Si ndikojne faktoret natyrore ne zhvillimin ekonomik te Amerikes Veriore,Europes dhe Azise Lindore?

1. PROJEKT
Lenda:Gjeografi
Tema:Si ndikojne faktoret natyrore ne zhvillimin ekonomik
te Amerikes Veriore,Europes dhe Azise Lindore
Pranoi : Mesuese Irina Subashi
• Punuan :
Amerika Veriore
1.Brikela Uka (relievi)
2.Mehmet Kolorija
(bimesia)
3.Eglantina Merzheku
(poz.gjeo)
5.Renato Cela (klima)
6.Klajver Todhe
(hidrografia)
7.Manushaqe Habili
(nentoka)
Azia Lindore
14.Kesjana Trashi(
relievi)
15.Sueda Gjini
(bimesia)
16.Dajana Gerdani
(poz.gjeo)
17.Rey Sylaj (klima)
18.Fatjona Lorja
(hidrografia)
19.Fejson Beshiri
(nentoka)
Europa
8.Ajaks Brushtulli
(relievi)
9. Aurela Guzi
(bimesia)
10.Jovan Gjergo
(poz.gjeo)
11.Grasjeld Laska
(klima)
12. Doriana Kertusha
(hidrografia)
13.Besjona Huqi
(nentoka)

3. -Malet Kordilere janë male të reja dhe të larta, të cilat shtrihen në pjesët
perëndimore të SHBA-se. Këto male janë të pasura me xehe plumbi, zingu, ari, nikeli,
bakri, fuqi uji etj. Ato dallohen me lartësi të madhe, bukuri natyrore dhe me parqe të
njohura, ku ndër më të njohurit është parku i Jelustonit.
Malet e thikta Kordiliere janë kaq të rrëpirëta, saqë normalisht nuk mund të
përdoreshin për bujqësi. Pjerrësia e disa shpateve është më shumë se 50 për qind.
Por fermerët e kohëve të lashta nuk u zmbrapsën nga kjo gjë. Në një lartësi prej
1.200 metrash a më shumë, ata gdhendën mijëra brezare në faqet e maleve të
gjelbëruara. Disa herë 25, 30 a më shumë brezare janë stivuar si një shkallë që synon
drejt qiellit. Veç kësaj, secila nga brezaret është një fushë e kultivuar e mbuluar me
ujë, që kufizohet anash me ledhe dhéu dhe që mbahet nga mure guri. Pjesa
dërrmuese e tyre janë mbjellë me oriz dhe ndjekin konturin e maleve; disa shpate
janë të lugëta, të tjerat të mysëta.
Brikela Uka

4. Malet Apalashe janë male të vjetra, të
ulëta dhe zënë pjesën lindore të
SHBA-se. Shtrihen në drejtimin
verilindje-jugperëndim. Dallohen me
pasuri të mëdha hekuri, thëngjilli,
nafte etj. Lumenjtë e këtyre maleve
janë të shkurtër, por kanë sasi të
madhe uji. Në pjesën e poshtme të
tyre janë të përshtatshëm për lundrim.
Brikela Uka

5. Brikela Uka

6. Lugina e Vdekjes (Death Valley) është depresioni më i thellë
, e cila shtrihet në Amerikën Veriore në teritorin e shtetit
federal tëKalifornisë.
Lugina e Vdekjes është qudirë e shkretirës së nxehtë e cila i
ka tri rekorde: më e nxehat, më e thata, dhe më e ulëta
në Amerikën Veriore. Shtrihet në juglindje të masivit malor
të Siera Nevadës. Kufizohet në lindje me malin Grapevine
Mountains , Funeral Mountains dhe Amargosa Range ,në
perëndim me malet Cottonwood Mountains dhe
masivin Panamint.
Lugina e Vdekjes ka pikën më të ulët në hemisferën veriore,
ndodhet 85m nën nivelin e detit. Temperatura më e lartë
është shënuar nëSHBA , dhe e dyta në botë , ka qenë 56.7
ºC në Greenland Ranch në afërsi të luginës më 10 korrik të
vitit 1913.Temperaturat më të larta mesatare janë në korrik
47 ºC, ndërsa temperaturatmë të larta se 40 ºC janë të
shpeshta. Të reshurat atmosferike janë të pakta vëtëm 50
mm të reshura në vit. Lumejt Amargosa dhe Furnace
Creek rrjedhin nëpër luginë por humbin në rërën e
shkretirës.
Brikela Uka

7. Rrafshnalta e Kolorados shtrihet më në jug. Pamja e saj
është mjaft e vecantë, për arsye se atje ndodhen
shumë lugina të thella e të krijuara nga veprimtaria
gërryese e lumenjve. Më e famshmja nga këto lugina,
Kanioni i Madh, është 446 km e gjatë, 29 km e gjerë,
dhe më shumë se 1500 m e thellë.
Brikela uka

8. • Në kontinentin e Amerikës dallohen të gjitha
zonat bimore të rruzullit tokësorë , të cilat
shtrihen në të dy anët e ekuatorit. Dallohen
zonat polare, subtropikale , mesatere,
subpolare,tropike dhe ekuatoriale.
Mehmet Kolorija
Si ndikon bimesia ne ekonomine e AMERIKES VERIORE

9. Amerika Veriore është një kontinent në Hemisferën
Veriore dhe Perëndimore të Tokës. Ajo kufizohet në
veri nga Oqeani Arktik, në lindje nga Oqeani Atlantik,
në juglindje nga Deti Karaib, dhe në jug dhe
perëndim nga Oqeani Paqësor ; Amerika Jugore
shtrihet në juglindje.
Eglantina Mërzheku
Si ndikon pozita gjeografike ne ekonomine e AMERIKES
VERIORE

10. Eglantina Mërzheku
Amerika veriore mbulon një sipërfaqe prej
rreth 24,709,000 kilometra katrorë, ose 4.8%
të gjithë sipërfaqes së planetit ose 16.5% të
sipërfaqes tokësore. Ajo është kontinenti i
tretë për nga sipërfaqja, pas Azisë
dhe Afrikës, dhe është e katërta për nga
popullsia pas Azisë, Afrikës,dhe Evropës.

