2. Andres Cristobal Cruz
Si Andres Cristobal Cruz ay ipinanganak sa
Dagupan City, Pangasinan, noong
Nobyembre 30, 1929. Siya ay lumaki sa
Tondo,Maynila. Siya ay nag-aral sa Torres
High School at Unibersidad ng Pilipinas
kung saan siya tumanggap ng A.B. noong
1953. Inedit niya ang pangkat ng literatura
ng Philippine Collegian at ang Literary
Apprentice na nilimbag ng University of
the Philippines’ Writer’s Club.
Siya ay nagtrabaho sa Liwayway Publications, Inc. Nagsilbi siya bilang
lihim na sekretarya ni Manila Mayor Antonio Villegas. Siya ay
nagtatrabaho sa Phoenix Publishing House sa Maynila. Si Andres
Cristobal Cruz ay kilalang makata at kwentista.
3. Ang kalipunan ng kanyang mga nasulat na tula na may pamagat na
Estero Poems ay nalimbag noong taong 1961. Noong 1964 ay lumabas
naman ang katipunan ng mga kuwento na may pamagat na White
Wall. Ang magaganda niyang mga tula ay Flower by the Estero,
Evening Song, Dusk, Night on the Estero, at Dawn. Ang panganay na
nobela ni Andres Cristobal Cruz ay pinamagatang “Ang Tundo Man
May Langit Din.”
Kung mababasa ang aklat, mapapansin ang palagiang pagbanggit ng
pangunahing tauhan sa pamagat ng nobela. Kung ang kabuaan ng
isang nobela, o alinmang anyo ng sining pampanitikan ay sinasabing
sagisag ng isinawikang ugna-ugnayan ng mga kaisipan at damdamin sa
buhay, pamumuhay, at kabuhayan ng tao at uring kanyang
kinabibilangan. Ang Tundo Man May Langit Din ay maituturing na
biyaya ng maraming ugnayan sa isang panahon ng pag-ibig. Narito ang
maraming pagsubok, kabiguan at tagumpay, ang diwang ispiritwal,
damdaming mapanghimagsik, ang pagkilos na makatao’t makabayan.
4. Pasilyo - Koridor
Katipan - Kasintahan
Sinamsam - kinuha, ingankin
Kinipkip - Kinupkop
Marmol - isang uri ng bato na ginagamit sa pag disenyo
ng bahay
Kapuna-puna - Kapansin-pansin
5. Isurot - Ituro / itanda
Pagtatalusirang - Paninira
Nawatasan - naunawaan / naintindihan
Bakbakan - labanan
Akasya - isang uri ng matinik na kahoy
6. Alma - kaklase at humahanga kay Victor.
Victor - kaklase at hinahangaan ni Alma. Siya rin ang
kasama ni Flor noong nakita sila ni Nick.
Flor - ang babaeng kasama ni Victor na taga Tondo at
pinagseselosan ni Alma.
Nick - kapatid ni Minnie na naghatid ng balita na
nakita niya sina Victor at Flor na magkasama.
Monching – matagal ng may gusto kay Alma at
nagsabi na magandang-maganda si Flor.
7. Dolores - dating labandera ng mga Fuentes at ngayo’y katulong
ni Flor. Nabuntis siya ni Mister Fuentes at binayaran upang
umalis sa kanyang pinapasukan at manahimik. Galing sa isang
malaking pamilya sa probinsya.
Tatong Bamban - isa sa mga kaibigan ni Lukas na naging
kaibigan na rin ni Victor.
Johnny - kaibigan nina Alma, Victor at Minnie.
Minnie - pinsan ni Alma na nagsama sa kanya patungong
Bowling Alley.
8. Ang Kwento ay nangyari sa loob ng
isang Unibersidad at Gusali ng
mga Eduacation Student.
9. Nagalit si Alma kay Victor dahil sa pagsisinungaling nito
sa kanya. Dahil noong sabado ay nakatakda na
magkikita silang dalawa ngunit nahuli si Victor nang
dahil nakipagkita pa ito sa kanyang dating katipan na si
Flor. At noong sabado din na iyon ay sumama si Alma sa
isang bowling sa Quiapo kasama ang kanyang pinsan na
si Minnie at ang iba pa nilang kaibigan at doon niya
nalaman sa kanyang mga kaibigan na nakipagkita si
Victor kay Flor. Hindi sigurado si Alma sa kanyang
nararamdaman kaya hindi niya maamin sa kanyang
sarili na nagseselos siya tungkol dito.
10. Kaya noong sinabi ni Alma kay Victor na hindi
siya nagseselos ay nag-iba ang pagdaramdam
nito at hindi kina-usap si Alma. Humingi ng
paumanhin si Alma kay Victor kaya nagkausap
sila. Sinabi ni Victor ang katotohanan na
nakipagkita talaga siya kay Flor dahil gusto
niya itong tulungan. At kaya siya nagkaroon ng
mga pasa sa kanyang mukha dahil siya ay
napasabak sa away.
Naunawaan na ni Alma ang katotohanan at
inamin na rin niya na siya ay totoong nagselos.
11. Nagkagalit sina Victor at Alma
dahil Nahuli si Victor sa
itinakdang oras na Pagkikita
Nagselos si Alma dahil nalaman
nitong nakipagkita pala si Victor
sa kanyang dating katipan na si
Flor
Hindi maamin ni Alma na
nagseselos siya dahil hindi siya
sigurado sa nararamdaman kay
Victor
Ang sinabi ni Alma kay Victor ay
“Hindi ako nagseselos”. At dun
nagtampo si Victor at di kinausap si
Alma
Inamin ni Victor na nagkita sila ni
Flor Dahil gusto niya itong
Tulungan dahil Nabuntis ito.
Nagkatuluyan sina Victor
at Alma.
12. Ang kwentong ito ay nasa teoryang romantisismo sapagkat ito
ay nagpapakita ng isang damdamin. Ito ay hindi niya itinago
sa kabila ng maaring makasakit sa iba. Ipinakita rito ang
isang tunay na tauhan na ipinapakita ang tunay niyang
damdamin sa dati niyang kasintahan sa kasintahan niya sa
kaslukuyan. Ngunit sa aking plagay ito'y mas dapat dahil
ipinapakita niya talaga sa kanyang kasintahan kung ano ang
kanyang nararamdaman at naiisip kahit hindi niya
ito magustuhan dahil magbibigay ito ng lubos na pagkakilala
sa isa't isa.
13. Ang kahirapan ay hindi hadlang sa masayang pamumuhay at
sa pag-ibig.
Huwag Magalit sa isang bagay kung di mo pa alam ang
Rason.
Wag muna Husgahan ang isang pangyayari kundi Tukuyin
muna ang Dahilan nito.
Ang Tunay na pag-Ibig ay dadating sa Tamang Panahon.
