SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  25
PRAGMATYKA
                                   DRKONRAD JUSZCZYK
                                  ZAKŁAD PSYCHOLINGWISTYKI
                                  INSTYTUT JĘZYKOZNAWSTWA
                                  WYDZIAŁ NEOFILOLOGII UAM

                           JĘZYKOZNAWSTWO KOGNITYWNE 2012/2013: 11
czwartek, 17 stycznia 13                                             1
Co obejmuje pragmatyka?
          WYPOWIEDŹ:	
  te	
  własności	
  wypowiedzi,	
  których	
  nie	
  opisuje	
  składnia	
  i	
  semantyka	
  oraz	
  
           morfologia	
  i	
  fonologia	
  są	
  obejmowane	
  przez	
  opis	
  w	
  ramach	
  teorii	
  pragmatycznych

          WYKONANIE:	
  sposób	
  sformułowania	
  wraz	
  z	
  własnościami	
  wyrażanymi	
  niewerbalnie,	
  
         czyli	
  za	
  pomocą	
  całego	
  ciała	
  (ton,	
  mimika,	
  postawa,	
  gesty)	
  komunikacja	
  multimodalna


         WNIOSKOWANIA	
  i	
  WIERZENIA	
  użytkowników	
  języka,	
  czyli	
  nadawcy	
  i	
  odbiorcy	
  danej	
  
        wypowiedzi	
  w	
  formie	
  presupozycji	
  (Strawson)	
  i	
  implikatur	
  konwersacyjnych	
  (Grice)

       FUNCKJE	
  wypowiedzi	
  jako	
  działania	
  za	
  pomocą	
  języka,	
  czyli	
  aktu	
  mowy	
  (Austin	
  i	
  Searle):	
  
        reprezentatywne,	
  dyrektywne,	
  komisywne,	
  ekspresywne,	
  deklaratywne	
  oraz	
  akty	
  dialogowe

        WYMAGANIA	
  narzucane	
  użytkownikom	
  języka,	
  czyli	
  maksymy	
  konwersacyjne	
  (Grice):
       jakości,	
  ilości,	
  istotności	
  i	
  sposobu	
  oraz	
  zasada	
  współpracy	
  (dalej:	
  Leech	
  i	
  Sperber	
  &	
  Wilson)

          WARUNKI:	
  kontekst	
  wypowiedzi,	
  konsekwencje	
  działania	
  za	
  pomocą	
  słów,	
  fortunność
          komunikacja	
  jako	
  kooperacja,	
  czyli	
  wspólna	
  koordynacja	
  działań	
  w	
  pewnym	
  celu	
  (Clark)


        DYNAMIKA	
  DIALOGU:	
  przebieg	
  rozmowy,	
  zmienianie	
  kolejek,	
  synchronizacja	
  i	
  spójność...

czwartek, 17 stycznia 13                                                                                                                       2
czwartek, 17 stycznia 13   3
Pragmatyka w ramach semiotyki
             • Charles	
  Morris	
  zaproponował	
  podział	
  semiotyki:
              • SKŁADNIA:	
  relacje	
  pomiędzy	
  znakami,	
  czyli	
  
                           reguły	
  łączenia	
  znaków,	
  potocznie	
  gramatyka

                   • SEMANTYKA:	
  relacje	
  pomiędzy	
  znakiem	
  a	
  
                           rzeczywistością,	
  odniesieniem,	
  znaczeniem

                   • PRAGMATYKA:	
  relacje	
  pomiędzy	
  znakiem,	
  
                           a	
  użytkownikiem,	
  reguły	
  używania	
  znaków

             • Jednostką	
  badaną	
  w	
  pragmatyce	
  jest	
  wypowiedź	
  
                     traktowana	
  jako	
  znak,	
  czyli	
  posiadająca	
  znaczenie.

             • Pragmatyka	
  wywodzi	
  się	
  z	
  filozofii	
  języka,	
  a	
  wedle	
  
                     brytyjskich	
  badaczy	
  jest	
  częścią	
  socjolingwistyki.
czwartek, 17 stycznia 13                                                                   4
Określenia pragmatyki
                       według Levinsona (2010)
             • Pragmatyka	
  obejmuje	
  badania	
  
              • tych	
  aspektów	
  znaczenia,	
  które	
  nie	
  są	
  
                           opisywane	
  przez	
  teorię	
  semantyczną.	
  (13)

                   • zdolności	
  użytkowników	
  języka	
  do	
  łączenia	
  zdań	
  z	
  
                           kontekstami,	
  w	
  których	
  zdania	
  te	
  byłyby	
  stosowne.	
  (27)

             • Pragmatyka	
  to	
  badania	
  tych	
  relacji	
  
                     między	
  językiem	
  a	
  kontekstem,	
  które	
  

                   • gramatykalizują	
  się	
  lub	
  są	
  kodowane	
  
                           w	
  strukturze	
  języka	
  [naturalnego].	
  (10).

                   • są	
  podstawowe	
  dla	
  wyjaśnienia	
  rozumienia	
  języka	
  (23)
czwartek, 17 stycznia 13                                                                                 5
Co obejmuje pragmatyka?
          WYPOWIEDŹ:	
  te	
  własności	
  wypowiedzi,	
  których	
  nie	
  opisuje	
  składnia	
  i	
  semantyka	
  oraz	
  
           morfologia	
  i	
  fonologia	
  są	
  obejmowane	
  przez	
  opis	
  w	
  ramach	
  teorii	
  pragmatycznych

          WYKONANIE:	
  sposób	
  sformułowania	
  wraz	
  z	
  własnościami	
  wyrażanymi	
  niewerbalnie,	
  
         czyli	
  za	
  pomocą	
  całego	
  ciała	
  (ton,	
  mimika,	
  postawa,	
  gesty)	
  komunikacja	
  multimodalna


         WNIOSKOWANIA	
  i	
  WIERZENIA	
  użytkowników	
  języka,	
  czyli	
  nadawcy	
  i	
  odbiorcy	
  danej	
  
        wypowiedzi	
  w	
  formie	
  presupozycji	
  (Strawson)	
  i	
  implikatur	
  konwersacyjnych	
  (Grice)

       FUNCKJE	
  wypowiedzi	
  jako	
  działania	
  za	
  pomocą	
  języka,	
  czyli	
  aktu	
  mowy	
  (Austin	
  i	
  Searle):	
  
        reprezentatywne,	
  dyrektywne,	
  komisywne,	
  ekspresywne,	
  deklaratywne	
  oraz	
  akty	
  dialogowe

        WYMAGANIA	
  narzucane	
  użytkownikom	
  języka,	
  czyli	
  maksymy	
  konwersacyjne	
  (Grice):
       jakości,	
  ilości,	
  istotności	
  i	
  sposobu	
  oraz	
  zasada	
  współpracy	
  (dalej:	
  Leech	
  i	
  Sperber	
  &	
  Wilson)

          WARUNKI:	
  kontekst	
  wypowiedzi,	
  konsekwencje	
  działania	
  za	
  pomocą	
  słów,	
  fortunność
          komunikacja	
  jako	
  kooperacja,	
  czyli	
  wspólna	
  koordynacja	
  działań	
  w	
  pewnym	
  celu	
  (Clark)


        DYNAMIKA	
  DIALOGU:	
  przebieg	
  rozmowy,	
  zmienianie	
  kolejek,	
  synchronizacja	
  i	
  spójność...

czwartek, 17 stycznia 13                                                                                                                       6
Czym jest akt mowy?

        • W	
  ramach	
  teorii	
  Ausna	
  akty	
  mowy	
  są	
  
                 najmniejszymi	
  jednostkami	
  komunikacji.

        • Akty	
  mowy,	
  czyli	
  działanie	
  za	
  pomocą	
  języka	
  
                 realizują	
  określone	
  cele,	
  wyrażaja	
  intencje,	
  
                 pozwalają	
  na	
  czynienie	
  zmian	
  w	
  świecie.

        • How	
   to	
   Do	
   Things	
   with	
   Words	
   wydane	
   w	
   1962	
  
                 pozostaje	
   wciąż	
   jedną	
   z	
   najważniejszych	
   książek	
  
                 współczesnej	
   humanistyki,	
   filozofii,	
   językoznawstwa	
   i	
  
                 zajmuje	
  30	
  miejsce	
  na	
  liście	
  najczęściej	
  cytowanych	
  
                 publikacji	
  wg	
  Microso_	
  Academic	
  Search	
  (2013)
czwartek, 17 stycznia 13                                                                     7
czwartek, 17 stycznia 13   8
Typy aktów mowy
             •       reprezentatywne:	
   zobowiązują	
   mówiącego	
   do	
   prawdziwości	
  
                     wypowiedzi	
  (twierdzenie,	
  wnioskowanie,	
  wykład;)	
  

             •       dyrektywne:	
  próby	
  spowodowania	
  przez	
  mówiącego,	
  
                     że	
  adresat	
  wykona	
  jakąś	
  czynność	
  (prośba,	
  rozkaz)

             •       komisywne:	
  zobowiązują	
  mówiącego	
  do	
  określonych	
  
                     działań	
  w	
  przyszłości	
  (obietnica,	
  groźba,	
  propozycja)

             •       ekspresywne:	
  wyrażają	
  pewien	
  stan	
  psychiczny	
  
                     (podziękowanie,	
  przeprosiny,	
  powitanie,	
  gratulacje)