11. O Q E A N I I N G R I R E I V E R I U T
O
Q
E
A
N
I
P
A
Q
S
O
R
O
Q
E
A
N
I
A
T
L
A
N
T
I
K
Eglantina Mërzheku

12. • Në formimin e klimës kan ndikuar: gjersia gjeografike,relievi,hapja ndaj deteve të
ftohtë kah veriu dhe gjirit të nxehtë të Meksikës.
• Pjesa më e madhe shtrihet në brezin e mesëm i cili cilsohet me tipare të klimës
kontinentale dhe detare.
• Bregdeti verior-shtrihet në brezin e klimës së ftohët-klima polare.
• Bregdeti Jugor-zona rreth gjirit te Meksikës janë nën ndikimin e klimës tropikale
dhe subtropikale. Nën ndikimin e rrymës së Golfsrimit.
• Bregdeti i Paqësorit-klimë të butë bregdetare me përjashtim të pjesës veriore.
Cilsohet me të reshura të mëdha
• Temperaturat maksimale prej 57 gradë celsius janë shënuar në Luginën e Vdekjes,
në SHBA.
• Ndërsa pika më e ftohët prej -66 gradë celsius janë shënuar në Northice (
Grenlandë).
• Të reshurat më të mëdha në Amerikën Veriore bien në Hederson Lake 6650 mm (
Kolumbia Britaneze në Kanada).
• Ndërsa më së paku të rehsura bien në Bataque, në Meksikë, me vetëm 30 mm.
Renato Cela
Si ndikon klima ne ekonomine e AMERIKES VERIORE

13. • Lumenjtë e këtij kontinenti derdhen në tri
pellgje :pellgun e Oqeanit të ngrirë të Veriut të Oqeanit
Atlantik dhe Oqeanit Paqësor.
Në Oqeani e Ngrië të Veriut derdhen lumenjtë Mekenzi
dhe Nelson.Në pellgun e Oqeanit Atlantik derdhen
lumenjtë Misisipi,Shën-Lorenci,Amazoni,dhe La Plata
,ndërsa në pellgun e Oqeanit Paqësor lumenjtë Jukon,
Kolumbia,dhe Kolorado.
Liqenet më të mëdha janë: Liqeni i Sipër , Hjuron,
Miqigaen, Iri, Ontario,Marohoiba,Titakaka , i roberve ,
etj. Rëndësi e ujërave është e madhe për prodhimin e
energjisë elektrike , ujitjen e tokave bujqësore ,
lundrim etj.
Klajver Todhe
Si ndikon hidrografia ne ekonomine e AMERIKES VERIORE

14. • Në kohën e fundit në Ultësirën veriore janë konstatuar rezervat e
naftës, të gazit natyral dhe të kriorave.
Malet mesatare në të kaluarën kanë pasur rëndësi për shfrytëzimin
e komplekseve të mëdha të pyjeve.
Në kohën e e revolucionit industrial fillon të afirmohet për pasuritë
e mëdha në mineralet e dobishme. Sidomos rezervat e mëdha të
qymyrit e intensifikojnë zhvillimin e industrisë.
Alpet në saje të sipërfaqeve me kullosa dhe cilësore ekonomia
është përqendruar në zhvillimin e blegtorisë, e cila është orientuar
në prodhimin e qumështit dhe të mishit. Energjia ujore e përfituar
nga lumenjtë e shumt dhe të pasur me ujë mundëson zhvillimin e
industrisë.Kumunikacioni është i zhvilluar,por më tepër ka karakter
transit
Manushaqe Habili
Si ndikon nentoka ne ekonomine e AMERIKES VERIORE

16. • Evropa rrethohet në veri nga Oqeani i Ngrirë i Veriut, në perëndim nga Oqeani
Atlantik, në jug nga Deti Mesdhe, dhe në juglindje nga Malet Kaukaz, Deti i Zi dhe
ngushticat që e lidhin atë me Detin Mesdhe. Në lindje, Evropa kryesisht ndahet
nga Azia nga ndarja ujore e Maleve Urale, Lumi Ural, dhe Deti Kaspik.[2]Relievi në
Evropë ka dallime të mëdha brendave zonave mjaft të vogla. rajonett jugore,
sidoqoftë, janë më shumë malore, derisa duke shkuar në veri terreni ulet nga
Alpet, Pirinejet dhe Malet Karpate, mes rrafshnaltave, në fushat e gjëra të veriut,
që janë më shumë në lindje. Kjo fushë e madhe njihet si Ultësira e Madhe
Evropiane, dhe në zemër të saj ndodhet Ultësira Veriore Gjermane. Një hark
rrafshnaltash gjithashtu ekziston përgjatë bregdetit veriperëndimor, që fillon në
pjesët perëndimore të ishujve të Britanisë dhe Irlandës, dhe pastaj vazhdon
përgjatë maleve te Norvegjisë.
i Gadishulli Iberik dhe Gadishulli Italian përmbajnë veçoritë e tyre komplekse, si
edhe vet Evropa kontinentale, ku relievi përmban shumë male, lumenj dhe fusha
që komplikojnë trendin gjeneral. Islanda, Britania dhe Irlanda janë raste të veçanta.
E para është tokë në vetvete në oqeanet veriore por prapë konsiderohet pjesë e
Evropës, derisa dy të tjerat janë rrafshnalta që dikur ishin të bashkuara me pjesën
kontinentale deri kur ngitaj e nivelit të detit i ndau.
Ajaks Brushtulli
Si ndikon relievi ne ekonomine e Evropes

