ติวสอบภาคปฏิบัติ เภสัชแพทย์แผนไทย พืชวัตถุ

1. ติวสอบภาคปฏิบัติ-
ณ.สวนสิรีรุกชาติ-
มหาวิทยาลัยมหิดล ศาลายา-

2. สอนโดย... -
อ.อำพล บุญเปล่ง-
และพี่เขียว-

3. คณะผู้จัดทำ-
q ภาพโดย : คุณอานันย์ สุชิตกุล0
คุณสุเวชช์ อองละออ0
คุณภัทรินทร์ แฟงคล้าย0
q สนับสนุนโดย : 0
คุณวีรปรัชญ์ เจริญศรี0
q เรียบเรียงโดย : 0
คุณภัคจิรา บุญสา0
q ตรวจทานโดย :
คุณช่อลัดดา ผลเจริญศรี และกลุ่ม
0
0

4. ขอบพระคุณ-
คณะผู้จัดทำขอสงวนสิทธิ์ในการจัดทำ-
เพื่อเป็นวิทยาทาน ให้กับผู้ที่มีความสนใจในการศึกษา วิชาแพทย์แผนไทย-
ห้ามมิให้ผู้ใดนำไปจำหน่ายหรือแสวงหาผลกำไรโดยเด็ดขาด-
17 มิถุนายน 2551-
q อาจารย์ อำพล บุญเปล่ง และพี่เขียว-
q ครูบาอาจารย์ทุกท่าน-
q รุ่นพี่ทุกคนที่เข้ามาดูแลช่วยเหลือ -
0
0
0
หากมีข้อบกพร่องประการใดคณะผู้จัดทำต้องขออภัยมา ณ.ที่นี้ด้วย-

5. กรรณิกา-
q ลักษณะ : ใบมีลักษณะสากเหมือน
กระดาษทรายเบอร์ 0 ก้านเป็นสี่เหลี่ยม
มีตุ่มสากมือ ทรงใบแหลม0
q ใบ : รสขม บำรุงน้ำดี 0
( น้องกรรณิการ์ผิวขาวเป็นคนดี = บำรุงน้ำดี )-
q ดอก : รสขมหวาน แก้ลมวิงเวียน0
q ต้น : รสขมเย็น แก้ปวดศรีษะ0
q ราก : รสขม บำรุงเส้นผมให้ดกดำ0
• อีกชื่อเรียก สุพันนิกา0
0ก้านเป็นสี่เหลี่ยม-
ใบสาก หลังใบสีเข้ม -
ท้องใบขาว ปลายใบแหลม-

6. กระทิง-
q ลักษณะ : เส้นใบชัดเจนคล้าย
ใบตอง ใบเป็นมัน0
q ดอก : รสเย็น บำรุงหัวใจ0
q น้ำมันจากเมล็ด : รสร้อน แก้
เคล็ดขัดยอก0
q ใบ : ขยำแช่น้ำสะอาดล้างตา 0
แก้ตาแดง0
( แก๊ก : กระทิงแดง = แก้ตาแดง )0
0
มีเขากระทิงสีแดง-
ใบเป็นมัน เส้นลายใบชัดเจน-

7. สารภี-
q ลักษณะ : .ใบคล้ายใบกระทิง
แต่หลังใบจะด้าน และเป็นจุดๆ0
q รส : หอมเย็น ( ดอก )0
q สรรพคุณ : บำรุงหัวใจ0
ใบมีจุดในร่างแหตลอดใบ-
ใบมีจุดในร่างแหตลอดใบ-

8. กระเบา
q ลักษณะ : ก้านสีค่อนข้างแดง
และมีลักษณะเซไปเซมา0
q รส : เมาเบื่อ 0
q สรรพคุณ : น้ำมันจากเมล็ด 0
แก้โรคผิวหนัง0
q ผลสุก รับประทานเนื้อในได้
คล้ายเผือก0
( กระเบา – เมาเบื่อ – แก้โรคผิวหนัง)0
0
ก้านเซไป เซมาสีค่อนข้างแดง-
ใบแก่พื้นสีเขียว เส้นใบสีเหลืองเขียว-
ก้านสีค่อนข้างแดงเซไปเซมา-

9. กระเพรา
q ลักษณะ : หน้าใบสีแดงขาว
นวล ก้านใบมีขนอ่อนสีขาว0
q รส : เผ็ดร้อน ( ใช้ทั้ง 5 )0
q สรรพคุณ : แก้ปวดท้อง แก้
ท้องอืดเฟ้อ0
• ใช้สะตุมหาหิงค์( น้ำกระเพราแดงต้ม )-
• เป็นกระสายยา แก้ท้องขึ้น-
• จุลพิกัดต่างกันที่สี ( ขาว – แดง )-
• อยู่ในยาประสะกระเพรา 47 ส่วน-
ก้านใบมีขนสีขาวอ่อน ใบและก้านมีสีแดงปน0
หน้าใบสีแดงขาวนวล 0
ก้านใบมีขนอ่อนสีขาว0
ลำต้นสี่เหลี่ยม ออกสีแดง 0
เมื่อแห้งตรงกลางจะเป็นร่อง0

10. กระแจะ
q ลักษณะ : ใบมีลักษณะคล้ายจิ้งจก
ตัวอ้วน 0
q รส : จืดเย็น ( เนื้อไม้ )0
q สรรพคุณ : ดับพิษร้อน0
(แก๊ก: นึกถึงแป้งกระแจะทาหน้า ทาตัว ดับพิษร้อน)-
มีหนามแหลมใหญ่คู่ทุกข้อ-ใบหยักโค้งเล็กน้อย กลางใบอ้วน-
ใบมีลักษณะคล้ายจิ้งจก-

11. คนทา( สีฟัน, กะลันทา ) 0
q ลักษณะ : คล้ายกระแจะ 0
แต่ใหญ่กว่า ( จิ้งจกตัวผอม )0
q รส : ขมเฝื่อนฝาดเย็น ( ใช้ราก )0
q สรรพคุณ : กระทุ้งพิษไข้ แก้ไข้หัว
ลมทุกชนิด0
( คนทา คทา = กระทุ้งพิษไข้ )0
• อยู่ในพิกัดเบญจโลกะวิเชียร0
หนามสีชมพู-
ก้านย่อยมีครีบใบ -
แต่ผอมกว่ากระแจะ-
ริมใบหยักฟันเลื่อย

12. ปีบ-
q ลักษณะ : แตกกิ่งตรงกันข้าม
ขอบใบหยัก 2 ข้างไม่สมมาตร0
q ดอก : รสเฝื่อนกลิ่นหอม0
ตากแห้งผสมบุหรี่สูบ 0
แก้ริดสีดวงจมูก 0
( ดมดอกปีบ ต้องบีบจมูก )0
q ราก : รสเฝื่อน บำรุงปอด 0
( ปีบ รัก ปอด )0
• อีกชื่อเรียกว่า ก้องกลางดง0
0
แตกกิ่งตรงกันข้ามเสมอ-

13. กระบือเจ็ดตัว-
q ลักษณะ : ท้องใบมีสีแดง0
q รส : รสร้อน ( ใช้ใบทำยา )0
q สรรพคุณ : ขับน้ำคาวปลา แก้
สันนิบาตหน้าเพลิง ขับเลือด
หลังการคลอดบุตร0
• อีกชื่อเรียก กระทู้เจ็ดแบก0

14. การบูร-
q ลักษณะ : ใบบาง ขยี้ดมมีกลิ่นหอม มี
ตุ่มหมัดขึ้นระหว่างข้อใบ0
q เปลือกต้น, ใบ และเนื้อไม้ กลั่นมา
เป็นการบูรเกล็ด รสร้อน แก้ปวดท้อง0
• จุลพิกัดต่างกันที่สี ( ขาว-ดำ )0
หน้าใบสี เขียว เหลือง-
ด้าน หลังสีขาว-
ก้านใบเดี่ยว -
ออกใบเวียนรอบก้าน-ขยี้ใบมีกลิ่นหอม-

15. กาหลง
q ลักษณะ : ปลายใบแหลม แยก
เป็น 2 แฉก0
q รส : จืด ( ดอก )0
q สรรพคุณ : แก้ปวดศรีษะ ลด
ความดันโลหิตสูง0
• สรรพคุณเสมอ จิก0
( แก๊ก : กาบินหลง จิกจนปวดหัว )0
ปลายใบแยกเป็นสอง แฉกเหมือนปากอีกา-
โคนใบคล้ายพระอาทิตย์-

16. ส้มเสี้ยว-
q ลักษณะ : ปลายใบโค้งมน0
q ใบ : รสเปรี้ยวจัด0
แก้ไอ ฟอกโลหิตประจำเดือน0
q เปลือกต้น : รสฝาด แก้ท้องเสีย
แก้บิด0
• ส้มเสี้ยว - เปรี้ยว - ฟอกโลหิต0
ปลายใบโค้งมนเหมือนก้นเด็ก0
โคนใบ ลายเหมือนพระอาทิตย์ขึ้น ใบแข็ง-

17. กุ่มน้ำ-
q ลักษณะ : ใบแหลม มี 3 ใบ เส้นใบ
แบ่งเท่ากัน ก้านใบสีน้ำตาลมีจุดขาวๆ0
q เปลือกต้น : รสร้อน ขับลมในลำไส้0
q ราก : รสร้อน แก้ปวดท้อง0
• ( แก๊ก : กุ่ม กุมท้อง = แก้ปวดท้อง )-
• ( แหลมยื่นไปในน้ำ = กุ่มน้ำปลายใบแหลม )-
-
ก้านสีน้ำตาลมีจุดขาว-

