1. NGHỆ THUẬT NGÂM THƠ VIỆT NAM:NGHỆ THUẬT NGÂM THƠ VIỆT NAM:
BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI SẢN VĂNBẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI SẢN VĂN
HÓA DÂN TỘCHÓA DÂN TỘC
I/ NGHỆ THUẬT NGÂM THƠ – MỘT DI
SẢN PHI VẬT THỂ
II/ TÍNH ĐỘC ĐÁO CỦA NGHỆ THUẬT
NGÂM THƠ VIỆT NAM
III/ NGÂM THƠ HIỆN NAY VÀ MỘT SỐ
KIẾN NGHỊ VỀ CÔNG TÁC BẢO TỒN,
PHÁT HUY GIÁ TRỊ CỦA NGHỆ THUẬT
NÀY

2. (VPR-A Vietnamese Intangible Cultural(VPR-A Vietnamese Intangible Cultural
HeritageHeritage))
I/ NGHỆ THUẬT NGÂM THƠ – MỘT
DI SẢN PHI VẬT THỂ
VIETNAMESE POETRY RECITATION
(VPR)
A FOLK PERFORMING ART

3. Ngâm thơ đã xuấtNgâm thơ đã xuất hiện từ rất lâu đời trên đất nước ta.hiện từ rất lâu đời trên đất nước ta.
Bằng phương pháp truy cứu từ nguyên của “ngâm thơ” vàBằng phương pháp truy cứu từ nguyên của “ngâm thơ” và
những hình ảnh âm thanh qua máy điện toán, GS.TS dânnhững hình ảnh âm thanh qua máy điện toán, GS.TS dân
tộc nhạc học (Ethnomusicology) Nguyễn Thuyết Phongtộc nhạc học (Ethnomusicology) Nguyễn Thuyết Phong
tại Đại học Kent, bang Ohio, USA, đã chứng minh nghệtại Đại học Kent, bang Ohio, USA, đã chứng minh nghệ
thuật ngâm thơ Việt Nam là một hình thức ngâm thơ độcthuật ngâm thơ Việt Nam là một hình thức ngâm thơ độc
đáo nhất trên thế giới xuất hiện từ thế kỷ thứ X với tênđáo nhất trên thế giới xuất hiện từ thế kỷ thứ X với tên
tuổi của bà Phạm Thị Trâm. Bà được phong tặng là Ưutuổi của bà Phạm Thị Trâm. Bà được phong tặng là Ưu
Bà với tên tuổi được ghi trong Văn Miếu Hà Nội.Bà với tên tuổi được ghi trong Văn Miếu Hà Nội.
(VPR has existed for more than 10 centuries (since 10th
century)
Pro.PhD. Nguyễn Thuyết Phong (Ethnomusicology) in Kent Uni.,
Ohio, USA, proved that Vietnamese poetry recitation has been
the most special kind of reciting arts in the world.)

4. Theo giáo sư Trần Văn Khê thì ngâm thơ là khi mỗi
chữ trong câu của bài thơ được ngân nga, lên cao
xuống thấp, trầm bổng nhịp nhàng và không có tiết
tấu sẵn, nó khác với đọc bình thường thì gọi là đọc
thơ; còn đọc với tiết tấu chậm hơn, những chữ trong
câu được nhấn mạnh hoặc kéo dài thì gọi là bình thơ.
(Pro. Trần Văn Khê: reciting (poems) means reading a
poem in which each word in a line will be read, trilled
highly or softly, melodiously without ready-made notes
like in a piece of music.)

5. Từ định nghĩa về di sản văn hóa (vật thể và phi vật thể)
của UNESCO, và theo “Luật di sản văn hóa năm 2001
(được sửa đổi, bổ sung năm 2009)” do Nhà xuất bản
Chính trị quốc gia ấn hành năm 2009 thì:
Based on UNESCO’s definition of Cultural HeritageBased on UNESCO’s definition of Cultural Heritage
(tangible and intangible heritages), and according to(tangible and intangible heritages), and according to
“Laws of Cultural Heritage 2001” (modified,“Laws of Cultural Heritage 2001” (modified,
supplemented in 2009) was published in 2009 bysupplemented in 2009) was published in 2009 by
National politics publishing house.National politics publishing house.