17. Zona e bimësisë së tundres përfshinë zonat
polare dhe shtrihet në viset veriore
të Finlandës dhe Rusisë. Kjo zonë përfshinë rreth
350 km2. Gjatë pjesës më të madhe të vitit, tokat
janë të ngrira, janë shterpë dhe pa materie
ushqyese. Prej bimëve rriten myshqet, likenet dhe
drunj të shkurtër të mështeknës e të dëllinjës.
Si ndikon bimesia ne ekonomine e Evropes
Aurela Guzi

18. Në jug të tundrës shtrihet zona e tajgës e cila e zënë pjesën e
madhe tëSuedise, të Finlandës dhe të Rusise mes gjerësive
gjeografike 55 – 79°. Shtrihet zona e tajgës e cila e zënë
pjesën e madhe të Suedisë, të Finlandës dhe të Rusisë mes
gjerësive gjeografike 55 – 79 shkallë. Mbizotërojnë tokat e
murme, me pak minerale, diçka më shumë humus. Zona
shtrihet në rreth 2 milion km2 dhe rreth 2/3 e saj janë të
mbuluara me pyje gjethembajtës – pishat, bredhi,
mështekna etj

19. Zona e pyjeve të përziera shtrihet nën zonën e tajgave.. Në
këtë zonë përzihen drunjët gjethëmbajtës dhe gjetherënës,
përveç pisha e breut, ahu, bungu frashëri, bliri ëtj. Kjo zonë
shtrihet në : Britaninë e Madhe, Francë, Gjermani, Suedinë
Jugore, Poloni, Rusi Qendrore, Alpe, Karpate etj. Kjo zonë
shtrihet në gjerësitë gjeografike 45-55°. Në këtë zonë pyjet
janë prerë shumë dhe ato zën tash sipërfaqe të vogël mes 5
dhe 10 %. Ndër tipat e tokave hasen tokat e murme me 5-
6 % humus.

20. Zona stepo pyjore dhe stepore ka shtrirje më të madhe në Evropën Lindore,
sidomos në Ukrainë dhe pjesën jugore të Rusisë. Në jug shtrihet edhe në Ultësirëne
Panonisë, të Vllahisë e deri në Rrafshin e Kosovës. Dominojnë formacionit e barit të
ulët, ndësa prej tokash ka më shumë çernozjomi, smonica, toka kafe etj. Të cilat janë
të thella, kanë më shumë hums dhe janë të përshtatshme për drithëra e bimë
industriale.

21. Zona mesdhetare dallon dukshëm nga zonat tjera nga se
këtu dominon klima mesdhetare me verëra të nxehta e pa
reshje dhe dimrat butë dhe me reshje. Këtu gjenden
formacionet bimore me gjelbrim të përhershëm, gjethe të
trasha në formë kaqubash, i quajtur formacioni iI makjeve.
Pyjet e dikurshme janë prerë, tash kanë mbeturbimë kaçuba
me pak pyje. Në përbërjen e tokave më shmë janë të
paranishme tokat ngjyrë kafe, të murme, të kuqe dhe toka
aluviale përgjatë luginave të lumenjve.
Aurela Guzi

22. • Emri Evropë rrjedh nga emri EREB që d.m.th. perëndim i diellit. Kështu e kanë
quajtur popujt e Lindjes së Afërt. Evropa ka pozitë të përshtatshme gjeografike.
Duke e shikuer pozitën e Evropës në hartën e botës ose në glob, na bie në sy se
kontinenti ynë ka një pozitë qendrore në hemisferën veriore. Pjesa më e madhe e
saj gjendet në brezin mesatar klimatik verior. Vetëm skaji më verior shtrihet në
brezin e ftohtë (polar) dhe ai më jugor në zonën subtropikale. Evropa në të tri anët
është e rrethuar me dete dhe oqeane.
Evropa duket si gadishull i Azisë
Meqë Evropa mbështetet në gjerësi të madhe në kontinentin e Azisë, shumë
gjeograf Evropën e kanë konsideruar si gadishull të Azisë. Por, duke e marrë
parasysh disa veçori natyrore dhe kulturore-historika, këto dy tersi veçohen si
kontinente në vete. Evropa në lindje kufizohet me Azinë përgjatë kufirit 3000km, i
cili kalon nëpër malin Ural, lumin Ural,liqenin Kaspik, në veri të maleve të Kaukazit,
nëpër Detin e Zi, grykën e Bosforit, detin Marmara, grykën e Dardaneleve,detin
Egje dhe del në detin Mesdhe. Evropa gjendet në kryqëzimin e rrugëve më të
rëndësishme detare dhe ajrore.
Evropa sikurse e pamë lidhet me kontinentin e Azisë, prej Afrikës e ndajnë vetëm
14 km (gryka e Gjibraltarit), kurse prej Amerikës 6 orë udhëtim me aeroplan dhe 4
ditë me anije.
Jovan Gjergo
Si ndikon pozita gjeografike ne ekonomine e Evropes

23. • Për shkak se Evropa ka formën e një gadishulli të madh, dhe se është e hapur ndaj
Oqeanit Atlantik, Detit Mesdhe, Oqeanit të Ngrirë të Veriut dhe ultësirës Siberiane,
pjesët e sajë rrahën nga masat ajrore të lagështa të Atlantikut, të ngrohta të
Mesdheut dhe të ftohta nga pjesët kontinentale të BSHP-së.
• Moti mbi kontinentin e Evropës varet nga lëvizja e cikloneve dhe anticikloneve.
Ciklonet krijohen rreth Islandës dhe duke lëvizur në drejtim të kontinentit sjellin
shi, borë, mjegull, erë. Anticiklonet gjatë verës krijohen mbi ishujt Azore në
oqeanin Atlantik dukesjellë kohe të ngrohtë dhe dimrit në Siberi kur shkaktojnë
kohë të ftohtë e me borë.
• Veçori e përgjithshme klimës në Evropës është rritja e temperaturës prej veriut kah
jugu dhe prej perëndimit kah lindja, ndërsa reshjet zvogëlohen në drejtim te
lindjes dhe jugut. Gjatë dimrit temperaturat rriten duke shkuar kah jugu dhe
perëndimi. Sasia e reshjeve në perëndim është rreth 2000 mm, ndërsa Ultësira
Lindore 400-600 mm.
• Në Evropë dallojmë disa tipe të klimës :
1 Klima mesdhetare
2 Klima kontinentale
3 Klima polare-subpolare
4 Klima malore-alpine
Grasjeld Laska
Si ndikon Klima ne ekonomine e Evropes