             •       deklaratywne:	
   wywołują	
   natychmiastową	
   zmianę	
   w	
   aktualnym,	
  
                     instytucjonalnym	
   stanie	
   rzeczy	
   i	
   opierających	
   się	
   na	
   złożonych	
  
                     intytucjach	
   pozajęzykowych	
   (ekskomunika,	
   chrzest,	
  
                     wypowiedzenie	
  wojny,	
  zwolnienie	
  z	
  pracy)	
  [PERFORMATYWY]

             •       POŚREDNIE:	
  jeśli	
  intencja	
  nie	
   jest	
  wyrażona	
   wprost	
  interpretacja	
  
                     wypowiedzi	
  może	
  być	
  zależna	
  od	
  kontekstu	
  i	
  kultury,	
  konwencji.
czwartek, 17 stycznia 13                                                                                              9
Co obejmuje pragmatyka?
          WYPOWIEDŹ:	
  te	
  własności	
  wypowiedzi,	
  których	
  nie	
  opisuje	
  składnia	
  i	
  semantyka	
  oraz	
  
           morfologia	
  i	
  fonologia	
  są	
  obejmowane	
  przez	
  opis	
  w	
  ramach	
  teorii	
  pragmatycznych

          WYKONANIE:	
  sposób	
  sformułowania	
  wraz	
  z	
  własnościami	
  wyrażanymi	
  niewerbalnie,	
  
         czyli	
  za	
  pomocą	
  całego	
  ciała	
  (ton,	
  mimika,	
  postawa,	
  gesty)	
  komunikacja	
  multimodalna


         WNIOSKOWANIA	
  i	
  WIERZENIA	
  użytkowników	
  języka,	
  czyli	
  nadawcy	
  i	
  odbiorcy	
  danej	
  
        wypowiedzi	
  w	
  formie	
  presupozycji	
  (Strawson)	
  i	
  implikatur	
  konwersacyjnych	
  (Grice)

       FUNCKJE	
  wypowiedzi	
  jako	
  działania	
  za	
  pomocą	
  języka,	
  czyli	
  aktu	
  mowy	
  (Austin	
  i	
  Searle):	
  
        reprezentatywne,	
  dyrektywne,	
  komisywne,	
  ekspresywne,	
  deklaratywne	
  oraz	
  akty	
  dialogowe

        WYMAGANIA	
  narzucane	
  użytkownikom	
  języka,	
  czyli	
  maksymy	
  konwersacyjne	
  (Grice):
       jakości,	
  ilości,	
  istotności	
  i	
  sposobu	
  oraz	
  zasada	
  współpracy	
  (dalej:	
  Leech	
  i	
  Sperber	
  &	
  Wilson)

          WARUNKI:	
  kontekst	
  wypowiedzi,	
  konsekwencje	
  działania	
  za	
  pomocą	
  słów,	
  fortunność
          komunikacja	
  jako	
  kooperacja,	
  czyli	
  wspólna	
  koordynacja	
  działań	
  w	
  pewnym	
  celu	
  (Clark)


        DYNAMIKA	
  DIALOGU:	
  przebieg	
  rozmowy,	
  zmienianie	
  kolejek,	
  synchronizacja	
  i	
  spójność...

czwartek, 17 stycznia 13                                                                                                                       10
Maksymy Grice’a
       • Skuteczne	
   i	
  oparte	
   na	
   współpracy	
  użycie	
  języka	
   zależy	
   od	
  
               utrzymania	
  zasad:

             • Ogólna	
   zasada	
   współpracy:	
   Twoja	
   wypowiedź	
   powinna	
  
                     wnosić	
   taki	
  wkład,	
   jakiego	
  oczekuje	
   się	
  na	
  danym	
  etapie	
  
                     z	
   punktu	
   widzenia	
   celu	
   wymiany	
   zdań,	
   w	
   której	
  
                     uczestniczysz.

             • MAKSYMA	
   JAKOŚCI:	
           Staraj	
   się,	
   aby	
   wkład	
   twój	
  
                     obejmował	
  wypowiedzi	
  prawdziwe,	
  w	
  szczególności	
  zaś:

                   • nie	
   wygłaszaj	
   twierdzeń,	
   o	
   których	
   fałszywości	
   jesteś	
  
                           przekonany

                   • nie	
   wygłaszaj	
     twierdzeń,	
   dla	
   których	
   nie	
   masz	
  
                           dostatecznego	
  uzasadnienia.
czwartek, 17 stycznia 13                                                                                  11
Maksymy Grice’a c.d.
       • Skuteczne	
   i	
   oparte	
   na	
   współpracy	
   użycie	
   języka	
   zależy	
   od	
  
               utrzymania	
  zasad:

             • MAKSYMA	
   ILOŚCI:	
   uczyń	
   swój	
   wkład	
   w	
   rozmowę	
   tak	
  
                     informacyjnym,	
   jak	
   wymaga	
   tego	
   cel	
   wymiany	
   zdań,	
   w	
  
                     której	
  uczestniczysz

                   • unikaj	
  przekazywania	
  większej	
  ilości	
  informacji	
  niż	
  jest	
  to	
  
                           wymagane.

             • MAKSYMA	
  ISTOTNOŚCI:	
  
              • Niech	
  wkład	
  w	
  konwersację	
  będzie	
  relewantny.
             • MAKSYMA	
  SPOSOBU:	
  Bądź	
  zrozumiały,	
  w	
  szczególności	
  zaś:
              • unikaj	
   niejasności	
   i	
   wieloznaczności;	
   mów	
   zwięźle	
   i	
   w	
  
                           sposób	
  uporządkowany
czwartek, 17 stycznia 13                                                                                12
Wyjaśnienie Levinsona (2010:155)

         • Nadawca	
  wypowiada	
  zdanie	
  p
         • Istnieje	
   wyrażenie	
   q,	
   które	
   jest	
   bardziej	
   informacyjne	
   od	
   p	
   (i	
  
                 takie,	
   że	
   q	
   pociąga	
   logicznie	
   p)	
   i	
   które	
   mogłoby	
   stanowić	
  
                 oczekiwany	
   wkład	
   w	
   obecną	
   wymianę	
   zdań	
   (zgodnie	
   z	
  
                 maksymą	
  istotności)

         • q	
   i	
   p	
   cechują	
   się	
   podobną	
   zwięzłością.	
   A	
   zatem	
   Nadawca	
   nie	
  
                 wygłosiłby	
   p	
   raczej	
   niż	
   q	
   po	
   to,	
   żeby	
   być	
   bardziej	
   zwięzłym	
  
                 (pozostając	
  w	
  zgodzie	
  w	
  maksymą	
  sposobu!)

         • skoro	
   Nadawca	
   wie,	
   że	
   q;	
   i	
   wie,	
   że	
   wygłoszenie	
   p	
   narusza	
  
                 maksymę	
   ilości;	
   to	
   znaczy,	
  że	
   Nadawcy	
   oczekuje	
   od	
   Odbiorcy	
  
                 by	
  wyprowadził	
  odpowiedni	
  wniosek,	
  zwany	
  implikaturą,	
  czyli	
  
                 q	
  (N	
  wie,	
  że	
  q	
  nie	
  zachodzi	
  lub	
  N	
  nie	
  wie,	
  że	
  q	
  zachodzi)
czwartek, 17 stycznia 13                                                                                                   13
Co obejmuje pragmatyka?
          WYPOWIEDŹ:	
  te	
  własności	
  wypowiedzi,	
  których	
  nie	
  opisuje	
  składnia	
  i	
  semantyka	
  oraz	
  
           morfologia	
  i	
  fonologia	
  są	
  obejmowane	
  przez	
  opis	
  w	
  ramach	
  teorii	
  pragmatycznych

          WYKONANIE:	
  sposób	
  sformułowania	
  wraz	
  z	
  własnościami	
  wyrażanymi	
  niewerbalnie,	
  
         czyli	
  za	
  pomocą	
  całego	
  ciała	
  (ton,	
  mimika,	
  postawa,	
  gesty)	
  komunikacja	
  multimodalna


         WNIOSKOWANIA	
  i	
  WIERZENIA	
  użytkowników	
  języka,	
  czyli	
  nadawcy	
  i	
  odbiorcy	
  danej	
  
        wypowiedzi	
  w	
  formie	
  presupozycji	
  (Strawson)	
  i	
  implikatur	
  konwersacyjnych	
  (Grice)

       FUNCKJE	
  wypowiedzi	
  jako	
  działania	
  za	
  pomocą	
  języka,	
  czyli	
  aktu	
  mowy	
  (Austin	
  i	
  Searle):	
  
        reprezentatywne,	
  dyrektywne,	
  komisywne,	
  ekspresywne,	
  deklaratywne	
  oraz	
  akty	
  dialogowe

         WYMAGANIA	
  narzucane	
  użytkownikom	
  języka,	
  czyli	
  maksymy	
  konwersacyjne	
  (Grice):
        jakości,	
  ilości,	
  istotności	
  i	
  sposobu	
  oraz	
  zasada	
  współpracy	
  (dalej:	
  Leech	
  i	
  Sperber	
  &	
  Wilson)