18. กุ่มบก-
q ลักษณะ : ใบมน 3 ใบ เส้นใบ
แบ่งไม่เท่ากัน0
q เปลือกต้น : รสร้อน 0
ขับลมในลำไส้0
q ใบ รสจืดเย็น บำรุงหัวใจ0
0
มีสามใบ ปลายโค้งมน-
สีน้ำตาลอ่อนคล้ายหนังจระเข้-
ใบ 2 ข้างไม่เท่ากัน-

19. แก้ว-
q ลักษณะ : ใบออกสลับ0
q ใบ : รสร้อนเผ็ดขมสุขุม
ขับโลหิตระดู
สตรี0
q ราก : รสเผ็ดขมสุขุม 0
แก้ปวดสะเอว0
( แก้ว (อภิรดี ) – ผู้หญิง 0
= ขับโลหิตระดูสตรี )0
• ใน สสม. แก้ปวดฟัน0หน้าใบสีเขียวเข้ม / มัน / หลังใบเขียวด้าน-
ใบรูปหอก / ปลายแหลม -

20. ขี้เหล็ก-
q ลักษณะ : ใบประกอบ ปลายใบมีเสา
อากาศ0
q รส : ขม 0
q สรรพคุณ : ดอก - แก้นอนไม่หลับ0
แก่น /เปลือกต้น / ใบ - แก้กระษัย0
ราก รสขมเย็น แก้ไข้กลับซ้ำ0
• สสม. ใช้ดอกตูมและใบอ่อน แก้อาการท้องผูก และ
อาการนอนไม่หลับ-
• จุลพิกัดต่างกันที่ถิ่นเกิด ( บ้าน-ป่า )-
• ขี้เหล็กทั้ง 5 อยู่ในยาถ่าย 1 ส่วน-
ลายใบถี่เป็นร่างแห -
ลายกลางเส้นใบสีแดงปนน้ำตาลอ่อน ออกใบคู่-
ปลายใบมีเสาอากาศ-

21. เขยตาย-
q ลักษณะ : มีตุ่มคล้ายกำหมัดที่ยอด
คว่ำใบดูเส้นใบคล้ายบั้งนายสิบ ขยี้
ดมมีกลิ่นเฉพาะ0
q รส : ขื่นปร่า ( ราก )0
( แก๊ก : เขยขื่นตัดฟืนในป่า ถูกงูกัด )0
q สรรพคุณ : แก้พิษงู0
เส้นใบคล้ายบั้งนายสิบ-
มีตุ่มคล้ายกำหมัดที่ยอด-
เส้นใบคล้ายบั้งนายสิบ-

22. คนทีเขมา ( คนทีสอดำ )ไม้พุ่มขนาดใหญ่ 0
q ลักษณะ : มี 5 ใบ ท้องใบขาว0
q รส : ร้อน0
q สรรพคุณ : 0
เปลือกต้น แก้เลือด แก้ลม0
รากและใบ แก้ปวดกล้ามเนื้อ0
( 5 ใบ = 5 นิ้ว นวดแก้ปวดกล้ามเนี้อ )0
• จัดเป็นพืชประเภทต้น0
0
0
ใบนิ่มเป็นกำมะหยี่0
มี 5 ใบ -
หลังใบเข้ม ท้องใบขาว-
ก้านย่อยสีเขียว0
ก่านใหญ่สีน้ำตาลแดง0

23. คนทีสอขาว ( คนทีสอเครือ )-
q ลักษณะ : มี 3 ใบ ท้องใบขาว0
0
q รส : ขมเมา ( ใบและดอก )0
• ( แก๊ก : คนขาวมักเป็นคนดี )0
q สรรพคุณ : บำรุงน้ำดี0
• จัดเป็นพืชประเภท เถา-เครือ0
หลังใบเขียวแก่ ลายใบขาว0
แยกออกเป็น 3 ใบ-
หลังใบเขียวแก่ ลายใบขาว ขอบใบขาว0

24. คนสีสอทะเล( เป็นไม้เลื้อยตามพื้นทราย )-
q ลักษณะ : ใบเดียว ท้องใบขาว รูป
ร่างใบคล้ายหัวแม่มือ0
q รส : เผ็ดร้อน ( ใช้ต้น )0
q สรรพคุณ : แก้ลม0
( แก๊ก : ไปทะเลคนเดียว ร้อน ลมแรง )0
• จัดเป็นพืชประเภทเถา-เครือ0
ใบมีความนิ่ม สีอ่อน 1 ด้าน0

25. คูน ( ราชพฤกษ์ )-
q ลักษณะ : มีปุ่มที่โคนใบ0
q เนื้อในฝัก : รสหวานเอียน
ระบายท้อง 0
q ราก : รสเมา แก้คุดทะราด0
• สสม.ใช้เป็ยาระบายในคนที่ท้องผูก
เป็นประจำ และหญิงมีครรภ์ก็ใช้ได้0
รอยต่อก้านกับกิ่งใหญ่เป็นปุ่ม0
เหมือนดอกไม้ปลอมมาต่อ0
มีปุ่มใหญ่ที่โคนใบ-

26. เหงือกปลาหมอ-
q ลักษณะ : ใบหยักฟันเลื่อย 0
ริมใบมีหนาม0
q ใบ : รสร้อนเล็กน้อย 0
ตำพอกรักษาแผลอักเสบ0
q ราก : รสเฝื่อนเค็ม 0
แก้โรคผิวหนัง0
q ต้น เป็นยาตัดรากฝี0
q ใช้ทั้ง 5 : รสร้อน แก้ไข้หัว0
แก้พิษกาฬได้ดีมาก0
0
0
• มี 2 ชนิด คือ ดอกขาว ,ดอกสีฟ้า0
• อีกชื่อเรียกว่า ต้นแก้มคอ0

27. เจตมูลเพลิงขาว-
q ลักษณะ : ใบนิ่มกว่าเจตมูลเพลิง 0
แดง ที่ข้อใบมีสีชมพู 0
q รส : ร้อน ( ใช้ราก )0
q สรรพคุณ : บำรุงโลหิต0
• อยู่ในพิกัดตรีสาร, ตรีปิตตะผล, เบญจกูล0
• อยู่ในยาไฟห้ากอง0
โคนใบโอบรอบก้านใหญ่ 0
ข้อใบสีชมพู0
ใบอ่อนกว่าเจตมูลเพลิงแดง
ใบบางและพริ้วหยัก0

28. เจตมูลเพลิงแดง( ไฟใต้ดิน )0
q ลักษณะ : ใบแข็งกว่าเจตมูล
เพลิงขาว ข้อใบมีสีแดงถึงเส้น
กลางใบ0
q รส : ร้อน0
q สรรพคุณ : บำรุงโลหิต0
• อยู่ในพิกัดตรีสาร, ตรีปิตตะผล,
เบญจกูล0
• อยู่ในยาไฟประลัยกัลป์0
• สตรีมีครรภ์ทานมากอาจแท้งได้0
• อีกชื่อหนึ่งเรียกว่า ลุกใต้ดิน0โคนใบโอบรอบก้านใหญ่-
สีแดงขึ้นก้านใบ-ใบแข็งชูช่อ-

29. q ลักษณะ : โคนใบเป็นรูปตัว U0
ใบมีกลิ่นเฉพาะตัว0
q ราก : รสเผ็ดร้อนเล็กน้อย 0
แก้คูถเสมหะ-
q ต้น : รสเผ็ดร้อนเล็กน้อย 0
แก้เสมหะในทรวงอก-
q ลูก(ดอก) : รสเผ็ดร้อนเล็กน้อย 0
แก้เสมหะในลำคอ-
q ใบ : รสเผ็ดร้อนเล็กน้อย 0
ทำให้เสมหะงวดและแห้งเข้า0
• อีกชื่อเรียกว่า ผักอีไร0
0
ช้าพลู-
ช่อดอกสั้น ดอกออกเป็นกลุ่ม-
ออกใบเดี่ยวเวียนสลับรอบก้าน-

30. q ลักษณะ : ออกรากรอบๆข้อ ใบ
แก่มีลักษณะยักไหล่ โคนก้านใบ
มีสีแดง0
q รส : เผ็ดร้อน0
q สรรพคุณ : ขับลมในลำไส้ แก้
ท้องร่วง0
• ฤษีชื่อ ปัพพะตัง บริโภคผลดีปลี0
• ผลแก่แห้ง หมอยาเรียก ดอกดีปลี0
• อยู่ในพิกัด ตรีกฏุก, เบญจกูล0
ดีปลี-
ดอกยาว0
เป็นตุ่มขึ้นสูงจากผิวดอก0
ใบยาวหยักพริ้ว-
เส้นกลางใบสีแดงระเรื่อ-

31. พลูคาว-
q ลักษณะ : ใบคล้ายพลู มีกลิ่นคาว0
q รส : ร้อนเล็กน้อยกลิ่นคาวขื่น0
q สรรพคุณ : แก้กามโรค แก้น้ำ
เหลืองเสีย0
• ( พลูคาว-คาวโลกีย์ = กามโรค )0
มีหน่อทุกก้านใบ0
โคนข้อต่อมีสีแดงระเรื่อ-
ใบเดี่ยวออกสลับ-
ใบเล็กกว่าพลูโคนรูปหัวใจ-
ขอบสีแดง ขยี้ใบกลิ่นคาวมาก-