24. LUMI
TAO
LUMI
LUARA
DHE
SENA
LUMI
DNJEPER
LUMI
TAMIZI
LUMI
VISTULA
LUMI
DANUBI
LUMI PO
LUMI
VOLLGA
LUMI
RENI
Si ndikon hidrografia ne ekonomine e Evropes
Doriana Kertusha
Disa nga lumenjte e Evropes jane:

25. 1.Lumi Danubi eshte lumi I dyte me I gjate ne Evrope pas
Vollges. Ka te zhvilluara turizmin navigacionin dhe
transportin, peshkimimin te cilat ndikojne ne zhvillimin e
ekonomise.

26. 2.Lumi Dnjeper I cili kalon ne Rusi,Bjellorusi dhe Ukraine dhe
derdhet ne Detin e Zi. Eshte lumi me I gjate ne
Ukraine,Bjellorusi dhe lumi I katert me I gjate ne Evrope. Luan
nje rol te rendesishem ne ekonomine e Evropes.

27. 3.Lumi Vollga ndodhet ne pjesen perendimore te Rusise dhe
eshte lumi me I gjate ne Evrope me nje gjatesi prej 3690
km.Vollga I shfrytezuat per lundrim ka nje rendesi shume te
madhe per transportin ne Rusi.

28. 4.Lumi Po eshte nje lum qe lundron permes Italise se Veriut.Lumi
kalon permes shume qyteteve te rendesishme te Italise duke
perfshire Torinon dhe Ferrarin dhe lidhet me Milanon permes nje
rrjeti kanalesh te quajtura Navigli.Ndikon pozitivisht ne ekonomine
e ketyre qyteteve kryesisht ne transport dhe turizem

29. Deti Mesdhe është një det i Oqeanit Atlantik i
rrethuar nga Rajoni Mesdhetar dhe gati tërësisht i
rrethuar nga toka: në veri nga Europa, në jug nga
Afrika dhe në lindje nga Azia. Ai ka nje rol shume te
rendesishem ne ekonomine e Evropes vecanerisht ne
degen e turizmit dhe peshkimit.
DETI I
NORVEGJISE
DETI I
VERIUT
DETI BALTIK
DETI
ADRIATIK
DETI I ZI
DETI
MESDHE
Disa nga detet e Evropes jane:

30. Liqeni Kaspik
Liqeni Kaspik është liqeni më i madh në Tokë, shtrihet në mes Evropës dhe Azisë.Ky liqen
zakonisht quhet det per shkak te siperfaqes se madhe qe ze dhe ne harta e ndeshim si te
tille.Komunikacioni në liqenin Kaspik është i zhvilluar, por rëndësi të madhe ekonomike ka edhe
peshkimi.
DORIANA KERTUSHA

31. PASURITE NENTOKESORE
LIGJITI
Linjiti ka rendesi te jashtezakonshme per Kosoven. Ai kontribuon 97 % te prodhimit te energjise totale
elektrike me 3 % te bazuar ne Hidrocentrale. Me 14700 milion ton, Kosova zoteron vendin e peste qe
rezervat industriale te linjitit. Linjiti eshte i shperndare permes pellgjeve te Kosoves, Dukagjinit dhe
Drenices. Po shfrytezimi ka qene i kufizuar vetem ne pellgun e Kosoves. Historikisht shfrytezimi i linjitit
daton qysh prej vitit 1922, kur filloi shfrytezimi me punime nentokesore te cekta ne shkalle te voge ne
pellgun e Kosoves. Shfrytezimi ne shkalle te gjere filloi me prodhimin e pare ne qiell te hapur ne Mirash
(1958) dhe Bardh (1969) duke perdorur ekskavatore moderne dhe transportjere.
Zhveshje qe tregon shtresezimin e linjitit dhe llumrat e ngurtesuara gelqerore
Shfrytezimi kumulativ nga fillimi i minieres ne vitin 1922 deri ne fund te vitit 2004 ka arritur ne 265 milion
ton. Gjeologjikisht shfrytezimi i minierave te linjitit te Kosoves eshte nje nga vendburimet me te
favorshme te linjitit ne Europe. Raporti mesatar i heqjes se mbulese eshte 1.7 m³ per 1 ton qymyr dhe ne
total i vleresuar ekonomisht vendburimi i shfrytezueshem perfaqeson nje nga me te pasurit ne Europe, qe
do te lejoje prodhimin ambicioz te energjise elektrike dhe zgjerimin e skemave per dekadat e ardhshme.
Linjiti eshte i cilesise se larte per prodhimin e energjise elektrike dhe krahasohet mire me vendburimet e
linjitit te vendeve fqinje me nje sere parametrash. Linjiti i kosoves ndryshon ne vleren e pastert kalorifike
(NCV) nga 6.28 – 9.21 MJ/kg, mesatarisht 7.8 MJ/kg. Depozitimet (me moshe Pliocenike) mund te jene 100
m te trasha, por mesatarisht 40 m, dhe zoterojne nje raport mesatar te heqjes se mbuleses 1.7 : 1. Ky
kombinim nenkupton qe kostoja e linjit – elektricitet ne Kosove eshte me e ulta ne rajon. Kostoja ne
Kosove € 0.62/GJ krahasohet ne menyre te favorshme me € 0.88/GJ ne Bullgari dhe € 1.34/GJ ne Serbi dhe
Mali i Zi.
Zhvillimi i metejshem afat mesem i shfrytezimit te linjiteve do te vazhdoje ne fushen e minerare te
Sibovcit ne pjesen veriore te Pellgut te Kosoves dhe u jep nje perparesi te madhe investimeve private.
BESJONA HUQI