          WARUNKI:	
  kontekst	
  wypowiedzi,	
  konsekwencje	
  działania	
  za	
  pomocą	
  słów,	
  fortunność
          komunikacja	
  jako	
  kooperacja,	
  czyli	
  wspólna	
  koordynacja	
  działań	
  w	
  pewnym	
  celu	
  (Clark)


        DYNAMIKA	
  DIALOGU:	
  przebieg	
  rozmowy,	
  zmienianie	
  kolejek,	
  synchronizacja	
  i	
  spójność...

czwartek, 17 stycznia 13                                                                                                                        14
Komunikacja jest intencjonalna

             • Grice	
  odróżnia	
  znaczenia	
  naturalne	
  zdań	
  od	
  
                     znaczeń	
  nienaturalnych,	
  zwanych	
  znaczeniem-­‐nn

                   • N,	
  wygłaszając	
  W,	
  znaczy-­‐nn	
  
                           z	
  wtedy	
  i	
  tylko	
  wtedy,	
  gdy:
                           (1)Zamiarem	
  N	
  jest,	
  aby	
  W	
  miało	
  
                              pewien	
  skutek	
  z	
  w	
  odbiorcy	
  O.
                           (2)Zamiarem	
  N	
  jest,	
  aby	
  powyższe	
  (1)	
  zostało	
  
                              osiągnięte	
  przez	
  rozpoznanie	
  zamiaru	
  (1)	
  
                              przez	
  odbiorcę	
  O.
czwartek, 17 stycznia 13                                                                        15
Podzielanie wiedzy
             • Komunikacja	
   jest	
   zatem	
                            złożonym	
   rodzajem	
  
                     intencji,	
   który	
   realizuje	
   się	
   lub	
   spełnia	
   w	
   wyniku	
  
                     bycia	
   rozpoznanym.	
   W	
   procesie	
   komunikacji	
  
                     intencja	
   komunikacyjna	
   nadawcy	
   staje	
   się	
  
                     podzielaną	
   wiedzą	
   nadawcy	
   (N)	
   i	
   odbiorcy	
   (O),	
                       	
  
                     tzn.	
  N	
  wie,	
  że	
  O	
  wie,	
  że	
  N	
  wie,	
  że	
  O	
  wie...,	
  że	
  N	
  ma	
  
                     tę	
  właśnie	
  intencję.	
  (Levinson	
  2010)

             • po	
  czym	
  odbiorca	
  poznaje	
  intencję	
  nadawcy?
             • po	
   czym	
   nadawca	
   poznaje,	
   że	
   odbiorca	
  
                     rozpoznał	
  jego/jej	
  intencję,	
  a	
  nie	
  co	
  innego?	
  
czwartek, 17 stycznia 13                                                                                                  16
Czym jest presupozycja?
          • W	
   1950	
   Strawson	
   wprowadził	
   termin	
   presupozycja	
  
                  dla	
   określenia	
   związku	
   pomiędzy	
   pewnymi	
  
                  zdaniami,	
  czyli	
  zdanie	
  Z1	
  presuponuje	
  zdanie	
  Z2:

           • Obecny	
  król	
  Francji	
  jest	
  łysy.	
  -­‐>	
  Francja	
  ma	
  króla.
          • Zdania	
   presuponowane	
   są	
   uważane	
   przez	
  
                  mówiącego	
   i	
   odbiorcę	
   za	
   oczywiste,	
   a	
   zdania	
  
                  implikowane	
  odbiorca	
   może	
  sobie	
   wydedukować	
   z	
  
                  kontekstu	
  lub	
  z	
  sytuacji	
  danej	
  wypowiedzi.	
  (EJO)

          • Bertrand	
  przestał	
  bić	
  żonę.	
  -­‐>	
  Bertrand	
  bił	
  żonę.
                  (Sellars	
  1954	
  za	
  Levinson	
  2010)
czwartek, 17 stycznia 13                                                                     17
Czym jest implikatura?

           • W	
  1975	
  roku	
  Grice	
  wprowadza	
  termin	
  implikatura	
  
                   jako	
  rozszerzenie	
  znaczenia	
  logicznej	
  implikacji.

                 • Od	
  tego,	
  co	
  mówiący	
  komunikuje	
  wprost	
  
                           odróżnił	
  to,	
  co	
  dodatkowo	
  ma	
  na	
  celu,	
  
                           czyli	
  implikuje	
  odbiorcy	
  jako	
  wniosek

                           • Ależ	
  tu	
  gorąco	
  -­‐>	
  otwórz	
  proszę	
  okno!
           • Odbiorca	
   może	
         wywnioskować	
   bardzo	
   wiele	
  
                   różnych	
   informacji,	
   celów	
   czy	
   intencji,	
   których	
  
                   nadawca	
  nie	
  wyraża	
  wprost	
  w	
  swej	
  wypowiedzi!
czwartek, 17 stycznia 13                                                                     18
Implikatura konwersacyjna (IK)

             • IK	
  dostarcza	
  nam	
  funkcjonalnego	
  wyjaśnienia	
  faktów	
  
                     dotyczących	
  posługiwania	
  się	
  językiem.
                   (A)	
  Czy	
  mógłbyś	
  zobaczyć,	
  która	
  jest	
  godzina?
                   (B)	
  Cóż,	
  mlecarz	
  już	
  przyszedł.

             • W	
  jakiej	
  sytuacji	
  powyższe	
  zdania	
  tworzą	
  tekst?
             • Jak	
  (A)	
  może	
  zrozumieć	
  odpowiedź	
  (B)?
             • Co	
  musi	
  pomyśleć	
  (A)	
  o	
  tym,	
  co	
  mówi	
  (B)?
             • Jakie	
  wnioski	
  (A)	
  wyciąga	
  z	
  wypowiedzi	
  (B)?
             • Co	
  (B)	
  przekazuje	
  (A)	
  w	
  sposób	
  niejawny?
czwartek, 17 stycznia 13                                                               19
Rozróżnianie	
  implikatur	
  wg	
  Levinsona
    typ	
  implikatury     wyjaśnienie                         przykład
    uogólniona	
    nie	
  wymaga	
  
                                        Wszedłem	
  do	
  jakiegoś	
  domu.
    implikatura	
   określonego	
  
                                        (Dom	
  nie	
  był	
  moim	
  domem.)
  konwersacyjna kontekstu
 uszczegółowiona	
   wymaga	
         Co	
  na	
  Boga	
  stało	
  się	
  z	
  befsztykiem?
    implikatura	
   określonego	
   Pies	
  wygląda	
  na	
  bardzo	
  szczęśliwego.
  konwersacyjna kontekstu               (Być	
  może	
  pies	
  zjadł	
  befsztyk.)

                      wnioskowania	
  
     implikatury	
   przypisane	
  przez	
  
                        konwencję	
             ale	
  (but):	
  koniunkcja	
  i	
  opozycja
 konwencjonalne	
   określonym	
                 nawet	
  (even),	
  przecież	
  (yet)...
 (niekonwersacyjne) wyrażeniom	
  
                        językowym

czwartek, 17 stycznia 13                                                                       20
Co obejmuje pragmatyka?
          WYPOWIEDŹ:	
  te	
  własności	
  wypowiedzi,	
  których	
  nie	
  opisuje	
  składnia	
  i	
  semantyka	
  oraz	
  
           morfologia	
  i	
  fonologia	
  są	
  obejmowane	
  przez	
  opis	
  w	
  ramach	
  teorii	
  pragmatycznych

          WYKONANIE:	
  sposób	
  sformułowania	
  wraz	
  z	
  własnościami	
  wyrażanymi	
  niewerbalnie,	
  
         czyli	
  za	
  pomocą	
  całego	
  ciała	
  (ton,	
  mimika,	
  postawa,	
  gesty)	
  komunikacja	
  multimodalna


         WNIOSKOWANIA	
  i	
  WIERZENIA	
  użytkowników	
  języka,	
  czyli	
  nadawcy	
  i	
  odbiorcy	
  danej	
  
        wypowiedzi	
  w	
  formie	
  presupozycji	
  (Strawson)	
  i	
  implikatur	
  konwersacyjnych	
  (Grice)

       FUNCKJE	
  wypowiedzi	
  jako	
  działania	
  za	
  pomocą	
  języka,	
  czyli	
  aktu	
  mowy	
  (Austin	
  i	
  Searle):	
  
        reprezentatywne,	
  dyrektywne,	
  komisywne,	
  ekspresywne,	
  deklaratywne	
  oraz	
  akty	
  dialogowe

         WYMAGANIA	
  narzucane	
  użytkownikom	
  języka,	
  czyli	
  maksymy	
  konwersacyjne	
  (Grice):
        jakości,	
  ilości,	
  istotności	
  i	
  sposobu	
  oraz	
  zasada	
  współpracy	
  (dalej:	
  Leech	
  i	
  Sperber	
  &	
  Wilson)

          WARUNKI:	
  kontekst	
  wypowiedzi,	
  konsekwencje	
  działania	
  za	
  pomocą	
  słów,	
  fortunność
          komunikacja	
  jako	
  kooperacja,	
  czyli	
  wspólna	
  koordynacja	
  działań	
  w	
  pewnym	
  celu	
  (Clark)


        DYNAMIKA	
  DIALOGU:	
  przebieg	
  rozmowy,	
  zmienianie	
  kolejek,	
  synchronizacja	
  i	
  spójność...

