2. Objekti i Anatomisë
Anatomia Normale
studion strukturën
e organizmit, në
kofigurimin e saj
normal.

3. Etimologjia e emërtimit
A n a t o m i a – është
latinizim i emërtimit
grek ana-thomos =
nëpërmjet prerjes, pasi
metodika bazë, për
vjeljen e informacionit
anatomik, është
diseksioni.

4. Shkencat bazë anatomike
Struktura e organizmit të
njeriut studiohet në
katër nivele:
1. Macroanatomia.
2. Histologia.
3. Biologia molecularis.
4. Embryologia.

5. Përshkrimi në makroanatomi
Përshkrimi
anatomik i
strukturës bëhet
në dy mënyra:
• Anatomia
systemica.
• Anatomia
topographica.
Përshkrimi Përshkrimi
sistemik topografik

6. Mënyra e studimit në anatominë
sistemike
Struktura
anatomike
studiohet në dy
gjendje:
• Status staticus.
• Status dynamicus.

7. Metodika e studimit në anatominë
sistemike statike
• Dissectio
cadaverica.
• Imazhëria.
• Endoscopia.
• Anatomia
comparativa.

8. Metodika e studimit në anatominë
sistemike dinamike
• Anatomia
functionalis.
• Ultrasonographia.
• Roentgenoscopia.
• Anatomia
moshatare.

9. Metodika e studimit në anatominë
topografike
Anatomia
topographica e
studion organizmin
të ndarë në regjione.
Metodika e studimit:
• Dissectio stratificata.
• Dissectio axialis.

10. Anatomia e aplikuar
Anatomia clinica.
Anatomia e
variacioneve të
normës.
Anatomia
artistike.
Anatomia
sportive.

11. Studimi modern i strukturës në
praktikën klinike
Studimi morfologjik në
imazhëri bëhet me
prerje aksiale:
• CT vetëm prerje
transversale.
• MR prerje
transversale, sagitale,
dhe frontale.
• PET scaner prerje sipas
tre planeve
hapësinore.

12. Studimi sistemik i strukturës
Organizmi i njeriut
ndërtohet sipas një
rendi plotësisht, të
përcaktuar
strukturor:
Qeliza
Indi
Organi
Sistemi
Organizmi

13. Qeliza
Cellula është uniteti
më i vogël morfo-
funksional, i aftë të
kryejë aktivitet të
pavarur jetësor. Ajo
karakterizohet nga:
Rritja dhe
diferencimi.
Metabolizmi.
Irritabiliteti.
Riprodhimi.

14. Indet
Indet janë grumbullime
qelizore me ngjashmëri
morfologjike dhe
funksione të njëjta. Në
organizmin e njeriut
diferencohen:
 Indi epitelial.
 Indi lidhor.
 Indi muskulor.
 Indi nervor.

15. Indi veshës
Indi epitelial vesh organizmin
nga jashtë (lëkura), si dhe
hapësirat e organeve (mukoza).
1 2/a Ai ndahet në:
1. Epitel shumështresor i
keratinizuar (lëkura).
2/b
2/c 2. Epiteli i pakeratinizuar
(mukozat):
a. Shumështresor.
b. Njështresor me cilie.
2/d 2/e
c. Njështresor pa cilie.
d. Epitel i sheshtë.
3
e. Pseudoshtresor.
3. Epitel gjendëror.

16. Indi lidhor
Indi konjuktiv është ind i
kudondodhur, me funksione
1 2 lidhëse, mbështetëse dhe
trofike.
1. Indi lidhor i shkrifët.
3 4 2. Indi lidhor elastik.
3. Indi lidhor fibroz.
4. Indi kërcor.
5 6
5. Indi kockor.
6. Indi dhjamor.
7
7. Gjaku.

17. Indi muskulor
Indi muskulor është i
vetmi ind dinamik në
1 organizëm, i aftë të
ndryshojë përmasat e
tij. Në organizëm
diferencohen:
2 1. Indi muskulor i strijuar.
2. Indi muskulor i lëmuar.
3. Indi muskulor kardiak.
3

18. Indi nervor
Indi nervor është
indi, i cili merr
përsipër unifikimin
e organizmit; dhe
harmonizimin e tij
me mjedisin ku
jeton.

19. Organet
Organum është
kooperim indesh për
realizimin e funksioneve
plotësisht të
përcaktuara. Ai përbëhet
nga:
1. Indi bazë funksional.
2. Indi lidhor i shkrifët.
3. Indi trofik.
4. Indi nervor.
5. Indi lidhor elastik.
6. Indi lidhor fibroz.

