2. Numerem jeden dla trenera jest koncentrowanie się na działaniach rozgrywającego i stwarzanie
pewności, że zespół będzie miał coraz lepsze wystawienie. Wielu trenerów ignoruje ten fakt i koncentruje
się głównie na uzupełnieniu braków atakujących, zapominając o wystawieniu. Istnieje zatem koniecznośd
indywidualnej, dodatkowej pracy w tym zakresie.
W czasie takich zajęd trener powinien umiejętnie wykorzystad różne przyrządy, które pozwolą na
zwiększenie efektywności dwiczeo. Niezastąpionym trenażerem w indywidualnej pracy z rozgrywającym
jest prosta rama z siatką, która działa jak katapulta, dając pożądaną parabolę lotu piłki.
Główny akcent podczas treningów powinien byd skierowany na uzyskanie właściwego rytmu w trzech
podstawowych działaniach:
1) Dojście do pozycji bazowej (po przyjęciu zagrywki i w kontrataku).
2) Przejście z pozycji bazowej do punktu wystawienia piłki.
3) Technicznych i taktycznych aspektów rozegrania piłki.
Rytm dojścia do pozycji bazowej
W czasie treningu indywidualnego należy umieszczad rozgrywającego w różnych sytuacjach taktycznych,
wynikających z ataku i kontrataku. Wystawiający powinien za każdym razem startowad z odpowiedniej
pozycji wyjściowej, takiej którą przyjmuje podczas przyjęcia zagrywki oraz w obronie, bloku czy asekuracji.
Celem dwiczeo jest uzyskanie właściwego rytmu dojścia do pozycji bazowej, która można zdefiniowad jako
optymalne miejsce w danej sytuacji, z którego rozgrywający wykonuje bezpośredni ruch w kierunku
wystawienia piłki. Zwykle jest to punkt znajdujący się jak najbliżej siatki , ponieważ ruch do boiska jest
wygodniejszy dla uzyskania większej swobody działania. Ustalenie w stosunku do linii bocznych jest
z reguły stałe (granica II i III strefy), pozwalające na swobodną obserwację własnego boiska i ruchów
przeciwnika. Niektórzy trenerzy ze względów taktycznych wprowadzają dodatkowe pozycje, mając na
uwadze sytuację boiskową oraz przygotowanie własnego ataku. Kiedy rozgrywający jest w pierszej linii,
może stawad sytuacyjnie nieco dalej od wyznaczonej pozycji, abymied lepszą możliwośc wykonania
naskoku i ewentualnego zaatakowania piłki.
W pozycji wyjściowej wystawiający przyjmuje postawę oczekiwania i obserwuje rozwój sytuacji. Od
samego początku należy egzekwowad pozostawanie rozgrywającego na swojej pozycji wyjściowej tak
długo, jak wynika to z przepisów (dopóki nie zostanie wykonana zagrywka) lub przebiegu gry. Trener
swoim działaniem powinien utrzymywad rozgrywającego w ciągłej niepewności , stwarzając różne sytuacje
taktyczne nawet podczas dwiczeo indywidualnych. Należy zawsze pracowad zgodnie z zasadą: najpierw
obrona, blok czy asekuracja a dopiero potem wystawienie. Rozgrywający musi wyrabiad w sobie
umiejętnośd obserwacji , aby wykorzystad każdą sytuację , która pozwoli mu na przesunięcie się bliżej
swojej pozycji bazowej. Nie można jednak tolerowad nawykowego wbiegania bez właściwej orientacji.
Jedynym momentem, kiedy rozgrywający jest prawie całkowicie zwolniony z reakcji na pierwszą piłkę , jest
gra ”za darmo”.
Jeżeli podczas dwiczeo rozgrywający wbiega z głębi pola, tak jak podczas przyjęcia zagrywki , to
należy przestrzegad zasady, aby on miał możliwośd dojścia do pozycji bazowej, zanim piłka zostanie
przyjęta (dorzucona czy odbita od ramy z siatką). Szybkośd wbiegania rozgrywającego zależy od szybkości
3. piłki i powinna byd z nią dobrze zsynchronizowana . nie ma potrzeby poruszania się szybciej, niż jest to
konieczne, kosztem utraty dobrej obserwacji.