czwartek, 17 stycznia 13                                                                                                                        21
Komunikacja multimodalna
      • Dynamika	
  dialogu:	
  jak	
  przebiega	
  rozmowa?
      • Zmiany	
  kolejek,	
  czyli	
  turn-­‐taking
      • Komunikacja	
  mulmodalna:
       • ruchy	
  głowy,	
  ruchy	
  oczu,	
  postawa,	
  ręce	
  (gesty),	
  
                    ton	
  głosu	
  oraz	
  mikroekspresje	
  i	
  mikroswędzenia	
  

      • Badania	
  behawioralne	
  komunikacji	
  wykazują,	
  że	
  ludzie	
  
              mimowolnie	
   synchronizują	
   i	
   dopasowują	
   swoje	
  
              zachowania	
  niewerbalne	
  i	
  werbalne	
  w	
  komunikacji.
              Polecam	
  przejrzeć	
  artykuł	
  Pickeringa	
  i	
  Garroda	
  2004:	
  
              Toward	
   a	
   mechanisQc	
   psychology	
   of	
   dialogue	
   (BABS),	
  
              w	
  którym	
  proponują	
  InteracQve	
  Alignment	
  Model.
czwartek, 17 stycznia 13                                                                  22
Toward a mechanistic psychology of dialogue




czwartek, 17 stycznia 13                         23
Przyszłość pragmatyki

             • Levinson	
  zwraca	
  uwagę	
  na	
  dwie	
  tradycje	
  badań:
              • teoretyczną:	
  związaną	
  z	
  filozofią	
  języka	
  i	
  logiką
              • empiryczną:	
  związaną	
  z	
  socjolingwistyką	
  oraz	
  
                           etnometodologią,	
  etnografią	
  mówienia	
  itd

             • Dodatkowo	
  opisuje	
  analizę	
  dyskursu	
  (tekstu)	
  oraz	
  analizę	
  
                     konwersacyjną,	
   która	
   jest	
   prowadzona	
   na	
   pograniczu	
  
                     pragmalingwistyki	
  i	
  psychologii	
  czy	
  opisu	
  psychoterapii.

             • Dziś	
   opis	
   badań	
   komunikacji	
   za	
   pomocą	
   języka	
   można	
  
                     s p o t k a ć	
   n i e	
   t y l k o	
   w	
   p u b l i k a c j a c h	
   t y p o w o	
  
                     językoznawczych,	
   lecz	
   także	
   w	
   czasopismach	
   nauk	
  
                     społecznych	
  i	
  szeroko	
  pojętej	
  kognitywistyki.
czwartek, 17 stycznia 13                                                                                           24
Bibliografia


             • Levinson,	
  S.	
  2010.	
  Pragmatyka.	
  [polski	
  przekład	
  
                     klasycznego	
  podręcznika	
  wznawianego	
  od	
  1983]

             • Mały	
  słownik	
  terminów	
  z	
  zakresu	
  socjolingwistyki	
  
                     i	
  pragmatyki	
  językowej.	
  Kraków	
  TMJK

             • Encyklopedia	
  językoznawstwa	
  ogólnego.
             • Polecam	
  przejrzeć	
  pragmatykę	
  dialogów	
  
                     filmowych	
  na	
  kanale	
  youtube.com

czwartek, 17 stycznia 13                                                             25

Contenu connexe

Tendances

History and Definition of Applied Linguistics
History and Definition of Applied LinguisticsHistory and Definition of Applied Linguistics
History and Definition of Applied LinguisticsKuloNila
 
European linguistics in the 20th century
European linguistics in the 20th centuryEuropean linguistics in the 20th century
European linguistics in the 20th centuryRicardo Nuñez
 
Natural Phonology by Hussain H Mayuuf/2013
Natural Phonology by Hussain H Mayuuf/2013Natural Phonology by Hussain H Mayuuf/2013
Natural Phonology by Hussain H Mayuuf/2013Hhm Mayuuf
 
Lesson 1. linguistics and applied linguistics 2
Lesson 1. linguistics and applied linguistics 2Lesson 1. linguistics and applied linguistics 2
Lesson 1. linguistics and applied linguistics 2Prisci Jara
 
Applied linguistics 1=class 1
Applied linguistics 1=class 1Applied linguistics 1=class 1
Applied linguistics 1=class 1Jordán Masías
 
Psychology of SLA.
Psychology of SLA.Psychology of SLA.
Psychology of SLA.SakarHussein
 
Phonology vs phonetics
Phonology vs phoneticsPhonology vs phonetics
Phonology vs phoneticsinglesdocencia
 
Cognitive Linguistics: The Case Of Find
Cognitive Linguistics: The Case Of FindCognitive Linguistics: The Case Of Find
Cognitive Linguistics: The Case Of FindJESSIE GRACE RUBRICO
 
Phonetics and phonology
Phonetics and phonologyPhonetics and phonology
Phonetics and phonologyevelinsuarez
 
Communicative and semantic translation
Communicative and semantic translationCommunicative and semantic translation
Communicative and semantic translationSofaRojas12
 

Tendances (20)

5 fon&fon dystrybucje
5 fon&fon dystrybucje5 fon&fon dystrybucje
5 fon&fon dystrybucje
 
History and Definition of Applied Linguistics
History and Definition of Applied LinguisticsHistory and Definition of Applied Linguistics
History and Definition of Applied Linguistics
 
European linguistics in the 20th century
European linguistics in the 20th centuryEuropean linguistics in the 20th century
European linguistics in the 20th century
 
Language Processing
Language ProcessingLanguage Processing
Language Processing
 
Natural Phonology by Hussain H Mayuuf/2013
Natural Phonology by Hussain H Mayuuf/2013Natural Phonology by Hussain H Mayuuf/2013
Natural Phonology by Hussain H Mayuuf/2013
 
Morphology
MorphologyMorphology
Morphology
 
Language
LanguageLanguage
Language
 
Universal grammar
Universal grammarUniversal grammar
Universal grammar
 
Sounds
SoundsSounds
Sounds
 
Lesson 1. linguistics and applied linguistics 2
Lesson 1. linguistics and applied linguistics 2Lesson 1. linguistics and applied linguistics 2
Lesson 1. linguistics and applied linguistics 2
 
Psycholinguistics - part1
Psycholinguistics - part1Psycholinguistics - part1
Psycholinguistics - part1
 
Minimalist program
Minimalist programMinimalist program
Minimalist program
 
Applied linguistics 1=class 1
Applied linguistics 1=class 1Applied linguistics 1=class 1
Applied linguistics 1=class 1
 
Psychology of SLA.
Psychology of SLA.Psychology of SLA.
Psychology of SLA.
 
Theories of Speech Perception
Theories of Speech PerceptionTheories of Speech Perception
Theories of Speech Perception
 
Phonology vs phonetics
Phonology vs phoneticsPhonology vs phonetics
Phonology vs phonetics
 
Cognitive Linguistics: The Case Of Find
Cognitive Linguistics: The Case Of FindCognitive Linguistics: The Case Of Find
Cognitive Linguistics: The Case Of Find
 
DISCOURSE AND PRAGMATICS
DISCOURSE AND PRAGMATICSDISCOURSE AND PRAGMATICS
DISCOURSE AND PRAGMATICS
 
Phonetics and phonology
Phonetics and phonologyPhonetics and phonology
Phonetics and phonology
 
Communicative and semantic translation
Communicative and semantic translationCommunicative and semantic translation
Communicative and semantic translation
 

En vedette

SEMANTYKA - JO - KOGNI - 2014
SEMANTYKA - JO - KOGNI - 2014SEMANTYKA - JO - KOGNI - 2014
SEMANTYKA - JO - KOGNI - 2014Konrad Juszczyk
 
Kogni2012 10-akwizycja-2
Kogni2012 10-akwizycja-2Kogni2012 10-akwizycja-2
Kogni2012 10-akwizycja-2Konrad Juszczyk
 
Języki świata - JO - KOGNI - 2014
Języki świata - JO - KOGNI - 2014Języki świata - JO - KOGNI - 2014
Języki świata - JO - KOGNI - 2014Konrad Juszczyk
 
Queen\'s speech
Queen\'s speechQueen\'s speech
Queen\'s speechhbuskes
 
To nie jest prezentacja.
To nie jest prezentacja.To nie jest prezentacja.
To nie jest prezentacja.Konrad Juszczyk
 
Efektywność czy kreatywność?
Efektywność czy kreatywność?Efektywność czy kreatywność?
Efektywność czy kreatywność?Marek Staniszewski
 
Składnia przegląd pojęć-2012
Składnia przegląd pojęć-2012Składnia przegląd pojęć-2012
Składnia przegląd pojęć-2012Konrad Juszczyk
 
Pozornie prosta prezentacja ok
Pozornie prosta prezentacja okPozornie prosta prezentacja ok
Pozornie prosta prezentacja okKonrad Juszczyk
 
Społeczno poznawcza teoria rozwoju języka- kogni
Społeczno poznawcza teoria rozwoju języka- kogniSpołeczno poznawcza teoria rozwoju języka- kogni
Społeczno poznawcza teoria rozwoju języka- kogniKonrad Juszczyk
 

En vedette (15)

SEMANTYKA - JO - KOGNI - 2014
SEMANTYKA - JO - KOGNI - 2014SEMANTYKA - JO - KOGNI - 2014
SEMANTYKA - JO - KOGNI - 2014
 
Kogni2012 10-akwizycja-2
Kogni2012 10-akwizycja-2Kogni2012 10-akwizycja-2
Kogni2012 10-akwizycja-2
 
Kogni2012 9-akwizycja
Kogni2012 9-akwizycjaKogni2012 9-akwizycja
Kogni2012 9-akwizycja
 
Języki świata - JO - KOGNI - 2014
Języki świata - JO - KOGNI - 2014Języki świata - JO - KOGNI - 2014
Języki świata - JO - KOGNI - 2014
 
Have Fun With Vocabulary
Have Fun With VocabularyHave Fun With Vocabulary
Have Fun With Vocabulary
 
Intelex queens speech 2016 summary
Intelex queens speech 2016 summaryIntelex queens speech 2016 summary
Intelex queens speech 2016 summary
 
Queen\'s speech
Queen\'s speechQueen\'s speech
Queen\'s speech
 
Queen in australia
Queen in australiaQueen in australia
Queen in australia
 
To nie jest prezentacja.
To nie jest prezentacja.To nie jest prezentacja.
To nie jest prezentacja.
 