20. Sistemet
Systemae janë
grupe organesh,
hallka të një
zinxhiri funksional,
për kryerjen e një
funksioni të
caktuar.

21. Sistemi mbulues
• Lëkura ka si funksion:
1. Mbrojtëse mekanike.
2. Termoekuilibrative.
3. Mbrojtëse imunitare.
4. Sekretive (mamma).
5. Absorbuese.
• Mukozat kanë si funksion:
1. Mbrojtëse.
2. Absorbuese.
3. Sekretive.
4. Imunitare.

22. Sistemi lokomotor
Systema locomotoria ka
funksione mbështetëse,
lëvizëse dhe mbrojtëse
të organeve vitale. Ai
përbëhet nga:
1. Skeleti.
2. Artikulacionet.
3. Sistemi muskulor.

23. Sistemi Nervor
Systema nervosa është sistem
drejtues i gjithë organizmit të
njeriut. Ai ndahet në:
1. Systema nervosa somatica.
2. Systema nervosa vegetativa.
Secili nga këta sisteme ndahet
në:
a. Systema nervosa centralis.
b. Systema nervosa peripherica.

24. Sistemi Tretës
Systema digestiva
është sistemi që
siguron marrjen e
lëndëve ushqyese
nga mjedisi dhe
absorbimin e tyre në
gjak, apo limfë.

25. Sistemi i Frymëshkëmbimit
Systema Respiratoria është
sistemi që siguron thithjen O2
në gjak për proceset e
metabolizmit, si dhe nxjerr CO2
nga gjaku në mjedis.
Ai i realizon funksionet e veta
nëpërmjet dy proceseve
funksionale:
a. Inspiratio – frymëmarrja.
b. Expiratio – frymënxjerrja.

26. Sistemi i Qarkullimit të Gjakut
Systema
cardiovascularis
strukturohet nga zemra
dhe enët në të cilat
qarkullon gjaku, dhe ka
si funksion
transportimin e
lëndëve ushqimore dhe
O2 në nivelin qelizor.

27. Sistemi Urinar
Systema uropoetica
është sistemi filtrues
dhe pastrues i gjakut
nga produktet e
fundit të
metabolizmit, si dhe
ekstragues i këtyre
produkteve në
mjedis.

28. Sistemi Riprodhues
Systema reproductiva
është sistemi i
riprodhimit të
pasardhësit. Ai ndahet
në:
• Systema reproductiva
feminina.
• Systema reproductiva
masculina.

29. Sistemi endokrin
Systema endocrina
realizon unifikimin e
organizmit dhe
harmonizimin e tij me
mjedisin ku jeton në
rrugë biokimike.
Hormonet janë
mediatorët e këtij
sistemi, që prodhohen
në gjendrat endokrine.

30. Sistema Limfatik
Systema lymphatica është
sistem me funksione
imunitare dhe
transportuese të yndyrnave
në organizëm. Ai përbëhet
nga:
a. Vasae lymphaticae.
b. Organi lymphopoetici.
c. Tonsillae.
d. Lymphonodi.

31. Historiku i konsolidimit të terminologjisë
në përshkrimin anatomik sistemik
• Anatomia prezantohet në shek. XIX një terminologji
konfuze dhe jo të centralizuar.
• Në vitin 1894 bëhet tentativa e parë unifikuese e
terminologjisë në Nomenklaturën Anatomike të Bazelit.
• Nëvitin 1955 Kongresi i Anatomisë së Parisit sanksionon
Nomenklaturën e Parisit, ku eleminohen shumë emra
autorësh dhe çdo emërtim mbetet i latinizuar.
• Në fundin e shek. XX haset në USA një tendencë
fraksioniste e Kongresit të Parisit, e cila sanksionon
Nomini Anatomici.

32. Terminologjia e përshkrimit anatomik
sistemik
• Terminologjia arabe ka peshë specifike shumë të
vogël, dhe janë mbeturina të importuara nga
përdorimi i gjerë i literaturës arbe në shekujt XII –
XVII në evropë.
• Terminologjia greke është më e gjerë në
anatomi, pasi shumë terma të kulturës romake u
importuan dhe latinizuan nga Shkolla Hipokratike.
• Terminologjia latine është nomenklatura
sunduese në anatomi, pasi krijuesit e erës
moderne anatomike në Evropë, përdorën
terminologjinë latine të kishës.

33. Terminologjia arabe në
nomenklaturën e sotme anatomike
Mjekësia Arabe pak ka kontribuar në drejtim
të nomenklaturës, pasi nomenklatura
anatomike arrin thuajse e konsoliduar në
fundin e mijëvjeçarit të parë të erës sonë.
Në nomenklaturën e sotme mbeten në
përdorim pak terma arabë, si:
• Saphena – e qartë, e kthjellët.

