2. Osteologjia si shkencë
Osteologjia është degë
e anatmisë që studion
indin kockor.
Kockat janë organe të
forta dhe të bardha, të
ndërtuara nga indi
kockor.
Skeleti është sistemi
kockor, i formuar nga
lidhja e
lëvizëshme, apo e
palëvizëshme ndërmjet
kockave.

3. Funksionet mekanike të skeletit
Skeleti është pjesë e
sistemit lokomotor.
Skeleti ka këto
funksione bazë
mekanike:
a. Funksioni
mbështetës.
b. Funksioni lëvizës.
c. Funksion mbrojtës.

4. Ndarja e skeletit dhe kockat
përbërëse të tij
Total – 80
1. Skeleti aksial përbëhet nga
1.
eshtrat e kokës dhe të trungut:
• Cranium cerebralis  8
• Cranium facialis  14
• Ossis accessoris cranialis  7
• Columna vertebralis  26
• Thorax  25
2. Skeleton apendicularis përbëhet
nga eshtrat e ekstremiteteve:
Total 126 • Extremitatis superiorii – 64
2. • Extremitatis inferiorii – 62.

5. Fillesat embrionale të indit kockor
Indi kockor e merr
origjinën
embrionale nga
mesoderma, e cilat
ndërtohet nga
qeliza
mezenkimale.

6. Periudhat embrionale të formimit të
indit kockor
Zhvillimi embrional i indit
kockor ndjek tre stade:
1. Stadi membranoz  java
VI – VII e jetës intrauterine.
2. Stadi kërcor  muaji II i
jetës intrauterine.
3. Stadi kockor fillon muaji
V – VI i jetës intrauterine
dhe përfundon 25 -30 vjeç.

7. Proceset biokimike të transformimit
në ind kërcor dhe kockor
• Chondrocytos qelizë e
aftë të sekretojnë
kondrinën, e cila i jep
matriksit soliditet elastik.
• Osteocytos qelizë e aftë
të sekretojë oseinën, e
Kockë Kërc cila është e aftë të
precipitojë kripëra
minerale, kontribuese në
fortësinë e kockës.

8. Pozicionimi funksional i kockës në
homeostazën e kripërave minerale
Kripërat e
Ca, P, Cl, F, Mg, që
depozitohen në kockë, e
transformojnë kockën në
organ depo për to.
Raporti ndërmjet oseinës
dhe kripërave përcakton
shkallën e fortësisë dhe
të elasticitetit të saj.

9. Tipet e kockëzimit të modelit kërcor
Kockëzimi fillon në një pikë të
modelit kërcor, që emërtohet
nucleus ossificationis. Nga
mënyra e shtrirjes së indit
1 kockor, diferencohen 3 tipe
kockëzimesh:
2
1. Ossificatio enchondralis.
2. Ossificatio perichondralis.
3. Ossificatio endesmalis.
3

10. Struktura e kockës
Osteocitet renditen në
shtresa, që emërtohen
osteone.
Mënyra e pozicionimit të
osteoneve në raport me
njëri-tjetrin formon dy tipe
substancash kockore:
Substantia compacta.
Substantia spongiosa.

11. Kocka si organ
Në një kockë
diferencohet:
• Extremitas (epiphysis)
proximalis.
• Corpus (diaphysis)
• Extremitas (epiphysis)
distalis.
• Metaphysis është zonë
lidhjeje ndërmjet
epifzave dhe diafizës.

12. Formimi i kockës si organ
Kockëzimi i një kocke merr
origjinën nga pika kockëzimi,
që janë bërthamat e
kockëzimit. Në një kockë
diferencohen:
• Pikat primare të kockëzimit
shfaqen në diafizë, që në
moshën embrionale.
• Pikat sekondare të
kockëzimit janë bërthama
kockëzimi në epifiza, që
shfaqen pas lindjes dhe
formojnë substancë
spongioze.

13. Periosti
Periosteum është fletë indi
lidhor që mbështjell kockën.
Ai paraqet dy shtresa:
• Shtresa fibroze është shtresa
e jashtëme periostale.
• Kambium është shtresa e
brendëshme periostale.
Periosti lidhet me sipërfaqen
kockore nëpërmejt fibrave
Sharpey.

14. Hapësira palcore i kockës
Kanali i palcës së
kockës është një
hapësirë përgjatë aksit
të kockës, e cila mbart
palcën e kockës.
Palca e kockës ka
funksione
hemopoetike (Gr.
prodhuese të gjakut).