Efektywność czy kreatywność?
Efektywność czy kreatywność?Efektywność czy kreatywność?
Efektywność czy kreatywność?
 
Skróty w MS OFFICE
Skróty w MS OFFICESkróty w MS OFFICE
Skróty w MS OFFICE
 
Składnia przegląd pojęć-2012
Składnia przegląd pojęć-2012Składnia przegląd pojęć-2012
Składnia przegląd pojęć-2012
 
Pozornie prosta prezentacja ok
Pozornie prosta prezentacja okPozornie prosta prezentacja ok
Pozornie prosta prezentacja ok
 
Społeczno poznawcza teoria rozwoju języka- kogni
Społeczno poznawcza teoria rozwoju języka- kogniSpołeczno poznawcza teoria rozwoju języka- kogni
Społeczno poznawcza teoria rozwoju języka- kogni
 
Kogni2012 12
Kogni2012 12Kogni2012 12
Kogni2012 12
 

Similaire à Kogni2012 11-pragmatyka

Język i mowa
Język i mowaJęzyk i mowa
Język i mowakassia-89
 
Notatka Z Mini WykłAdu Letniego Prof Wilczyńskiej
Notatka Z Mini WykłAdu Letniego Prof WilczyńskiejNotatka Z Mini WykłAdu Letniego Prof Wilczyńskiej
Notatka Z Mini WykłAdu Letniego Prof Wilczyńskiejdoktoranci
 
Proba konstrukcji pojecia znaczenia
Proba konstrukcji pojecia znaczeniaProba konstrukcji pojecia znaczenia
Proba konstrukcji pojecia znaczeniaBarbara Konat
 
Czy będziesz wiedział(a), jakim posłużyć się gestem powitania, gdy do bibliot...
Czy będziesz wiedział(a), jakim posłużyć się gestem powitania, gdy do bibliot...Czy będziesz wiedział(a), jakim posłużyć się gestem powitania, gdy do bibliot...
Czy będziesz wiedział(a), jakim posłużyć się gestem powitania, gdy do bibliot...VI Forum Młodych Bibliotekarzy
 
Krystian Aparta - Shaka, gdy upadły mury? Co na temat języka metafor ma do po...
Krystian Aparta - Shaka, gdy upadły mury? Co na temat języka metafor ma do po...Krystian Aparta - Shaka, gdy upadły mury? Co na temat języka metafor ma do po...
Krystian Aparta - Shaka, gdy upadły mury? Co na temat języka metafor ma do po...fluorix
 
Zwrot społeczny w językoznawstwie kognitywnym
Zwrot społeczny w językoznawstwie kognitywnymZwrot społeczny w językoznawstwie kognitywnym
Zwrot społeczny w językoznawstwie kognitywnymBarbara Konat
 
Lingwistyka 27 leksykologia kognitywna
Lingwistyka 27 leksykologia kognitywnaLingwistyka 27 leksykologia kognitywna
Lingwistyka 27 leksykologia kognitywnaKonrad Juszczyk
 
K O M U N I K O L O G I A
K O M U N I K O L O G I AK O M U N I K O L O G I A
K O M U N I K O L O G I AKonrad Juszczyk
 
Subiektywizacja w filozofii języka i w językoznawstwie
Subiektywizacja w filozofii języka i w językoznawstwieSubiektywizacja w filozofii języka i w językoznawstwie
Subiektywizacja w filozofii języka i w językoznawstwieBarbara Konat
 
Co łączy Newtona z Chomskym a Darwina z Lakoffem?O metodzie idealizacji i pse...
Co łączy Newtona z Chomskym a Darwina z Lakoffem?O metodzie idealizacji i pse...Co łączy Newtona z Chomskym a Darwina z Lakoffem?O metodzie idealizacji i pse...
Co łączy Newtona z Chomskym a Darwina z Lakoffem?O metodzie idealizacji i pse...Barbara Konat
 
Rozdział I Emisja Głosu
Rozdział I Emisja GłosuRozdział I Emisja Głosu
Rozdział I Emisja GłosuAdminWSZ
 
Akwizycja języka
Akwizycja językaAkwizycja języka
Akwizycja językaAnna Zajac
 
Elektroniczny tezaurus czasowników ukraińskich
Elektroniczny tezaurus czasowników ukraińskichElektroniczny tezaurus czasowników ukraińskich
Elektroniczny tezaurus czasowników ukraińskichSabadel
 
Egzamin maturalny - nauka o jezyku
Egzamin maturalny - nauka o jezykuEgzamin maturalny - nauka o jezyku
Egzamin maturalny - nauka o jezykuMonika1008
 
Komunikacja niewerbalna
Komunikacja niewerbalnaKomunikacja niewerbalna
Komunikacja niewerbalnamagdab1909
 
Komunikacja twarzą w twarz
Komunikacja twarzą w twarzKomunikacja twarzą w twarz
Komunikacja twarzą w twarzWojtek Laskowski
 
3 months intensive english group course level a2
3 months intensive english group course level a23 months intensive english group course level a2
3 months intensive english group course level a2JoannaRadziska
 
opozniony rozwoj mowy
opozniony rozwoj mowyopozniony rozwoj mowy
opozniony rozwoj mowyPatrycja
 

Similaire à Kogni2012 11-pragmatyka (20)

Język i mowa
Język i mowaJęzyk i mowa
Język i mowa
 
Notatka Z Mini WykłAdu Letniego Prof Wilczyńskiej
Notatka Z Mini WykłAdu Letniego Prof WilczyńskiejNotatka Z Mini WykłAdu Letniego Prof Wilczyńskiej
Notatka Z Mini WykłAdu Letniego Prof Wilczyńskiej
 
Proba konstrukcji pojecia znaczenia
Proba konstrukcji pojecia znaczeniaProba konstrukcji pojecia znaczenia
Proba konstrukcji pojecia znaczenia
 
Czy będziesz wiedział(a), jakim posłużyć się gestem powitania, gdy do bibliot...
Czy będziesz wiedział(a), jakim posłużyć się gestem powitania, gdy do bibliot...Czy będziesz wiedział(a), jakim posłużyć się gestem powitania, gdy do bibliot...
Czy będziesz wiedział(a), jakim posłużyć się gestem powitania, gdy do bibliot...
 
Krystian Aparta - Shaka, gdy upadły mury? Co na temat języka metafor ma do po...
Krystian Aparta - Shaka, gdy upadły mury? Co na temat języka metafor ma do po...Krystian Aparta - Shaka, gdy upadły mury? Co na temat języka metafor ma do po...
Krystian Aparta - Shaka, gdy upadły mury? Co na temat języka metafor ma do po...
 
Zwrot społeczny w językoznawstwie kognitywnym
Zwrot społeczny w językoznawstwie kognitywnymZwrot społeczny w językoznawstwie kognitywnym
Zwrot społeczny w językoznawstwie kognitywnym
 
Lingwistyka 27 leksykologia kognitywna
Lingwistyka 27 leksykologia kognitywnaLingwistyka 27 leksykologia kognitywna
Lingwistyka 27 leksykologia kognitywna
 
K O M U N I K O L O G I A
K O M U N I K O L O G I AK O M U N I K O L O G I A
K O M U N I K O L O G I A
 
Subiektywizacja w filozofii języka i w językoznawstwie
Subiektywizacja w filozofii języka i w językoznawstwieSubiektywizacja w filozofii języka i w językoznawstwie
Subiektywizacja w filozofii języka i w językoznawstwie
 
Co łączy Newtona z Chomskym a Darwina z Lakoffem?O metodzie idealizacji i pse...
Co łączy Newtona z Chomskym a Darwina z Lakoffem?O metodzie idealizacji i pse...Co łączy Newtona z Chomskym a Darwina z Lakoffem?O metodzie idealizacji i pse...
Co łączy Newtona z Chomskym a Darwina z Lakoffem?O metodzie idealizacji i pse...
 
