«Տնտեսական միամսյակ», սեմինար 3, Վարում է Էլինա Բալոյանը

2.  Առավել արդյունավետ տնօրինել Ձեր ֆինանսական միջոցները,
 Առավել արդյունավետ խնայել ապագայի համար,
 Դառնալ «պատասխանատու գնորդներ»,
 Օգտվել ֆինանսական ծառայությունների հնարավորություններից և
առավելություններից,
 Առավել հազվադեպ դառնալ խարդախությունների զոհ,
 Անհրաժեշտության դեպքում պաշպանել Ձեր իրավուքները և այլն:
Ֆինանսական բարեկեցություն

3.  2007 թվականից սկսած ՀՀ կենտրոնական բանկը ակտիվ
նախաձեռնություններ է իրականացնում ֆինանսական
կրթման ոլորտում:
 2012 թվականին ՀՀ կենտրոնական բանկի նախաձեռնությամբ
սկսվել է Ֆինանսական կրթման ազգային ռազմավարության
մշակումը 16 պետական կառույցների և մասնավոր
կազմակերպությունների հետ համատեղ:
 Ֆինանսական կրթման ազգային ռազմավարությունը ներառում
է տարբեր թիրախային խմբեր, ինչպիսիք են` դպրոցականները,
երիտասարդները, գյուղացիները և կանայք:

4. 1. Անձնական բյուջեի արդյունավետ կառավարում
2. Վճարային քարտեր
3. Ավանդներ
4. Վարկեր
5. Ապահովագրություն
6. Պաշտպանիր իրավունքներդ
7. Տեղեկատվության հավաքագրում, համեմատում, որոշումների
կայացում

5. 1. Հարցվածների 89%-ը պլանավորում են իրենց ծախսերը, մինչդեռ միայն 37%-ն
են իրենց ծախսերը կատարում համաձայն իրենց պլանավորածի:
2. Հարցվածների 84%-ն իրենց բյուջեն պլանավորում են < 6 ամիս ժամկետով:
3. Հետազոտության պահին հարցվածների 59%-ը պարտքեր ուներ, որից 86%-ը ոչ
ֆորմալ աղբյուրներից:
4. Հարցվածների 36%-ը հին պարտքերը փակելու համար վերցնում են նոր
պարտքեր:
5. Ֆինանսական ծառայություններից օգտվելիս հարցվածների 8%-ն են դիմում
տեղեկատվության ստացման ֆորմալ աղբյուրներին և 0.1%-ն են ինտերնետը
օգտագործում որպես տեղեկատվության աղբյուր:
6. Հարցվածների 66%-ը կատարում է խնայողություններ ապագայի
չնախատեսված ծախսերի համար, սակայն ընդամենը 6%-ը ավանդ ունի:

8.  Պլանավորելու սովորություն ձևավորելու համար,
 Անձնական ռեսուրսները վերահսկելու նպատակով,
 Բյուջետային նպատակներին հասնելու միջոցով ինքներս մեզ
ոգևորելու համար,
 Ինքներս մեր վարքագիծը գնահատելու համար,
 Խնայողությունները և պարտքերը ճիշտ կառավարելու
նպատակով,
 Պատասխանատու որոշումների կայացման համար և այլն:

9.  Պարբերաբար կատարել գրառումներ և բյուջեի ընթացիկ
հաշվառում,
 Պարբերաբար համեմատել պլանավորած և փաստացի բյուջեի
ցուցանիշները,
 Սահմանել առաջնահերթ ծախսերը և գումարը ծախսել ըստ
առաջնահերթության,
 Ամեն ամիս վերահսկել բանկային հաշիվների և վճարային
քարտերի քաղվածքները:

11. Վճարային քարտերը հնարավորություն են տալիս`
1. Ապահով պահել դրամական միջոցները,
2. Կատարել վճարումներ առևտրի և սպասարկման կետերում,
3. Ստանալ կանխիկ միջոցներ բանկային հաշվից,
4. Իրականացնել ինտերնետային գնումներ
5. Վերահսկել ծախսերը և եկամուտները:
Վճարային քարտերը լինում են երկու տեսակ` դեբետային և
կրեդիտային:

14. Ստեղնաշար
Էկրանի
ստեղներ
Քարտի
ընթերցման
սարք
Գումարի
տրամադրում
Տեսախցիկ
Կտրոնի
տրամադրում

15. 1. Ստոգեք արդյոք տվյալ բանկոմատը սպասարկում է Ձեր
քարտը
2. Նշված վայրում և ճիշտ ուղղությամբ տեղադրեք Ձեր քարտը
3. Հետևեք բանկոմատի հրահանգներին
4. Վերցրեք Ձեր կանխիկ գումարը, կանխիկացման
անդորագիրը և Ձեր քարտը
5. Հիշեք անկախ Ձեր քարտում առկա գումարի արժույթի այն
Հայաստանում կանխիկացվում է միայն ՀՀ դրամով:

16.  Պահեք Ձեր քարտը հուսալի և ապահով տեղում,
 Մի վստահեք Ձեր քարտը և ծածկագիրը (PIN) այլ անձանց, նույնիսկ բանկի
աշխատակիցը, ոստիկանը, իրավունք չունեն հարցնել ձեր PIN-ը,
 Ուշադիր եղեք բանկոմատից գումար կանխիկացնելիս,
 Ուշադիր եղեք արտասահմանում տարբեր խանութներիցգնումներ
կատարելիս,
 Մի պահեք Ձեր քարտը և ծածկագիրը նույն տեղում (օր.` դրամապանակ),
 Վճարումներ կատարելիս համոզվեք, որ գործարքի գումարը մնում է
անփոփոխ,
 Անկանխիկ վճարումներ կատարելիս քարտը միշտ պահեք տեսադաշտում:

17. Վճարային կայքերը պետք է սկսվեն հետևյալ սկզբնատառերով
https:// կամ վճարային կայքէջի վրա առկա լինեն հետևյալ բառերը՝
 Secure Sockets Layer/SSL/
 Verified By Visa /VBV/
 MasterCard SecureCode
 3D Secure

19. Ավանդները հնարավորություն են տալիս`
1. Ստանալ հավելյալ եկամուտ Ձեր խնայողությունների դիմաց,
2. Միջոցները տեղաբաշխել ապահով և երաշխավորվող
գործիքներում:
Ավանդները լինում են երկու տեսակ` ցպահանջ և ժամկետային:

20.  Ավանդների երաշխավորման համակարգը հանդիսանում է
երկրի ֆինանսական համակարգի կայունությունն ու
զարգացումն ապահովող կարևորագույն բաղադրիչներից:
 Ավանդների հատուցումը երաշխավորող հիմնադրամը
հիմնադրվել է ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից 2005թ.:
 Երաշխավորման առավելագույն գումարը ՀՀ դրամով 4 մլն
դրամ, արտարժույթով` 2 մլն դրամ յուրաքանչյուր ավանդի
համար:
 www.adgf.am

21.  Ի՞նչ ժամկետներով են ընդունվում ավանդները: (ցպահանջ, թ՞ե
ժամկետային)
 Ինչպիսի՞ն է տոկոսադրույքի հաշվարկման կարգը:
(հաստատուն, թ՞ե փոփոխուն)
 Ի՞նչ արժույթով է ընդունվում ավանդը:
 Արդյո՞ք կա ավանդի մայր գումարի փոփոխման
հնարավորություն:

23.  Սպառողական վարկեր
 Հիփոթեքային վարկեր
 Գյուղատնտեսական վարկեր
 Բիզնես վարկեր
 Ավտովարկեր
 Ուսումնական վարկեր
 Լոմբարդային վարկեր
 Ապառիկ
 Վարկային գիծ / Օվերդրաֆտ

24. Վարկ Ա Վարկ Բ
Տարեկան անվանական
տոկոսադրույք
9 % 15 %
Գումարի մեծություն 100.000 դրամ 100.000 դրամ
Ժամկետ 1 տարի 1 տարի
Վարկի սպասարկման վճար 100 դրամ/ամիս 0 դրամ/ամիս
Վարկի տրամադրման միանվագ
գումար
3000 դրամ 0 դրամ
Օրինակ`

