1. GABİN(AŞIRI YARARLANMA)
• İki tarafa borç yükleyen sözleşmelerde taraflardan birinin ,
• Zorda kalmasından,
• Düşüncesizliğinden,
• Tecrübesizliğinden,
• Yararlanarak edimler arasında yaratılan açık orantısızlıktır.
Kanunkoyucu tarafından irade bozukluğu halleri arasında sayılmamıştır.
Koşulları:
1. Objektif Koşul:Edimler arasındaki açık oransızlık
2. Subjektif Koşul:Karşı tarafın özel durumundan yararlanma
3. Sömürme Kastı:Objektif ve Subjektif koşul istenerek (farkında olunarak) yaratılmış olmalıdır.

2. GABİN HÜKÜMLERİ
1.ZARAR GÖRENE TANINAN HAKLAR:
1.Sözleşmeyi İptal Ederek Edimin Geri Verilmesini Talep Hakkı:
Bozucu Yenilik Doğuran Hak
2.Edimler Arasındaki Oransızlığın Giderilmesini Talep Hakkı:
Burada sözleşmeye bağlı kalınarak bir tadil istenir.
Değiştirici Yenilik Doğuran Hak
HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRELER:
Zarar gören seçimlik hakkını,
Düşüncesizlik veya Deneyimsizlik: Öğrenme’
Zor durumda kalma: Ortadan Kalkma’ 1 YIL içinde ve
her halde Sözleşme Kurulma’ 5 YIL içerisinde kullanabilir.
ZARAR GÖRENİN TAZMİNAT TALEBİ:
Kanunda açıkça öngörülmemekle birlikte, aşırı yararlanma durumunda zarar gören tarafın, karşı taraftan
tazminat talep etme hakkı olduğu kabul edilmektedir.(Sözleşme görüşmeleri sırasındaki sorumluluk)

3. İRADE İLE BEYAN ARASINDAKİ UYGUNSUZLUK HALLERİ
1.İSTENİLEREK MEYDANA GETİRİLEN UYGUNSUZLUK HALLERİ:
A.Tek Tarafın İsteği İle Meydana Gelenler:
• Latife Beyanı:
• Zihni Kayıt:
B.İki Tarafın İsteği İle Meydana Gelenler:
• Muvazaa
2.İSTENİLMEYEREK MEYDANA GELEN UYGUNSUZLUK HALLERİ:
• Açıklamada(Beyanda) Yanılma:

4. MUVAZAA
Taraflar esasen arzu etmedikleri bir sözleşme yapmış gibi görünmeleri söz konusudur.*
1.MUTLAK(ADİ) MUVAZAA
Taraflar görünürde bir sözleşme yapmalarına karşın aralarında bu sözleşmenin hiç hüküm doğurmayacağı
konusunda anlaşmışlardır.*
1.Görünürde işlem
2.Muvazaa anlaşması(aralarında bu sözleşmenin hiç hüküm doğurmayacağı )
3.Aldatma kastı
Yaptırımı: Kesin Hükümsüzlük (İtiraz söz konusu, hakim re’sen göz önünde bulundurur)
2.NISPİ MUVAZAA
1.Görünürde işlem
2.Muvazaa anlaşması
3.Aldatma kastı
4.Gizli işlem(mutlak muvazaadan farkı)

5. KISMİ MUVAZAA
• Sözleşmenin bazı kısımlarında muvazaa söz konusudur. Çoğunlukla «Bedelde Muvazaa» şeklinde ortaya
çıkmaktadır.
MUVAZAALI EVLİLİKLER
• Evlilik muvazaalı olsa bile geçerlidir, butlanına karar verilemez.(Kanunda evliliğin butlanı sebepleri
arasında yer verilmemiştir, Yargıtay görüşü de bu yöndedir.)
• Ancak bu evlilikle ulaşılmak istenen amaç(vatandaşlık kazanma vs.) gerçekleşmemiş sayılacaktır.
MUVAZAANIN İYİNİYETLİ 3. KİŞİLERE KARŞI İLERİ SÜRÜLEMEYECEĞİ HALLER
Kural: Muvazaanın 3. kişilere karşı da ileri sürülebilmesidir. İstisnalar:
1.Yolsuz tescile iyi niyetle güvenerek ayni hakkı kazanan 3. kişilere karşı
2.Taşınır bir mal üzerinde, emin sıfatıyla zilyetten, iyiniyetle ayni hak elde eden iyiniyetli 3.kişilere karşı
3.Yazılı bir borç tanınmasına güvenerek alacağı kazanmış olan 3.kişilere karşı
MUVAZAANIN İSPATI
• Muvazaa iddiasında bulunan bunu ispatla yükümlüdür.
Tarafların İspat Şekli
Muvazaalı işlem yazılı veya resmi şekilde yapılmışsa taraflar muvazaa iddialarını tanıkla ispatlayamazlar.
3.Kişilerin İspat Şekli
Tanıkla ispatlayabilirler,yazılı veya resmi şekilde olması bunu değiştirmez.

