At Zef Pllumi lindi më 7 prill 1924 në Malin e Rencit në rrethin e Lezhës. Që në moshën e vogël hyri në Kolegjin Françeskan në Shkodër dhe ndoqi mësimet fillore e të mesme në LiceuIshte 22 vjeç, kur më 14 dhjetor 1946 arrestohet dhe dënohet me tre vjet burg. Dënim që vuajt pranë Burgut të Madh të Shkodrës dhe në kampet famëkeqe tëBedenit në Myzeqe dhe Orman-Pojanit në Maliq. Me t'u liruar shkon herë në Shkodër e herë në Shëngjin, tek familja e tij, në vartësi të situatës. Shkak për arrestimin e tij sipas P. Zefit, edhe pse ishte më i riu ndër të arrestuarit ishte prej të qenurit sekretari personal i Provincialit, komunistët mendonin se duhej të dinte shumë. Kthehet në Kuvendin Françeskan kur negociatat mes Kishës e Qeverisë u "qetësuan". Nga viti 1949–1951 merret me numizmatikë si teknik i Muzeut të Shkodrës. Në vitin 1958 shugurohet meshtar, caktohet në fillim si i besuar për me çue ndihmat priftërinjve nëpër kampet e ndryshme. Më tej, për 12 vjet shërben si meshtar iDukagjinit me qendër në Shosh për ku niset me dt. 14 shtator 1958 bashkë me provincialin, Át Augustin Ashikun. Në vitin 1967 arrestohet dhe për 23 vjet vuan dënimin në burgje dhe kampe të ndryshme. 1967–1989, për 23vjet rresht, burgoset përsëri dhe vuan dënimin në Spaç, Reps, Skrofotinë të Vlorës, Ballsh, Zejmen-Shënkoll, Shën Vasil dhe Tiranë. Njeh gjatë burgut personazhe me ndikim si Gjin Marku, Kasëm Trebeshina, Zef Mala, Dashnor Mamaqi, të cilët panë tek frati bariun ku dhe ata mund të rrëfeheshin. Zef Mala i la porosi që Pater Zefi t'i gjente kujtimet që kishte lënë të shkruara, të cilat Patrja nuk mundi t'i gjejë kurrë.

1. MËSONJËTORJA E PARË
SHQIPE

2. CESHTJET KYESORE:
• 1. PËRPJEKJET E RILIDËSVE PËR HAPJEN E MËSONJTORES SË PARË SHQIPE
2. KUR DHE SI U ARRIT REALIZIMI ME SUKSES I PËRPJEKJEVE TE RILIDASVE.
3. CILA ISHTE VLERA QE PATI HAPJA E MËSONJTORES SE PARË SHQIPE?
4. CILIT ISHIN RILIDASIT QË DHANË KONTRIBUTIN E TYRE NE HAPJEN E MËSONJTORES
5. A E RUAJM NE SOT KËTE MONUMENT HISTORIK ME VLERA TË MEDHA KOMBTARE ?