32. PLUMBI – ZINKU – ARGJNDI
• Sikurse sot ne Kosove, shfrytezimi i metaleve baze ka qene
mbeshtetja kryesore ekonomike, qysh prej koheve para –
Romake. Iliret, Romaket, Bizantet, Saksonet, Turqit, Francezet
dhe Britaniket kane kryer nje shfrytezim ekstensiv ne rajon. Keto
veprimtari kane qene bazuar mbi nje seri prej nente minierash,
pese prej te cilave perbejne kompleksin e sotem te Trepçes.
• Shfrytezimi minerar modern filloi ne vitin 1930 kur kompania
britanike Selection Trust ltd, rikonstruktoi Kompleksin Trepçe
duke perfshire zhvillimin e fabrikes se baterive qe perdorte
plumbin. Shfrytezimi minerar aktiv i pese minierave pushoi gjate
fushates se bombardimit nga NATO. Vendet e minierave te
Trepçes percaktojne Brezin Mineral te Trepçes. Atje ndodhen tre
zona minerailimi me drejtim shtrirjeje VVp – JJL brenda ketij brezi
dhe permbajne vendburimet xeherore.
BESJONA HUQI

33. • Zona I perfshin minieren e Artane-s (Novo Brdo) dhe ndjek kufirin midis zones se
Vardarit dhe sektorit te Kosoves te Masivit Serbo – maqedonas, qe eshte e
karakterizuar nga shkembinj vullakniko – kalcium – alkaline ekstensive te
Neogjenit dhe intruzive.
• Zona II perfshin minierat Belo Brdo, Stan Terg dhe Hajvalia. Kjo zone ndjek
shkarjen madhore qe shenon brezinen lindore te pellgut Miocenik te Prishtines
dhe shtrirjen e saj ne VVP dhe komplekset intruzive dhe vullkanike ne Kosoven
veriore.
•
Pusi ne Belo Brdo
• Zona III perfshin minieren e Crnacit dhe ka ne gjirin e vet nje numer
vendburimesh te plumb – zinkut gjate kufirit perendimor, ku eshte ne kontakt me
bllokun strukturor te Drina-Ivanjica (Drenica) te Dinarideve.
• Per te pese minierat dhe rezervat e shfrytezueshme jane ndermarre vleresime,
por thellesia dhe gjatesite e perhapjes se tyre jane te pasigurta, pasi mungon
kerkimi sistematik dhe percaktimi me shpime.
•
Galeri ne vendburimin e Pb – Zn ne Belo Brdo
• Gjate shfrytezimit te plumb – Zinkut – argjendit ne Përroin e ngjyrosur (Artana-
Novo Brdo), u zbuluan rreth 3 Mt hollojzit i shkalles se larte Al2SiO5(OH)4. Ky
eshte vetem nje nga vendburimet e njohura te shfrytezueshme te kesaj argjile me
vlere shume te madhe (US$140-450/t), kater vendburimet e tjera jane ne
Zelanden e Re, Turqi, Kine dhe Utah (SHBA). Prodhimi boteror i sotem eshte
vleresuar ne 150000 ton/vit.
•
BESJONA HUQI

34. NIKEL
Shfrytezimi sipërfaqësor ne vitet
e meparshme, bazuar ne
laterite, u ndermorren ne
Çikatova (Dushkaja dhe Suke)
dhe Gllavica. Rezervat e
shfrytezueshme te mbetura
kane qene te llogaritura ne 13.2
Mt me 1.42 % Ni dhe 0.05% Co
mesatarisht. Prodhimi ka
ndaluar ne vitin 1999 dhe
tashme do te rifilloje.
Karriera e vendburimit lataritik
te Nikelit afer Gllogovc-it
(Glogovac)
Ndermarrja me prone shoqerore
(SOE) “Ferro Nikeli” qe
shfrytezon kompleksin eshte
nxjerre ne nje tender
nderkombetar per privatizim.
Tenderi eshte ne fazen e tij perfundimtare
te vleresimit.
Me te patur nje oferte te suksesshme, te
kurorezuar me nje kontrate privatizimi, do
te rifilloje menjehere prodhimi. Kosova ka
dhe vendburime lateritike te tjera nikel -
mbajtese.
BESJONA HUQI

35. • KROMI
• Nje varg paraqitjesh të kromatike në formë thjerrëzore te
tipit Alpin ne Kosoven jugperendimore jane pjese e nje serie
te vendburimeve lineare, qe vazhdojne dhe ne Shqiperi.
Keto thjerrëza jane te vogla por te shkalles se larte dhe ne
Shqiperi jane te njohura qe zoterojne nivele te larta te
metaleve te grupit te Platinit (PGM).
•
Xeheror Kromiti
• Nga fundi i Luftes se II Boterore deri ne vitin 1956, xeheroret
e kromit shfrytezoheshin ne fillim nga miniera e Gjakoves
nga “Deva Holding Company” dhe drejtpersedrejt transport
behej per ne Shqiperi per trajtim. Kur xeherori i pasur u
pakesua, Kosova filloi te importoje nga Shqiperia 30 000 – 50
000 t/vit kromite. Kjo gje u nderpre kur impjanti u mbyll ne
vitin 1991. per shume dekada nuk jane ndermarre kerkime
per kromite.
•
BESJONA HUQI

