15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych EY „Uczciwość pod lupą. Przyszłość zarządzania zgodnością” zostało przeprowadzone wśród 2550 przedstawicieli kadry zarządzającej z 55 krajów – w tym Polski.
2. Spis treści
Deklaracje, a czyny w kontekście wprowadzanych
standardów etycznych
Klient jest królem. A co z regulacjami?
Podsumowanie
Papierowe polityki?
Załącznik
3. 3
Podejście do badania i profil uczestników
Między październikiem 2017 a lutym 2018 roku, nasi
ankieterzy przeprowadzili łącznie 2550 rozmów
z menedżerami z 55 państw oraz regionów.
** Szczegóły dotyczące państw sklasyfikowanych jako „rynki rozwinięte” i „rynki rozwijające się” znajdują się w Załączniku.
Przychody* % respondentów
Powyżej 5 mld $ 5%
1 mld – 5 mld $ 18%
500 mln – 0,99 mld $ 13%
100 mln – 499 mln $ 34%
Poniżej 100 mln $ 27%
Pozycja w organizacji % respondentów
Dyrektor finansowy 23%
Inny pracownik działu finansowego 20%
Szef audytu wewnętrznego 7%
Inny pracownik audytu/działu ds. ryzyka 10%
Dyrektor ds. zgodności (compliance) 6%
Dyrektor prawny 6%
Inna 26%
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
* 21 respondentów odmówiło podania lub nie znało poziomu rocznych przychodów swojej organizacji.
Rozmowy w języku lokalnym przeprowadzono z przedstawicielami największych firm w każdym
kraju. Wśród respondentów zostali uwzględnieni przede wszystkim liderzy i osoby decyzyjne,
które odpowiadają w swoich organizacjach za zwalczanie nadużyć, przypadków łapówkarstwa
i korupcji oraz za zgodność z prawem. Byli to w pierwszej kolejności dyrektorzy finansowi,
dyrektorzy ds. operacyjnych, główni radcy prawni oraz kierownicy działów prawnych. Rozmowy
prowadzono telefonicznie lub bezpośrednio, w lokalnym języku respondentów oraz z
zapewnieniem anonimowości. Szczegóły dotyczące respondentów zostały przedstawione
poniżej:
W Polsce
przeprowadzonych
zostało 50 rozmów
Wyniki zostały porównane z rezultatami dla Europy
Środkowej i Wschodniej („CEE”)**, rynkami
rozwiniętymi**, rynkami rozwijającymi się** oraz
wszystkich respondentów
Ze względu na zaokrąglenia lub pominięcia niektórych
wyników w celu lepszego porównania odpowiedzi, nie
wszystkie wyniki sumują się do 100%
5. 5
Deklaracje, a czyny w kontekście wprowadzanych standardów etycznych
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
Korupcja znika z polskiego biznesu?
Pytanie:
Dla każdego z następujących stwierdzeń proszę powiedzieć, czy według
Pana/i dotyczy ono Polski, Pana/i sektora lub czy nie zna Pan/i odpowiedzi.
Przekupstwo/praktyki korupcyjne są szeroko rozpowszechnione w polskim
biznesie.
Respondenci (2550)
20
34
47
20
52
Polska
Polska 2016
CEE
Rynki rozwinięte
Rynki rozwijające się
% odpowiedzi „dotyczy”
Na tle CEE Polska
wypada dużo lepiej
Polska 2018 50
Polska 2016 50
CEE 450
Rynki rozwinięte 1100
Rynki rozwijające się 1450
Wszyscy respondenci 2550
Próba
Widać znaczący postęp
w porównaniu do
badania z 2016
Respondenci
odpowiadali podobnie
jak osoby
z rynków rozwiniętych.
6. 6
Deklaracje, a czyny w kontekście wprowadzanych standardów etycznych
Nadużyć nie ma, czy ich nie deklarujemy?
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
% odpowiedzi „Tak”
10
10
10
11
11
Polska
CEE
Rynki rozwinięte
Rynki rozwijające się
Wszyscy respondenci
1 na 10
respondentów przyznał, że w ostatnich dwóch latach w firmie,
w której pracuje miało miejsce istotne nadużycie.
Pytanie:
Czy w Pana/i firmie w ciągu ostatnich 2 lat miało miejsce istotne nadużycie?
Polska 50
CEE 450
Rynki rozwinięte 1100
Rynki rozwijające się 1450
Wszyscy respondenci 2550
Próba
7. 7
Deklaracje, a czyny w kontekście wprowadzanych standardów etycznych
Uczciwość – dobrze jest ją deklarować
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
% odpowiedzi „Dotyczy”
96% respondentów
w Polsce deklaruje, że
uczciwe postępowanie
jest ważne.