Commun pl
Commun plCommun pl
Commun pl
 
Rozdział I Emisja Głosu
Rozdział I Emisja GłosuRozdział I Emisja Głosu
Rozdział I Emisja Głosu
 
Akwizycja języka
Akwizycja językaAkwizycja języka
Akwizycja języka
 
Elektroniczny tezaurus czasowników ukraińskich
Elektroniczny tezaurus czasowników ukraińskichElektroniczny tezaurus czasowników ukraińskich
Elektroniczny tezaurus czasowników ukraińskich
 
Egzamin maturalny - nauka o jezyku
Egzamin maturalny - nauka o jezykuEgzamin maturalny - nauka o jezyku
Egzamin maturalny - nauka o jezyku
 
Komunikacja niewerbalna
Komunikacja niewerbalnaKomunikacja niewerbalna
Komunikacja niewerbalna
 
Komunikacja twarzą w twarz
Komunikacja twarzą w twarzKomunikacja twarzą w twarz
Komunikacja twarzą w twarz
 
3 months intensive english group course level a2
3 months intensive english group course level a23 months intensive english group course level a2
3 months intensive english group course level a2
 
opozniony rozwoj mowy
opozniony rozwoj mowyopozniony rozwoj mowy
opozniony rozwoj mowy
 
ORM
ORMORM
ORM
 

Plus de Konrad Juszczyk

Techniki prezentacji akademickiej
Techniki prezentacji akademickiejTechniki prezentacji akademickiej
Techniki prezentacji akademickiejKonrad Juszczyk
 
1 scale2018-babies-pytania
1 scale2018-babies-pytania1 scale2018-babies-pytania
1 scale2018-babies-pytaniaKonrad Juszczyk
 
ETNOLINGWISTYKA, SEMIOTYKA, JĘZYKOZNAWSTWO
ETNOLINGWISTYKA, SEMIOTYKA, JĘZYKOZNAWSTWOETNOLINGWISTYKA, SEMIOTYKA, JĘZYKOZNAWSTWO
ETNOLINGWISTYKA, SEMIOTYKA, JĘZYKOZNAWSTWOKonrad Juszczyk
 
3 eksperymentalne metody badań języka (kopia)
3 eksperymentalne metody badań języka (kopia)3 eksperymentalne metody badań języka (kopia)
3 eksperymentalne metody badań języka (kopia)Konrad Juszczyk
 
Przepis na projekt naukowy dla badaczy języka
Przepis na projekt naukowy dla badaczy językaPrzepis na projekt naukowy dla badaczy języka
Przepis na projekt naukowy dla badaczy językaKonrad Juszczyk
 
Metafory jako sposób konceptualizowania
Metafory jako sposób konceptualizowaniaMetafory jako sposób konceptualizowania
Metafory jako sposób konceptualizowaniaKonrad Juszczyk
 
Ten TED worth watching linguistic lectures
Ten TED worth watching linguistic lecturesTen TED worth watching linguistic lectures
Ten TED worth watching linguistic lecturesKonrad Juszczyk
 
Składnia: związki składników syntagm
Składnia: związki składników syntagmSkładnia: związki składników syntagm
Składnia: związki składników syntagmKonrad Juszczyk
 
2 język i języki świata 2-rożnorodność
2 język i języki świata 2-rożnorodność2 język i języki świata 2-rożnorodność
2 język i języki świata 2-rożnorodnośćKonrad Juszczyk
 
3 pismo w językach świata
3 pismo w językach świata3 pismo w językach świata
3 pismo w językach świataKonrad Juszczyk
 

Plus de Konrad Juszczyk (18)

Techniki prezentacji akademickiej
Techniki prezentacji akademickiejTechniki prezentacji akademickiej
Techniki prezentacji akademickiej
 
1 scale2018-babies-pytania
1 scale2018-babies-pytania1 scale2018-babies-pytania
1 scale2018-babies-pytania
 
ETNOLINGWISTYKA, SEMIOTYKA, JĘZYKOZNAWSTWO
ETNOLINGWISTYKA, SEMIOTYKA, JĘZYKOZNAWSTWOETNOLINGWISTYKA, SEMIOTYKA, JĘZYKOZNAWSTWO
ETNOLINGWISTYKA, SEMIOTYKA, JĘZYKOZNAWSTWO
 
Ncn preludium-2013-kj
Ncn preludium-2013-kjNcn preludium-2013-kj
Ncn preludium-2013-kj
 
3 eksperymentalne metody badań języka (kopia)
3 eksperymentalne metody badań języka (kopia)3 eksperymentalne metody badań języka (kopia)
3 eksperymentalne metody badań języka (kopia)
 
KOGNITYWNE 2012 - 6
KOGNITYWNE 2012 - 6KOGNITYWNE 2012 - 6
KOGNITYWNE 2012 - 6
 
Kogni2012-5-MET3
Kogni2012-5-MET3Kogni2012-5-MET3
Kogni2012-5-MET3
 
KOGNI-4-MET2
KOGNI-4-MET2KOGNI-4-MET2
KOGNI-4-MET2
 
Przepis na projekt naukowy dla badaczy języka
Przepis na projekt naukowy dla badaczy językaPrzepis na projekt naukowy dla badaczy języka
Przepis na projekt naukowy dla badaczy języka
 
Metafory jako sposób konceptualizowania
Metafory jako sposób konceptualizowaniaMetafory jako sposób konceptualizowania
Metafory jako sposób konceptualizowania
 
Metodologia lingwistyki
Metodologia lingwistykiMetodologia lingwistyki
Metodologia lingwistyki
 
Kognitywne 2012 1
Kognitywne 2012 1Kognitywne 2012 1
Kognitywne 2012 1
 
Ten TED worth watching linguistic lectures
Ten TED worth watching linguistic lecturesTen TED worth watching linguistic lectures
Ten TED worth watching linguistic lectures
 
Składnia: związki składników syntagm
Składnia: związki składników syntagmSkładnia: związki składników syntagm
Składnia: związki składników syntagm
 
2 język i języki świata 2-rożnorodność
2 język i języki świata 2-rożnorodność2 język i języki świata 2-rożnorodność
2 język i języki świata 2-rożnorodność
 
3 pismo w językach świata
3 pismo w językach świata3 pismo w językach świata
3 pismo w językach świata
 
17 skladnia r27-28-31
17 skladnia r27-28-3117 skladnia r27-28-31
17 skladnia r27-28-31
 