15. Funksioni hemopetik i kockës
Palca e kockës pëson një
evolucion moshatar:
a. Medulla ossium rubra (L. palca
e kuqe) është palcë aktive në
prodhimin e qelizave të gjakut.
b. Medulla ossium flava (L. palca e
verdhë) pason degjenerimin e
palcës së kuqe, dhe
karakterizohet nga ind dhjamor.
c. Medulla ossium gelatinosa (L.
xhelatinë) haset në pleqëri dhe
karakterizohet nga prishja e
strukturës qelizore.

16. Vaskularizimi i kockës
Vascularisatio ossea realizohet
nga enët e gjakut që përfshijnë
modelin kërcor nëpërmjet
kanaleve kockore, të cilët
emërtohen:
• Kanalet e Havers shtrihen
përgjatë aksit longitudinal të
kockës.
• Kanalet e Volkman shtrihen
përgjatë aksit transversal të
kockës.

17. Dinamizmi i strukturës kockore
Kocka, me pamjen e saj
statike, mbetet një
strukturë dinamike në
prishje dhe strukturim të
pandërprerë:
• Osteoblastet qeliza
ndërtuese të kockës, që
diferencohen në osteocite.
• Osteoklasteve qeliza
shkatëruese të kockës.

18. Rritja e kockës
Rritja e kockës bëhet në
dy drejtime në gjatësi dhe
gjerësi, nëpërmjet dy
kockëzimeve.
• Rritja në gjatësi bëhet në
nivelin e kërcit të rritjes.
• Rritja në gjerësi bëhet me
kockëzim periostal,
nëpërmjet qelizave blaste
të ndodhura në cambium.

19. Maturimi i kockës në rritje dhe
zhvillim
Procesi i rritjes përfundon
në moshën 25 – 30
vjeçare, kur kockëzohet
kërci i rritjes. Më tej kocka
mbetet në ekuilibër
dinamik ndërmjet
shkatrimit dhe
prodhimit, duke i
përshtatur forcave
vepruese mbi
kockë, strukturën dhe
orientimin e osteoneve.

20. Klasifikimi morfologjik i kockave
Kockat klasifikohen:
1. Kocka tubulare
3
2. Kocka spongioze
3. Kocka të sheshta
4. Kocka të çrregullta.
1 4
2

21. Klasifikimi i kockave tubulare
1/a
Kockat tubulare klasifikohen
në:
1. Kocka të gjata:
a. Extremitas superioria:
humerus, radius, ulna.
2/a
b. Extremitas inferioria:
femur, tibia, fibula.
2. Kocka të shkurtëra:
a. Manus:
2/b metacarpi, phalangis.
b. Pes: metatarsi, phalangis.
1/b

22. Klasifikimi i kockave spongioze
Kockat spongioze ndahen
1.
në:
1. Kocka të gjata: sternum,
costae.
2. Kocka të shkurtëra:
a. Carpi (kyçi i dorës).
2/a
b. Tarsi (kyçi i këmbës).
3. Kocka sesamoide janë
kocka të inkorporuara në
tendine, ku përmenden:
patella (kupa e gjurit),
2/b pisiformis.

23. Klasifikimi i kockave të sheshta
Kockat e sheshta marrin
pjesë në konstruksionin
e mureve të kaviteteve,
1.
apo sipërfaqe fiksative
për muskulaturën. Ato
ndahen në kocka të:
1. Calvaria cranii (kapaku
i kafkës).
2. Scapula (shpatulla).
2.

24. Klasifikimi i kockave të përziera
Kockat e përziera shfaqin
1. strukturë të përzierë solide
dhe spongioze. Ato ndahen
në kocka të:
1. Columna vertebralis
2. (shtylla kurrizore).
2. Pelvis (legeni).
3. Basis cranii (baza e kafkës).
3.

25. Terminologjia e përgjithshme e
formacioneve kockore
Formacionet
kockore, në
emërtimin e tyre,
ndahen në:
1. Formacione
artikulare.
2. Formacione
joartikulare.

26. Emërtimet e përgjithshme të
formacioneve kockore artikulare
1/a 1. Eminentiae articularis janë të
1/b
ngritura kockore të lëmuara:
a. Caput  kokë.
1/d b. Capitulum  kokë e vogël.
c. Trochlea  makara.
1/c
2/a 2/b
d. Cirucumferentia  rrethore. etj.
2. Depressionis articularis janë
thellime kockore të lëmuara:
2/c 2/d a. Fossa  gropë.
b. Acetabulum  kupë uthulle.
c. Glenoidea  kokërdhok syri.
d. Incisura  e prerë. etj.