6. MUVAZAA-İNANÇLI İŞLEM FARKI
İNANÇLI İŞLEM
1.Hakkın inanılana devrini gerçekten istemektedirler.
İrade-Beyan arasında uygunsuzluk yoktur.
2.İnançlı işlem geçerlidir. Bu nedenle tarafların inanç
anlaşmasına uygun olarak edimlerini ifa yükümlülüğü
vardır.
3.Yalnızca tasarruf işlemlerinde yapılabilir.
MUVAZAALI İŞLEM
1.Taraflar işlemin sonuç doğurmasını istemez,
iradeleri ile beyanları arasında kasten uygunsuzluk
yaratırlar.
2.Muvazalı işlem geçersizdir.
3.Hem borçlandırıcı hem tasarruf işleminde söz
konusu olabilir.

7. MUVAZAA-NAMI-I MÜSTEAR
Müvekkilin adını gizleyerek, kendi adına, fakat başkası hesabına hareket eden kişidir. Muvazaada taraflar
işlemin sonuç doğurmasını arzu etmezken, namı-müstear halinde taraflar hakkın nam-ı müsteara devrini
istemektedir.
MUVAZAA-KANUNA KARŞI HİLE
• Hukuk düzeni tarafından yasaklanan bir sonuca,
• Kanunun verdiği başka bir yolu kullanarak ulaşma hali kanuna karşı hiledir.
Muvazaada taraflar işlemin hukuki sonuç doğurmasını istemezken, kanuna karşı hilede taraflar amaçlarına
ulaşmak için yaptıkları sözleşmenin sonuç doğurmasını arzu ederler.

8. İRADE BOZUKLUKLARI
1.YANILMA 3.KORKUTMA
• Esaslı Yanılma Halleri Kişinin kendisi veya yakınlarından birine yönelik
Sözleşmenin niteliğinde yanılma Ciddi nitelikte
Konuda yanılma Ağır ve Yakın Tehlike oluşturan
Karşı tarafın kimliğinde yanılma Hukuka aykırı
Önemli miktarda yanılma Korkutma-Sözleşmenin yapılması uygun illiyet bağı
• Sailkte Esasli Yanılma
2.ALDATMA
Aldatma
Aldatma kastı
Aldatma ile sözleşmenin kurulması arasında illiyet bağı

9. YANILMA
1.Açıklamada Yanılma(Beyanda Yanılma)
Yanılma,irade beyanının iradeye uygun olmamasından kaynaklanır.Özellikle
şu haller esaslı yanılma teşkil eder(sınırlı sayıda değildir)*:
Sözleşmenin niteliğinde yanılma
Konuda yanılma
Karşı tarafın kimliğinde yanılma
Önemli miktarda yanılma
2.Saikte Yanılma
Yanılmanın,iradenin meydana gelmesinde etkili olgularda gerçekleştiği hallerdir.Saikte yanılma esaslı yanılma
sayılmaz ancak;*
1.Yanılanın, yanıldığı saiki sözleşmenin temeli(sübjektif esaslı unsuru)sayması(sübjektif unsur) ve
2.Bunun iş ilişkilerindeki dürüstlük kuralına uyarınca haklı görülmesi,(objektif unsur)ayrıca
3.Bu husus karşı tarafça bilinebilir olması gerekir.