Jednocześnie, aż 30%
respondentów dopuszcza
działania nieetyczne jeśli to
mogłoby pomóc firmie w
kryzysie
Rozbieżność może
wynikać z rozmytej
odpowiedzialności
za zgodność i uczciwość
w firmie.
Pytanie 1:
Jak ważna jest Pana/i zdaniem możliwość wykazania, że Pana/i firma
działa uczciwie?
Pytanie 2:
Proszę powiedzieć, które z poniższych działań mogą być uzasadnione, jeżeli
mają na celu pomoc firmie w przetrwaniu kryzysu gospodarczego.
Co najmniej jedno z powyższych: oferowanie rozrywki / oferowanie gotówki w celu
zdobycia/zatrzymania kontraktu; podawanie fałszywych informacji na temat wyników
finansowych firmy.
Wszyscy respondenci 2550
Polska 50
Próba
97
36
96
30
Pytanie 1
Pytanie 2
Wszyscy respondenci Polska
8. 8
Deklaracje, a czyny w kontekście wprowadzanych standardów etycznych
Uczciwość to nie „moja sprawa”
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
% odpowiedzi „dotyczy”
48
26
16
2
0
Zarząd
Kierownictwo wyższego szczebla
Każdy odpowiada za siebie
Dział zasobów ludzkich
Dział zarządzania zgodnoścą (compliance)
CEE
Rynki
rozwinięte
Rynki
rozwijające się
Wszyscy
respondenci
14 17 13 15
44 44 39 41
23 22 22 22
10 7 15 11
4 7 6 7
Polska
Pytanie:
Kto w Pana/i firmie odpowiada za zapewnienie uczciwego postępowania
pracowników?
Polska 50
CEE 450
Rynki rozwinięte 1100
Rynki rozwijające się 1450
Wszyscy respondenci 2550
Próba
9. 9
Deklaracje, a czyny w kontekście wprowadzanych standardów etycznych
Rozrywka i prezenty nadal mocne
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
% odpowiedzi „dotyczy”
CEE
Rynki
rozwinięte
Rynki
rozwijające się
Wszyscy
respondenci
24 23 19 21
14 6 14 11
14 6 19 13
3 2 7 5
40 29 41 36
Polska
Pytanie:
Proszę powiedzieć, które z poniższych działań mogą być uzasadnione,
jeżeli mają na celu pomoc firmie w przetrwaniu kryzysu gospodarczego.
Próba
Polska 2018 50
Polska 2016 50
CEE 450
Rynki rozwinięte 1100
Rynki rozwijające się 1450
Wszyscy respondenci 2550
16
16
4
6
30
14
16
8
2
26
Oferowanie rozrywki w celu zdobycia/zatrzymania
kontraktu
Oferowanie prezentów w celu zdobycia/zatrzymania
kontraktu
Oferowanie gotówki w celu zdobycia/zatrzymania
kontraktu
Podawanie fałszywych informacji na temat wyników
finansowych firmy
Co najmniej jedno z powyższych
Polska 2018 Polska 2016
11. 11
Papierowe polityki?
% odpowiedzi „dotyczy”
W naszej firmie obowiązuje przejrzysty system kar
za złamanie reguł
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
W naszej firmie były przypadki karania pracowników za działania
naruszające funkcjonujące reguły
64
66
77
79
78
Polska
CEE
Rynki rozwinięte
Rynki rozwijające się
Wszyscy respondenci
48
46
51
62
57
Polska
CEE
Rynki rozwinięte
Rynki rozwijające się
Wszyscy respondenci
Polityki są na miejscu ale nieużywane (przynajmniej w percepcji)
Pytanie:
Dla każdego z następujących stwierdzeń proszę powiedzieć, czy dotyczy ono
Pana/i firmy lub czy nie zna Pan/i odpowiedzi.
Polska 50
CEE 450
Rynki rozwinięte 1100
Rynki rozwijające się 1450
Wszyscy respondenci 2550
Próba
12. 12
Papierowe polityki?
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
22
49
60
58
59
Polska
CEE
Rynki rozwinięte
Rynki rozwijające się
Wszyscy respondenci
Dostosowane rozwiązania do ryzyka
% odpowiedzi „dotyczy”
Ponad jedna piąta
respondentów nie
posiada dostosowanej
do biznesu analizy due
diligence swoich
kontrahentów
Takie narzędzia grają
kluczową rolę
w ograniczaniu
nadużyć oraz korupcji.
Niski odsetek może
m.in. wynikać z
ograniczonego dostępu
do szczegółowych
danych dot. struktury
kapitałowej spółek i ich
właścicieli.
Pytanie:
W przypadku każdego z następujących stwierdzeń proszę powiedzieć, czy
dotyczy ono analizy due diligence przeprowadzanej przez Pana/i firmę
w stosunku do stron trzecich, lub czy nie zna Pan/i odpowiedzi.