27. Emërtimet e përgjithshme të
formacioneve kockore jo artikulare
1/b
1/c 1. Eminentiae osseae (të ngritura
1/a kockore):
1/d
a. Tuber (e fryrë); b. Tuberositas
1/e 1/f
(ashpërsi); c. Processus (zgjatim); d.
spina (gjemb); e. crista (kreshtë); f.
linea (vijë, linjë).
2/b 2/c 2. Depressionis osseae (të thelluara
2/a kockore):
a. fossa (gropë); b. sulcus (brazdë); c.
2/d 2/e
2/f fissura (e çarë); d. fovea (gropë e
cekët); e. collum (qafë); f. incisura (e
2/h
2/g thelluar); g. foramen (vrimë); h. fossula
2/i (gropëz); i. canalis (kanal).

28. Terminologjia në osteologji
Terminologjia në osteologji formohet nga një term i
përgjithshëm, që përcakton natyrën morfologjike të
formacionit, i shoqëruar nga terma spefikë, që
saktësojnë:
a. Kockën, ku ndodhet formacioni: caput humeri,
tuber ischi, etj.
b. Pozicionin hapësinor: margo anterioria humeri,
margo medialis femoris, etj.
c. Formacionin që i krijon: tuberositas masseterica,
sulcus arteriae radialis, etj.
d. Formën e formacionit: foramen ovalis, trochanter
majoris, etj.

29. Anatomia klinike e kockës
Kocka pëson ndryshime strukturore dhe dëmtohet në
funksionin e saj nga:
• Patologji kongjenitale.
• Patologji metabolike.
• Patologji inflamatore aseptike.
• Patologji infektive.
• Patologji neoplazike.
• Trauma.
Metoda bazë ekzaminuese e kockës është vizualizimi i
saj me reze X (radiografi, skaner), apo valë
elektromagnetike (rezonanca magnetike).

30. Patologjitë kongjenitale
1. Zhvillim defiçitar i kockës:
palatoschisis (gojë ujku),
1
spina bifida (hapje e shtyllës
kurrizore), etj.
2. Keqzhvillim i kockës: scoliosis
2
(kurrizo), etj.
3. Deformim i kockës nga
patologji kongjenitale të
organeve që mbështeten në
të: hydrocephalus (kokë e
3 mbushur me ujë), etj.

31. Patologji metabolike te strukturës
1
1. Osteoporosis.
2. Osteosklerosis.
3. Osteomalatia.
2
3

32. Patologji metabolike të zhvilimit
1
1. Gigantismus.
2
2
2. Akromegalia.
3. Nanismus.
2
3

33. Patologji inflamatore aseptike
1. Osteitis fibrosa
cistica.
2. Osteitis
1
deformans.
3 3. Radioosteitis.
2

34. Patologji infektive të kockës
Osteomyelitis
ndahet në:
a. Osteomyelitis
acuta.
b. Osteomyelitis
chronica.

35. Patologji neoplazike të kockës
Neoplazitë e kockës ndahen në:
1. Neoplasia primaria janë degjenerime
tumorale të vetë indit kockor.
a. Neoplasia benigna, apo në shqip “tumor
mashkull”.
b. Neoplasia maligna, apo në shqip “femër”.
2. Neoplasia secondaria janë metastaza në
kockë.

36. Neoplazitë primare beninje
a. Osteoma.
b.
b. Osteochondroma.
a.
c. Cystis osteoliticus
aneurismalis.
d. d. Displasia fibrosa
ossea.
c.

37. Neoplazitë primare malinje
b.
a.
a. Osteosarcoma.
b. Chondrosarcoma.
c. Sarcoma Ewing.
d. d. Teratoma.
c.

38. Neoplazitë sekondare të kockës
Metastasis janë
kancere të indeve të
tjera (gjiri,
mushkëria, prostata,
etj.), qelizat e të
cilave shpërndahen
nëpërmjet limfës,
apo gjakut; dhe
vendosen në kockë.

39. Traumat e kockës
Prishja e strukturës së kockës nën
veprimin e forcave mekanike
emërtohet fractura.
Forcat fizike që shkaktojnë fraktura janë
goditëse, tensionuese, apo
kompresive.
Trauma klasifikohet:
a. Trauma directa; b. Trauma indirecta.
Fraktura klasifikohe nga:
1. Gjendja e indeve sipërfaqsore:
a. Fractura aperta; b. Fractura
occlusiva.
2. Numri i fragmeneteve:
a. Fractura simplex; b. Fractura
comminutiva.