10. YANILMANIN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ
İPTAL EDİLEBİLİRLİK YAPTIRIMI*
1.Yanılma anılan şartlar uyarınca esaslı yanılma niteliğinde ise;
2.yanılan taraf yanılmayı öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde (h.d.s) (süre geçmesi sözleşme onay sayılır)
3.Tek taraflı irade beyanıyla (y.d.h.) sözleşmeyi iptal edebilir.
 İptal Hakkını Kullanma Sonucunda; sözleşme yapıldığı andan itibaren hükümsüz hale gelir.
• Yanılanın kusurlu olması sözleşmeyi iptale engel olmaz fakat;
 Kusurlu Yanılanın Tazminat Sorumluluğu vardır:
1.Sözleşmenin hükümsüzlüğünden doğan zararı(menfi zarar) gidermekle yükümlüdür.
2.+Eğer hakkaniyet gerektiriyorsa; hakim,ifadan beklenen zararı aşmamak kayıdıyla(müspet zararı),daha fazla
tazminata hükmedebilir.
3.Ancak; tazminat istenemez: Diğer taraf yanılmayı biliyor veya bilmesi gerekiyorsa
 İptal hakkı dürüstlük kuralına aykırı olarak kullanılamaz:
Özellikle diğer tarafın, sözleşmenin, yanılanın kastettiği anlamda kurulmasına razı olduğunu bildirmesi
durumunda iptal edilemez.

11. ALDATMA(HİLE)
• Bir kimsenin yanıltılarak sözleşme yapmasının sağlanmasıdır.*
1.Aldatma 2.Aldatma kastı 3.Aldatma ile sözleşmenin kurulması arasında illiyet bağı
ALDATMANIN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ-İPTAL EDİLEBİLİRLİK*
Aldatılan taraf kanuna göre sözleşmeyle bağlı değildir. Fakat;
aldatmayı öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde,(h.d.s) tek taraflı irade beyanıyla(y.d.h)
sözleşmeyle bağlı olmadığı bildirmez veya verdiği şeyi geri istemezse;sözleşmeyi onamış sayılır.
Sözleşme onanmış sayılsa dahi tazminat isteme hakkı saklıdır.
SÖZLEŞME GEÇERSİZ HALE GELİRSE,İPTAL EDEN TARAFIN TAZMİNAT TALEP HAKKI VARDIR*:
1.Sözleşmenin hükümsüzlüğünden doğan zararı(menfi zarar) talep edebilir.
2.+Eğer hakkaniyet gerektiriyorsa; hakim,ifadan beklenen zararı aşmamak kayıdıyla(müspet zararı),daha fazla
tazminata hükmedebilir.
3.Karşı taraf gerçekleştirmişse karşı tarafa,3.kişi gerçekleşmişse 3.kişiye yöneltilir.
ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN ALDATMASI*
Bu durumda sözleşmenin iptal edilebilmesi için, aldatmadan yararlanan tarafın, sözleşmenin yapıldığı sırada 3.kişinin
bu fiilini bilmesi veya bilebilecek durumda olması gerekir.

12. KORKUTMA
• Taraflardan biri, diğerinin veya 3.kişinin korkutması sonucu işlem yapmışsa, sözleşmeyle bağlı değildir.*
1. Kişinin kendisi veya yakınlarından birine yönelik 2. Ciddi nitelikte 3. Ağır ve Yakın Tehlike oluşturan
4. Hukuka aykırı 5. Korkutma-Sözleşmenin yapılması arasında uygun illiyet bağı
ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN KORKUTMASI*
Bu durumda sözleşmenin iptal edilebilmesi için, aldatmadan yararlanan tarafın, sözleşmenin yapıldığı sırada
3.kişinin bu fiilini bilmesE veya bilebilecek durumda olmasA BİLE sözleşmeyi iptal edebilir.
KORKUTMANIN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ-İPTAL EDİLEBİLİRLİK*
Korkutulan taraf kanuna göre sözleşmeyle bağlı değildir. Fakat;
Korkutmanın ortadan kalktığı tarihten itibaren 1 yıl içerisinde,(h.d.s) tek taraflı irade beyanıyla(y.d.h)
sözleşmeyle bağlı olmadığı bildirmez veya verdiği şeyi geri istemezse;sözleşmeyi onamış sayılır.
Sözleşme onanmış sayılsa dahi tazminat isteme hakkı saklıdır.
SÖZLEŞME GEÇERSİZ HALE GELİRSE,İPTAL EDEN TARAFIN TAZMİNAT TALEP HAKKI VARDIR*:
1.Sözleşmenin hükümsüzlüğünden doğan zararı(menfi zarar) talep edebilir.
2.+Eğer hakkaniyet gerektiriyorsa; hakim,ifadan beklenen zararı aşmamak kayıdıyla(müspet zararı),daha fazla
tazminata hükmedebilir.

13. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ İLKESİ-GÖRÜNÜMLERİ
• Sözleşmenin karşı tarafını seçme özgürlüğü,
• Sözleşmenin tipini belirleme özgürlüğü,
• Sözleşmenin içeriğini belirleme özgürlüğü,
• Şekil serbestisi,
• Sözleşmeyi değiştirme ve ortadan kaldırma özgürlüğü,
• Sözleşme yapıp-yapmama özgürlüğü
İSTİSNASI:SÖZLEŞME YAPMA ÖZGÜRLÜĞÜ
1.Kanun Gereği
Kamu hizmeti sunan kuruluşlar(elektrik,su,doğalgaz,haberleşme),rekabet ve tüketici hukuku kuralları gereği
2.Önsözleşme Gereği
Taşınmaz satış vaadi vs.
3.Dürüstlük Kuralı Gereği
Bir mal ve hizmeti satacağını kamuya duyuranlar özellikle Tekel konumundaki işletmeler

14. SÖZLEŞMENİN KONUSUNUN İMKANSIZ OLMASI DURUMU
• Maddi veya hukuki bir engel sebebiyle borcun ifasının gerçekleştirilememesi durumudur.
KESİN HÜKÜMSÜZLÜK HALİ
1.Sözleşmenin kurulduğu sırada imkansızlık olmalıdır,(başlangıçtaki imkansızlık)
Sonraki imkansızlık(objektif/sübjektif olması farketmez) sözleşme batıl sayılmaz:
1.Borçlu Kusurlu İSE: Alacaklı müspet zararın tazminini isteyebilir ancak sözleşmeden dönme hakkı yoktur.
2.Borçlu Kusursuz İSE:Borç son bulur, borçlu karşı taraftan aldıklarını sebepsiz zenginleşme uyarınca iade eder.
2.İmkansızlık Objektif nitelikte(herkes açısından) olmalıdır,
İmkansızlık sübjektif(borçlunun şahsına bağlı sebeplerden dolayı) olursa,sözleşme geçerlidir,borç ifa edilmezse
alacaklı müspet zararın tazminini talep edebilir.
3.Maddi/Hukuki olabilir,
4.Kusura dayalı/Kusursuz olabilir.

15. SÖZLEŞME KONUSUNUN İMKANSIZLIK YAPTIRIMI:
KESİN HÜKÜMSÜZLÜK
İyiniyetli taraf İmkansızlığı bilen/bilmesi gerek taraf
MENFİ(OLUMSUZ) ZARARLAR
(Sözleşmenin geçerliliğine olan güvenin boşa çıkması yüzünden uğradığı zararlar)
(KAYNAK:Sözleşme Görüşmeleri Sırasındaki Zarar, 10 YIL Z.A süresi)
1.FİİLİ ZARARLAR
• Sözleşmenin kurulması için yapılan giderler,
• Kişinin kendi edimini yapması için gerekli giderler ve varsa bu esnada uğradığı diğer zararlar,
• Geçersiz sözleşmenin tasviyesi için yapılan giderler,
• Alacağın geçerliliğine duyulan güven nedeniyle yapılan usuli giderler
• Başkalarına ödenmek zorunda kalınan tazminat veya ceza koşulu
2.DOLAYLI ZARARLAR
• Aynı veya daha elverişli koşullarla başkalarıyla sözleşme yapma fırsatının kaçırılması nedeniyle oluşan kar
kaybı

16. ÖNSÖZLEŞME
• Taraflardan birini veya her ikisini asıl sözleşme yapma borcu altına sokan sözleşmedir.(sözleşme yapma vaadi)
 Bir sözleşmenin ileride kurulmasına yönelik sözleşmeler geçerlidir.(TBK 29/1)
 ÖZELLİKLERİ
1.Borç sözleşmesidir,
2.Borçlandırıcı işleme yönelik olabilir,
3.Tek tarafa/İki tarafa borç yükleyebilir,
4.Üçüncü kişi yararına yapılabilir,
5.Asıl sözleşmenin esaslı unsurlarını içeriyor olmalıdır,
6.Asıl sözleşmenin tabi olduğu şekle uygun olarak yapılmalıdır,
 HÜKÜMLERİ
 Ön sözleşmeye dayanılarak asıl sözleşmenin yapılması talep edilebilir.