18 skladnia ggt
18 skladnia   ggt18 skladnia   ggt
18 skladnia ggt
 

Kogni2012 11-pragmatyka

  • 1. PRAGMATYKA DRKONRAD JUSZCZYK ZAKŁAD PSYCHOLINGWISTYKI INSTYTUT JĘZYKOZNAWSTWA WYDZIAŁ NEOFILOLOGII UAM JĘZYKOZNAWSTWO KOGNITYWNE 2012/2013: 11 czwartek, 17 stycznia 13 1
  • 2. Co obejmuje pragmatyka? WYPOWIEDŹ:  te  własności  wypowiedzi,  których  nie  opisuje  składnia  i  semantyka  oraz   morfologia  i  fonologia  są  obejmowane  przez  opis  w  ramach  teorii  pragmatycznych WYKONANIE:  sposób  sformułowania  wraz  z  własnościami  wyrażanymi  niewerbalnie,   czyli  za  pomocą  całego  ciała  (ton,  mimika,  postawa,  gesty)  komunikacja  multimodalna WNIOSKOWANIA  i  WIERZENIA  użytkowników  języka,  czyli  nadawcy  i  odbiorcy  danej   wypowiedzi  w  formie  presupozycji  (Strawson)  i  implikatur  konwersacyjnych  (Grice) FUNCKJE  wypowiedzi  jako  działania  za  pomocą  języka,  czyli  aktu  mowy  (Austin  i  Searle):   reprezentatywne,  dyrektywne,  komisywne,  ekspresywne,  deklaratywne  oraz  akty  dialogowe WYMAGANIA  narzucane  użytkownikom  języka,  czyli  maksymy  konwersacyjne  (Grice): jakości,  ilości,  istotności  i  sposobu  oraz  zasada  współpracy  (dalej:  Leech  i  Sperber  &  Wilson) WARUNKI:  kontekst  wypowiedzi,  konsekwencje  działania  za  pomocą  słów,  fortunność komunikacja  jako  kooperacja,  czyli  wspólna  koordynacja  działań  w  pewnym  celu  (Clark) DYNAMIKA  DIALOGU:  przebieg  rozmowy,  zmienianie  kolejek,  synchronizacja  i  spójność... czwartek, 17 stycznia 13 2
  • 4. Pragmatyka w ramach semiotyki • Charles  Morris  zaproponował  podział  semiotyki: • SKŁADNIA:  relacje  pomiędzy  znakami,  czyli   reguły  łączenia  znaków,  potocznie  gramatyka • SEMANTYKA:  relacje  pomiędzy  znakiem  a   rzeczywistością,  odniesieniem,  znaczeniem • PRAGMATYKA:  relacje  pomiędzy  znakiem,   a  użytkownikiem,  reguły  używania  znaków • Jednostką  badaną  w  pragmatyce  jest  wypowiedź   traktowana  jako  znak,  czyli  posiadająca  znaczenie. • Pragmatyka  wywodzi  się  z  filozofii  języka,  a  wedle   brytyjskich  badaczy  jest  częścią  socjolingwistyki. czwartek, 17 stycznia 13 4
  • 5. Określenia pragmatyki według Levinsona (2010) • Pragmatyka  obejmuje  badania   • tych  aspektów  znaczenia,  które  nie  są   opisywane  przez  teorię  semantyczną.  (13) • zdolności  użytkowników  języka  do  łączenia  zdań  z   kontekstami,  w  których  zdania  te  byłyby  stosowne.  (27) • Pragmatyka  to  badania  tych  relacji   między  językiem  a  kontekstem,  które   • gramatykalizują  się  lub  są  kodowane   w  strukturze  języka  [naturalnego].  (10). • są  podstawowe  dla  wyjaśnienia  rozumienia  języka  (23) czwartek, 17 stycznia 13 5
  • 6. Co obejmuje pragmatyka? WYPOWIEDŹ:  te  własności  wypowiedzi,  których  nie  opisuje  składnia  i  semantyka  oraz   morfologia  i  fonologia  są  obejmowane  przez  opis  w  ramach  teorii  pragmatycznych WYKONANIE:  sposób  sformułowania  wraz  z  własnościami  wyrażanymi  niewerbalnie,   czyli  za  pomocą  całego  ciała  (ton,  mimika,  postawa,  gesty)  komunikacja  multimodalna WNIOSKOWANIA  i  WIERZENIA  użytkowników  języka,  czyli  nadawcy  i  odbiorcy  danej   wypowiedzi  w  formie  presupozycji  (Strawson)  i  implikatur  konwersacyjnych  (Grice) FUNCKJE  wypowiedzi  jako  działania  za  pomocą  języka,  czyli  aktu  mowy  (Austin  i  Searle):   reprezentatywne,  dyrektywne,  komisywne,  ekspresywne,  deklaratywne  oraz  akty  dialogowe WYMAGANIA  narzucane  użytkownikom  języka,  czyli  maksymy  konwersacyjne  (Grice): jakości,  ilości,  istotności  i  sposobu  oraz  zasada  współpracy  (dalej:  Leech  i  Sperber  &  Wilson) WARUNKI:  kontekst  wypowiedzi,  konsekwencje  działania  za  pomocą  słów,  fortunność komunikacja  jako  kooperacja,  czyli  wspólna  koordynacja  działań  w  pewnym  celu  (Clark) DYNAMIKA  DIALOGU:  przebieg  rozmowy,  zmienianie  kolejek,  synchronizacja  i  spójność... czwartek, 17 stycznia 13 6
  • 7. Czym jest akt mowy? • W  ramach  teorii  Ausna  akty  mowy  są   najmniejszymi  jednostkami  komunikacji. • Akty  mowy,  czyli  działanie  za  pomocą  języka   realizują  określone  cele,  wyrażaja  intencje,   pozwalają  na  czynienie  zmian  w  świecie. • How   to   Do   Things   with   Words   wydane   w   1962   pozostaje   wciąż   jedną   z   najważniejszych   książek   współczesnej   humanistyki,   filozofii,   językoznawstwa   i   zajmuje  30  miejsce  na  liście  najczęściej  cytowanych   publikacji  wg  Microso_  Academic  Search  (2013) czwartek, 17 stycznia 13 7
  • 9. Typy aktów mowy • reprezentatywne:   zobowiązują   mówiącego   do   prawdziwości   wypowiedzi  (twierdzenie,  wnioskowanie,  wykład;)   • dyrektywne:  próby  spowodowania  przez  mówiącego,   że  adresat  wykona  jakąś  czynność  (prośba,  rozkaz) • komisywne:  zobowiązują  mówiącego  do  określonych   działań  w  przyszłości  (obietnica,  groźba,  propozycja) • ekspresywne:  wyrażają  pewien  stan  psychiczny   (podziękowanie,  przeprosiny,  powitanie,  gratulacje) • deklaratywne:   wywołują   natychmiastową   zmianę   w   aktualnym,   instytucjonalnym   stanie   rzeczy   i   opierających   się   na   złożonych   intytucjach   pozajęzykowych   (ekskomunika,   chrzest,   wypowiedzenie  wojny,  zwolnienie  z  pracy)  [PERFORMATYWY] • POŚREDNIE:  jeśli  intencja  nie   jest  wyrażona   wprost  interpretacja   wypowiedzi  może  być  zależna  od  kontekstu  i  kultury,  konwencji. czwartek, 17 stycznia 13 9
  • 10. Co obejmuje pragmatyka? WYPOWIEDŹ:  te  własności  wypowiedzi,  których  nie  opisuje  składnia  i  semantyka  oraz   morfologia  i  fonologia  są  obejmowane  przez  opis  w  ramach  teorii  pragmatycznych WYKONANIE:  sposób  sformułowania  wraz  z  własnościami  wyrażanymi  niewerbalnie,   czyli  za  pomocą  całego  ciała  (ton,  mimika,  postawa,  gesty)  komunikacja  multimodalna WNIOSKOWANIA  i  WIERZENIA  użytkowników  języka,  czyli  nadawcy  i  odbiorcy  danej   wypowiedzi  w  formie  presupozycji  (Strawson)  i  implikatur  konwersacyjnych  (Grice) FUNCKJE  wypowiedzi  jako  działania  za  pomocą  języka,  czyli  aktu  mowy  (Austin  i  Searle):   reprezentatywne,  dyrektywne,  komisywne,  ekspresywne,  deklaratywne  oraz  akty  dialogowe WYMAGANIA  narzucane  użytkownikom  języka,  czyli  maksymy  konwersacyjne  (Grice): jakości,  ilości,  istotności  i  sposobu  oraz  zasada  współpracy  (dalej:  Leech  i  Sperber  &  Wilson) WARUNKI:  kontekst  wypowiedzi,  konsekwencje  działania  za  pomocą  słów,  fortunność komunikacja  jako  kooperacja,  czyli  wspólna  koordynacja  działań  w  pewnym  celu  (Clark) DYNAMIKA  DIALOGU:  przebieg  rozmowy,  zmienianie  kolejek,  synchronizacja  i  spójność... czwartek, 17 stycznia 13 10
  • 11. Maksymy Grice’a • Skuteczne   i  oparte   na   współpracy  użycie  języka   zależy   od   utrzymania  zasad: • Ogólna   zasada   współpracy:   Twoja   wypowiedź   powinna   wnosić   taki  wkład,   jakiego  oczekuje   się  na  danym  etapie   z   punktu   widzenia   celu   wymiany   zdań,   w   której   uczestniczysz. • MAKSYMA   JAKOŚCI:   Staraj   się,   aby   wkład   twój   obejmował  wypowiedzi  prawdziwe,  w  szczególności  zaś: • nie   wygłaszaj   twierdzeń,   o   których   fałszywości   jesteś   przekonany • nie   wygłaszaj   twierdzeń,   dla   których   nie   masz   dostatecznego  uzasadnienia. czwartek, 17 stycznia 13 11
  • 12. Maksymy Grice’a c.d. • Skuteczne   i   oparte   na   współpracy   użycie   języka   zależy   od   utrzymania  zasad: • MAKSYMA   ILOŚCI:   uczyń   swój   wkład   w   rozmowę   tak   informacyjnym,   jak   wymaga   tego   cel   wymiany   zdań,   w   której  uczestniczysz • unikaj  przekazywania  większej  ilości  informacji  niż  jest  to   wymagane. • MAKSYMA  ISTOTNOŚCI:   • Niech  wkład  w  konwersację  będzie  relewantny. • MAKSYMA  SPOSOBU:  Bądź  zrozumiały,  w  szczególności  zaś: • unikaj   niejasności   i   wieloznaczności;   mów   zwięźle   i   w   sposób  uporządkowany czwartek, 17 stycznia 13 12
