3. Analiz, edebi bir eserin ne
anlatmak istediğini ve
bunu nasıl anlattığını
açıklar.
4. Bir Edebi Analiz Nasıl Bir Tez
Haline Getirilir?
Edebi bir analiz yazarken, metnin belli
özellikleri üzerinde durmalısınız.
Bu özelliklerden bahsederken, bu
özelliklerle ilgili kesin ve tartışılabilir
noktalar yani bir tez ortaya koymalısınız.
Bu noktaları nedenler ve metinden
aldığınız kanıtlarla savunmalısınız.
(Tıpkı bir avukat gibi!)
5. Bir Öykü Nasıl Analiz Edilir?
Öykünün temel unsurları
Öykünün yapısı
Retorik (söz bilimine ait) unsurlar
Öykünün anlamı
6. Bir Öykü Nasıl Analiz Edilir?
Öykünün anlamı
(Yorumlama)
• Temaları ve yazarın bu temaları nasıl
kullandığını belirleyin.
• Öykü unsurlarının bu temalara nasıl bir
katkıda bulunduklarını açıklayın.
• Öykünün ötesine geçip, yazarın
hayatına/deneyimlerine, tarihe veya
diğer yazınlara göndermelerde
bulunan içeriksel unsurları belirleyin.
7. Bir Öykü Nasıl Analiz Edilir?
Öykünün temel unsurları
• Tema: Ana fikir – eserin varmak istediği
nokta
• Konu: İlişkiler ve olay örgüsü
• Karakterler: Yazarın yarattığı kişiler
• Buna öykünün ya da şiirin anlatıcısı
da dahildir.
• Ortam: Olayların geçtiği yer ve zaman
• Bakış açısı: Anlatıcının ya da konuşan
kişinin perspektifi ya da davranış şekli
8. Tema
Edebi eserin ana fikri ya da altında yatan
anlamdır.
• Yazarın, okuyucunun konudan
anlamasını istediği şeyler
• Fabllarda bu tema, öykünün ahlak
dersi de olabilir
9. Anlaşmazlık/Kriz/Çözünme
Sırası
Tüm öykülerin, edebi makalelerin,
biyografilerin ve oyunların bir
başlangıcı, bir ortası ve bir sonu
bulunur.
10. Anlaşmazlık/Kriz/Çözünme
Sırası
• Genellikle giriş bölümünde
karakterin ya da öznenin
karşılaştığı anlaşmazlık/sorun
tasvir edilir.
• Gelişme kısmında, öznenin
yaşadığı dönüm noktası veya kriz
anlatılır.
• Sonuçta ise sorun çözülür ve bir
ana fikir tam anlamıyla ortaya
çıkmış olur.
11. Dönüm noktası (Tansiyonun ve gerilimin en
üst seviyeye çıktığı ve karakterlerin hatalarını
anladıkları an)
Olayların başlaması Olayların
(Olaylarla birlikte sonlanması
sorunlar da doruk (sorunlara
noktasına doğru çözümler
ilerler) bulunmaya başlanır
ve tansiyon düşer)
Serim Çözünme
(karakterler, olay (Sorun tamamen
yeri ve sorunlar çözülür ve ana
açıklanır) fikir verilir)
12. Anlatıcının
Var olan Ortaya çıkan krizi / sorunların nasıl
anlaşmazlıkların / dönüm noktasını çözüldüğünü ve
sorunların açıklandığı anlatan kısımdaki eserin ana fikrini
ilk kısımdaki önemli önemli olaylar anlattığı sonuç
olaylar nelerdi? nelerdi? kısmındaki önemli
olaylar nelerdi?
13. Çatışma/Anlaşmazlık Türleri
Kişiye karşı kişi çatışması
olaylar genellikle değerler, deneyimler ve
davranışlardaki farklılıklar üzerine odaklanır.
Kişiye karşı toplum çatışması
kişi, haksızlık yaratan bir olay, durum,
felsefe, veya toplumsal gerçeğe karşı gelmektedir.
Kişiye karşı doğa çatışması
kişi, genellikle büyük doğal afetler ve
olaylarla tek başına başetmeye çalışır.
14. Çatışma/Anlaşmazlık Türleri
Kişiye karşı kader/doğaüstü güçler
metinde, kaderle veya her yerde olabilen
bir fikirle mücadele eden bir kişi vardır.