Jeżeli podczas dwiczeo wystawiający będzie aktywnie oczekiwał piłki w obronie, asekuracji czy
bloku, to wielokrotnie znajdzie się z dala od swojej pozycji przy siatce. Jest to dobra okazja , aby uczyd
rozgrywającego analizowania rozwoju gry. Podczas ruchu w kierunku do pozycji bazowej musi on umied
ocenid , czy nadal może bezpiecznie kontynuowad swoje dojście, czy powinien zwolnic, a nawet zatrzymad
się, aby ruszyd bezpośrednio do punktu wystawienia.
W czasie treningu można ustawid rozgrywającego w różnych sytuacjach, tworzących jakby naturalną
sekwencję gry. Po wbiegnięciu z określonej pozycji do przyjęcia zagrywki , zawodnik idzie do asekuracji ,
bloku czy obrony , co stanowi pozycję wyjściową do kolejnych działao.
Podczas dwiczeo dojścia do pozycji bazowej istotny jest właściwy rytm kroków podczas
przemieszczania się z określonego miejsca, jak również odpowiedni sposób zatrzymania się. Wskazane jest,
aby ruch doprowadzający do określonego punktu prawa noga lub obie nogi równocześnie, bez względu na
kierunek wbiegania. Gwarantuje to możliwośd natychmiastowej reakcji w kierunku piłki, poprzez
zapoczątkowanie ruchu zawsze tą samą, lewą nogą. Stały rytm to większa płynnośd i efektywnośd
działania, ponieważ nie absorbuje uwagi rozgrywającego. Ustawienie pod kątem 45 stopni tyłem
w stosunku do siatki pozwala zawodnikowi obejmowad wzrokiem całe boisko, bez potrzeby poruszania
głową oraz pozwala mu na obserwację blokujących przeciwnika w peryferyjnym widzeniu, jak również
blokującego w IV strefie, ponad swoim lewym ramieniem.
Ważne też jest wpajanie rozgrywającemu, że pozycja, którą zajął jest dopiero punktem wyjścia do
działania, a niekooczonym etapem. Prawidłowe myślenie, „ja do piłki ,a nie piłka do mnie” może wydawad
się oczywiste, to jednak zbyt wielu rozgrywających zbyt długo pozostaje w miejscu, reagując na
niedokładną piłkę z dużym opóźnieniem.
Myślenie o tych problemach podczas treningu indywidualnego zwiększa szansę na efektywnośd
działania naszych rozgrywających. Nie trzeba chyba głębokiej analizy, aby stwierdzid, że jest to problem
mało postrzegany, pozostawiony często normalnemu rozwojowi podczas pracy.
Rytm dojścia do punktu wystawienia piłki
Rzadko piłka jest przyjęta czy obroniona dokładnie w kierunku rozgrywającego, znajdującego się
w swojej pozycji bazowej. Często musi on iśd do punktu wystawienia zgodnie z wytrenowanym rytmem
kroków. Rozgrywający jednak zwykle biegają zbyt wiele , wykonując niepotrzebnie dużo ruchów czy
nagłych zwrotów, wynikających ze złej oceny sytuacji. Właściwy rytm dojścia do punktu wystawienia
z prawidłowej oceny trajektorii lotu piłki i dlatego trzeba unikad zbyt szybkiej reakcji w niewiadomym
kierunku. Bieganie po łukach jest mało ekonomiczne i zabiera cenny czas, potrzebny na dokonanie
obserwacji.
Kiedy kierunek lotu piłki jest oczywisty, rozgrywający powinien przenieśd uwagę na blok przeciwnika
, następnie skontaktowad się wzrokowo ze swoimi atakującymi. Dobrzy rozgrywający obserwują blok
w swoim peryferyjnym widzeniu również w momencie wystawienia piłki , co warunkuje uzyskanie dużego
powodzenia w grze. Większośd początkujących siatkarzy patrzy tylko na piłkę, gdyż nie rozumie tego, jak
często wiele czasu pozostaje im na reakcję (1,5 sekundy czy więcej). Podczas treningów indywidualnych
należy stanowczo egzekwowad , aby rozgrywający zabierał wzrok z piłki i spojrzał przynajmniej w kierunku
4. celu ( na przykład dwiczenia z odczytaniem liczby palców). Ma to znaczenie na nadanie piłce właściwej
paraboli lotu, w zależności od odległości i miejsca wystawienia.