  • 13. Wyjaśnienie Levinsona (2010:155) • Nadawca  wypowiada  zdanie  p • Istnieje   wyrażenie   q,   które   jest   bardziej   informacyjne   od   p   (i   takie,   że   q   pociąga   logicznie   p)   i   które   mogłoby   stanowić   oczekiwany   wkład   w   obecną   wymianę   zdań   (zgodnie   z   maksymą  istotności) • q   i   p   cechują   się   podobną   zwięzłością.   A   zatem   Nadawca   nie   wygłosiłby   p   raczej   niż   q   po   to,   żeby   być   bardziej   zwięzłym   (pozostając  w  zgodzie  w  maksymą  sposobu!) • skoro   Nadawca   wie,   że   q;   i   wie,   że   wygłoszenie   p   narusza   maksymę   ilości;   to   znaczy,  że   Nadawcy   oczekuje   od   Odbiorcy   by  wyprowadził  odpowiedni  wniosek,  zwany  implikaturą,  czyli   q  (N  wie,  że  q  nie  zachodzi  lub  N  nie  wie,  że  q  zachodzi) czwartek, 17 stycznia 13 13
  • 14. Co obejmuje pragmatyka? WYPOWIEDŹ:  te  własności  wypowiedzi,  których  nie  opisuje  składnia  i  semantyka  oraz   morfologia  i  fonologia  są  obejmowane  przez  opis  w  ramach  teorii  pragmatycznych WYKONANIE:  sposób  sformułowania  wraz  z  własnościami  wyrażanymi  niewerbalnie,   czyli  za  pomocą  całego  ciała  (ton,  mimika,  postawa,  gesty)  komunikacja  multimodalna WNIOSKOWANIA  i  WIERZENIA  użytkowników  języka,  czyli  nadawcy  i  odbiorcy  danej   wypowiedzi  w  formie  presupozycji  (Strawson)  i  implikatur  konwersacyjnych  (Grice) FUNCKJE  wypowiedzi  jako  działania  za  pomocą  języka,  czyli  aktu  mowy  (Austin  i  Searle):   reprezentatywne,  dyrektywne,  komisywne,  ekspresywne,  deklaratywne  oraz  akty  dialogowe WYMAGANIA  narzucane  użytkownikom  języka,  czyli  maksymy  konwersacyjne  (Grice): jakości,  ilości,  istotności  i  sposobu  oraz  zasada  współpracy  (dalej:  Leech  i  Sperber  &  Wilson) WARUNKI:  kontekst  wypowiedzi,  konsekwencje  działania  za  pomocą  słów,  fortunność komunikacja  jako  kooperacja,  czyli  wspólna  koordynacja  działań  w  pewnym  celu  (Clark) DYNAMIKA  DIALOGU:  przebieg  rozmowy,  zmienianie  kolejek,  synchronizacja  i  spójność... czwartek, 17 stycznia 13 14
  • 15. Komunikacja jest intencjonalna • Grice  odróżnia  znaczenia  naturalne  zdań  od   znaczeń  nienaturalnych,  zwanych  znaczeniem-­‐nn • N,  wygłaszając  W,  znaczy-­‐nn   z  wtedy  i  tylko  wtedy,  gdy: (1)Zamiarem  N  jest,  aby  W  miało   pewien  skutek  z  w  odbiorcy  O. (2)Zamiarem  N  jest,  aby  powyższe  (1)  zostało   osiągnięte  przez  rozpoznanie  zamiaru  (1)   przez  odbiorcę  O. czwartek, 17 stycznia 13 15
  • 16. Podzielanie wiedzy • Komunikacja   jest   zatem   złożonym   rodzajem   intencji,   który   realizuje   się   lub   spełnia   w   wyniku   bycia   rozpoznanym.   W   procesie   komunikacji   intencja   komunikacyjna   nadawcy   staje   się   podzielaną   wiedzą   nadawcy   (N)   i   odbiorcy   (O),     tzn.  N  wie,  że  O  wie,  że  N  wie,  że  O  wie...,  że  N  ma   tę  właśnie  intencję.  (Levinson  2010) • po  czym  odbiorca  poznaje  intencję  nadawcy? • po   czym   nadawca   poznaje,   że   odbiorca   rozpoznał  jego/jej  intencję,  a  nie  co  innego?   czwartek, 17 stycznia 13 16
  • 17. Czym jest presupozycja? • W   1950   Strawson   wprowadził   termin   presupozycja   dla   określenia   związku   pomiędzy   pewnymi   zdaniami,  czyli  zdanie  Z1  presuponuje  zdanie  Z2: • Obecny  król  Francji  jest  łysy.  -­‐>  Francja  ma  króla. • Zdania   presuponowane   są   uważane   przez   mówiącego   i   odbiorcę   za   oczywiste,   a   zdania   implikowane  odbiorca   może  sobie   wydedukować   z   kontekstu  lub  z  sytuacji  danej  wypowiedzi.  (EJO) • Bertrand  przestał  bić  żonę.  -­‐>  Bertrand  bił  żonę. (Sellars  1954  za  Levinson  2010) czwartek, 17 stycznia 13 17
  • 18. Czym jest implikatura? • W  1975  roku  Grice  wprowadza  termin  implikatura   jako  rozszerzenie  znaczenia  logicznej  implikacji. • Od  tego,  co  mówiący  komunikuje  wprost   odróżnił  to,  co  dodatkowo  ma  na  celu,   czyli  implikuje  odbiorcy  jako  wniosek • Ależ  tu  gorąco  -­‐>  otwórz  proszę  okno! • Odbiorca   może   wywnioskować   bardzo   wiele   różnych   informacji,   celów   czy   intencji,   których   nadawca  nie  wyraża  wprost  w  swej  wypowiedzi! czwartek, 17 stycznia 13 18
  • 19. Implikatura konwersacyjna (IK) • IK  dostarcza  nam  funkcjonalnego  wyjaśnienia  faktów   dotyczących  posługiwania  się  językiem. (A)  Czy  mógłbyś  zobaczyć,  która  jest  godzina? (B)  Cóż,  mlecarz  już  przyszedł. • W  jakiej  sytuacji  powyższe  zdania  tworzą  tekst? • Jak  (A)  może  zrozumieć  odpowiedź  (B)? • Co  musi  pomyśleć  (A)  o  tym,  co  mówi  (B)? • Jakie  wnioski  (A)  wyciąga  z  wypowiedzi  (B)? • Co  (B)  przekazuje  (A)  w  sposób  niejawny? czwartek, 17 stycznia 13 19
  • 20. Rozróżnianie  implikatur  wg  Levinsona typ  implikatury wyjaśnienie przykład uogólniona   nie  wymaga   Wszedłem  do  jakiegoś  domu. implikatura   określonego   (Dom  nie  był  moim  domem.) konwersacyjna kontekstu uszczegółowiona   wymaga   Co  na  Boga  stało  się  z  befsztykiem? implikatura   określonego   Pies  wygląda  na  bardzo  szczęśliwego. konwersacyjna kontekstu (Być  może  pies  zjadł  befsztyk.) wnioskowania   implikatury   przypisane  przez   konwencję   ale  (but):  koniunkcja  i  opozycja konwencjonalne   określonym   nawet  (even),  przecież  (yet)... (niekonwersacyjne) wyrażeniom   językowym czwartek, 17 stycznia 13 20
  • 21. Co obejmuje pragmatyka? WYPOWIEDŹ:  te  własności  wypowiedzi,  których  nie  opisuje  składnia  i  semantyka  oraz   morfologia  i  fonologia  są  obejmowane  przez  opis  w  ramach  teorii  pragmatycznych WYKONANIE:  sposób  sformułowania  wraz  z  własnościami  wyrażanymi  niewerbalnie,   czyli  za  pomocą  całego  ciała  (ton,  mimika,  postawa,  gesty)  komunikacja  multimodalna WNIOSKOWANIA  i  WIERZENIA  użytkowników  języka,  czyli  nadawcy  i  odbiorcy  danej   wypowiedzi  w  formie  presupozycji  (Strawson)  i  implikatur  konwersacyjnych  (Grice) FUNCKJE  wypowiedzi  jako  działania  za  pomocą  języka,  czyli  aktu  mowy  (Austin  i  Searle):   reprezentatywne,  dyrektywne,  komisywne,  ekspresywne,  deklaratywne  oraz  akty  dialogowe WYMAGANIA  narzucane  użytkownikom  języka,  czyli  maksymy  konwersacyjne  (Grice): jakości,  ilości,  istotności  i  sposobu  oraz  zasada  współpracy  (dalej:  Leech  i  Sperber  &  Wilson) WARUNKI:  kontekst  wypowiedzi,  konsekwencje  działania  za  pomocą  słów,  fortunność komunikacja  jako  kooperacja,  czyli  wspólna  koordynacja  działań  w  pewnym  celu  (Clark) DYNAMIKA  DIALOGU:  przebieg  rozmowy,  zmienianie  kolejek,  synchronizacja  i  spójność... czwartek, 17 stycznia 13 21
  • 22. Komunikacja multimodalna • Dynamika  dialogu:  jak  przebiega  rozmowa? • Zmiany  kolejek,  czyli  turn-­‐taking • Komunikacja  mulmodalna: • ruchy  głowy,  ruchy  oczu,  postawa,  ręce  (gesty),   ton  głosu  oraz  mikroekspresje  i  mikroswędzenia   • Badania  behawioralne  komunikacji  wykazują,  że  ludzie   mimowolnie   synchronizują   i   dopasowują   swoje   zachowania  niewerbalne  i  werbalne  w  komunikacji. Polecam  przejrzeć  artykuł  Pickeringa  i  Garroda  2004:   Toward   a   mechanisQc   psychology   of   dialogue   (BABS),   w  którym  proponują  InteracQve  Alignment  Model. czwartek, 17 stycznia 13 22
  • 23. Toward a mechanistic psychology of dialogue czwartek, 17 stycznia 13 23
  • 24. Przyszłość pragmatyki • Levinson  zwraca  uwagę  na  dwie  tradycje  badań: • teoretyczną:  związaną  z  filozofią  języka  i  logiką • empiryczną:  związaną  z  socjolingwistyką  oraz   etnometodologią,  etnografią  mówienia  itd • Dodatkowo  opisuje  analizę  dyskursu  (tekstu)  oraz  analizę   konwersacyjną,   która   jest   prowadzona   na   pograniczu   pragmalingwistyki  i  psychologii  czy  opisu  psychoterapii. • Dziś   opis   badań   komunikacji   za   pomocą   języka   można   s p o t k a ć   n i e   t y l k o   w   p u b l i k a c j a c h   t y p o w o   językoznawczych,   lecz   także   w   czasopismach   nauk   społecznych  i  szeroko  pojętej  kognitywistyki. czwartek, 17 stycznia 13 24
  • 25. Bibliografia • Levinson,  S.  2010.  Pragmatyka.  [polski  przekład   klasycznego  podręcznika  wznawianego  od  1983] • Mały  słownik  terminów  z  zakresu  socjolingwistyki   i  pragmatyki  językowej.  Kraków  TMJK • Encyklopedia  językoznawstwa  ogólnego. • Polecam  przejrzeć  pragmatykę  dialogów   filmowych  na  kanale  youtube.com czwartek, 17 stycznia 13 25