Tanı koymak başka, tedavi kararı başka. DEHB biyolojik mekanizmaları, bilişsel karakteristikleri ve davranışlar ve duygularda kendini gösteren semptomları ile ciddi bir nörogelişimsel bozukluktur.Problemlerin gelişim sürecinin hangi noktasında çıktığı, hangi sistemleri etkilediği, çocuğun ve ailenin hayatında nelere yol açtığı ve mal olduğu tedavi kararını ve biçimini belirleyicidir.

1. www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
1
DEHB. Tedavi kararı
Gelişimsel perspektif
Dr Yankı Yazgan
Marmara Üniversitesi Tıp Fak (emekli). ve Yale Child
Study Center (kısmi)
11 Ocak 2017, Haseki Nöroloji

2. www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
2
DEHB, sosyal ve akademik öğrenmeyi
zorlaştırır
• planlama ve düzenleme becerileri yeterince
gelişmemiştir.
• dikkatsizlik ve konsantrasyon güçlüğü konuyu
anlamayı ve kalıcılaştırmayı zorlaştırır.
• Dürtüsellik ve kendini dizginleyememe öğrenme
için gerekli sabrı azaltır, ani ve hesapsız adımlara
sebep olur.
• Bu sendromal özellikler öğrenmenin olduğu her
durumda ortaya çıkabilirler (Pennington, 1992,
2005).

3. Nasıl DEHB Olunur?
• Dopamin/Noradrenalin sisteminde bir işlev
aksaması?
Sebep mi, sonuç mu?
Tedavi,
bilinen sebebi düzeltmek
midir?
3www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom

4. Kim, ne zaman tedavi olmalı?
• Çocukken böyle bir problemi yoktu,
görmediler mi?
• Düzeleceğine, giderek bozuluyor?
• Ilacı varmış, niye tedavi başlamadınız?
• Ilaç istemiyoruz, terapi ile iyileşsin.
• Testlerde bir şey çıkmadı, davranışları
neden problemli?
• Testleri çok problemliymiş, bizim bir
şikayetimiz yok. Ne olacak?
www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
4

5. • İşlevsellik: Sosyal (topluma uyum/
arkadaşlık/aile içi ilişkiler). Dışta kalma.
dışlanma.
• Öğretmen-anne/baba bildirim farkları.
• Çocuğun farkındalığı.
• DEHB değil duygusal.
• Duygusal mı değil mi “ikilemi”.
www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
5

6. Kortikal kalınlaşma
www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
6

7. Puberte
Okul öncesi İlkokul Ergenlik Yetişkinlik
DEHBBelirtileri
Dikkat problemleri
Hareketlilik
Dürtüsellik
DEHB belirtilerinin seyri
Arnold LE, 2004
Lewis M, 2007
www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
7

8. www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
8

9. Maksimum kortikal kalınlık
ve
kalınlaştıktan sonraki incelme
hızı
www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
9

10. www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
10
Gelişimsel bozuklukların etkileri
• Gelişen sistemlerin etkilenerek “yanlış”
gelişmesi
• “Yanlış” gelişen sistemlerin çevre ile ve
birbirleri ile etkileşimlerinin bozulması
• Sistemlerin “iyice” bozulması ve çevreye hiç
uymaması
• Yaş ilerledikçe giderek genişleyen bir etki

11. www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
11
Kaçınılmaz örtüşme ve
çakışmalar
• Yolun başı (her şey etkileniyor)
• Yol uzun (değişik seçenekler, farklı +/-
etkiler)

12. Semptom grupları arası
geçişler
– Yatay (eşzamanlı olarak DEHB/ADHD ve LD/
ÖÖG sx)
– Dikey (bebeklikte “PDD” veya ‘dil
bozukluğu’, ilkokulda “ADHD/LD”, “selektif
mutizm” ya da “okul fobisi”, ergenlikte “OCD”
veya “bipolar”)
www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
12

13. 13www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom

14. DSM-5
Nörogelişimsel Bozukluklar
• Köken biyolojik, mekanizma bilişsel, işaret
ve bulgular davranışsal
• Değerlendirme hepsini içermeli, tedavi en
öncelikli olana odaklanmalı.
www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
14

15. Sağ prefrontal korteks
Sol prefrontal korteks
Sağ temporal korteks
Tipik gelişim sergileyenlerde DEHB olmasa
da, DEHB belirtileri var ise, belirtilerin
şiddetine göre kortikal incelme hızı da
azalıyor.
DEHB’nin boyutsal bir durum
olduğunun nörobiyolojik
kanıtı…
www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
15

16. www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
16
DEHB, sosyal ve akademik öğrenmeyi
zorlaştırır
• planlama ve düzenleme becerileri yeterince
gelişmemiştir.
• dikkatsizlik ve konsantrasyon güçlüğü konuyu
anlamayı ve kalıcılaştırmayı zorlaştırır.
• Dürtüsellik ve kendini dizginleyememe öğrenme
için gerekli sabrı azaltır, ani ve hesapsız adımlara
sebep olur.
• Bu sendromal özellikler öğrenmenin olduğu her
durumda ortaya çıkabilirler (Pennington, 1992,
2005).

17. Her şey gelecek için
www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
17

18. Kim, ne zaman tedavi olmalı?
• Çocukken böyle bir problemi yoktu,
görmediler mi?
• Düzeleceğine, giderek bozuluyor?
• Ilacı varmış, niye tedavi başlamadınız?
• Ilaç istemiyoruz, terapi ile iyileşsin.
• Testlerde bir şey çıkmadı, davranışları
neden problemli?
• Testleri çok problemliymiş, bizim bir
şikayetimiz yok. Ne olacak?
www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
18

19. • İşlevsellik: Sosyal (topluma uyum/
arkadaşlık/aile içi ilişkiler). Dışta kalma.
dışlanma.
• Öğretmen-anne/baba bildirim farkları.
• Çocuğun farkındalığı.
• DEHB değil duygusal.
• Duygusal mı değil mi “ikilemi”.
www.yankiyazgan.com
@yankiyazgancom
19