Kişiye karşı kendisi
kişi, kendi çocukluk hatıraları, kötü
deneyimleri veya stres ve karar alma ile ilgili
sorunları ile mücadele içindedir.
15. Karakterizasyon
• Protagonist
Ana karakterdir
• Antagonist
Ana karakterin tam karşısında
olan güç ya da kişidir
• Yan karakter
Ana karakterin tercihlerini
okuyucunun gözünde daha
anlaşılır kılmak için
oluşturulan yan karakterdir
16. Karakterizasyon
Eksen
• Protagonist Üç boyutlu kişilik
Ana karakterdir
Düz
• Antagonist Sadece bir veya iki ana
Ana karakterin tam karşısında özelliği vardır. Tamamen iyi ya
olan güç ya da kişidir da tamamen kötüdür.
• Yan karakter Dinamik
Ana karakterin tercihlerini Olaylar ilerledikçe daha iyi bir
okuyucunun gözünde daha algı ve anlayışa sahip olur.
anlaşılır kılmak için
oluşturulan yan karakterdir Statik
Öykü boyunca asla değişmez.
17. Diğerleri onun hakkında
Nasıl davranıyor/
ne düşünüyor /
hissediyor? hissediyor?
Karakter
Nasıl
Neler söylüyor?
görünüyor?
18. Karakter neler söylüyor Bu bilgilere dayanarak, ben
veya yapıyor, karakterden karakter hakkında nasıl bir
bir alıntı, karakterle ilgili bir sonuca varıyorum (BÜYÜK,
detay, öyküden bir olay, soyut fikirler üzerinde
veya karakter hakkında durun; sabit ve gerçek
başkasının yaptığı bir olanlar üzerinde değil)?
yorum
19. Karakterizasyon
• Karakterin eylemleri
• Karakterin seçimleri
• Karakterin konuşma biçimi
• Karakterin düşünceleri ve hisleri
• Karakterin yorumları
• Karakterin fiziksel özellikleri ve ismi
• Diğer karakterlerin, bu karakter
hakkındaki fikirleri ve hisleri
• Diğer karakterilerin bu karaktere karşı
olan davranışları
20. Zaman ve Mekan
• Zaman aralığı
• Ruhsal atmosferin
• Coğrafi konum oluşmasında etkilidir.
• Karakterlerin ruhsal
durumunu sembolize
• Tarihi ve kültürel edebilir.
bağlam • Karakterlerin
• Sosyal isteklerini ve
• Politik seçeneklerini
• Ruhsal etkileyebilir.
21. Tarihi zaman aralıkları Bu dönemde ortaya çıkan Bu konseptleri / fikirleri
/ gelişen konseptler destekleyen
örnekler/fikirler/detaylar
22. Bakış Açıları
Birinci Şahıs Anlatısı
Anlatıcı, hikayenin içindedir ve
sadece kendi duygularını ve düşüncelerini
açıklar; diğerlerinin düşüncelerini
aktaramaz.
23. Bakış Açıları
Üçüncü Şahıs Anlatısı
• Objektif: Hikayenin dışında kalan
anlatıcı, bir muhabir gibi olayları
aktarır. Karakterlerin duygularını
söyleyemez.
• Kısıtlı: Anlatıcı hikayenin dışındadır
ancak tek bir karakterin düşüncelerini
ve duygularını anlatabilir.
• İlahi Bakış Açısı: Anlatıcı, herhangi bir
karakterin zihnini okuyabilen, her şeyi
bilen ve hikaye dışındaki bir kişidir.
24. Bir Hikaye Nasıl Analiz Edilir?
Retorik Unsurlar: Yazarın bunları nasıl
kullandığını ve bunların önemini
açıklayınız.
Önseme:
• Öykünün ilerleyen safhalarında olacak bir
olay hakkında ipuçları vermek ya da
göndermeler yapmak.
• Şüphe yaratır – anlatımın daha inandırıcı
olmasını sağlar.
25. Retorik Unsurlar
Form:
• Yazarın konuya karşı olan tavrı – belirtilen
ya da ima edilen şekilde.
• Sözcük seçimlerinden ve detaylardan
anlaşılır.