36. • MAGNEZITI
• Kosova zoteron dy miniera magneziti (MgCO3) ne
Golesh Strezovc. Te dyja keto miniera ne fillim kane
nisur si kariera dhe kane zhvilluar punimet nentokesore
per shfrytezimin deri ne mbylljen e tyre ne vitin 1999.
•
•
Damare Magneziti ne Serpentinite Veriu i Magures
•
• Perpara vitit 1990, ne Golesh prodhohej 110 000 ton
magnezit, 22 000 ton magnezium dhe 10000 ton
magneziumi kaustik te kalçinuar per vit. Miniera e
Goleshit eshte shfrytezuar me nje pus minerar, ndersa
miniera Strezovc me ane te nje galerie ne ane te kodres.
• Te dyja minierat jane vene per privatizim. Per
informacione te metejshme mbi proçesin e privatizimit.
BESJONA HUQI

37. • AGREGATET DHE MINERALET E
NDERTIMIT
• Kosova eshte e pasur me minerale
ndertimi te cilesise se larte, si andezitet,
bazaltet, diabazet, gabrot, granitet,
gelqeroret dhe mermeret.
• Shperthim ne gelqeroret per ndertimin e
rrugeve ne kariren e Golinës
Mundesi interesante ekzositojne
per prodhimin e gereve
dolomitike dhe natyre
monumentale te cilese se larte.
Gure me permasa per shitje
Vendburime te medha argjile jane
nje burim i shkelqyer per
prodhimin e tullave, tjegullave
dhe prodhimeve te tjera
BESJONA HUQI

38. KURIOZITETE
• Europa të ofron kënaqësi të pamasa, është shtëpi e vendeve më të bukura dhe piktoreske të Tokës. Shumë
mitologji dhe kultura janë ngjizur dhe kanë lulëzuar në Europë. Ne po ju sjellim disa fakte interesante rreth
vendeve që mund t’i keni parë në televizion, mund t’i keni lexuar në revista, ose mund të keni biseduar me
miqtë tuaj për të shkuar atje një ditë.
1. Kështjellat në Gjermani
Gjermania është një nga vendet me më shumë kështjella në botë. Janë më shumë se 25 mijë kështjella, nga të
cilat disa janë thjesht rrënoja, disa të tjera janë hotele, por shumica janë zaptuar nga të pasurit. Por, pse
Gjermania ka kaq shumë kështjella? Sepse gjatë periudhës së Mesjetës vendi ishte i ndarë në shtete
konkurruese feudale dhe principata, dhe kjo ka inkurajuar ndërtimin e kështjellave të sigurta dhe të fortifikuara
në Gjermani.2. Koha e migrimit
Ishte një kohë në histori, e cila njihej si periudha e migrimit, kur fise të ndryshme “pushtuan” Europën. Të parët
erdhën fiset gjermanike, pastaj sllavët. Më vonë myslimanët, bullgarët të ndjekur nga vikingët. Historianët e
konsiderojnë atë të jetë kalimi nga Antikiteti i Vonë në mesjetën e hershme. Migrimi ka qenë pjesë e zhvillimit
të historisë njerëzore dhe në thelb ka qenë dhe mbetet shprehja e dëshirës dhe vendosmërisë së individit për
të dalë mbi vështirësitë, me vështrimin e projektuar drejt një jete më të mirë për vete dhe familjen e tij.3. Emri
më i gjatë
Përgatisni veten për emrin më të gjatë. Një fshat në Uells ka një emër me 58 shkronja, emri më i gjatë në
Europë (i përbërë nga vetëm një fjalë). Emri i fshatit është
“Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch” i cili do të thotë: “Kisha e Shën Mërisë në
gropën e lajthisë së bardhë afër shtjellës së pjerrët të kishës së Shën Tysilios të shpellës së kuqe”.4. Perandoritë
më të mëdha
Përcaktimi i një perandorie është: Kur një njësi e vetme ka udhëheqje supreme dhe pushtet në një zonë të
madhe territori që përbëhet nga njerëz të kombësive dhe etnive të ndryshme. Por, kush kanë qenë perandoritë
më të mëdha të botës, më të pushtetshme, më jetëgjata e më të pazakonta? Shumë nga perandoritë më të
mëdha të botës kishin bazën në Europë. Perandoria Britanike ishte një herë e një kohë më e madhja në botë.
Kishte një shprehje që thoshte: “Dielli kurrë nuk perëndon në këtë perandori”, duke qenë se dielli gjithmonë
shkëlqente në një pjesë të saj. Sipërfaqja e perandorisë përbënte një të katërtën e të gjithë sipërfaqes së Tokës.
Perandoritë e tjera për tu marrë parasysh ishin ato të Rusisë, Spanjës, Francës, Romës, Perandoria Osmane dhe
ajo Austro-Hungareze.5. Stambolli, qyteti i dy kontinenteve