Należy wprowadzad też sytuacje, aby rozgrywający otrzymywał informacje głosem w celu
wzmocnienia wizualnej komunikacji o gotowości atakujących , szczególnie w sytuacji , gdy rozgrywający
jest zajęty, aby spojrzed w kierunku wystawienia.
Trener musi spowodowad, aby rozgrywający zrozumiał, że wystawienie po dobiegnięcie do piłki jest
inne, niż w pozycji nieruchomej przy siatce, gdyż nawet jeżeli potrafi wystawiad z pozycji stałej, nie oznacza
to, że będzie mógł dobrze funkcjonowad w grze. Konieczne jest też częste wystawianie piłki podczas ruchu,
a nawet w pozycji o zachwianej równowadze. Istotne są tutaj dwiczenia opanowania właściwego rytmu
dojścia również pod presją czasu, wraz z zastosowaniem różnych technik wystawienia.
Należy zwracad uwagę, aby podczas ruchu do piłki ręce były trzymane w dole, lekko ugięte, a ich
ruch była naturalnie skoordynowany z ruchem ciała. Dopiero kiedy zawodnik znajdzie się w pozycji do
wystawienia , tuż przed samym odbiciem, powinien wznieśd swoje ramiona do góry (zachowując kąt
ugięcia w stawach łokciowych) i wystawid piłkę natychmiast, wykonując jakby jeden ruch.
Rozgrywający powinien przyjmowad zawsze takie ustawienie tułowia, aby mied możliwośd
wystawienia do więcej niż do jednego atakującego, bez zdradzania swoich zamiarów. Preferowane jest
ustawienie twarzą do lewego ataku, aby „otworzyd się” do siatki. Wystawiający może wtedy posład piłkę
prosto na lewe skrzydło lub bokiem do tyłu. W takiej sytuacji rozgrywający lepiej widzi siatkę oraz blok
przeciwnika i może podjąd lepszą decyzję co do kierunku rozegrania piłki. Jeżeli jednak wystawiający jest
spóźniony i musi w momencie odbicia wykonad obrót w kierunku lewego skrzydła, to podczas tego ruchu
to powinien umied rozegrad piłkę również na prawą stronę. W przypadku jednak, gdy rozgrywający
wystawia słabiej do tyłu, to jest zmuszony stawad prostopadle do prawego ataku i na lewe skrzyło kieruje
wówczas piłki, wykonując ruch w kierunku celu. Jest to sygnalizowany sposób, ale mając na uwadze
dokładnośd wystawienia, często stosowany.
Rozgrywający musi wyrabiad w sobie stała potrzebę dostosowywania się do trajektorii lotu piłki tak,
aby móc przyspieszyd atak, chwytając ją w najwyższym możliwym punkcie. Jeżeli przyjęcie jest po znacznie
spadającym łuku, wystawiający nie powinien czekad przy siatce, lecz wyjśd do piłki, aby sięgnąd ją
wcześniej, wystawiając wówczas nieco w kierunku siatki.
Trener powinien też włączad dwiczenia zwiększające świadomośd pozycji bloku przeciwnika i jego
ruchu. Na przykład: blok przesuwa się tuż przed momentem wystawienia, a rozgrywający musi wystawiad
piłkę w kierunku przeciwnym, z dala od bloku. Chociaż rozgrywajmy powinien wiedzied , że podczas gry
atakujący woli dobrze wystawioną piłkę przeciwko podwójnemu blokowi, niż słabiej przeciwko
pojedynczemu, to podczas dwiczeo należy stwarzad różne sytuacje, wymagające podzielności uwagi nawet
kosztem gorszej dokładności.
Trener powinien ciągle analizowad grę rozgrywającego i szukad wskazówek do indywidualnej pracy,
skupiając się na 2-3 najistotniejszych rzeczach, to daje poczucie opanowywania kolejnych umiejętności,
a co za tym idzie, pewności w grze.