26. Retorik Unsurlar
Atmosfer:
• Edebi eserdeki duygu atmosferidir.
• Yer ve zaman, nesne, detay, imge ve sözcük
seçiminden anlaşılır.
Sembolizm:
• Daha kapsamlı ve daha soyut fikirleri temsil
eden kişi, yer ve nesnelerdir.
Güvercin: Barış
Bahar: Yeniden doğuş
Sarı: Hastalık, sıcaklık, şiddet... gibi.
27. Retorik Unsurlar
İroni: Beklenen şey veya olduğu sanılan şey
ile, gerçekte var olan arasındaki çelişki.
• Sözlü İroni: Söylenen ile aslında
anlatılmak istenen arasındaki çelişki.
• Durum İronisi: Olduğu sanılan ya da
olması beklenenden farklı olan olaylar.
• Dramatik İroni: Seyircinin ya da
okuyucunun karakterlerden daha fazla
bilgiye sahip olduğu durumlardır.
28. Retorik Unsurlar
Değişmeceli Dil: Sözcüklerin asıl
anlamlarının ötesine geçen bir anlatım
şeklidir.
• Mecaz
• İstiare (Metafor)
• Aliterasyon (Ses yinelemesi)
• Kişileştirme
• Yansıma
• Mübalağa
29. Giriş
Edebiyat analizi, edebi bir eser hakkında
derin ve aydınlatıcı bir açıklama içeren
bir makaledir – eleştirel bir yorumdur.
Nasıl derin bir tez oluşturulacağını,
makalenin tutarlı bir şekilde nasıl
organize edileceğini ve farklı eleştirel
metodların nasıl kullanılacağını
öğreneceğiz.
30. Tez Oluşturmak
Tez cümlesi, anlatmak istediğini temel
noktaları, çoğu zaman bu noktaları
destekleyen ana unsurlarla birlikte
içermelidir.
Kesin ve anlaşılır olmalıdır.
Derin ve herkesin düşünemeyeceği bir
nokta olmalıdır.
Metni okuyan çoğu kişinin yararlı
bulacağı, önemli bir noktayı içermelidir.
Yeni ve orjinal olmalıdır.
31. Tez Oluşturmak
İşe, metne yakın okuma yaparak
başlayın.
Çalışan bir tez – yani metin hakkındaki
düşüncelerinizi özetleyen ve diğer
eleştirilere bir cevap niteliği taşıyan bir
ifade yaratın.
Araştırmalarınız ve metin arasında daha
fazla ilişki kurdukça teziniz üzerinde de
değişikliklerde bulunun.
32. Tez Oluşturmak
Makalenizin gelişme bölümünü yani
gövdesini yazmaya başlamış olsanız bile
tez cümlenizi değiştirmekten
çekinmeyin. Kötü bir teziniz olacağına
değiştirmeniz yararınıza olacaktır.
Makalenizin gelişme bölümünde, tezinizi
metinden aldığınız doğrudan örnekleri
yorumlayarak destekleyin.
Tezinizle alakalı tartışmaların dışına
çıkmayın.
33. Tez Cümlemi Nasıl Desteklerim?
Metinden örnekler
• Doğrudan alıntılar
• Sahnelerin/eylemlerin özeti
• Yorumlar
Diğer eleştirmenlerin fikirleri
Tarihi ve sosyal bağlam
34. Gelişme Kısmı İçin İpuçları
İşe, metin içerisinden sizin tezinizi
destekleyen parçaçıkları bularak
başlayın. Bir taslak hazırlamak bu
süreçte size yardımcı olacaktır.
Gelişme bölümünde, her paragrafın tek
bir fikri savunduğundan emin olun.
Her paragrafın ana cümlesinin tüm
paragrafın fikrini özetlediğinden ve tez
cümlenizle ilgili olduğundan emin olun.
35. Sonuç
Derinliğin ve önemli bir fikir ortaya
atmanın en önemli amacınız olduğunu
unutmayın.
Makalenizi, tez cümleniz üzerine kurun.
Paragraflarınız da aynı şekilde tez
cümlenizi destekleyecek biçimde
hazırlanmalı ve organize edilmelidir.
Ve son olarak, sonuç kısmında tüm
fikirlerinizi özetleyin.