34. Terminologjia greke në
nomenklaturën e sotme anatomike
Nga shkolla hipokratike mbeten në
nomenklaturën e sotme anatomike:
• Emërtime mitologjike – tendo Achili, caput
Medusae, os Priapi, mons Veneris, etj.
• Emërtime greke të pandryshuara –phalanx,
symphysis, trachea, coracoidea, hyoidea, etj.
• Emërtime greke të latinizuara – pyelon,
anconeus, sympathicus, epistropheus, etj.

35. Terminologjia latine në
nomenklaturën e sotme anatomike
Struktura anatomike emërtohet nga:
• Ngjashmëria me objekte: manubrium, ensiformis,
ramus, cuneiformis, capsula, cauda, columna, crista,
falx, folium, fonticulus, musculus, pisiformis, etj.
• Funksioni që kryen: supinatoris, pronatoris, adductoris,
abductoris, flexoris, extensoris, constrictoris, etj.
• Vendi që zë në regjionin përkatës: femoralis,
brachialis, antebrachialis, interossei, centralis, basilaris,
medialis, lateralis, etj.
• Forma dhe madhësia: teres, quadratus, rotundus,
ovalis, triangularis, longus, brevis, magnus,
cribriformis, etj.

36. Terma anatomik pa interes në
përkthimin e tyre
Terminologjia anatomike inkorporon dhe terma
që nuk paraqesin interes formues në
përkthimin e tyre, pasi:
• Një përkthim korrekt të shkëput nga vizioni i
strukturës: sinovium, parenchyma, tibia,
lympha, glandula, pia mater, etj.
• Emërtime të pasakta, që mbeten në përdorim
për shkak të lashtësisë: arteria, neuron, etj.

37. Rëndësia e përvetësimit korrekt të
terminologjisë
Nomenklatura anatomike prezantohet
me rreth 2000 terma të përgjishëm dhe
5200 terma specialë, përvetësimi dhe
përdorimi korrekt i të cilave zë një vend
të rëndësishëm në formimin dhe
konsolidimin e mjekut.

38. Pozicioni anatomik i organizmit në
studimin topografik të strukturës
Pozicioni anatomik
është:
Trupi në këmbë, me
thembra të bashkuara
dhe shputa të larguara
me 30 , krahë të
bashkuar me trupin dhe
pëllëmbë, që shohin
anteriorisht.

39. Përcaktimi holotopik i strukturës
në anatominë topografike
Holotopia – përcaktimi
i regjionit të organizmit
në të cilin ndodhet
struktura.
Për përcaktimin
holotopik të strukturës,
organizmi i njeriut
ndahet në regjione.

40. Përcaktimi skeletotopik i strukturës
në anatominë topografike
Sceletotopia
pozicion strukturën
anatomike në
raport me skeletin.
Sceletotopia
përcakton dhe
madhësinë relative
të strukturës.

41. Përcatimi sintopik i strukturës
në anatominë topografike
Sintopia e strukturës ka të bëjë
me raportet e strukturës me
strukturat anatomike fqinjë.
Për përcaktimin sintopik përdoren
tre plane anatomike:
• Planum frontalis.
• Planum sagitalis.
Planum medianum  është plani
sagital i linjës së simetricitetit të
organizmit.
• Planum horizontalis.

42. Studimi dinamik i strukturës
në anatominë topografike
1. Lëvizjet e strukturës
bëhen në këto akse
hapësinore:
1 • Axis longitudinalis.
• Axis sagitalis.
• Axis transversalis.
2. Lëvizje rreth një pike në
2
një aks të ndërmjetëm.

43. Terminologjia në përshkrimin
anatomik topografik statik
Në raport me:
a. Planum frontalis: anteriorius, posteriorius, volaris,
palmaris, plantaris, dorsalis, ventralis, etj.
b. Planum horizontalis: superiorius, inferiorius, cranialis,
oralis, caudalis, analis, etj.
c. Planum sagitalis: medialis, lateralis, intermedius,
medianus, etj.
d. Stratificatio anatomica: superficialis, profundus,
internus, externus, etj.
e. Centrum anatomica corporis: proximalis, distalis, etj.

44. Terminologjia në përshkrimin
topografik dinamik
Në zhvendosjen e tyre hapësinore, strukturat
lëvizin përreth:
a. Axis longitudinalis: rotatio externa, rotatio
interna, pronatio, supinatio, etj.
b. Axis transversalis: flexio, extensio, anteflexio,
retroflexio, platoflexio, dorsoflexio, etj.
c. Axis sagitalis: abductio, adductio, lateroflexio
sinistra, lateroflexio dextra, etj.
d. Punctum fixum: circumductio, etj.