W firmie mamy odpowiednio dostosowane, oparte na ryzyku procedury analizy
due diligence, w zależności od kraju, sektora przemysłu lub typu działalności strony trzeciej.
Polska 50
CEE 450
Rynki rozwinięte 1100
Rynki rozwijające się 1450
Wszyscy respondenci 2550
Próba
14. 14
Klient jest królem. A co z regulacjami?
% odpowiedzi „dotyczy”
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
Klient w roli regulatora?
Polska
81
60
52
52
35
Postrzeganie przez klientów
Postrzeganie przez
społeczeństwo
Postrzeganie przez udziałowców
Rekrutacja i/lub zatrzymanie
pracowników
Unikanie kontroli regulacyjnych i
kar
CEE
Rynki
rozwinięte
Rynki
rozwijające się
Wszyscy
respondenci
73 83 63 72
54 71 55 62
54 63 49 55
48 62 46 52
35 54 34 43
Pytanie:
Które z poniższych pozycji są Pana/i zdaniem najważniejszymi korzyściami
z wykazania uczciwości?
Polska 48
CEE 429
Rynki rozwinięte 1072
Rynki rozwijające się 1412
Wszyscy respondenci 2484
Próba
15. 15
Klient jest królem. A co z regulacjami?
% odpowiedzi „dotyczy”
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
Zagrożenia głównie z zewnątrz
52
50
42
32
18
8
6
Skomplikowane i zmieniające się otoczenie regulacyjne
Sytuacja makroekonomiczna
Oszustwa / nadużycia i korupcja
Cyberatak / oprogramowanie szantażujące (ransomware)
Zagrożenia wynikające z sytuacji geopolitycznej
Przestrzeganie prawa konkurencji
Terroryzm
CEE
Rynki
rozwinięte
Rynki
rozwijające
się
Wszyscy
respondenci
48 43 44 43
42 38 45 42
34 29 42 36
30 50 26 37
22 19 24 22
15 19 17 18
11 8 12 10
Polska
Pytanie:
Które z poniższych, jeśli w ogóle, stanowią według Pana/i największe zagrożenia
dla Pana/i firmy? Może Pan(i) wybrać maksymalnie trzy odpowiedzi.
Polska 50
CEE 450
Rynki rozwinięte 1100
Rynki rozwijające się 1450
Wszyscy respondenci 2550
Próba
16. 16
Klient jest królem. A co z regulacjami?
% odpowiedzi „Dość dobrze” i „Bardzo dobrze”
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
RODO – w Polsce deklarujemy jej znajomość…
60
42
54
29
40
Polska
CEE
Rynki rozwinięte
Rynki rozwijające się
Wszyscy respondenci
40%
Wszyscy respondenci
(Próba 2,550)
Respondenci z całego świata
66%
Respondenci z działów prawnych
lub zarządzania zgodnością (compliance)
(Próba 312)
62%
Wszyscy respondenci
(Próba 1,110)
Respondenci z Unii Europejskiej
88%
Respondenci z działów prawnych
lub zarządzania zgodnością (compliance)
(Próba 182)
Pytanie:
Jak dobrze, jeśli w ogóle, zna Pan/i poniższe dokumenty / systemy?
Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych wydane przez
Unię Europejską (RODO).
Polska 50
CEE 450
Rynki rozwinięte 1100
Rynki rozwijające się 1450
Wszyscy respondenci 2550
Próba
17. 17
Klient jest królem. A co z regulacjami?
% odpowiedzi „Dość prawdopodobne”
i „Bardzo prawdopodobne”
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
…i chętnie z skorzystamy z nowych praw
26
18
19
28
24
Polska
CEE
Rynki rozwinięte
Rynki rozwijające się
Wszyscy respondenci
24%
Wszyscy respondenci
19%
Kraje UE
29%
Kraje spoza UE
Pytanie:
Jak bardzo prawdopodobne jest, że skorzysta Pan/i z prawa do usunięcia
swoich danych osobowych?