32. พลู-
q ลักษณะ : ใบคล้ายใบโพธิ์ โคนใบ
เป็นรูปหัวใจ มีรากอากาศออกตาม
ข้อ0
q รส : เผ็ด ( ใบ )0
q สรรพคุณ : ขับลม แก้ผื่นคัน0
แก้ปากเหม็น0
( คนแก่เคี้ยวหมากพลู แก้ปากเหม็น )0
• สสม. รสเผ็ด ขับลม ตามชนบทใช้ตำ
กับเหล้าทาบริเวณที่เป็นลมพิษ0มีรากอากาศออกตามข้อ-
โคนใบเป็นรูปหัวใจ-
มีรากอากาศออกตามข้อ-

33. พริกไทย-0
q ลักษณะ : มีเส้นใบ 5 เส้น0
q เมล็ด : รสร้อนเผ็ด แก้ลมอัมพฤกษ์0
( พริก – พฤกษ์ )0
q เถา : รสร้อน แก้เสมหะในทรวงอก0
( เถาพริกไทยเป็นญาติกับรากช้าพลู )0
q ใบ : รสเผ็ดร้อน แก้ลมจุกเสียดแน่น0
• รากพริกไทยอยู่ในพิกัดตรีวาตะผล0
• จุลพิกัดต่างกันที่สี ( ขาว-ดำ )0
ใบแข็งกว่าอบเชย-
เส้นกลางใบ 5 เส้นชัด-
ใบลายย่อยเป็นร่างแห-

34. อบเชย-
q ลักษณะ : มีเส้นใบ 3 เส้น ใบมี
ลักษณะแข็งกรอบ 0
q รส : หอมติดร้อน ( เปลือกต้น )0
q สรรพคุณ : แก้อ่อนเพลีย 0
บำรุงดวงจิต0
( แก๊ก : อบ 3 ครั้งจนอ่อน )-
• อยู่ในพิกัดทศกุลาผล-
-
โคนใบบิดเล็กน้อย-
ลายใบหลัก 3 เส้น ลายย่อยเส้นขนาน-
โคนใบบิดเล็กน้อย-

35. แสลงใจ-
( ลูกกระจี้ / โกฐกะกลิ้ง )0
q ลักษณะ : มีลายเส้น 3 เส้นคล้ายอบเชย
แต่ใบนิ่มกว่า0
q เปลือกต้น เนื้อไม้ : รสเบื่อเมาขมร้อน
เล็กน้อย ตัดไข้0
q ใบ : รสขมเมาเบื่อ แก้โรคไตพิการ 0
q เมล็ด : รสเบื่อเมาขมเล็กน้อย บำรุง
ประสาท บำรุงหัวใจ0
q ราก : รสเบื่อเมาขมร้อน แก้ท้องขึ้น0
• รับประทานมาก ชักกระตุก ถึงตายได้0
0
มีช่อดอกออกที่ยอดใบคู่-
มีลายเส้น 3 เส้นคล้ายพริกไทย
และอบเชย แต่อ่อนนิ่มกว่า-

36. เตยหอม -
q ลักษณะ : เหมือนในภาพ0
q ใบ : รสเย็นหอม บำรุงหัวใจ0
( แก๊ก : รักน้องเตย หอม จนสุดหัวใจ )0
q รากและต้น : รสจืดหอม 0
ขับปัสสาวะ0
• ทำสีผสมอาหารได้ สีเขียว0
0

37. ทองพันชั่ง-
q ลักษณะ : ข้อจะบวม หักก้านดูมีไส้
สีขาว0
q ใบ : รสเบื่อเย็น แก้พยาธิผิวหนัง0
q ราก : รสเมาเบื่อ แก้กลากเกลื้อน0
• รากทองพันชั่งอยู่ใน พิกัดเบญจโลหะ,
สัตตะโลหะ และเนาวโลหะ0
ใกล้ข้อป่อง-
เนื้อในสีขาวเป็นโฟม- ลำต้นมี 6 เหลี่ยม-

38. ลิ้นงูเห่า ( ทองระอา )-
q ลักษณะ : ใบสีเขียวเข้ม 0
เป็นคลื่น โป่งนูนขึ้น0
q รส : เย็นเบื่อ0
q สรรพคุณ :0
ใบ ตำกับสุราพอก แก้ปวดฝี0
ราก ฝนกับสุราทาแก้พิษพิษ
ตะขาบ แมลงป่อง แลแก้พิษงู0
• อีกชื่อเรียก ทองระอา0
ออกใบคู่ ลำต้นกลม-
ใบแข็งมันคล้ายพลาสติก-
ผิวหน้าใบเป็นคลื่น โป่งนูนขึ้น-

39. เสลดพังพอนตัวเมีย ( พญายอ )-
q ลักษณะ : ใบบางพลิ้ว และสีอ่อน
กว่าลิ้นงูเห่า0
q รส : ขม0
q สรรพคุณ : แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย0
ใบสีเขียวอ่อน ไม่
แข็งเหมือนลิ้นงูเห่า-

40. ธรณีสาร-
q ลักษณะ : ใบประกอบคล้ายใบ
มะขาม ค่อนข้างกลม ปลายใบ
แหลมเล็ก ดอกสีชมพู0
q รส : จืดเย็น (ใช้ราก )0
q สรรพคุณ : แก้ไข้ตัวร้อน0
ดอกสีชมพู กลีบสีเขียวอมเหลือง0
เปลือกต้นสีน้ำตาล แตกเป็นลายทาง-

41. ใบเงิน-
q ลักษณะ : ใบสีเขียวลายขาว0
0
q รส : เย็น0
0
q สรรพคุณ : ล้อมตับดับพิษ0
0

42. ใบทอง-
q ลักษณะ : ใบสีเหลืองกลางใบเขียว0
0
q รส : เย็น0
0
q สรรพคุณ : ล้อมตับดับพิษ0
0

43. ใบนาค0
q ลักษณะ : ใบสีแดงลายขาว0
0
q รส : เย็น0
0
q สรรพคุณ : ล้อมตับดับพิษ0
0
0
0

44. เปล้าน้อย-
q ลักษณะ : ใบคล้ายมะละกอ ก้านกับเนื้อ
ใบเหมือนต่อปะกัน0
q รส : ร้อน 0
q ผล : ขับหนองให้กระจาย0
q ใบ : แก้คันตามตัว0
q เปลือกต้น : ช่วยย่อยอาหาร0
q แก่น : แก้ช้ำใน0
q ราก : แก้ลมขึ้นเบื้องบนให้เป็นปกติ0
ใบรูปมะละกอ ขอบหยักเล็กน้อย-
• เปล้า คันเป้า-
( แก้คันตามตัว )-

45. เปล้าใหญ่-
q ลักษณะ : ใบหยักฟันเลื่อย มี0
กลิ่นหอม มีจุดที่โคนใบ0
q รส : ร้อนเมาเอียน ( ใบ )0
q สรรพคุณ : บำรุงธาตุ0
( ปลาปั๊กเป้าตัวใหญ่ ( สัตว์ ) = บำรุงธาตุ )-
• จุดพิกัดต่างกันที่ขนาด ( น้อย-ใหญ่ )0
ใบใหญ่ ยาว ขอบหยักพลิ้ว-
มีจุดดำ 2 จุด ที่โคนหลังใบ-
ขยี้ใบดม มีกลิ่นหอม-

46. หนาด-
q ลักษณะ : มีหนวดที่โคนใบ ใบ
นิ่มๆ เป็นขน0
q รส : เมาฉุนเล็กน้อย ( ใบ )0
q สรรพคุณ : แก้ริดสีดวงจมูก
ขับเหงื่อ0
มีหนวดที่โคนก้านใบ-
มีหนวดที่โคนใบ-
( แก๊ก : วิ่งหนีผีเข้าดง
หนาดจน เหงื่อแตก )-

47. ตีนเป็ดต้น( พญา
สัตตบรรณ )-
q ลักษณะ : ใบเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 5-6 ใบ
ออกเป็นชั้น เส้นลายใบขนานกัน0
q เปลือกต้น : รสขม แก้ไข้เพื่อดีพิการ0
q ใบ : รสจืด แก้ไข้หวัด0
q ดอก : รสขมเย็น แก้ไข้เหนือ0
q ราก : รสร้อนเล็กน้อย ขับผายลม0
q กระพี้ : รสร้อนเล็กน้อย ขับโลหิตให้ตก0
• ตีนเป็ดต้น เรียกอีกชื่อว่า พระยาสัตบัน-
มี 5-6 ใบ-
กลุ่มใบ 1 ชั้น หน้าใบเขียว-หลังขาว-

48. ตีนเป็ดน้ำ -
q ลักษณะ : ใบเป็นกลุ่ม ออกเวียน
2-3 ชั้น หน้าใบเขียว-หลังขาว
ปลายใบแหลม0
q เปลือกต้น : รสจืดเฝื่อน แก้นิ่ว0
q ใบ : รสเมาเบื่อ ฆ่าพยาธิผิวหนัง0
q กระพี้ : รสเบื่อเมา แก้เกลื้อน0
• เรียกอีกชื่อว่า พะเนียงน้ำ0
ใบเป็นกลุ่ม ออกเวียน-

49. พิลังกาสา0
q ลักษณะ : ยอดโคนใบสีชมพู 0
ใบกรอบ0
q ราก : รสเมา แก้กามโรค0
q ต้น : รสเมา แก้โรคผิวหนัง0
q ใบ : รสร้อน แก้ตับพิการ0
q ลูก : รสฝาดสุขุม แก้ท้องเสีย0
q ดอก : รสขมเมา ฆ่าเชื้อโรค0
• ( แก๊ก : พิลังกาเสีย ใบเป็นตับ )0
โคนใบสีชมพู-
ไม่มีร่างแห-