6. “Di sản văn hóa phi vật thể là sản phẩm tinh thần gắn
với cộng đồng hoặc cá nhân, vật thể và không gian văn
hóa liên quan, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, thể
hiện bản sắc của cộng đồng, không ngừng được tái tạo
và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác bằng
truyền miệng, truyền nghề, trình diễn và các hình thức
khác”
(“Intangible Cultural Heritage is spiritual products relating to
communities or individuals, objects and concerned cultural
space, has historical, cultural, scientific values, represents
communities’ identities, continually reproduced and transmitted
from generation to generation by word of mouth, through
learning skills, performing and other forms.”)

7. Nghệ thuật ngâm thơ là lọai nghệ thuật diễn xướng dân
gian của một thể lọai văn học cụ thể (ở đây là thơ). Có
thể nói rằng ngâm thơ là một lọai di sản phi vật thể của
dân tộc Việt Nam được lưu truyền qua bao đời nay
cùng với những thăng trầm của lịch sử.
-> VPR is a kind of folk performing art has existed for-> VPR is a kind of folk performing art has existed for aa
long time with the ups and downs of our nation’slong time with the ups and downs of our nation’s
history.history.

8. II/ TÍNH ĐỘC ĐÁO CỦA NGHỆ THUẬT NGÂM THƠII/ TÍNH ĐỘC ĐÁO CỦA NGHỆ THUẬT NGÂM THƠ
VIỆT NAMVIỆT NAM
(The characteristics of VPR)(The characteristics of VPR)
2.1 Ngâm thơ Việt Nam có hàng chục điệu ngâm2.1 Ngâm thơ Việt Nam có hàng chục điệu ngâm
khác nhau tuỳ theo vùng miền và sự kết hợp vớikhác nhau tuỳ theo vùng miền và sự kết hợp với
làn điệu dân ca của vùng miền đó.làn điệu dân ca của vùng miền đó.
(VPR has many tones and tunes based on folksong(VPR has many tones and tunes based on folksong
melodies and local accents of each area inmelodies and local accents of each area in
Vietnam.)Vietnam.)

9. Miền BắcMiền Bắc : Sa mạc, Bồng Mạc (chỉ có thể áp dụng cho: Sa mạc, Bồng Mạc (chỉ có thể áp dụng cho
thể thơ lục bát, song thất lục bát), ngâm Kiều hay lẫythể thơ lục bát, song thất lục bát), ngâm Kiều hay lẫy
Kiều (xuất phát từ Truyện Kiều và chủ yếu áp dụng choKiều (xuất phát từ Truyện Kiều và chủ yếu áp dụng cho
thể thơ lục bát), ngâm thơ theo hát ru Bắc Bộ, ngâm thơthể thơ lục bát), ngâm thơ theo hát ru Bắc Bộ, ngâm thơ
theo hát nói trong Ca Trù, ngâm Xuân (nếu ý thơ tươitheo hát nói trong Ca Trù, ngâm Xuân (nếu ý thơ tươi
vui, rộn ràng), ngâm Sổng (thường được sử dụng chovui, rộn ràng), ngâm Sổng (thường được sử dụng cho
những tình huống đau buồn trong một bài thơ).những tình huống đau buồn trong một bài thơ).
In the NorthIn the North: Sa mạc, Bồng Mạc (for six-eight meter: Sa mạc, Bồng Mạc (for six-eight meter
poems and two seven-six-eight meter poems) Kiềupoems and two seven-six-eight meter poems) Kiều
recitation (for six-eight meter poems mainly), lullaby,recitation (for six-eight meter poems mainly), lullaby,
Ca Trù, Xuân (for happy poems), Sổng (for sadCa Trù, Xuân (for happy poems), Sổng (for sad
poems)poems)

10. In the Middle: Huế melody ( based on Huế accentIn the Middle: Huế melody ( based on Huế accent
and Huế chanty), Nghệ - Hà accents with Ví Dặmand Huế chanty), Nghệ - Hà accents with Ví Dặm
folksongs, Bình Trị Thiên melodyfolksongs, Bình Trị Thiên melody……
Miền Trung: ngâm Huế (dựa vào thang âm giọng
Huế và các điệu hò mái nhì, hò mái đẩy), ngâm theo
giọng xứ Nghệ với điệu hát Ví Dặm, ngâm thơ Bình
Trị Thiên…