25. Տարեկան անվանական տոկոսադրույքը ֆինանսական
կազմակերպության կողմից սահմանված այն տոկոսադրույքն է, որի
հիման վրա հաշվարկվում է վարկի տոկոսավճարների մեծությունը:
Տարեկան փաստացի տոկոսադրույքը այն տոկոսադրույքն է, որը
ցույց է տալիս վարկի իրական արժեքը` հաշվի առնելով
տոկոսավճարների վճարման հաճախականությունը և վարկի հետ
կապված բոլոր ծախսերը:

26. 1. Կազմել բյուջե և ճիշտ գնահատել Ձեր կարիքները:
2. Սահմանել այն առավելագույն գումարը, որ կարող եք ամսական
կտրվածքով տրամադրել վարկի մարմանը (ամսեկան եկամուտի 30-
50%-ը):
3. Ճիշտ գնահատել Ձեր միջոցները՝ պարտքը սպասարկելու
տեսանկյունից`
• ամսական մարումներ/ամսական եկամուտներ
• սպասվելիք եկամուտներ
4. Ուսումնասիրել շուկայում առկա ֆինանսական ծառայությունների
պայմանները և համապատասխանությունը Ձեր կարիքներին:
5. Կազմել և հետևել վարկի մարման ժամանակացույցին:

27.  ԱՔՌԱ Քրեդիտ Ռեփորթինգ ՓԲԸ-ն, որը Հայաստանում առաջին
մասնավոր վարկային բյուրոն է, հիմնադրվել է 2004թ.:
 Տեղեկություն ֆինանսական պարտավորությունների
կատարման կարգապահության և ներկա վարկային
պարտավորությունների մասին,
 www.acra.am
Լավ վարկային պատմությամբ Դուք կմեծացնեք վարկ ստանալու
կամ ավելի լավ պայմաններով այն ստանալու
հավանականությունը, հակառակը կարող է խոչընդոտ դառնալ
հետագայում ֆինանսական ծառայություններից օգտվելիս:

28.  Երբեք մի՛ համաձայնվեք ուրիշ անձի համար Ձեր անունով
վարկ վերցնել:
 Լա՛վ մտածեք որևէ մեկի համար երաշխավոր դառնալուց առաջ:
Պայմանագիրը ստորագրելուց առաջ`
 Մինչև պայմանագիր ստորագրելը, ուշադի՛ր կարդացեք
պայմանագրում նշված բոլոր կետերը
 Որքա՞ն են կազմում առաջարկվող տարեկան անվանական և
փաստացի տոկոսադրույքները:

29. Պայմանագիրը ստորագրելուց հետո`
 Վերցրեք կնքված և ստորագրված պայմանագրի Ձեր օրինակը:
 Իրականացրեք վարկի գումարի և տոկոսների մարումները
առանց ուշացումների:

31. Բոլոր ապահովադիրները
վճարում են ապահովագրական
ընկերությանը
ապահովագրավճարներ:
Պատահար տեղի ունենալու
դեպքում ապահովադիրը
հայտնում է այդ մասին
ընկերությանը:
Ընկերությունը գնահատում է
վնասի մեծությունը:
Ընկերությունը ապահովագրված
անձին (շահառուին) վճարում է
հատուցում վնասի մեծության
չափով` ապահովագրական
գումարի սահմաններում:

32.  Գույքի,
 Պատասխանատվության,
 Առողջության,
 այլ:

33.  Ապահովագրության ո՞ր տեսակն է համապատասխանում Ձեր
կարիքներին:
 Որքա՞ն կկազմի ապահովագրավճարը:
 Որքա՞ն է ապահովագրական գումարի չափը:
 Ինչպիսի՞ բացառություններ կան, որոնց դեպքում վնասի
հատուցում չի կատարվի:
 Ի՞նչ կլինի, եթե չեք վճարել պայմանագրով նախատեսված
հերթական վճարը:
 Ինչպիսի՞ն է վնասի գնահատման կարգը:

35. 1. Դիմել ֆինանսական կառույցին,
2. Դիմել Ֆինանսական համակարգի հաշտարարի գրասենյակ,
 անվճար ծառայություն
 պահանջի արագ քննություն
 Արդյունավետություն
 www.fsm.am
3. Դիմել դատարան:

38. Էլ. հասցե` consumerinfo@cba.am
Կայք` www.abcfinance.am
Հեռ.՝ 010 592 697
Facebook: Abcfinance.am