50. พิกุล0
q ลักษณะ : ขอบใบพลิ้วเป็นคลื่น0
q ใบ : รสเมาเบื่อฝาด ฆ่าเชื้อกามโรค0
q ดอก : รสฝาดกลิ่นหอม บำรุงโลหิต0
q แก่น : รสขมเฝื่อน บำรุงโลหิต0
q กระพี้ : รสเมาเบื่อ แก้เกลื้อน0
q เปลือกต้น : รสฝาด แก้แมงกินฟัน0
• แก่นที่ราลงเรียก ขอนดอก0
ใบห่อเล็กน้อย -
ขอบใบแก่ บิดพลิ้ววตลอดใบ 0
หลังใบไม่มีลายร่างแห0

51. ฝ้ายแดง0
q ลักษณะ : ใบมี 5 แฉก เส้นก้านใบ
สีแดง ส่องแดดจะเห็นเป็นจุดๆ0
q รส : เย็นเบื่อ0
q สรรพคุณ : แก้ไข้ ขับเหงื่อ0
แก้พิษตานซางเด็ก0
( เด็กหญิงฝ้ายตัวแดงเพราะพิษไข้ )0
• จุลพิกัดต่างกันที่สี ( แดง-ขาว )0
หลังใบมีหนาม 1 หนาม0
ก้านสีแดงมีร่อง0
ใบเป็น 5 แฉก-

52. กระเจี๊ยบแดง-
q ลักษณะ : ใบมี 5 แฉก ลำต้นแดง ก้าน
ใบแดงถึงเส้นกลางใบ ชิมใบดูมีรส
เปรี้ยว0
q ใบ : รสเปรี้ยว กัดเสลด0
q เมล็ดใน : รสจืด บำรุงธาตุ0
q ผล : รสจืดเมาเล็กน้อย ขับเหงื่อ0
q ใช้ทั้ง5 : แก้พยาธิตัวจี๊ด0
• ในสสม. ใช้กลีบเลี้ยงและกลีบรองดอก ใช้รักษา
อาการขัดเบา โดยนำไปตากแห้ง และบดเป็นผง ใช้
ครั้งละ 1 ช้อนชา ชงน้ำเดือด 250 ซีซี ดื่มเฉพาะ
น้ำสีแดงใส วันละ 3 ครั้ง ติดต่อกันจนกว่าจะหาย-
• ใช้กลีบเลี้ยงต้มกับน้ำ กรองเอากากออก ได้สีแดง-
เส้นหลังชัดเจน-
เส้นกลางสีแดง-
แดงบ้างเขียวบ้าง-
ลำต้นมีสีแดงเข้ม0
-

53. ฝาง0
q ลักษณะ : ใบคล้ายมีดอีโต้ 0
ก้านใบมีหนาม0
q รส : ขมขื่นฝาด ( แก่น )0
q สรรพคุณ : แก้ท้องร่วง โลหิต
ออกทางทวารหนัก0
• ( แก๊ก : ฝาง-ขวาง-ไม่ให้ร่วง )0
• นำแก่นฝางแช่น้ำ ได้สีชมพูเข้ม ใช้
แต่งสีอาหารได้0
ก้านมีหนาม-
ใบคล้ายมีดอีโต้-

54. โคคลาน-
q ลักษณะ : ใบคล้ายใบโพธิ์ หลังใบ
นิ่มคล้ายกำมะหยี่ หน้าใบสาก
ก้านมีตุ่มเล็กๆ ออกสลับรอบกิ่ง0
q ใช้เถาทำยา0
q รส : ขมเบื่อเย็น 0
q สรรพคุณ : แก้ปวดเมื่อยตาม
ร่างกาย บำรุงโลหิต0
• ( โคคลาน จนเมื่อยขา )-
• เป็นพืชจำพวก เถา - เครือ-
-
ก้านออกสลับรอบกิ่ง0
ใบเหมือนใบโพธิ์
ท้องใบเป็นกำมะหยี่-
ก้านออกสลับรอบกิ่ง-

55. โคกกระสุน0
q ลักษณะ : ก้านออกตรงข้ามกัน ข้อก้าน
และข้อใบสีชมพูแดง ใบเล็กคล้ายผัก
กระเฉด ลูกเป็นระเบิดแฉก มีหนาม0
q รส : รสเค็มขื่นเล็กน้อย ( ต้น / ใบ )0
q สรรพคุณ : แก้ปัสสาวะพิการ0
• อีกชื่อเรียกว่า กาบินหนี0
• สรรพคุณเสมอกับ นมพิจิตร0
( แก๊ก : กาบินหนีไปพิจิตร เพราะกลัวกระสุน
จนปัสสาวะพิการ )0
• เป็นพืชจำพวกหญ้า0
ข้อก้านและข้อใบ สีชมพูแดง-
ใบเล็กคล้ายผักกระเฉด-
ก้านออกตรงข้ามกัน0

56. โคกกระออม ( ตุ้มต้อก )-
q ลักษณะ : ไม้เถา ผลมี 3 กลีบ0
q ใช้ทั้ง 50
q รส : ขมเย็น0
q สรรพคุณ : ขับปัสสาวะ 0
บำรุงน้ำนม0
( ตุ้มต้อก เต้า บำรุงน้ำนม )0
ผลมี 3 กลีบ
ภายในสีดำ มีรูปหัวใจสีขาว0

57. มะระขี้นก ( ผักไห )-
q ลักษณะ : 0
ใบเป็นแฉก ผลขรุขระ0
q ใบ / เถา : 0
รสขม บำรุงน้ำดี0
q ผล : รสขม บำรุงระดูสตรี0
แก้บวม0
• เรียกอีกชื่อว่า ผักไห0
0

58. บอระเพ็ดตัวเมีย0
q ลักษณะ : เถามีตุ่มนูนสูง มือรูป
แล้วสะดุดโคนใบเป็นรูปตัว V0
q รส : ขม0
q สรรพคุณ : บำรุงน้ำดี 0
• สรรพคุณเสมอ ชิงช้าชาลี0
• อยู่ในยาจันทลีลา ( 3 ทหารขม )0
ตุ่มนูนสูง มือลูบแล้วสะดุดมาก-
โคนใบรูปตัว V-

59. บอระเพ็ดตัวผู้ ( ชิงช้าชาลี )-
q ลักษณะ : โคนใบเป็นรูปตัว 0
U มีรูปใข่ 2 อันที่โคนใบ0
q รส : ขม0
q สรรพคุณ : แก้ไข้เหนือ 0
เจริญอาหาร0
• 0
โคนใบเป็นรูปตัวU (ยู)0
มีรูปไข่ 2 อันที่โคนใบ0 • สรรพคุณเสมอ-
โกฐก้านพร้าว-
โคนใบเป็นรูปตัว U-

60. หญ้านางแดง-
q ลักษณะ : มีหนวด งอๆ ตามข้อ
ใบ คล้ายหนวดผีเสื้อ ใบบางกว่า
หญ้านางเล็กน้อย0
q ใช้รากทำยา0
q รส : เย็น 0
q สรรพคุณ : แก้ผิดสำแดง 0
แก้เมาเห็ด เมาสุรา0
0
0
มีหนวดงอๆ ตามข้อใบ-

61. หญ้านาง(หญ้าภคินี )-
q ลักษณะ : ใบคล้ายรางจืด แต่
เถาแข็ง และเหนียวบีบไม่แตก 0
q รส : เย็นขม0
q สรรพคุณ : แก้ไข้ทุกชนิด0
• อีกชื่อเรียก ปู่เจ้าเขาเขียว 0
• มี 2 ชนิด คือ ชนิดขาว และเขียว0
เถาบีบไม่แตก ( เถารางจืดบีบ แตก)0
ไม่มีหนวดที่ก้าน0
โคนใบ มีสีเขียว ไม่แดง0

62. รางจืด ( รางเย็น )-
q ลักษณะ : เถากลวง บีบดู0
q รส : เย็น ( ใช้ราก )0
q สรรพคุณ : ถอนพิษเบื่อเมา0
มีหน่อ 2 หน่อที่โคนก้านใบ0
ขอบใบหยักเหมือนหนามสีขาวเล็กๆ
ลูบจะสะดุดมือ0
เถากลาง-

63. ตานหม่อน ( ตาลขี้นก )-
q ลักษณะ : หลังใบขาว ออกใบ 0
สลับ เถาขาว0
q ใช้ทั้งต้น0
q รส : เบื่อเย็น ( พืชวัตถุ )0
หวานเย็น ( ยา 9 รส )0
q สรรพคุณ : แก้พิษตานซาง0
• รากตานหม่อนอยู่ในพิกัดตานทั้ง 50
( โตนด-ดำ-ขโมย-เสี้ยน-หม่อน )0

64. เถาเอ็นอ่อน0
q ลักษณะ : หลังใบขาว หน้าใบ
เขียว หักใบมียาง ( น้ำนม ) ออก
มา เส้นลายใบคล้ายกระทิงแต่ห่าง
กว่า0
q ใบ : รสเบื่อเอียน 0
แก้ปวดเสียวตามร่างกาย0
q เถา : รสขมเมา 0
แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย0
• ตีนเป็ดเครืออีกชื่อเรียก เถาเอ็นอ่อน0

65. เถาวัลย์เปรียง-
q ลักษณะ : ใบรูปมะละกอ ปลาย
ใบเหมือนจุกนม0
0
q รส : เบื่อเอียน ( เถา )0
0
q สรรพคุณ : แก้ปวดเมื่อย ทำให้
เส้นเอ็นหย่อน0
ปลายใบเหมือนจุกนม-

