Naxcivani Miryusif

1. Çoxhüceyrəlilər yarımaləmi

2. 27.Bağırsaqboşluqlar tipi

3. Bağırsaqboşluqlular ibtidai
çoxhüceyrəli heyvanlardır.
Bədən iki qatdan ıbarətdır, ən
sadə halda bir tərəfi açıq
kısəyə bənzəyir. Kısənin
boşluğunda qidanın həzmi
gedir. Həzm olunmamış
qidanın qalıqları bədəndən
ağız dəlıyı vasıtəsilə kənar
edilir. Bu heyvanların səciyyəvi
xüsusıyyəti onlarda dalayıcı
hüceyrələrin olmasıdır.
Bagırsaqboşluqluların hamısı
su heyvanı olub, əksərıyyəti
dənizlərdə yayılmışdır

4. Nümayəndəsi şirin su hidrasıdır.Hidra oturaq
həyat tərzi keçirir. Bədəninin aşağı hissəsində
olan döşənək vasitəsilə suyun dibinə və ya
sualtı əşyalara yapışır. Bədən daxilində
bağırsaq boşluğu yerləşir. Bu boşluq 5-12 ədəd
qolcuqlarla əhatələnmiş ağız dəliyi vasitəsilə
xarici mühitlə əlaqələnir. Bədəni xarici –
ektoderma və daxili – entoderma qatlarından
ibarətdir.
Hidrozoalar
Ektoderma qatı
(xarici qat)
Entoderma qatı
(xarici qat)

5. Ektoderma
qatı (xarici qat) bir
neçə növ
hüceyrələrdən
ibarətdir: dəriəzələ
hüceyrələri, dalayıcı
hüceyrələr (b), sinir
hüceyrələri, aralıq
hüceyrələr və
cinsiyyət hüceyrələri.
Entoderma
qatı (daxili qat)
həzm prosesində
iştirak edən qamçılı
həzm və vəzili
hüceyrələrdən
təşkil olunmuşdur.

6. Sifoid
meduzaları sinfi
Sifoid meduzalarının bədəni çətirə və ya zəngə oxşayır.Çətirin a
hissəsində ağız yerləşir.Bədənin kənarlarına doğru gedən radia
kanallar mədədən başlanğıc götürür.Sadə halda onlar cəmi dör
ədəd olur, bəzi növlərdə səkkİzdir.Çətirin kənarı ilə sinir halqas
boyunca 8 ədəd sinir düyünü yerləşir.Sifoid meduzalarının
əksəriyyəti dənizlərin su qatlarında, bəzi növləri isə suyun
dibində yaşayır.Suyun dibində yaşayan meduzalara
stavromeduzanı misal gətirmək olar.Sifoid meduzaları çətirin
yığılıb-açılması sayəsində üzür.Sianea meduzasının diametri 2
m, qollarının uzunluğu 10 m-ə çatır.Tropik sularda onları gəmidə
aydın görmək olur.Hər iki növ yıptıcıdır, qidasını suda yaşayan
onurğasız heyvanlar və körpə balıqlar təşkil edir.Sifoid
meduzalarının bəzi növlərini (qulaqlı meduza, ropilema) insanla
ovlayır və yeyir.

7. Təbiətdə mərcanların yumşaq, buynuzlu, tikanlı və başqa növləri var.
Mərcanlar ya tək, ya da koloniyalarla yaşayırlar. 6000-ə qədər növü
məlumdur. Görünüşdə bu kolniyalar gözəl gül baxçasını xatırladır.
Mərcanlar heyvan kimi kəşf olunmamışdan əvvəl məhz suda yaşayan
üllər sayılırdılar.Ağac kimi qol ataraq artan mərcanların yalnız üst qat
yaşayır, alt qatı isə ölür. Beləcə şişərək böyüyən mərcanlar dayaz
rlərdə qayalıqlara və adalara çevrilirlər. Bu prosesə aylar, illər yox, m
illər lazım gəlir.Hazırda onların əksəriyyəti tropik dənizlərdə yaşayır.
Hidroidlərdən fərqli olaraq mərcan poliplərinin bədən quruluşu xeyli
mürəkkəbləşmişdir. Onların əksəriyyəti koloniya, bəzi növləri isə tək
alda yaşayır.Qidasını (xərçənglər, molyuskalar və b.) qolları vasitəsilə
ovlayır. Aktiniyada qidanın həzmi hidralarda olduğu kimidir. Aktiniyalar
öşənək vasitəsilə substratın üzərində yavaş-yavaş hərəkət edir. Onla
bəzən molyuskaların çanağı və xərçənglərin zirehi üzərində yaşayıb
həmin heyvanlar ilə simbiotik həyat keçirir.Mərcan rifləri qədim geoloji
dövrlərdən başlayaraq mövcud olmuşdur, lakin rif əmələ gətirən
heyvanların növ tərkibi dəyişmişdir.
Mərcan
polipləri
sinfi

8. 28.Bağırsaqboşluqların
həyat fəaliyyəti

9. Çoxalma. Əlverişli şəraitdə
qeyri-cinsi, əlverişsiz şəraitdə
isə cinsi yolla çoxalır. Qeyri-
cinsi çoxalma tumurcuqlanma
yolu ilə, cinsi çoxalma cinsiyyət
hüceyrələrinin (qametlərin)
iştirakı ilə baş verir.
Bağırsaqboşluqluların
bəzilərində cinsi çoxalma
zamanı eyni bir orqanizmdə
həm dişi, həm də
erkək cinsiyyət hüceyrələri
yaranır. Belə orqanizmlər
(məsələn, şirin su
hidrası) hermafroditadlanır.
Digərlərində isə erkək və dişi
cinsi hüceyrələr ayrı- ayrı
fərdlərdə yaranır. Belə
orqanizmlər ayrıcinsli adlanır.

10. Qidalanma. Bağırsaqboşluqlular yırtıcıdır.
Tutulan qida ağız dəliyindən bağırsaq
boşluğuna ötürülür və daxili qatın
hüceyrələri tərəfindən həzm olunaraq
bədənə sorulur. Həzm olunmayan qalıqlar
yenidən bağırsaq boşluğuna düşür, sonra
isə ağız vasitəsilə xaricə atılır.

11. SON