luận văn: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH TRONG KIỂM TOÁN BCTC DO CÔNG TY THHH KIỂM TOÁN VÀ KẾ TOÁN AAC THỰC HIỆN Tham khảo thêm luận văn tại http://luanvan.forumvi.com/f3-forum email: luanvan84@gmail.com

1. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
PHẦN 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TSCĐ
TRONG KIỂM TOÁN BCTC DOANH NGHIỆP
I) Đặc điểm của khoản mục TSCĐ và KSNB đối với TSCĐ
1. Định nghĩa và phân loại TSCĐ
1.1. Định nghĩa
Tài sản cố định (TSCĐ) là cơ sở vật chất kỹ thuật của đơn vị. Nó phản ánh năng
lực sản xuất hiện có và trình độ ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào hoạt động
của đơn vị. TSCĐ là một trong những yếu tố quan trọng tạo khả năng tăng trưởng
bền vững, tăng năng suất lao động từ đó có thể giảm chi phí và hạ giá thành sản
phẩm. Trong thời gian sử dụng TSCĐ bị hao mòn dần và giá trị của nó được dịch
chuyển dần vào chi phí hoạt động. Với hoạt động kinh doanh, giá trị này sẽ được
thu hồi ngay khi bán hàng hóa, dịch vụ.
1.2. Phân loại
TSCĐ của một doanh nghiệp rất đa dạng, khác nhau về hình thái vật chất, về
công dụng, về nguồn hình thành….Để hiểu rõ về TSCĐ sử dụng trong doanh
nghiệp, thuận tiện cho công tác quản lý và kế toán, TSCĐ được phân loại theo các
tiêu thức sau:
a. Theo hình thái biểu hiện:
 Tài sản cố định hữu hình : Là những tài sản có hình thái vật chất do doanh
nghiệp nắm giữ để sử dụng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh phù hợp với
tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ hữu hình. Bao gồm:
Loại 1: Nhà cửa, vật kiến trúc:
Loại 2: Máy móc, thiết bị
Loại 3: Phương tiện vận tải, thiết bị truyền dẫn
Loại 4: Thiết bị, dụng cụ quản lý
Loại 5: Vườn cây lâu năm, súc vật làm việc và/hoặc cho sản phẩm
Loại 6: Các loại tài sản cố định khác: là toàn bộ các tài sản cố định khác
chưa liệt kê vào năm loại trên như tranh ảnh, tác phẩm nghệ thuật.
TSCĐ vô hình : Là tài sản không có hình thái vật chất, thể hiện lượng giá trị
mà doanh nghiệp đã đầu tư để mang lại lợi ích kinh tế lâu dài trong tương lai cho
doanh nghiệp. TSCĐ vô hình gồm có: quyền sử dụng đất, quyền phát hành, bằng
sáng chế phát minh, tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học, sản phẩm, kết quả
của cuộc biểu diễn nghệ thuật, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín
hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hoá, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố
trí mạch tích hợp bán dẫn, bí mật kinh doanh, nhãn hiệu, tên thương mại và chỉ
dẫn địa lý, giống cây trồng và vật liệu nhân giống.
TSCĐVH trong quá trình hình thành sẽ trải qua 2 giai đoạn: giai đoạn nghiên
cứu và giai đoạn triển khai
Nghiên cứu: Là hoạt động tìm kiếm ban đầu và có kế hoạch được tiến hành
nhằm đạt được sự hiểu biết và tri thức khoa học hoặc kỹ thuật mới.
Triển khai: Là hoạt động ứng dụng những kết quả nghiên cứu hoặc tri thức
khoa học vào các hoạt động thực tiễn như triển khai các phương án sản xuất sản
Trang 1

2. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
phẩm mới, các phương án sử dụng vật liệu thay thế, triển khai, ứng dụng công
nghệ mới.
b. Theo quyền sở hữu và quyền kiểm soát lâu dài:
 TSCĐ của doanh nghiệp: là các TSCĐ hữu hình, vô hình được hình thành
từ các nguồn vốn khác nhau: nguồn vốn XDCB, vốn vay, quỹ đầu tư phát
triển…Các TSCĐ này thuộc sở hữu của doanh nghiệp nên giá trị của chúng
được phản ánh lên Bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp.