66. เพชรสังฆาต (ขันข้อ, สามร้อยต่อ )0
q ลักษณะ : เถาเป็นสี่เหลี่ยม0
q รส : ขื่นร้อนเล็กน้อย0
q ใช้เถา 0
q สรรพคุณ : แก้กระดูกแตก แก้
ริดสีดวงทวารหนัก0
0

67. เล็บมือนาง0
q ลักษณะ : ก้านใบบิดเล็กน้อย0
q ใช้ทั้ง 50
q รส : เอียนเบื่อเล็กน้อย0
q สรรพคุณ : ขับพยาธิ แก้พิษตาน
ซาง0
0
-
ก้านบิดเล็กน้อย ออกใบคู่-
ดอกแก่สีชมพู(แดง) -
ดอกยาวเหมือนคบเพลิง -
ใบบางมาก ขอบใบบิด ปลายหลุบลงท้องใบสากลายชัด-

68. มะลิ ( ไม้เถายืนต้น )-
q ลักษณะ : ใบบางอ่อนสีเขียว
บิดพลิ้วเล็กน้อย0
q เถา : รสขื่นเย็น แก้คุดทะราด0
q ใบสด : รสเย็นฝาด แก้แผลพุพอง0
q ดอก : รสหอมเย็น แก้ร้อนใน
กระหายน้ำ ทำให้จิตใจแช่มชื่น0
0
• ดอกมะลิอยู่ในพิกัดเกสรทั้ง 5, 7 และ 90
• ดอกมะลิอยู่ในยาหอมเทพวิจิตร 184 ส่วน0
มีเขา 4 เขา0

69. มะแว้งเครือ-
q ลักษณะ : เถามีหนาม ผลลาย ก้าน
ผลยาว0
q ผล : รสขม แก้ไอ ขับเสมหะ0
q ราก : รสขื่นเปรี้ยวเล็กน้อย แก้ไอ
แก้น้ำลายเหนียว0
0
• อยู่ในยาประสะมะแว้ง 8 ส่วน-

70. มะแว้งต้น-
q ลักษณะ : ใบสีเขียวนวลๆ ลูก
ก้านสั้น และไม่ลาย0
q ราก : รสเปรี้ยวเอียน 0
แก้น้ำลายเหนียว0
q ผลสุก : รสขื่นขม 0
กัดเสมหะในลำคอ0
q ผลดิบ : รสขื่นขม แก้เบาหวาน0
• สสม. ใช้ผลแก่สด รสขม เป็นยากัด
เสมหะ0
• อยู่ในยาประสะมะแว้ง 8 ส่วน0

71. มะกล่ำตาหนู ( มะกล่ำเครือ )-
q ลักษณะ : ใบเล็กๆคล้ายใบ
มะขาม แต่มีรสหวาน0
q ราก : รสเปรี้ยวขื่น 0
แก้เสมหะในลำคอ0
q เมล็ด : ขื่นเย็น0
แก้ริดสีดวงตา0
• มะกล่ำเครือ เป็นพิษต่อร่างกาย
มาก ไม่ควรใช้0
0

72. มะขามไทย- q ลักษณะ : ก้านสีน้ำตาลแดง ใบประกอบ0
q เปลือกต้น : รสฝาด ต้มเอาน้ำชะล้างบาดแผล
ทำให้หายเร็ว0
q ใบแก่ : รสเปรี้ยวฝาด ขับเสมหะในลำไส้0
q เนื้อในฝัก : รสเปรี้ยวจัด กัดเสมหะ0
q เปลือกเมล็ด : รสฝาด คั่วไฟเอาเปลือกแช่น้ำรับ
ประทาน แก้ท้องร่วง0
q เมล็ดใน ( คั่วแล้ว ) : รสมันเบื่อ ขับพยาธิไส้เดือน
ตัวกลม0
q รกมะขาม : รสฝาดเปรี้ยวเล็กน้อย แก้ท้องเสีย0
q น้ำส้มมะขามเปียก : รสเปรี้ยว รับประทานกับน้ำ
ปูนใส ขับเลือด ขับลมสำหรับสตรี0
ก้านสีน้ำตาลแดง-

73. สีเสียด-
q ลักษณะ : มีปุ่มเหมือนเห็บ 3 ตัว
เกาะอยู่ ก้านไม่มีหนาม ใบเล็ก
ละเอียดกว่าใบส้มป่อย 0
q ใช้เปลือกต้น และยาง0
q รส : ฝาดจัด 0
q สรรพคุณ : แก้ท้องร่วง 0
แก้บิดมูกเลือด0
• จุลพิกัดต่างกันที่ถิ่นเกิด ( ไทย-เทศ )0
• อยู่ในยาเหลืองปิดสมุทร0
ใบเล็กละเอียดมาก สีเขียวขาว-

74. ส้มป่อย ( ไม้เถายืนต้น )-
q ลักษณะ : หลังก้านใบมีหนาม
ก้านใบมีเห็บ 2 จุด ชิมดูรสเปรี้ยว0
q รส : เปรี้ยวฝาดเล็กน้อย ( ใบ )0
q สรรพคุณ : ฟอกล้างโลหิตระดู
ประคบให้เส้นเอ็นหย่อน0
• ฝักส้มป่อยอยู่ในยาไฟห้ากอง0
มีปุ่มเหมือนเห็บ 2 ปุ่ม0
ที่โคนและปลายกิ่งใบ0
มีปุ่มเหมือนเห็บ-

75. สำมะงา-
q ลักษณะ : ก้านสีน้ำตาล ซอก 0
ก้านมีเม็ดสีขาวคล้ายสิวอยู่ 0
ใบส่องแดดเห็นเส้นก้านใบ0
q รส : เย็นเบื่อ ( ใช้ใบ )0
q สรรพคุณ : ต้มเอาน้ำอาบ 0
แก้โรคผิวหนัง0
ออกใบเวียนคู่สลับรอบก้าน-
ก้านหลักสีแดงออกน้ำตาล-
มีเม็ดสีขาว 2 เม็ดขึ้นทีข้อก้านใบ-

76. หนุมานประสานกาย -
( ไม้เถายืนต้น )-
0
q ลักษณะ : ใบออกเป็นกลุ่ม 7 ใบ0
q รส : ฝาดเย็นเอียน ( ใบ )0
q สรรพคุณ : แก้หืดหอบ ห้ามเลือด
และสมานแผลได้ดี0
• จัดเป็นพืชประเภท เถา-เครือ0
• ( แก๊ก : หนุมาน-ห-หืด หอบ 0
ประสาน = สมานแผล )0

77. อัญชัน-
q ลักษณะ : ใต้ใบมีขนเล็กๆ
ละเอียด มีเขี้ยวเล็กๆ ยื่นยาว
ออกมาทุกข้อก้าน0
q รส : รสจืด ( ใช้ราก )0
q สรรพคุณ : แก้ปวดฟัน0
• ทำสีผสมอาหารได้ สีน้ำเงิน โดยใช้
กลีบดอกสด ตำ เติมน้ำเล็กน้อย กรองด้วย
ผ้าขาวบาง0
มีเขี้ยวเล็กๆ ยื่นยาว-
ออกมาทุกข้อก้าน-

78. มหากาฬ ( ว่านมหากาฬ )-
q ลักษณะ : ใบลายๆ สีม่วง0
0
q หัว : รสเย็น ดับพิษกาฬ0
0
q ใบ : รสเย็น ตำพอกถอนพิษฝี0
0
• จัดอยู่ในประเภท หัว - เหง้า0

79. ดองดึง-
q ลักษณะ : ปลายใบม้วนงอ0
q ใช้หัวทำยา0
q รส : ร้อนเมา0
q สรรพคุณ : แก้ปวดข้อ 0
แก้กามโรค0
• จัดเป็นพืชจำพวก หัว - เหง้า0
ปลายใบม้วนงอ-

80. q ลักษณะ : เหมือนในภาพ0
q ส่วนที่ใช้ตาไผ่ 0
q รสจืด-
q สรรพคุณ : เอา 7 ตาต้มรับประทาน
แก้สตรีตกโลหิตมากเกินไป0
0
ไผ่เหลือง-

81. หญ้าแห้วหมู-
q ลักษณะ : ใบคล้ายใบเตย แต่เล็ก
ยาวพลิ้ววและ เรียบกว่า มีหัวที่โคน
รากคล้ายเผือกแต่เล็ก 0
q ใช้หัวทำยา0
q รส : ซ่าติดจะร้อนเผ็ด0
q สรรพคุณ : บำรุงธาตุ เจริญอาหาร
บำรุงครรภ์รักษา0
• อยู่ในพิกัดเบญจผลธาตุ0
• ใน สสม. ใช้ขับลม แก้อาการท้องอืด
ท้องเฟ้อ และแน่นจุกเสียด0
• มี 2 ชนิด คือ เล็ก และใหญ่0

82. q ลักษณะ : ลำต้นเป็นปล้องกลม
แบ่งออกเป็นข้อๆ สีม่วง0
q รส : จืดเย็น ( หัว )0
q สรรพคุณ : ขับปัสสาวะ0
• อยู่ในพิกัดเบญจผลธาตุ0
หญ้าชันกาด-
ใบเดี่ยวออกจากลำต้น0
แบบสลับฐานใบมน 0
ปลายแหลม ด้านบนมีขน0
ลำต้นเป็นปล้องกลม 0
แบ่งออกเป็นข้อๆ สีม่วง0
ลำต้นเป็นปล้องกลม -
แบ่งออกเป็นข้อๆ สีม่วง-