11. Miền Nam:Miền Nam: trước đây (1954), ngâm thơtrước đây (1954), ngâm thơ
chủ yếu là đọc hay nói lối theo thơ Lụcchủ yếu là đọc hay nói lối theo thơ Lục
Vân Tiên. Sau năm 1954 xuất hiện làn điệuVân Tiên. Sau năm 1954 xuất hiện làn điệu
ngâm thơ Tao Đàn do nhà thơ Đinh Hùngngâm thơ Tao Đàn do nhà thơ Đinh Hùng
người Bắc tạo ra.người Bắc tạo ra.
In the SouthIn the South: recite Lục Vân Tiên: recite Lục Vân Tiên
(before 1954), and now Tao Đàn (free(before 1954), and now Tao Đàn (free
way) melody -> main melody todayway) melody -> main melody today

12. .
Nó cần đến cái tâm bởi vì người nghệ sĩ biểu diễn
thơ vì lòng đam mê nghệ thuật là chính, vì yêu
thơ, vì muốn được ngâm ngợi những bài thơ mà
mình yêu thích, không ai lấy cái nghiệp này để
mưu sinh cả.
(It requires the passion because the artists recite
poems for their love for poetry and for recitation,
not for their living.)
2.2 Ngâm thơ là một thể loại diễn xướng
đòi hỏi cái tâm và cái tài của người thể
hiện.
(VPR needs the passion and talent of the(VPR needs the passion and talent of the
artistsartists))

13. Cái tâm còn thể hiện ngay trong cái tài, bởi vì ngâm thơCái tâm còn thể hiện ngay trong cái tài, bởi vì ngâm thơ
không dễ như hát. Một bài thơ trong tay người diễn ngâmkhông dễ như hát. Một bài thơ trong tay người diễn ngâm
chỉ toàn là chữ mà không có một nốt nhạc, một giai điệuchỉ toàn là chữ mà không có một nốt nhạc, một giai điệu
nào. Vì thế, người nghệ sĩ một mặt vừa phải là đồng tác giảnào. Vì thế, người nghệ sĩ một mặt vừa phải là đồng tác giả
với nhà thơ để có thể chuyển tải một cách trung thành nhấtvới nhà thơ để có thể chuyển tải một cách trung thành nhất
bức thông điệp mà nhà thơ muốn gửi gắm qua đứa con tinhbức thông điệp mà nhà thơ muốn gửi gắm qua đứa con tinh
thần của mình vừa là một người sáng tạothần của mình vừa là một người sáng tạo
(Reciting a poem is not as easy as singing a song with the(Reciting a poem is not as easy as singing a song with the
available notes. A poem in the artist’s hands purely has linesavailable notes. A poem in the artist’s hands purely has lines
of letters without melody or note. So the artist is a co-writerof letters without melody or note. So the artist is a co-writer
of the poem to faithfully transmit the message of the poetof the poem to faithfully transmit the message of the poet
sent in the poem as well as the creators.)sent in the poem as well as the creators.)

14. Họ sáng tạo ở chỗ: thông qua nội dung của bài thơ,Họ sáng tạo ở chỗ: thông qua nội dung của bài thơ,
thể loại của bài thơ (thơ tứ tuyệt, thơ lục bát hay thơthể loại của bài thơ (thơ tứ tuyệt, thơ lục bát hay thơ
tự do...) và tâm trạng, tình cảm của nhà thơ… màtự do...) và tâm trạng, tình cảm của nhà thơ… mà
dùng lối diễn ngâm nào cho phù hợp nhất, chuyển tảidùng lối diễn ngâm nào cho phù hợp nhất, chuyển tải
được nội dung và tình cảm một cách sâu lắng nhất,được nội dung và tình cảm một cách sâu lắng nhất,
tinh tế nhất.tinh tế nhất.
Depend on the content of the poem (about love for country,Depend on the content of the poem (about love for country,
their hometown, or parents…), genres of the poem, and thetheir hometown, or parents…), genres of the poem, and the
mood of the poet, the artists will choose the mostmood of the poet, the artists will choose the most
appropriate melodies or tunes.appropriate melodies or tunes.