3. PËRPJEKJET E RILIDËSVE PËR HAPJEN E
MËSONJTORES SË PARË SHQIPE
• PËRPJEKJET E ATDHETARËVE SHQIPTARË, NË KOHËN E LIDHJES SHQIPTARE TË PRIZRENIT (1878-1881), PËR TË SIGURUAR TË DREJTËN E ARSIMIMIT NË GJUHËN SHQIPE
DHE AUTONOMINË E SHQIPËRISË, PËRFUNDUAN PA SUKSES. PERANDORIA OSMANE PËRDORI TË GJITHA MJETET PËR TA SHKATËRRUAR LIDHJEN SHQIPTARE, DERISA
NË PRILL 1881 ARRITI TA SHUANTE ATË. PËRHAPJEN E SHKOLLAVE NË GJUHË TË HUAJ, NË SHQIPËRI, ATDHETARËT TANË E KONSIDERONIN SI SHUMË TË DËMSHME PËR
INTERESAT KOMBËTARE. KONSTANTIN KRISTOFORIDHI, NË ATË PERIUDHË SHKRUANTE: “SHQIPËRIA NUK MËSOHET DOT, AS NUK NDRITET SOT, AS NUK
QYTETËROHET DOT ME GJUHË TË HUAJ, PËRVEÇ ME GJUHËN E MËMËS”.
SHTYPJA E LIDHJES SHQIPTARE TË PRIZRENIT, I BINDI ATDHETARËT TANË, SE PA ZHVILLIMIN E ARSIMIT NË GJUHËN AMTARE, SHQIPTARËT E KISHIN TË VËSHTIRË TË
ÇLIROHESHIN NGA SUNDIMI OSMAN. NJËRI NDËR RILINDËSIT TANË MË TË SHQUAR SAMI FRASHËRI, KISHTE SHKRUAR SE “ARSIMI I ZGJON NJERIUT KUJTESËN, IA
NDRIÇON MENDJEN, IA SHTON ZGJUARSINË”. PRANDAJ, VEPRIMTARËT E LËVIZJES KOMBËTARE I DHANË RËNDËSI TË VEÇANTË ZBATIMIT TË PROGRAMIT TË TYRE
KULTUROR, I CILI ISHTE PJESË PËRBËRËSE E PROGRAMIT KOMBËTAR TË RILINDJES.
PËRPJEKJET E ATDHETARËVE SHQIPTARË PËR FUTJEN E GJUHËS SHQIPE NË SHKOLLAT OSMANE DHE TË HUAJA NË SHQIPËRI, NUK DHANË REZULTAT. PRANDAJ, ATA
VENDOSËN TË SHTONIN KËRKESAT E TYRE DREJTUAR PORTËS SË LARTË PËR HAPJEN E SHKOLLAVE SHQIPE. ATDHETARËT E KORÇËS DHE TË BUKURESHTIT MORËN
PËRSIPËR TË SIGURONIN PAJISJET, LIBRAT DHE LOKALIN PËR SHKOLLËN, KURSE VËLLEZËRIT SAMI DHE NAIM FRASHËRI I PARAQITËN KËRKESA TË REJA QEVERISË
OSMANE PËR LEJIMIN E HAPJES SË SHKOLLËS NË GJUHËN SHQIPE.
PAS NJË PËRPJEKJE KËMBËNGULËSE DYVJEÇARE VËLLEZËRIT FRASHËRI ARRITËN TË MERRNIN NGA QEVERIA OSMANE LEJE NË EMËR TË PANDELI SOTIRIT PËR HAPJEN
E NJË SHKOLLE NË GJUHËN SHQIPE, NË KORÇË.

4. REALIZIMI ME SUKSES I PËRPJEKJEVE TE
RILIDASVE
• MË 7 MARS 1887, U HAP SHKOLLA E PARË SHQIPE E KORÇËS, DREJTOR I SË CILËS ISHTE PANDELI SOTIRI.
SI LOKAL PËR SHKOLLËN SHËRBEU SHTËPIA E DHURUAR NGA ATDHETARI I MËRGUAR KORÇAR MANDI
TËRPO. SI MËSUES NË KËTË SHKOLLË PUNUAN: THANAS SINA, PETRO NINI LUARASI,NUÇI NAÇI ETJ.
MËSONJËTORJA E KORÇËS ISHTE SHKOLLË FILLORE,ME KARAKTER LAIK, KU TË GJITHA MËSIMET JEPESHIN
NË GJUHËN SHQIPE. NË DITËN E PARË NË ATË SHKOLLË U REGJISTRUAN 35 NXËNËS. NË VITIN E DYTË TË
FUNKSIONIMIT TË SHKOLLËS NUMRI I NXËNËSVE ARRITI NË 200.
SI LIBRA SHKOLLORË PËRDORESHIN TEKSTET E PËRGATITURA NGA NAIM FRASHËRI,SAMI FRASHËRI ETJ.,
TË CILAT ISHIN SHTYPUR NË BUKURESHT DHE IU DHURUAN SHKOLLËS NGA KOLONIA SHQIPTARE E
BUKURESHTIT.
HAPJA E SHKOLLËS SHQIPE TË KORÇËS ISHTE NJË NGJARJE E SHËNUAR DHE NJË FITORE PËR GJITHË
LËVIZJEN KOMBËTARE SHQIPTARE. AJO ISHTE KURORËZIM I PËRPJEKJEVE TË PËRBASHKËTA TË
ORGANIZATAVE ATDHETARE TË TË MËRGUARËVE SHQIPTARË DHE TË ATDHETARËVE BRENDA VENDIT.
MËSONJËTORJA SHQIPE E KORÇËS NUK VAREJ DHE NUK FINANCOHEJ PREJ ASNJË SHTETI APO SHOQËRIE
TË HUAJ. AJO U HAP, U FINANCUA DHE U MBROJT NGA POPULLI DHE SHOQËRITË SHQIPTARE TË MËRGIMIT.
MËSONJËTORJA E KORÇËS U BË QENDËR E PËRHAPJES SË SHKRIMIT DHE KËNDIMIT TË GJUHËS SHQIPE.
AJO ISHTE QENDËR E PËRHAPJES SË IDEVE KOMBËTARE SHQIPTARE. DUKE QENË SHKOLLË E PËRBASHKËT
PËR FËMIJËT E BESIMEVE TË NDRYSHME, AJO NDIHMONTE NË BASHKIMIN E SHQIPTARËVE PAVARËSISHT
NGA FEJA DHE NGRINTE TEK ATA NDËRGJEGJEN KOMBËTARE.

