ttvacin

1. Թթվածին
Քիմիա

2. ԹԹվածին
• Թթվածինն անգույն, անհամ և անհոտ գազ է: Այդ պատճառով մեր զգայարաններն
այն չեն ընկալում: Սակայն թթվածնի բացակայությունը կամ անբավարարությունը
կզգանք անմիջապես. պարզապես շնչահեղձ կլինենք:
• Երկրի վրա թթվածինն ամենատարածված քիմիական տարրերից է և հանդիպում է
ամենուրեք, այն կազմում է օդի, ջրի, երկրակեղևի, կենդանի օրգանիզմների,
բույսերի զգալի մասը: Թթվածինը մտնում է մեր սննդամթերքի՝ ածխաջրերի,
ճարպերի, սպիտակուցների բաղադրության մեջ:
• Թթվածինը կարևոր է հատկապես նրանով, որ մենք շնչում ենք այն: Շնչառությունը
Երկրի կենսոլորտի, կյանքի գոյատևման ամենակարևոր նախապայմանն է:

3. ԹԹվածին

4. Թթվածին
• Թթվածինը մթնոլորտում գտնվում է ազատ վիճակում (O2) և կազմում է նրա հինգերորդ
մասը: Մթնոլորտի վերին շերտերում թթվածինը գտնվում է օզոնի (O3) ձևով, որը կարևոր
նշանակություն ունի Երկրի վրա կյանքի պահպանության խնդրում: Մթնոլորտում
թթվածնի կորուստը՝ օքսիդացման, այրման, նեխման և շնչառության պատճառով,
բույսերը վերականգնում են լուսասինթեզով: Նրանք նույնպես շնչում են, սակայն դա
տեղի է ունենում օրվա միայն մութ ժամերին՝ գիշերը:
• Թթվածնի հետ նյութերի փոխազդեցությունը կոչվում է օքսիդացում: Օքսիդացման
ռեակցիաներ են այրումը, շնչառությունը, մետաղների ժանգոտումը, բույսերի
մնացորդների փտումը և այլն:
• Այրումն ուղեկցվում է ջերմության և լույսի անջատմամբ: Այրվում են փայտը, ածուխը,
թուղթը, բնական գազը, նավթը և այլն:

5. Թթվածին

6. Թթվածնի անձնագիրը• Քիմիական նշանը – O
Քիմիական բանաձև — O2
Հարաբերական ատոմային զանգված — 16
Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը — 32
Իզոտոպներ – O16, O17, O18: Իզոտոպները դրանք նույն ատոմների տարատեսակներն են, որոնք ունեն
նույն միջուկի լիցքքը, նույն պրոտոնները և նույն էլեկտրոները, բայց տարբեր նեիտրններ:
Դիրքը պարբերական աղյուսակում, կարգաթիվը, պարբերությունը, խումբը – 8կարգաթիվ;
Պարբերության համարը 2: 6 – րդ խումբ; Ա – գլխաոր ենթախումբ:
Ատոմի բաղադրությունը և կառուցվածքը – 8 պրոտոն, 8 նեիտրոն, 8 էլեկտրոն; Կառուցվածքը +8, 2, 6
Օքսիդացման աստիճան — -2 <<Ֆտորի հետ ունի +2 և H2O2 այստեղ – 1 >>
Մեկ ատոմի զանգվածը – 16*1,66*10-27կգ
Ալոտրոպիան դա երևույթ է, որի ժամանակ նույն տարերը բնության մեջառաջացնում է մի քանի պարզ
նյութեր, իսկ նյութերը կոչվում են Ալոտրոպիկ տարաձություններ: Ունի երկու տարաձայնություններ
O2, O3

7. ԹԹվածին

8. ԹԹվածին
• Կենսաքիմիական շարժընթացներում տեղի է ունենում դանդաղ
օքսիդացում, որի ժամանակ թթվածնի հետ նյութի փոխազդեցությունն
ընթանում է դանդաղ, ջերմությունն անջատվում է աստիճանաբար՝ առանց
լույսի անջատման: Դանդաղ օքսիդացում են, օրինակ, խաղողաշաքարի
(գլյուկոզի) օքսիդացումն օրգանիզմում, բույսերի մնացորդների փտումը,
շնչառությունը, լուսասինթեզը, երկաթի ժանգոտումը խոնավ օդում:
• Տեխնիկայում թթվածինը ստանում են հեղուկ օդի կոտորակային թորմամբ և
ջրի էլեկտրոլիզով:

9. • Թթվածնի հայտնաբերման
• պատմությունից
• ԴեռևսVIII դարում չին գիտնական Մաո Հոային հաստատել է, որ օդը պարունակում է
այրմանն ու շնչառությանը մասնակցող գազ: Իտալացի գիտնական ու նկարիչ Լեոնարդո դա
Վինչին նույնպես օդը դիտում էր որպես 2 գազերի խառնուրդ, որոնցից միայն մեկն է
մասնակցում այրմանն ու շնչառությանը:XVIII դարում առաջին անգամ միմյանցից անկախ
թթվածին ստացել են շվեդ գիտնական Շեելեն (1769–70 թթ-ին)՝ կալիումի բորակը (KNO3)
շիկացնելով, իսկ 1774 թ-ին՝ անգլիացի գիտնական Ջ. Փրիստլին՝ սնդիկի օքսիդը (HgO)
տաքացնելով:
• Սկզբում թթվածին քիմիական տարրն անվանել են «հրեղեն օդ» («ֆլոգիստոն»)՝ այրմանը
նպաստելու, իսկ ավելի ուշ՝ «կյանքի օդ»՝ շնչառությանը մասնակցելու համար: 1775 թ-ին
ֆրանսիացի քիմիկոս Ա.
• Լավուազիեն բացահայտեց օդի բաղադրությունը. ցույց տվեց, որ թթվածինը թթուների
պարտադիր բաղադրիչ մաս է, և այն անվանեց «թթու առաջացնող» (հունարեն՝ «օքսյուս» –
թթու, և «գենարե» - ծնել), որից էլ առաջացել է հայերեն թթվածին անվանումը:
• Լավուազիեն ճիշտ մեկնաբանեց թթվածնի դերը նաև այրման և շնչառության
շարժընթացներում` դրանք դիտելով որպես նյութերի և թթվածնի փոխազդեցություն:

10. Նյութը պատրաստեցին`
Սոֆի Առաքելյանը
Աննա Ստեփանյանը
Միջին դպրոց
8-2 դասարան