15. III/ NGÂM THƠ HIỆN NAY VÀ MỘT SỐ KIẾNIII/ NGÂM THƠ HIỆN NAY VÀ MỘT SỐ KIẾN
NGHỊ VỀ CÔNG TÁC BẢO TỒN, PHÁT HUY GIÁNGHỊ VỀ CÔNG TÁC BẢO TỒN, PHÁT HUY GIÁ
TRỊ CỦA NGHỆ THUẬT NÀYTRỊ CỦA NGHỆ THUẬT NÀY
(VPR nowadays and some suggestions)
3.1 Thứ nhất, nghệ sĩ ngâm thơ là người biểu diễn,
nhưng họ không phải là thành viên của một hội nghệ
thuật nào (Hội Âm nhạc, Hội Sân khấu,Hội Văn học.)
(No association admits the recitation artists.)

16. 3.2 Thứ hai3.2 Thứ hai, không có trường lớp trung tâm (ngay cả, không có trường lớp trung tâm (ngay cả
nhạc viện thành phố HCM) dạy ngâm thơ và đệm nhạcnhạc viện thành phố HCM) dạy ngâm thơ và đệm nhạc
cho ngâm thơ.cho ngâm thơ.
(No center/school teaches people how to recite a poem(No center/school teaches people how to recite a poem
or how to play musical instruments like flutes,or how to play musical instruments like flutes,
monochord/ one-stringed guitar, sixteen-stringed guitarmonochord/ one-stringed guitar, sixteen-stringed guitar
to accompany recitation.)to accompany recitation.)
3.3 Không có các thế hệ trẻ kế tục để bảo tồn, phát triển3.3 Không có các thế hệ trẻ kế tục để bảo tồn, phát triển
nghệ thuật ngâm thơ.nghệ thuật ngâm thơ.
(No succeeding generation preserves, promotes,(No succeeding generation preserves, promotes,
introduces VPR to the public.)introduces VPR to the public.)

17. 3.43.4 Thứ tưThứ tư, hiện nay báo chí (đài phát thanh và đài, hiện nay báo chí (đài phát thanh và đài
truyền hình) ít có những chương trình dành cho thơ,truyền hình) ít có những chương trình dành cho thơ,
chương trình vinh danh các nhà thơ, chương trình giớichương trình vinh danh các nhà thơ, chương trình giới
thiệu những bài thơ mới hoặc chương trình biểu diễnthiệu những bài thơ mới hoặc chương trình biểu diễn
thơ quy tụ nhiều nghệ sĩ tham gia như các chương trìnhthơ quy tụ nhiều nghệ sĩ tham gia như các chương trình
ca nhạc.ca nhạc.
(Not many poetry programs on mass media,(Not many poetry programs on mass media,
especially poetry recitation -> many people, esp. theespecially poetry recitation -> many people, esp. the
youth do not know VPR or enjoy VPR -> forget oryouth do not know VPR or enjoy VPR -> forget or
enjoy others.)enjoy others.)

18. (Lack of collection, classification of recitation melodies;
lack of complete and profound research on VPR.)
3.5 Thứ năm, trong thời gian tới cần tiến hành mở rộng
công tác sưu tầm và phân loại cũng như có những
nghiên cứu sâu hơn, toàn diện hơn về loại hình nghệ
thuật vô giá này.

19. Kết luận: Đứng trước xu thế giao lưu, hội nhập và phát
triển, những giá trị truyền thống của dân tộc đang dần
bị mai một đi. Hy vọng rằng, nghệ thuật ngâm thơ sẽ
được bảo tồn, phát triển hợp lí và truyền bá rộng khắp
trong công chúng nhờ vào chính sách đúng đắn của các
cơ quan có thẩm quyền và tâm huyết của những người
nghệ sĩ.
(Before the tendency of exchange, integration and development,
the national traditional values seem to be in danger of oblivion.
Hopefully, VPR (a folk performing art) - a Vietnamese
intangible cultural heritage will be preserved, developed
properly, and transmitted widely thanks to the rational policies
of the appropriately-concerned authorities and the love of
artists.)

20. Let’s listen to and enjoyLet’s listen to and enjoy
some melodies and tunes of VPRsome melodies and tunes of VPR
THANKS FOR LISTENING & JOINING USTHANKS FOR LISTENING & JOINING US