39. • Stambolli është qyteti që bashkon Azinë dhe Europën përmes ngushticës së Bosforit. Napoleoni ka thënë se nëse bota do të
ishte një shtet i vetëm, Stambolli do të ishte kryeqyteti i saj. Stambolli është qyteti më i madh në Turqi, që përbën zemrën
ekonomike, kulturore dhe historike të vendit. Me një popullsi prej 13.500.000, qyteti formon një nga aglomeratet më të mëdha
urbane në Europë dhe është ndër qytetet më të mëdha në botë nga popullata brenda kufijve të qytetit.6. “Statuja e Lirisë”
është ndërtuar në Francë
“Statuja e Lirisë”, ndoshta monumenti më i famshëm i botës, është dizajnuar nga Fredric Bartholdi dhe i është dhuruar zyrtarisht
SHBA-ve nga populli francez, me rastin e 100-vjetorit të Revolucionit që solli çlirimin e kolonive nga Britania e Madhe. Alexander
Eiffel, inxhinieri pas kullës “Eiffel” bëri kuadratin e saj prej çeliku. Me kalimin e viteve, ajo mori një simbolikë tjetër, atë të lirisë e
të demokracisë në botë. Ajo u kthye në një pararojë të ”botës demokratike”. Statuja gjendet në ishullin Liberty Island në Portin e
Nju Jorkut dhe tregon zoten romake të lirisë, Libertas. Vendimi për ta ndërtuar atë u mor më 1876, 100 vjet pas revolucionit
amerikan. Mirëpo për shkak të mungesës së fondeve dhe vështirësisë së realizimit të një vepre kaq gjigante, Statuja u ”ngrit në
këmbë” në ishullin e saj vetëm 10 vjet më vonë, më 28 tetor 1886. “Statuja e Lirisë” është e lartë 46,5 m, të cilës i duhet shtuar
edhe 46,9 m lartësinë e bazës.7. Mesdheu ishte një herë e një kohë shkretëtirë
Në 40 vitet e fundit janë gjetur prova se Mesdheu është tharë shpesh. Kjo është njohur ndryshe si “kriza Messiniane e kripës”.
Ajo përfaqësonte një nga ndryshimet mjedisore më dramatike jashtë zonave të ngrira. A ishte deti Mesdhe një herë e një kohe
një shkretëtirë shumë e nxehtë dhe e thatë? Nuk dihet saktësisht nëse ka qenë kështu, por prania e kripës e gjetur në fund të
detit, dëshmon që ai mund të ketë qenë shkretëtirë.8. Shteti më i madh dhe më i vogël i botës ndodhet në Europë
Shteti i Vatikanit është shteti më i vogël në botë (0.44 km2). Ndonëse është brenda territorit të Romës, shteti i Vatikanit është
një vend i pavarur i krijuar në vitin 1929 dhe drejtohet nga Papa, udhëheqësi i Kishës Katolike Romane. Shumica e banorëve të
Vatikanit punojnë për Selinë e Shenjtë, institucioni që qeveris Kishën Katolike Romane. Ndërsa Rusia është shteti me sipërfaqen
më të madhe në botë (17.098.242 km2). Rusia u bë e fuqishme dhe ushtroi ndikim botëror si perandori dhe më pas si njësia më
e madhe kushtetuese e Bashkimit Sovjetik, shteti më i madh në botë me rregullim kushtetues socialist dhe superfuqi e pranuar
botërisht. Vendi njihet për cilësi në arte dhe shkenca.9. Shumica e gjenive janë europianë
Shumë filozofë të mëdhenj, të tillë si Platoni, Aristoteli, Sokrati etj., vijnë nga Europa. Po ashtu nga kontinenti i vjetër vijnë edhe
shkencëtarë si Ajnshtajni, Galileoja dhe Njutoni. E njëjta gjë mund të thuhet edhe për muzikantët si Moxarti dhe Bethoveni.
10. Rrota panoramike më e lartë në botë ndodhet në Londër
Ai tashmë njihet ndryshe si “Syri i Londrës”, ndërkohë që më parë njihej si “rrota e mijëvjeçarit” dhe është i lartë 135 metra. Syri
i Londrës mbetet rrota më e lartë në Evropë, dhe një nga atraksionet më të njohur dhe më të paguar në Britani të Madhe. Syri i
Londrës vizitohet nga më shumë se 3.5 milionë njerëz në vit. Po nuk patët frikë nga lartësitë, bëni një gjiro në Syrin e Londrës
dhe do ta shihni madhështinë e saj

41. Kesjana Trashi
Si ndikon relievi ne ekonomine e azise lindore

42. Azia Lindore është regjion në Azi i cili mund të definohet sikurse në
aspektin gjeografik poashtu edhe në atë kulturorë. Në aspektin
gjeografik përfshinë 6.640.000km2 ose 15% të kontinentit të Azisë. Në
aspektin kulturorë përfshinë shoqëritë të cilat i takojnë sferë së kulturës
kineze, duke treguar varshmëri të madhe historike të gjuhës klasike
kineze (duke përfshirë edhe shkrimin). Azia lindore është term modern
për termin trdicional evropian Lindja e Largët Reliev i Azisë Lindore
është i kthyer gjegjësisht anon kah lindja - nga bregdeti i Oqeanit
Paqësor dhe shkon duke zbritur shkallë shkallë , nga perëndimi në
drejtim të lindjes.
Kesjana Trashi

43. Pjesa perëndimore është e përbërë nga malet, rraffshnaltat dhe
shkretëtirat. Malet kryesore janë Himalajet Tienn-Shan, Kuenlun,
ndërsa pjesën më të madhe të kësaj hapsire e zen rrafshnalta e
Tibetit dhe shkretëtira Gobit dhe Takla-Makan. Në pjesën lindore
relievi është i përbërë nga kondrat dhe fushat. Fusha më e madhe
është ajo e e Kinës Lindore dhe Mangjuria.
Azia Lindore veçohet si zonë shum labile e korës së tokës.
Kesjana Trashi

44. Si ndikon Bimesia ne ekonomine e azise lindore
Bota bimore e Azisë Lindore eshtë e lidhur me
shumllojshmërinë e klimës. Në pjesën veriore të
kontinentit të Azisë janë të përhapura tundra, ndërsa
në jug të sajë tajga.
Sueda Gjini