Polska 50
CEE 450
Rynki rozwinięte 1100
Rynki rozwijające się 1450
Wszyscy respondenci 2550
Rynki UE 1100
Rynki poza UE 1450
Próba
18. 18
Rosnąca presja ze strony otoczenia
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
Zgodnie z projektem Ustawy (Rozdział 10), średnie i duże przedsiębiorstwa
będą miały obowiązek wdrożyć wewnętrzne procedury antykorupcyjne,
w szczególności:
► Kodeks antykorupcyjny
► Klauzule antykorupcyjne
► Procedury i wytyczne dotyczące otrzymywanych prezentów
► Szkolenia z zakresu odpowiedzialności za przestępstwa korupcyjne
► Wewnętrzne kanały informowania o propozycjach korupcyjnych
► Procedury postępowania w sprawie zgłoszenia nieprawidłowości
► Niedopuszczanie do tworzenia funduszy korupcyjnych
► Niepodejmowanie decyzji w oparciu o działania korupcyjne
Sankcje
W przypadku nieskuteczności, bądź „pozorności” wewnętrznych procedur
antykorupcyjnych firmom grozi:
► Kara finansowa do 10 mln złotych
► Wykluczenie z przetargów publicznych na 5 lat
► Rozszerzenie katalogu instytucji
obowiązanych
► Rozszerzenie obowiązku identyfikacji osób
zajmujących eksponowane stanowisko
polityczne o osoby mające miejsce
zamieszkania na terytorium Polski
► Wprowadzenie bezwzględnego obowiązku
identyfikacji beneficjentów rzeczywistych
► Konieczność wdrożenia anonimowego
zgłaszania przez pracowników lub inne
osoby rzeczywistych lub potencjalnych
naruszeń przepisów z zakresu
przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz
finansowaniu terroryzmu
► Obniżenie progu transakcji gotówkowej do
10 tys. euro (z 15 tys. euro), od którego
każda firma staje się instytucją obowiązaną
i podlega pod reżim ustawy, w tym kary
Nowa ustawa o AML: Projektowana ustawa o jawności życia publicznego
20. 20
Główne tezy raportu dla Polski
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
Przekonanie
o powszechności korupcji
w polskim biznesie spada.
Obecnie podziela je już tylko
co piąty respondent
w Polsce – to o ponad
połowę mniej niż w innych
krajach naszego regionu
(47%) i podobnie jak
w krajach rozwiniętych
(20%).
Istnieje znaczna rozbieżność
w deklaracjach a czynach – 96%
wszystkich respondentów w Polsce
wskazuje, że ważna jest możliwość
wykazania, że ich firma działa
uczciwie. Z drugiej strony, 30%
badanych racjonalizuje możliwość
podejmowania działań nieetycznych
w przypadku gdy firma znajdzie się
w trudnej sytuacji.
Prawie połowa badanych w Polsce
wskazuje, że odpowiedzialność za
uczciwość i etyczne działania leży
głównie w gestii zarządów (48%), a
zaledwie 16% wskazuje, że jest to
indywidualna kwestia każdego z
pracowników.
Wprawdzie większość
polskich firm posiada
procedury, które
przewidują kary za
złamanie reguł (64%),
jednak tylko niecała
połowa przyznała, że
znane są im przypadki
faktycznego karania
pracowników (48%).
Tylko 22% firm w Polsce (w
porównaniu do 59% na
świecie) ma odpowiednio
dostosowane, oparte na
ryzyku procedury analizy
kontrahentów.
Firmy w Polsce wskazują, że
chcą być uczciwe bo są wtedy
lepiej postrzegane przez
klientów (81%) i społeczeństwo
(60%) a mniej obawiają się kar ze
strony regulatorów (35%).
Znaczenie regulacji może
wzrosnąć w świetle nowych
przepisów wprowadzających
obowiązki m.in. w odniesieniu do
danych osobowych (RODO),
prania pieniędzy (IV Dyrektywa
AML) czy procedur anty-
korupcyjnych (projektowana
ustawa o jawności życia
publicznego).
22. 22
Profil próby badawczej
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
Kategoria:
Rynki rozwinięte
Kategoria:
Rynki rozwijające się
Kategoria:
Europa Środkowa i
Wschodnia („CEE”)
Australia Włochy
Austria Japonia
Belgia Luksemburg
Kanada Holandia
Dania Nowa Zelandia
Finlandia Norwegia
Finlandia Portugalia
Francja Hiszpania
Niemcy Szwecja
Grecja Szwajcaria
Irlandia Wielka Brytania
USA
Argentyna Meksyk
Brazylia
Bliski Wschód
(Jordania, Zjednoczone
Emiraty Arabskie)
Bułgaria Nigeria
Chile Peru
Chiny Filipiny
Kolumbia Polska
Cypr Rumunia
Czechy Rosja
Hongkong Arabia Saudyjska
Węgry Singapur
Indie Słowacja
Indonezja RPA
Izrael Korea Południowa
Kenia Tajwan
Litwa Turcja
Malezja Ukraina
Bułgaria Rumunia
Cypr Rosja
Czechy Słowacja
Węgry Turcja
Litwa Ukraina
Polska
23. 23
Dane kontaktowe
Zespół Zarządzania Ryzykiem Nadużyć
15. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych
Wojciech Niezgodziński
Menedżer EY
+48 (22) 557 62 90
Wojciech.Niezgodzinski@pl.ey.com
Mariusz Witalis
Partner EY
+48 (22) 557 79 50
Mariusz.Witalis@pl.ey.com