 TSCĐ thuê ngoài: là những TSCĐ mà doanh nghiệp được chủ sở hữu của
tài sản nhượng quyền sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định theo
quy định trên hợp đồng thuê. Xét theo quyền kiểm soát, quản lý và sử dụng
đối với TSCĐ thuê, TSCĐ thuê ngoài phân thành:
- Tài sản cố định thuê tài chính : Là tài sản mà bên cho thuê có sự chuyển giao
phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản cho bên thuê. Một
TSCĐ thuê được xem là thuê tài chính khi hợp đồng thuê thỏa mãn một trong các
điều kiện sau:
(1) Bên cho thuê chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho bên thuê khi hết thời
hạn thuê.
(2) Tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản bên thuê có quyền lựa chọn mua lại tài
sản thuê với mức giá ước tính thấp hơn giá trị hợp lý của tài sản vào cuối thời hạn
thuê.
(3) Thời hạn thuê tài sản tối thiểu phải chiếm phần lớn thời gian sử dụng kinh
tế của tài sản cho dù không có sự chuyên giao quyền sở hữu.
(4) Tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản giá trị hiện tại của khoản thanh toán
tiền thuê tối thiểu chiếm phần lớn giá trị hợp lý của tài sản thuê.
(5) Tài sản thuê thuộc loại chuyên dùng mà chỉ có bên thuê có khả năng sử
dụng không cần có sự thay đổi hay sửa chữa lớn nào.
(6) Ngoài ra còn một số điều kiện khác như: bên thuê phải chịu tổn thất do sự
thay đổi giá trị hợp lý của tài sản thuê và bên thuê có khả năng tiếp tục thuê lại tài
sản khi hết hạn hợp đồng với tiền thuê thấp hơn giá thuê trên thị trường.
- Tài sản cố định thuê hoạt động :Nội dung hợp đồng thuê không có sự chuyển
giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản thuê. Theo đó bên
thuê chỉ có quyền sử dụng tài sản thuê trong thời gian ngắn và sẽ trả lại tài sản
thuê cho bên cho thuê khi kết thúc hợp đồng thuê.
c. Theo mục đích và tình trạng sử dụng
 TSCĐ dùng trong hoạt động kinh doanh: là những tài sản cố định chính của
doanh nghiệp bao gồm tất cả các TSCĐ hữu hình và vô hình do doanh
nghiệp quản lý, sử dụng cho hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị. Vì
vậy, giá trị hao mòn của những TSCĐ này được tính vào chi phí sản xuất
kinh doanh của doanh nghiệp bằng các phương pháp khấu hao.
 TSCĐ phục vụ các hoạt động phúc lợi: Là những TSCĐ được xây dựng
mua sắm bằng quỹ phúc lợi hoặc nguồn kinh phí sự nghiệp để phục vụ cho
các hoạt động phúc lợi. Giá trị hao mòn của những TSCĐ này phải được
Trang 2

3. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
ghi giảm trực tiếp nguồn hình thành nên TSCĐ đó, không được tính vào chi
phí kinh doanh của doanh nghiệp.
2. Tiêu chuẩn ghi nhận của TSCĐ
TSCĐ trong các doanh nghiệp là các tài sản dài hạn mà doanh nghiệp có
quyền kiểm soát và sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm đem lại lợi
ích kinh tế lâu dài trong tương lai cho doanh nghiệp.
Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam các tài sản được ghi nhận là TSCĐ phải
đồng thời thỏa mãn 4 tiêu chuẩn sau:
• Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng
tài sản đó: đây là một tiêu chuẩn để ghi nhận các tài sản của doanh
nghiệp nói chung. Lợi ích kinh tế từ việc sử dụng tài sản mang lại ở đây
có thể được biểu hiện ở việc tăng doanh thu, tiết kiệm chi phí hoặc để
cải thiện chất lượng sản phẩm, dịch vụ mà doanh nghiệp thực hiện.