83. หญ้าคา0
q ลักษณะ : ใบเดี่ยวแข็งสาก เส้นกลาง
ใบสีขาว ใบยาวคล้ายตะไคร้ ใบเอามือ
ลูบดูคม0
q รส : หวานเย็นเล็กน้อย ( ใช้ราก )0
q สรรพคุณ : ขับปัสสาวะ แก้ร้อนใน
กระหายน้ำ0
• ใน สสม. รสจืด0
ใบเดี่ยวแข็งสาก-
เส้นกลางใบสีขาว -
รากเป็นปล้องๆ0

84. หญ้าปากควาย0
q ลักษณะ : ดูที่ดอก มีลักษณะ
เหมือนแปรงสีฟัน0
q ใช้ทั้งต้น0
q รส : เย็น0
q สรรพคุณ : ช่วยย่อยอาหาร0
• ( แก๊ก : ควายชอบเคี้ยวเอื้องตอนเย็น0
ใบยาวไม่กว้างมาก-
พริ้วเล็กน้อย-
ดอกเหมือน0
แปลงสีฟันคว่ำ0

85. หญ้าตีนกา-
q ลักษณะ : ยอดมี 5-6 ช่อเป็น
เส้นยาวๆ มีเดือย 1 เส้น0
q รส : ขมเย็น ( ต้น )0
q สรรพคุณ : ลดความร้อน แก้
พิษไข้กาฬ0
0
ยอดมี 5-6 ช่อ0
มีขนสีขาว0
ปกคลุมกาบใบ,ฐานใบ0

86. หญ้าตีนนก0
q ลักษณะ : ยอดมี 2-3 ช่อ (ไม่เกิน )0
q รส : ขม0
q สรรพคุณ : บำรุงน้ำดี แก้ไข้เพื่อดี0
• ( แก๊ก : น้องนกผิวขาวเป็นคนดี๊ ดีเรียน
อยู่จุฬา ) 0
รสขม0
• สรรพคุณเสมอโกฐจุฬาลัมพา0ยอดมี 2-3 ช่อ (ไม่เกิน )-
มีขนขึ้นบริเวณกาบใบ0

87. หญ้าแพรก-
q ลักษณะ : เหมือนในภาพ0
q ใช้ทั้งต้น0
q รส : ขมเย็น0
q สรรพคุณ : แก้ร้อนในกระหายน้ำ
แก้สตรีตกโลหิตมากเกินไป0
0
0

88. กกลังกา ( กกขนาก )-
q ลักษณะ : ใบมีลักษณะคล้ายกางร่ม-
q รส : ขมเอียน ( หัว )0
q สรรพคุณ : บำรุงธาตุ ( กา)0
• อยู่ในพิกัดเบญจผลธาตุ-

89. กะเม็ง0
q ลักษณะ : ออกใบคู่ตามข้อ ดูที่ดอกมี
ลักษณะเหมือนในภาพ0
q รส : เอียน ( ต้น/ดอก/ราก )0
q สรรพคุณ : 0
ต้น บำรุงโลหิต0
ดอก แก้ดีซ่าน0
ราก ขับลมในลำไส้และกระเพาะอาหาร0
• เป็นพืชจำพวกหญ้า มี 2 ชนิด คือ ดอกขาว
กับ ดอกเหลือง0
• สรรพคุณเสมอกับ ผักคราด0
• กระเม็งมีธาตุเหล็กเจือปนอยู่ด้วย(เฮียเม็งขายเหล็ก)0
0
ใบเล็กมากยาว มีขนสีขวาอยู่ทั่วใบ0
ออกใบคู่ตามข้อ0
ดอกเล็ก

90. ขลู่ ( หนาดวัว )-
q ลักษณะ : ขอบใบหยักคล้ายฟัน
กระต่ายขูดมะพร้าว0
q ต้น รสเหม็นขื่น ขับปัสสาวะ0
q ใบ คั่วให้เกรียม รสหอมเย็น0
ขับปัสสาวะ0
q เปลือก รสเมาเบื่อเล็กน้อย 0
แก้ริดสีดวงจมูก แก้ริดสีดวง
ทวารหนัก0
• เป็นพืชจำพวกหญ้า0
• ใน สสม. ใช้ทั้ง 50
ลำต้นอวบน้ำ ใบเดี่ยว
เวียนรอบก้าน-
ขอบใบหยักไม่แข็ง 0
ลายใบบาง0

91. หญ้าขัดมอน0
q ลักษณะ : ดอกสีเหลือง ฐานรอง
ดอกสีเขียว ออกดอกทุกข้อ0
ขอบใบหยักฟันเลื่อย0
q รส : เผ็ด0
q ใช้ราก เป็นเมือก0
q สรรพคุณ : แก้ปวดมดลูก 0
แก้เยื่อหุ้มสมองอักเสบ 0
ใบบางสีเขียวเข้ม 0
ขอบใบหยักฟันเลื่อย0
ออกดอกทุกข้อ0

92. ขอบชะนางขาว-
q ลักษณะ : ลายใบชัดเจน ออกใบ
เดี่ยวเวียนรอบก้าน ออกดอกขนาด
เล็ก /กลม( สีน้ำตาลแดง )ทุกข้อใบ0
q ใช้ทั้งต้น-
q รส : เมาเบื่อร้อนเล็กน้อย0
q สรรพคุณ : ขับระดูขาว0
ขับโลหิตประจำเดือน ขับปัสสาวะ0
• จุลพิกัดต่างกันที่สี ( แดง – ขาว )0
• อีกชื่อเรียก หนอนตายอยากขาว0
0
ออกดอกขนาดเล็ก /กลม-
( สีน้ำตาลแดง )ทุกข้อใบ-

93. ขอบชะนางแดง-
q ลักษณะ : ใบเล็กเรียวยาว มักพับห่อ
เข้าหากัน หน้าใบสีเขียว หลังใบสีแดง0
q ใช้ทั้งต้น0
q รส : เมาเบื่อร้อนเล็กน้อย0
q สรรพคุณ : ขับระดูขาว0
ขับโลหิตประจำเดือน ขับปัสสาวะ0
• จุลพิกัดต่างกันที่สี ( แดง – ขาว )0
• อีกชื่อเรียก หนอนตายหยากแดง0
• สรรพคุณเสมอกับ กะเพียด0
ลำต้นออกแดง 0
เป็นรอยข้อใบชัดเจน0

94. หญ้าใต้ใบ ( ลูกใต้ใบ )-
q ลักษณะ : ใบเล็ก คล้ายมะขาม
ออกสลับ มีลูกเล็กๆ อยู่ใต้ก้านใบ0
q ใช้ทั้งต้น-
q รส : ขมเย็น 0
q สรรพคุณ : แก้ไข้มาลาเรีย0
0
0
0
ออกลูกเล็กๆ ใต้กานใบ-
ออกลูกเล็กๆ ใต้กานใบ-

95. หญ้าน้ำนมราชสีห์-
q ลักษณะ : ขอบใบมีหยักฟันเลื่อย0
หักใบจะมียางสีขาว 0
q รส : ขม ( ใช้ต้น )0
q สรรพคุณ : บำรุงน้ำนม0
ขอบใบมีหยักฟันเลื่อย0
ก้าน ขอบใบ เส้นใบ-
มีสีแดงม่วง

96. หญ้าพันงูขาว-
q ลักษณะ : ใบค่อนข้างนิ่ม สีเขียว
อ่อน เส้นลายใบชัดเจน0
ลูกมักติดขาเวลาเดินผ่าน0
q ใช้ทั้งต้น-
q รส : จืดขื่น0
q สรรพคุณ : แก้ไข้ตรีโทษ0
0

97. หญ้าพันงูเขียว0
q ลักษณะ : .ใบสีเขียวเข้ม ขอบหยัก
ฟันเลื่อย เส้นลายใบสีขาวชัดเจน0
q ใช้ทั้งต้น-
q รส : จืด0
q สรรพคุณ : ขับเหงื่อ ขับปัสสาวะ0
0

98. หญ้าหนวดแมว( พยับเมฆ )0
q ลักษณะ :ใบหยักสวยสมมาตรช้าย-ขวา
ก้านสี่ เหลี่ยมสีแดง0
q รส : รสจืด ( ใช้ต้น )0
q สรรพคุณ : ขับปัสสาวะ ขับนิ่ว0
• ใช้มากเป็นอันตราย กดหัวใจทำให้หยุดเต้นได้
( เพราะมีสารโปรแตสเซียมมาก )0
0
0 ใบหยักสวย-
สมมาตรช้าย-ขวา -
จะมีดอกขึ้นทุกช่อ -
ก้านสี่ เหลี่ยมสีแดง0

99. แพงพวยบก-
q ลักษณะ : ลำต้นสีแดง ใบมี
เส้นกลางใบสีขาวชัดเจนใช้
รากทำยา0
q รส : เย็นเบื่อ0
q สรรพคุณ : แก้มะเร็ง น้ำ
เหลืองเสีย0
(แก๊ก : มะเร็งค่ารักษาแพง )0
0

