketli kan damarlarından çıkabilirler. • Renksiz (hemoglobin yok) • Çekirdekli kan hücreleridir.
  • 68. LÖKOSİTLER (AKYUVARLAR) • • • • Bağ doku içinde çok bulunur Çapı 5-20 mikron Sayıları hayvan türüne göre değişir. İnsanda doğumdan hemen sonra 1mm3 kanda 15 bin lökosit bulunur • Erginlerde 7-8 bin • Sayıları günün her saatinde değişir. • Açken düşük, sindirim esnasında artar
  • 69. • Lökositler canlıyı hastalık yapan mikroorganizmalardan ve diğer yabancı maddelerden temizlemek ve korumak için fagositoz yapar ve antikor üretirler. • Enfeksiyon hastalıkları ve lösemili hastalarda 1mm3 kanda 20 binin üstüne çıkabilir.
  • 70. • Lökositler lenf sisteminde ve kırmızı kemik iliğinde üretilir • Mitozla çoğalır • Çekirdekli oldukları halde kana döküldükten sonra çoğalmaz olmaz • Ömürleri birkaç saat-15 gün • Yaşlanan lökositlerin bir kısmı bakterilerle savaşta ölür • Bir kısmı da sindirim ve boşaltım yollarıyla dışarıya atılır.
  • 71. LÖKOSİTLER • Stoplazmasındaki granüllerin olup olmayışına göre 2 gruba ayrılır; • 1) Agranülositler -lenfosit -monosit • 2) Granülositler -nötrofil -eosinofil -bazofil
  • 72. AGRANÜLOSİTLER • • • • • Granülleri yok denecek kadar az Lenfosit ve monositleri içerir Nükleusları tek parçalı Mononüklear akyuvarlar Çapları ve üretildikleri yer farklıdır.
  • 73. LENFOSİTLER • Tüm lökositlerin %20-25’ini oluşturur • En küçük çaplı lökositlerdir. • Nükleusları büyük ve bir tarafı girintilidir. • Kanda pasif olarak hareket eder • T ve B lenfositleri • Kırmızı kan iliği, timus bezi, dalak ve lenf düğümlerinde üretilirler.
  • 74. • T lenfositleri glikokaliksleri ile yabancı maddeleri ve bakterileri tanıyıp fagosite eder (hücresel bağışıklık) • B lenfositleri yabancı maddelere karşı antikor üreterek onları etkisiz hale getirir (humoral bağışıklık)
  • 75. MONOSİTLER • Tüm lökositlerin %5-7’sini oluşturur. • Çekirdekleri böbrek biçimindedir. • Stoplazmaları granülsüz, çekirdeğe oranla miktarca daha fazladır. • Kırmızı kemik iliği ve dalakta üretilir • Kendi amoboid hareketleri ile yabancı maddeleri, bakterileri ve hücre parçalarını fagosite eder • Bakterilerle enfekte bölgelerde çok bulunur. • Bakterileri hızla tüketerek hacimleri artar. Bu nedenle makrofaj olarak da bilinirler.
  • 76. GRANÜLOSİTLER • Stoplazmalarında çeşitli granüllerin bulunmasına göre nötrofil, eosinofil, ve bazofil olmak üzere üçe ayrılırlar. • Gençken nükleusları tek ve yuvarlaktır. • Yaşlandıkça nükleusları boğumlanarak at nalı şeklini alır veya çok boğumlu olur. • Bu hücreler polinüklear lökositler de denir. • Çapları 10-12 mikron • Kemik iliğinde üretilirler. • Ömürleri 1-2 hafta arasında değişir.
  • 77. NÖTROFİLLER • Lökositlerin %65-70’ini oluşturur • Bazik boyalarla granülleri çok az boyanarak kül rengi veya açık eflatuna döner. • Çekirdekleri çok boğumludur. • Yabancı cisimleri fagosite eden en aktif lökositlerdir. • Bakteri enfeksiyonlarında ve iltihaplı hastalıklarda sayıları artar. • Ömürleri ortalama 1 haftadır.
  • 78. EOSİNOFİLLER (ASİDOFİLLER) • Lökositlerin %2-4’ü eosinofillerdir. • Granülleri diğerlerine göre daha iri olup asit boyalarla pembemsi kırmızıya boyanırlar. • Çekirdekleri at nalı şeklindedir. • Fagositoz yetenekleri azdır • Antijenleri zararsız hale getirirler. • Humma, astım, deri hastalıkları, allerjik ve paraziter hastalıklarda sayıları artar.
  • 79. BAZOFİLLER • Lökositlerin %0,5-1’ini oluşturur • Granülleri bazik boyalarla koyu boyanır. • Çekirdekleri çoğunlukla “S” şeklindedir. • Allerjik durumlarda sayıları artar. • Görevi tam olarak bilinmemektedir. • Seratonin, histamin ve heparin salgıladığı kabul edilir.
  • 80. • Heparin damar içinde pıhtılaşmayı önler • Histamin kılcal damarları genişletir ve çeperinin geçirgenliğini artırır. Kan kılcal damarlardan doku hücreleri arasına sızarak ödem oluşur. • Seratonin damarları büzmekle görevlidir.
  • 82. TROMBOSİTLER (KAN PLAKETLERİ) • Kırmızı kemik iliğinde megakaryositlerin parçalanması sonucu oluşur • Oval, yuvarlak ve yıldız şeklinde • Renksiz • Çekirdeksiz hücre parçacıklarıdır.
  • 84. • Çapları 2 mikron • 1 mm3 kanda 250.000 kadar • Aşağı omurgalılar ve ilkel memelilerde trombositler mekik şeklinde, çekirdekli ve daha büyüktür. • Trombositler kanamalarda kanın pıhtılaşıp yarayı kapaması için gerekli olan trombokinaz enzimini salgılarlar. • Ömürleri 8 gündür.