Een terugtredende overheid, meer aan de markt laten. Een actuele trend. Is de markt daar klaar voor en wat is er nodig dit goed te organiseren met elkaar. Dat was onderwerp van de conferentie "Meer met Markt", georganiseerd door mij voor Amsterdam.

1. Voorzet tekst Mini-conferentie Meer met Markt
Versie 3.0
11-06-2014
Inleiding/context
De gemeente Amsterdam is flink in ontwikkeling. Eén van de ingezette lijnen op het gebied van ruimte
en economie is dat de gemeente Amsterdam “meer met de markt” wil doen. Door projecten in de
openbare ruimte in een eerder stadium van de voorbereiding al aan de markt over te laten, kunnen we
beter gebruik maken van de kennis en efficiëntie uit de markt. Dit doen we door te werken met
moderne contractvormen, waarbij ontwerp, voorbereiding en uitvoering in één keer bij de markt
worden gelegd. Dit betekent wat voor de eigen organisatie, máár ook voor de marktpartijen.
Mini-conferentie “Meer met de Markt”’
Edward Moyle, hoofd Ontwikkeling en Realisatie van het Stadsdeel Nieuw West, heeft, samen met de
hoofden van de ingenieursbureaus Amsterdam (HING), het initiatief genomen om dit vraagstuk samen
met marktpartijen te verkennen. Op 21 mei vond een mini-conferentie plaats onder regie van Eric ten
Napel van stadsdeel Nieuw-West. Dit idee is bijzonder goed gevallen, zoals bleek uit het grote aantal
aanmeldingen en de reuring die het opleverde in de gemeente. Vanuit de stadsdelen, diensten en
collega’s uit Zaanstad, maar ook vanuit de marktpartijen (aannemers) en ingenieursbureaus was er
enthousiasme. Ook Bouwend Nederland en de CROW waren actief betrokken bij de mini-conferentie.
In totaal waren er 70 mensen, gelijkelijk verdeeld over gemeente en marktpartijen. Zij bespraken in
workshopachtige sessies de thema’s: “Kennis en Kunde”, “Rollen en Taken” en “Werkprocessen”,
tegen het licht van de Moderne Marktbenadering en kwamen tot een top 3 aan prioriteiten per thema.
[link naar top 3]. Tezamen vormen deze de gezamenlijke “ontwikkelagenda”. Hierin staan de acties
voor de doorontwikkeling en verbetering van de samenwerking als het gaat om “Meer met de Markt”.
Willen en kunnen
‘Meer met de markt’ klinkt simpel, maar de opgave waar de fysieke sector van de gemeente voor staat
is omvangrijk. Als we als gemeente in één keer zo’n volume aan werk “in de markt” zetten, dan zou
het zo kunnen zijn dat de markt hier nog niet klaar voor is. Er is bij de meeste marktpartijen kennis
nodig van nieuwe contract- en samenwerkingsvormen, maar ook van de werkprocessen in de stad
zoals het coördinatenstelsel, participatie trajecten en ze moeten beschikken over de juiste capaciteit.
Ook van de gemeente vraagt het een andere visie en manier van werken voor de ingenieurs. Meer
aan de markt overlaten betekent loslaten en een andere meer toetsende, rolopvatting. Oftewel: de
moderne marktbenadering vraagt om een andere invulling van het opdrachtgever- en
opdrachtnemerschap. We merken dat beide partijen bereid zijn deze uitdaging aan te gaan en ook
tegelijk dat ze nog zoekende zijn. Overigens lenen niet alle projecten in de openbare ruimte zich voor
de “moderne marktbenadering”, er moet een duidelijke toegevoegde waarde zijn voor beide partijen
en uiteindelijk een beter kwalitatief resultaat buiten.
Open, transparant, vertrouwen
Op de conferentie wordt duidelijk dat dit over veel meer gaat dan de “techniek” van het aanbesteden.