5. NDER ATDHETARËMË TË SHQUARQE DHANE
KONTIBUTIN E TYRE MUND TË PËRMENDIM:
Naim Frashri :Figura qëndrore e letërsisë
shqiptare të Rilindjes, ai që u bë shprehës i
aspiratave të popullit për liri e përparim, si
poet i madh i kombit
Naum Panajot Bredhi, i mbiquajtur Veqilharxhi,
është pionieri i lëvizjes sonë kulturore patriotike
të shekullit XIX. Ai është ideologu i parë i Rilindjes
në Shqipëri, një nga ata që u hapën udhën ideve të
reja politike e kulturore kombëtare.
Sami Frashëri është ideologu më i shquar i
lëvizjes sonë kombëtare.Si udhëheqës
ideologjik,demokrat, mendje e ndritur prej
dijetari, ai mbetet një nga personalitetet më
të rëndësishëm të Rilindjes.
Pandeli Sotiri ishte themeluesi i parë i
shkollës shqipe në Korçë
Petro Nini Luarasiveprimtar i Rilindjes
Kombëtare, publicist e pedagog
Jeronim de Rada lindi në vitin 1814 dhe
vdiq në vitin 1903, ishte poet,
publicist, folklorist, filolog dhe
mësues, themeluesi i letërsisë dhe i
kulturës arbëreshe.m Derada

6. RENDESIA E MËSONJTORES
1. U be themeli I zhvillimit te gjuhes shqipe
2.U be vater e rendesishme per ngrijen e ndergjegjes kombetare
3.Ruajti vlerat e identiteti kombeta
3.U be burim frymezimi per shume krahina te tjera Shqiptare
4. Perdori alfabetin e pare shqip
5.U botuan tekste e para shqip dhe u zhvillua letersia

7. A E RUAJM NE SOT KËTE MONUMENT
HISTORIK ME VLERA TË MEDHA KOMBTARE
?•
PLOT 127 VJETUDHE TE GJATE DHE HISTORI, DUKET SE NUK JANE PAK PER NJE KOMB, I CILI KA LUFTUAR PER
GERMAT E TIJ TE DASHURA, PER GJUHEN PA TE CILEN NUK DO TE KISHTE AS IDENTITET, E THENE NDRYSHE NUK
DO TE EKZISTONTE. DHE KETE MUNDESI SHQIPTAREVE DHE KOMBIT TE VOGEL NE ZEMER TE EVROPES IA KANE
DHENE PATRIOTET E SHQUAR KORCARE, POR EDHE NJE QYTET PA TE CILIN DHE VETE SHQIPERIA DO TE HUMBTE
DIMENSIONIN E SAJ. KORCA, QYTETI QE SHTRIHET NE SKAJIN ME JUGLINDOR TE SHQIPERISE, NUK MUND TE
KISHTE KUPTIM PA MESONJETOREN E PARE SHQIPE. E NDODHUR SI PER RASTESI APO KUSHEDI SE CFARE NE
QENDER TE KORCES, KJO NDERTESE DYKATESHE E MBUSHUR ME SHUME HISTORI, KA ME SHUME SE NJE
SHEKULL QE FLET. AJO PERSHENDET BANORET E QYTETIT TE SAJ, POR DHE ESHTE KUJTESA E TYRE ME E FORTE. E
GJENDUR MES NJE TRIPTIKU QE DUKET SE TASHME ESHTE PRISHUR, PERBALLE SHTEPISE SE PATRIOTIT
THEMISTOKLI GERMENJI DHE SHTEPISE SE MIHAL GRAMENOS, QE DUKET SE KA NDRYSHUAR FORMAT, KJO
MBRETERESHE E VETEDIJES SONE KA KALUAR PERMASAT E NJE MUZEUNE KORCE, ATY KU U THEMELUA
SHKOLLA E PARE E SHQIPTAREVE. VESHTRIM NE OBJEKTIN HISTORIK, TASHME GERMADHE, QE PERBALLE
KUJTESES SE FORTE KOMBETARE, SFIDOHET ME SHKATERRIMIN E KOHES, SHPERFILLUR CA ME FORT NGA
AUTORITETET. SEPSE CICERONET SE PAKU DUHET TE JENE KRENARE TEKSA U FLASIN TURISTEVE NGA VENDI
DHE BOTA, PER PERPJEKJET E PAEPURA ATDHETARE, “PER PAKEZ DRITE”

8. PUNOI:
TEA SULO