100. มะกรูด-
q ลักษณะ : ใบคล้ายเลข 8 มีลายจุด กลิ่น
หอมเฉพาะตัว0
q ผล : รสเปรี้ยว ฟอกโลหิตระดู0
q ผิวลูก : รสปร่าหอมติดร้อน 0
ขับลมในลำไส้0
q น้ำในลูก : รสเปรี้ยว0
แก้เลือดออกตามไรฟัน0
q ราก : รสปร่า กระทุ้งพิษไข้0
• ลูกมะกรูดสรรพคุณเสมอ ส้มซ่า-
• น้ำมะกรูดสรรพคุณเสมอกับน้ำมะนาว-
• ผิวมะกรูด อยู่ในยาประสะกระเพรา 20 ส่วน-
และอยู่ในยาประสะไพล 8 ส่วน-
ใบคล้ายเลข 8-

101. มะนาว-
q ลักษณะ : มีหนามที่ข้อก้านใบ0
q ใบ : รสปร่าซ่า กัดฟอกเสมหะและระดู ใช้ใน
พิกัด 108 ใบ0
q ราก : รสขื่นจืด ถอนพิษไข้กลับซ้ำ0
q น้ำในลูก : รสเปรี้ยว กัดเสมหะ 0
แก้ไอ0
q เมล็ด ( คั่วไฟ ) : รสขมหอม 0
ขับเสมหะ แก้ซางเด็ก0
• ผิวมะนาวอยู่ในยาหอมเทพวิจิตร 4 ส่วน-
• น้ำมะนาว สรรพคุณเสมอ น้ำมะกรูด-
• ใบมะนาว 108 ใบ เป้นน้ำกระสายยา แก้ไข้เพ้อคลั่ง0
มีหนามที่ข้อก้านใบ-

102. มะเกลือ-
q ลักษณะ : กิ่งและก้านใบสีเหลืองสด เส้น
กลางใบสีเหลืองถ้าขูดหลังใบจะเป็นรอย
ช้ำ 0
q ผล : รสเบื่อเมา ตำคั้นเอาน้ำประมาณ 2
ชต.ผสมหัวกะทิหรือนมสด รับประทาน
ขับพยาธิ0
q ราก : รสเมาเบื่อ ฝนกับน้ำซาวข้าว แก้
อาเจียน 0
• ใน สสม. ใช้ผลดิบสด ( ผลแก่ที่มีสีเขียว ผลสุกสี
เหลือง หรือผลสีดำห้ามใช้ ) โดยใช้จำนวนเท่าอายุ
ของคนไข้ แต่ไม่เกิน 25 ผล นำมาตำพอแหลก
ผสมกับหัวกระทิสด คั้นเอาแต่น้ำดื่มให้หมดก่อน
รับประทานอาหารเช้า0
0
ถ้าขูดหลังใบจะเป็นรอยช้ำ
กิ่ง , ก้านใบ -
และเส้นกลาง ใบสีเหลือง-
หน้าใบสีเขียวเข้ม -
หลังใบสีเขียวเหลือง-

103. มะกา-
q ลักษณะ : ใบบางๆ หลังใบสีเข้ม
กว่าท้องใบ ท้องใบสีขาวนวล 0
q ใบ : รสขมขื่น 0
ถ่ายเสมหะและโลหิต0
q เปลือกต้น : รสขมฝาด 0
สมานลำไส้0
• อยู่ในยาถ่าย0
ลายใบย่อยขนานกัน-
ลายใบย่อยขนานกัน-

104. มะกอกน้ำ-
q ลักษณะ : ก้านใบแดงๆ ขอบใบ
หยัก มีหนามอ่อนๆสีดำตรงรอย
หยักของใบ0
q รส : เปรี้ยวฝาด ( เมล็ด )0
q สรรพคุณ : แก้กระหายน้ำ0
• รากมะกอกอยู่ในพิกัดตรีอมฤต0
• เมล็ดมะกอกเผาไฟ เป็นกระสายยา
แก้กระหายน้ำ0
ก้านใบสีแดง-
ขอบใบมีหนามสีดำตรงรอยหยัก-

105. มะดัน0
q ลักษณะ : ลำต้นสีแดงดำ 0
ใบกรอบ0
q รส : รสเปรี้ยว ( ราก / ใบ )0
q สรรพคุณ : แก้ระดูเสีย 0
กัดเสมหะ0
• วัดโพธิ์ ใช้ทั้ง 5 รสเปรี้ยว0
ก้านสีแดงดำ-

106. มะเดื่อชุมพร-
q ลักษณะ : ก้านเป็นสีส้มบิดนิดๆ0
q ราก : รสฝาดเย็น กระทุ้งพิษไข้0
q เปลือกต้น : รสฝาด แก้ท้องร่วง0
• รากมะเดื่อชุมพรอยู่ในพิกัดเบญจโลกวิเชียร0
• เปลือกต้นเป็นน้ำกระสายยา แก้ท้องเดิน0
ก้านใบ โคนก้านใบ-
มีสามเหลี่ยมสีส้ม-
เส้นกลางใบสีเหลือง-
ก้านใบ โคนก้านใบมีสีส้ม-

107. มะตูม-
-q ลักษณะ : ใบสีเขียวอ่อน ใบบางขอบใบ
หยักมนโค้ง 1ใบใหญ่ 2 ใบเล็ก 0
q ราก : รสปร่าซ่าขื่นเล็กน้อย แก้พิษไข้ แก้
สติเผลอ0
q เปลือกราก / ลำต้น : รสปร่าซ่าขื่น ขับลม
ในลำไส้0
q ใบสด : รสปร่าซ่าขื่น คั้นเอาน้ำรับ
ประทาน แก้หวัด 0
q ผลอ่อน : ชนิดเปลือกลูกแข็ง หั่นตาก
แดดปรุงเป็นยาธาตุ แก้ธาตุพิการ0
q ผลสุก ระบายท้อง ช่วยย่อยอาหาร0
• มี 3 ชนิด คือ ลูกกลม ลูกยาว และลูกนิ่ม-
• รากมะตูมอยู่ในพิกัด ตรีสินธุรส-
• ลูกมะตูมอยู่ในพิกัด ตรีผลสมุฎฐาน-
-
ก้านหลักด้านหนึ่งสีแดง-
อีกด้านสีเขียว- เหมือนปากจู๋0
มีหนามแหลมคู่ตามข้อ0
ขอบใบหยักมนโค้ง 1ใบใหญ่ 2 ใบเล็ก-

108. มะเฟือง-
q ลักษณะ : โคนก้านใบเป็นตุ่มสี
แดง ใบคล้ายใบมะยม0
q ลูก : รสเปรี้ยวหวาน กัดเสมหะ0
q ใบ / ราก : รสเย็น ดับพิษร้อน
แก้ไข้ 0
• จุลพิกัดต่างกันที่รส ( เปรี้ยว-หวาน )0
0
โคนก้านใบเป็นตุ่มสีแดง-

109. มะยม-
q ลักษณะ : เหมือนในภาพ0
q เปลือกต้น : รสเปรี้ยว แก้เม็ดผื่นคัน 0
q ใบ : รสเปรี้ยว แก้ไข้ตัวร้อน 0
q ราก : รสจืดเย็นติดเปรี้ยว0
แก้เม็ดประดง น้ำเหลืองเสีย 0
• จุลพิกัดต่างกันที่ชนิด ( ผู้-เมีย ) หมอนิยมใช้
มะยมตัวผู้ ทำยา0

110. มะรุม-
q ลักษณะ : ใบออกมนๆ อ่อนๆ
ใบห่อเล็กน้อย0
q เปลือกต้น : รสร้อน ขับลมใน
ลำไส้ คุมธาตุอ่อนๆ0
q ราก : เผ็ดหวานขม แก้บวม
บำรุงไฟธาตุ 0
• เปลือกลูกมะรุม เป็นน้ำกระสายยา
แก้อาเจียนเป็นเลือด0

111. หม่อน0
q ลักษณะ : ใบคล้ายใบโพธิ์ แต่
ขอบใบหยัก เอามือลูบสากมือ
เล็กน้อย มีตาทุกดคนก้านใบ
หลังใบเส้นใบมีสีขาวชัดเจน0
q รส : เมา ( ใช้ใบ )0
q สรรพคุณ : ระงับประสาท0
( แก๊ก : หม่อน = หมอนรองหัว( ประสาท ) =
ระงับประสาท )-
-
มีตาทุกโคนก้านใบ-

112. ลำดวน-
-q ลักษณะ : โคนก้านใบสีชมพูระ
เรื่อ โคนบิดเล็กน้อย ออกใบเดี่ยว
สลับ ใบสีเข้ม ท้องขาวนวล 0
q รส : หอมเย็น ( ดอก )0
q สรรพคุณ : บำรุงหัวใจ0
• อยู่ในพิกัดเกสรทั้ง90
โคนก้านใบสีชมพูระเรื่อ-
ใบยาว เส้นกลางใบชัด ร่างแห
ปลายใบแหลมมาก-
หลังใบสีเข้ม ท้องขาวนวล-

113. สะเดา-
q ลักษณะ : ออกใบสลับซ้าย-ขวาขอบ
หยักฟันเลื่อยเล็กน้อย0
q เปลือกต้น : รสฝาดขม แก้ท้องร่วง0
q ใบแก่ : รสขม ช่วยย่อยอาหาร0
q ใบอ่อน : รสขม แก้โรคผิวหนัง0
q ก้าน : รสขม แก้ไข้ บำรุงน้ำดี0
0ออกใบสลับซ้าย-ขวา0
ขอบหยักฟันเลื่อยเล็กน้อย0