45. -Ky kontinent mbulon 8,6% të tërë sipërfaqes së tokës, është 4,5 herë më e
madhe se Evropa dhe përbën 60% të popullatës botërore.
Kufijtë e Azisë janë tokësorë dhe detarë:
Në Veri ka dalje në Oqeanin e Ngrirë të Veriut; në Jug futet thellë në Oqeanin
Indian;
në Lindje brigjet e saj lagen nga Oqeani Paqësor; kurse në Perëndim, Deti
Kaspik, Deti i Zi, Deti Egje, Mali Kaukaz, Gryka e Bosforit dhe Dardanelet.
Malet dhe lumi Ural ndajnë atë nga Evropa. Nga Afrika, Azinë e ndan: Kanali i
Suezit dhe Deti i Kuq.
Nga Amerika Veriore e ndan Ngushtica e Beringut
-pozite gjeografike shume te favorshme sepse ka dalje te gjere ne oqeanin
paqesor ne lindje dhe ndermjet rrugeve tokesore Veri,Perendim,Lindje dhe
rrugeve ujore lidhet me vendet e tjera gje qe mundeson zhvillim ekonomik.
Dajana Gerdani
Si ndikon pozita gjeografike ne ekonomine e azise lindore

46. Japonia
Klima e Japonisë është kryesisht e qëndrueshme, por dallon mjaft nga veriu në jug.Faktorët gjeografikë të
Japonisë e ndajnë atë në gjatë zona klimatike: * Hokkaidō: Zona më veriore ka klimë të qëndrueshme me
dimra të gjatë dhe të ftohtë dhe vera të freskëta. * Deti i Japonisë: Në bregdetin perëndimor të Honshū, era
veriperëndimore gjatë dimrit sjell rreshje të mëdha dëbore. Gjatë verës, ky regjion është më i freskët se zona
Pacifike, megjithëse nganjëherë përjeton temperatura tejet të larta, për shkak të fenomenit të njohur si era
foehn. * Rrafshnalta Qendrore: Një klimë tipike kontinentale, me dallime të mëdha klimatike mes verës dhe
dimrit, dhe mes ditës e natës. * Deti i Brendshëm Seto: Malet e regjioneve Chūgoku dhe Shikoku e mbrojnë
regjionin nga erërat sezonale, duke sjellë klimë të butë gjatë vitit. * Oqeani Paqësor: Bregdeti lindor përjeton
dimra të ftohtë me pak dëborë dhe vera të nxehta dhe të lagështa për shkak të erës juglindore sezonale. *
Ishujt Ryukyu: Ishujt Ryukyu kanë klimë subtropikale, me dimra të ngrohtë dhe vera të nxehta. Temperatura
më e lartë e shënuar ndonjëhrë në Japoni është — 40.9 gradë Celzius — më 16 Gusht, 2007.[15]
Kina
Klima. Për shkak të sipërfaqes së madhe edhe nuk është i mundshëm përshkrimi me pak fjalë i lloj-
llojshmërisë të motit që sundon në pjesë të ndryshme. Ne perëndim dhe veri klima është kontinentale,ne jug
klima musonike. Pllaja e Kines veriore ka klime musonike ku dimri musonik eshte i thate, i gjate dhe i
veshtire. Kina Qendrore dhe ajo Jugore kane dimer me te shkurter e me pak te ashper sepse mbrohen nga
vargje malore me drejtim lindje-perendim, si dhe shtrihen prane ujerave te ngrohta te Detit të Kines se
Jugut.
Koreja e jugut
Klima
Koreja e jugut ka nje klime subtropikale-musonike
Rey Sylaj
Si ndikon klima ne ekonomine e azise lindore

47. HIDROGRAFIA E AZISE LINDORE
Fatjona Lorja
LUMENJTE:
• Jance
• Huan He
• Sikijang
DETET:
• Deti i
Japonise
• Deti i Verdhe
• Deti i Kines
Lindore
OQEANET:
• Oqeani Paqesor

48. Lumi Jance ndodhet në Azi dhe është lumi më i gjatë në Kinë, dhe
në botë radhitet në vendin e tretë për nga gjatësia. Rrjedhja e
sipërme e lumit Jance ndodhet në mes të maleve të larta dhe ka
burime të pasura ujore. Lumi Jance është njëkohësisht edhe
damari i transportit ujor nga perendimi në Lindje të Kinës.

49. Lumi Huanhe ndodhet në Azi dhe është lumi i dytë për
nga gjatësia në Kinë prej 5464 km. Quhet ndryshe Lumi
I Verdhe per shkak te sasise se madhe te baltes qe
mbart nga rajonet e shkretetirave ne veriperendim.

50. • Lumi Sikijang ndodhet ne pjesen jugore te
Kines me nje gjatesi prej 2000 km. Eshte nje
rruge ujore tregtare shume e rendesishme e
Kines jugore.

51. • Deti i Japonisë është një det margjinal i pjesës perëndimore të
Oqeanit Paqësor. Kufizohet nga Japonia, Koreja e Veriut, Rusia
dhe Koreja e Jugut. Detit është i karakterizuar nga përqendrim
i lartë i oksigjenit të tretur që rezulton në produktivit të lartë
biologjik. Prandaj, peshkimi është aktiviteti ekonomik
dominues në rajon.
• Fatjona Lorja

52. • Nentoka e rajonite eshte e pasur me minerale te
shumte si: hekur, baker, silic, kobalt, etj te cilat
ndihmijne ne zhvillimin ekonomik, pra te deges se
industrise.
• Vetite e mrekullueshme te kripes roze te Himalajeve
Kripa roze e Himalajes eshte ndryshe nga kripa e
zakonshme pasi pebehet kryesisht nga kloruri i
natriumit. Ajo eshte e paster, shume e lashte, pa
kimikate . Kripa roze njihet edhe si ``ari i bardhe``. Ajo
eshte e pasur me kriper minerale qe mungojne ne
kripen e zakonshme. Edhe ngjyra e saj roze shkaktohet
nga prania e hekurit. Kjo kripe nuk trajtohet me
produkte kimike ndaj dhe nuk eshte e ndotur.
FEJSON BESHIRI
Si ndikon Nentoka ne ekonomine e azise lindore