Grote rode draad door de conferentie is de roep om meer sturing op “effect” dan op “resultaat”, een
stevigere samenwerking en betere communicatie. ‘Een goed contract begint met een goed contact!’, is
de boodschap. Dit betekent ook eerder in het proces met elkaar de dialoog aangaan en open en
transparant samenwerken. De opdrachtgever en opdrachtnemer vormen in dit toekomstbeeld een
team dat, gefundeerd op vertrouwen, beide partijen in hun kracht zet, maar met behoud van en begrip
voor elkaars verantwoordelijkheden en positie. Een moeilijke balans, maar krachtig als het slaagt. Dit
vraagt om meer transparantie en openheid vanuit de gemeente naar de markt. Voorbeeld werd
gegeven door Siem Bijman van Bouwend Nederland: “In Noord Holland zijn verschillende gemeenten
bezig een openbaar toegankelijk systeem van beoordeling in te richten gebaseerd op Past
Performance (resultaten in het verleden). Met goede resultaten. De gemeente Amsterdam kiest voor

2. een intern gericht systeem. Dat maakt het voor marktpartijen niet goed mogelijk zichzelf aan de meting
op te trekken en zichzelf te verbeteren. Een “gemiste kans”, zo vinden de marktpartijen.
Andere opvallende uitspraken:
 De opdrachtgever heeft te weinig kennis om de vraag achter zijn vraag zelf te kunnen stellen;
 Willen we meer gebruikmaken van de kennis en innovatieve kracht van de markt om efficiënter te
kunnen werken, dan betekent dat tegelijkertijd ruimte geven aan de markt. Deze constatering heeft
ook consequenties voor de bestuurlijk opdrachtgevers!
 De regelgeving en processen in Amsterdam (Puccini, WIOR, Coördinatiestelsel, besluitvorming)
compliceren een efficiënte en moderne marktbenadering;
 Eerder in het proces samen kennis, maar ook capaciteit/menskracht delen;
 Niet meer sturen op output, maar op effect!
Resultaat en vervolg
Zowel vertegenwoordigers van de gemeente als de ingenieurs en aannemers hebben zich
geconformeerd aan de ontwikkelagenda en gaan daar het komende half jaar met elkaar verdere
invulling aan geven. Parallel daaraan haken we verder aan bij de werkgroep ‘Moderne
Markbenadering’ en het programma ‘10 wegen naar innovatiever aanbestedingsbeleid en
professioneler opdrachtgeverschap' van het College van B&W. Na dit halve jaar uitdiepen, zal
opnieuw een dialoogsessie volgen, waarbij we weer samen kijken naar de voortgang op de
ontwikkelagenda en ons afvragen waar voor het vervolg bijsturing nodig is. De miniconferentie is geen
eenmalige gebeurtenis, maar het startschot van een proces naar een daadwerkelijk nieuwe en meer
taakvolwassen samenwerking.
De Ontwikkelagenda: top 3 per thema
Kennis en Kunde
1. Opdrachtgever en opdrachtnemer moeten eerder in het proces en een open dialoog aangaan;
2. De opdrachtnemer moet de juiste kennis/capaciteit (generalist) inzetten om de juiste specialist
op het juiste moment in te zetten;
3. De uitvraag moet scherper: snappen wij elkaar? Dat vraagt inzet van de juiste kennis en
competenties
Rollen en taken
1. Ga een zekere relatie aan, lange termijn betrokkenheid vergroot de kwaliteit
2. Samen goed de risico’s in beeld brengen en verdelen;
3. De moderne marktbenadering vraagt extra inzet van de aannemer: beloon die inzet en
kwaliteit nadrukkelijk, rekenvergoeding, maar ook in scores op inschrijving
4. Goed benoemen wat je als opdrachtgever loslaat en wat niet;
Werkprocessen
1. Coördinatiestelsel en WIOR aanpassen op moderne marktbenadering;
2. Tijdig in het proces weten wat doorlooptijden zijn en bij de juiste partij acties neerleggen;
3. Risico’s qua vergunningen, K&l etc. vroeg in beeld krijgen en verdelen wie van de partijen
verantwoordelijk is;