114. เสนียด-
q ลักษณะ : ใบและก้าน0
มีสีเขียวอ่อน ลำต้นแบนไปแบนมา
มีเม็ดผดขึ้น0
q ใบ / ดอก : รสขม แก้ไข้ แก้หืด0
q ราก : รสขมเย็น บำรุงโลหิต แก้ฝี
ในท้อง ( วัณโรค ) 0
0 มีช่อใบชูเป็นเอกลักษณ์0
รูปตัดลำต้นเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้ามนๆ0
ลำต้นแบนไปแบนมา มีเม็ดผดขึ้น-

115. สมอไทย-
q ลักษณะ : ใบใหญ่ สีเหมือนขึ้นสนิม
คว่ำใบดู เส้นใบ ก้านใบสีเหลือง
โคนก้านมีตุ่มอยู่ 2 คู่0
q ใช้ผลทำยา0
q รส : ฝาดติดเปรี้ยว(พี่ไทยไฝติดปาก )0
q สรรพคุณ : ระบายอ่อนๆ 0
รู้ระบายรู้ถ่ายอุจจาระ0
• อยู่ในพิกัด ตรีผลา, ตรีสมอ, จตุผลาธิกะ0
0
มีจุดคล้ายนม 2-4 จุด-
คว่ำใบดู เส้นใบ ก้านใบสีเหลือง-

116. สมอภิเภก-
q ลักษณะ : ใบออกเวียนเป็นกลุ่มๆ
ปลายยอดมีตุ่มกำมะหยี่ คล้ายกำปั้น0
q ผลแก่ : รสเปรี้ยวฝาดหวาน0
แก้ริดสีดวง แก้โรคตา0
q ผลอ่อน : รสเปรี้ยว แก้ไข้เพื่อเสมหะ0
• อยู่ในพิกัด ตรีผลา, ตรีสมอ, จตุผลาธิกะ0
ปลายยอดมีตุ่มกำมะหยี่ คล้ายกำปั้น-

117. อินทนิน-
q ลักษณะ : ใบใหญ่รองลงมาจากเปล้า
ก้านหลังใบ และหน้าใบ มีจุดดำๆอยู่
ปลายใบไหม้0
q รส : ขมเย็นเล็กน้อย0
q สรรพคุณ : แก้เบาหวาน0
( ขุนอินไข่ยานเล็กน้อย ชอบกินของหวาน )0
มีจุดดำที่โคนก้านใบทั้งหน้าและหลัง-
มีจุดดำที่โคนก้านใบ-
ทั้งหน้าและหลัง-

118. หูเสือ0
q ลักษณะ : ใบนิ่มๆ เป็นกำมะหยี่ มี
ขนสีขาว ขอบใบหยัก0
q ใช้ใบทำยา-
q รส : จืด0
q สรรพคุณ : คั้นเอาน้ำหยอดหู แก้
ปวดหู แก้ฝีในหู0
• มี 2 ชนิด คือ หูเสือไทย และหูเสือจีน0
• เป็นไม้ต้นเล็กๆ0

119. จักรนารายณ์-
q ลักษณะ : ใบหนามีขนอ่อนสี
ขาวขึ้นปกคลุม(ทำให้นิ่มเหมือน
กำมะหยี่) นิ่ม ขอบใบมน0
q ใช้ใบสดทำยา 0
q รส : เย็น0
q สรรพคุณ : ตำผสมสุราพอกปิด
แก้พิษฝี แก้อักเสบทุกชนิด แก้
พิษสัตว์กัดต่อย0
มีขนอ่อนปกคลุมทั้งต้น -
ก้าน ท้องใบ หลังใบ-
มีขนอ่อนสีขาวขึ้นปกคลุม-
(ทำให้นิ่มเหมือนกำมะหยี่)-

120. ว่านน้ำ-
q ลักษณะ : ใบยาวแบน มีเส้นกลางใบ
เหง้าจะหอมมาก0
q เหง้า หรือ ราก : 0
รสร้อนกลิ่นหอมแรง แก้ปวด
ท้อง ท้องขึ้นอืดเฟ้อ0
q ใบ : รสเผ็ดร้อนเล็กน้อย แก้ปวด
ศรีษะ0
q น้ำมันที่ได้จากหัว ขับลมในท้อง0
• หัวว่านน้ำอยู่ในพิกัดจตุกาลธาตุ0

121. แฝกหอม-
q ลักษณะ : ใบยาวๆ คล้ายว่านน้ำ
แต่ใบห่อ ไม่มีแกนกลางเหมือน
ว่านน้ำ0
q ใช้รากทำยา 0
q รส : หวานเย็น0
q สรรพคุณ : บำรุงหัวใจ0
0

122. ตองแตก หรือ ทนดี-
q ลักษณะ : ใบค่อนข้างใหญ่ ส่องไฟ
จะเห็นลายใบทะลุหลัง บางใบเป็น
แฉก บางใบสมบูรณ์ ลูบขอบใบมี
ตุ่มตามรอยหยัก0
q ราก : รสจืดเฝื่อนขมน้อย 0
ระบายอ่อนๆ0
q ใบและเมล็ด : รสเบื่อขมน้อย 0
ถ่ายพยาธิ แก้ดีซ่าน0
0
-
-
มือลูบขอบใบ
จะสะดุดตุ่มเป็นหยัก-

123. ผักคราดหัวแหวน0
q ลักษณะ : ลำต้นมีปุ่ม คลำดูจะ
สะดุดเป็นจุดรากงอกออก0
ดอกเหมือนหัวแหวน0
q ใช้ทั้งต้น -
q รส : เอียนเบื่อเล็กน้อย0
q สรรพคุณ : แก้ริดสีดวง แก้ต่อม
ทอนซิลอักเสบ0
• สสม. ใช้ดอก แก้ปวดฟัน0
0ลำต้นมีปุ่ม คลำดูจะสะดุด
เป็นจุดรากงอกออก0
ลำต้นมีปุ่ม-
คลำดูจะสะดุด-
ลำต้นอวบน้ำ-
สีเขียวอ่อน-
เหมือนขึ้นช่าย-

124. ผักหวานบ้าน-
q ลักษณะ : ใบสีเขียวเข้มใบบางๆ
ช้ำและเฉาง่าย 0
q ใช้รากทำยา-
q รส : เย็น0
q สรรพคุณ : แก้ไข้กลับ0
( แก๊ก : น้องหวาน กลับบ้านตอนเย็น )0
0ก้านสีเขียว0
ทรงใบและก้านอ่อน-
นุ่มนิ่ม ช้ำและเฉาง่าย-
ใบสีเขียวเข้ม-

125. ผักชีล้อม-
q ลักษณะ : ลำต้นอวบน้ำคล้ายขึ้น
ช่าย ลำต้นกลวง ขอบใบหยัก0
q ใช้เมล็ดทำยา0
q รส : หอมร้อนเล็กน้อย0
q สรรพคุณ : ขับลมในลำไส้0
• เมล็ดอยู่ในพิกัดตรีพิษจักร, 0
ทศกุลาผล0

126. ผักหนาม-
q ลักษณะ : ใบหยักเป็นแฉกลึก ที่
ก้านมีหนาม0
q ใช้ทั้งต้น-
q สรรพคุณ : แก้ปัสสาวะพิการ0
0
0
0

127. ผักเสี้ยนผี-
q ลักษณะ : ลำต้นมีขนสีขาวปกคลุมทั่ว
ใบเป็น 5 แฉก ดอกสีเหลือง ฝักยาว
แหลมมีขนสีขาว0
q ใบ : รสขม แก้ปัสสาวะพิการ0
q ดอก : รสขมขื่น ฆ่าพยาธิผิวหนัง0
q ลูก : รสเมา ฆ่าพยาธิ0
q ราก : รสขื่นเล็กน้อย แก้ฝีในท้อง0
q ใช้ทั้ง 5 : แก้ฝีในตับ ปอด0
(เป็นฝีในตับ ปอด ตายเป็นผีไปนิพพานไม่รู้กลับ)-
• เป็นน้ำกระสายยา แก้ทรางขึ้นทรวงอก-
• เรียกอีกชื่อว่าไปนิพพานไม่รู้กลับ-
-
ดอกสีเหลือง มีฝักยาวขนสีขาว-
ใบมีห้าแฉก ท้องใบลายชัดเจน-
ลำต้นมีขนสีขาวปกคลุมลื่นเป็นเมือก0

128. เทียนต้น หรือ เทียนย้อมมือ 0
q ลักษณะ : ลำต้นสี่เหลี่ยมแข็ง สี
น้ำตาล ใบสีเขียวเข้ม ลายใบห่าง ใส
ออกใบคู่ตรงข้ามกัน 0
q รส : ฝาด ( ใบ/ยอดอ่อน )0
q สรรพคุณ : 0
- ใบ แก้เล็บถอด0
- ยอดอ่อน แก้เด็กท้องร่วงได้
ผลดีทุกระยะ0
( เทียนต้น = เล็บถอด0
เทียนดอก = เล็บขบ )0
ลำตันสี่เหลี่ยมผืนผ้าแข็งมาก -
มีสีน้ำตาลปนเขียวเทา-
ออกใบคู่ตรงข้าม-

129. เทียนบ้าน ( เทียนดอก )-
q ลักษณะ : เทียนที่มีดอกสีสวย
ขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อย
ละเอียดมาก 0
q รส : เย็น ( ใช้ใบ )0
q สรรพคุณ : ตำพอกแก้ปวดนิ้วเท้า
( เกาท์ ) เล็บขบ0
• สสม. ข้อควรระวัง - เปื้อนเสื้อผ้า0
• ( เทียนต้น = เล็บถอด-
เทียนดอก = เล็บขบ )-
ดอกอ่อนรูปนกอ้วน0
ขอบใบเป็นฟันเลื่อยละเอียดมมาก -