• Nguyên giá của tài sản phải được xác định một cách đáng tin cậy:
nguyên giá của 1 TSCĐ cụ thể phải được xác định trên cơ sở các chi phí
thực tế mà doanh nghiệp đã đầu tư để có được TSCĐ đó. Tiêu chuẩn
này yêu cầu tính xác thực và cơ sở khách quan trong việc xác định
nguyên giá của TSCĐ, chẳng hạn như các yếu tố hình thành trong nội
bộ doanh nghiệp như nhãn hiệu hàng hóa, quyền phát hành, …đây là
các yếu tố thường tiềm ẩn gắn liền với quá trình hoạt động của từng
doanh nghiệp. Tuy nhiên các yếu tố này sẽ không được ghi nhận là
TSCĐ vì việc xác định nguyên giá của chúng là không đáng tin cậy,
ngoại trừ trường hợp doanh nghiệp phải đầu tư mua lại các khoản đó từ
các doanh nghiệp, tổ chức hoặc các cá nhân khác.
• Thời gian sử dụng ước tính trên một năm: đây là tiêu chuẩn chủ yếu
nhất để phân loại tài sản của doanh nghiệp thành tài sản dài hạn và tài
sản ngắn hạn. Theo đó các loại tài sản ngắn hạn mà chủ yếu là tài sản
lưu động tham gia một cách trực tiếp vào quá trình kinh doanh của
doanh nghiệp nên thời gian chu chuyển thường là nhanh theo từng chu
kỳ kinh doanh. Ngược lại, TSCĐ là loại tài sản tạo nên điều kiện, cơ sở
cho quá trình kinh doanh của doanh nghiệp diễn ra nên thời gian chu
chuyển của chúng thường là dài và không phụ thuộc vào từng chu kỳ
kinh doanh của doanh nghiệp.
• Đạt tiêu chuẩn giá trị theo quy định: để bảo đảm cho nguyên tắc trọng
yếu TSCĐ chỉ bao gồm những tài sản có giá trị lớn. Tiêu chuẩn giá trị
quy định đối với TSCĐ có thể thay đổi cho phù hợp với điều kiện cụ thể
của nền kinh tế trong từng thời kỳ nhất định. Theo quy định hiện hành ở
Việt Nam tiêu chuẩn về giá trị TSCĐ là từ 10.000.000 đồng trở lên.
Những tài sản không thỏa mãn điều kiện về thời gian và giá trị được gọi
là công cụ, dụng cụ.
3/ Đặc điểm của khoản mục TSCĐ
TSCĐ là loại tài sản tạo nên cơ sở vật chất kĩ thuật chủ yếu của mỗi doanh
nghiệp, là nền tảng giúp cho doanh nghiệp đạt được mục tiêu về hoạt động và tài
Trang 3

4. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
chính trong quá trình sản xuất kinh doanh. Chính vì vậy nhiệm vụ đặt ra đối với
mỗi doanh nghiệp là thực hiện công tác quản lý TSCĐ thật hiệu quả để phát triển
sản xuất, tạo nhiều sản phẩm, hạ giá thành, cũng như tăng vòng quay vốn, đổi mới
trang thiết bị, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.
Theo tiêu chuẩn ghi nhận thì TSCĐ là những tài sản có giá trị lớn và thời gian
sử dụng lâu dài, nên khi tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh nó có những
đặc điểm riêng biệt sau: Tham gia vào nhiều chu kì sản xuất kinh doanh; với các
TSCĐ hữu hình thì hình thái vật chất ban đầu của nó được giữ nguyên không thay
đổi cho đến khi hư hỏng phải loại bỏ nhưng giá trị và giá trị sử dụng của nó giảm
dần sau mỗi chu kì sản xuất kinh doanh. Phần giá trị giảm dần gọi là giá trị hao
mòn và được tính vào chi phí trong từng kì. Vì vậy, trong công tác quản lý TSCĐ
các doanh nghiệp cần theo dõi cả về mặt hiện vật và giá trị
Quản lý về mặt hiện vật: bao gồm cả quản lý về số lượng và chất lượng của
TSCĐ. Về mặt số lượng, bộ phận quản lý phải bảo đảm cung cấp đầy đủ số liệu về
công suất, đáp ứng yêu cầu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Về mặt chất
lượng, công tác bảo quản phải bảo đảm tránh được tối đa các hỏng hóc, mất mát
các bộ phận chi tiết của TSCĐ cũng như theo dõi chặt chẽ, kịp thời tình hình
TSCĐ tại các bộ phận trong doanh nghiệp.
Quản lý về mặt giá trị: là xác định đúng nguyên giá và giá trị còn lại của
TSCĐ đầu tư, mua sắm, điều chuyển. Đơn vị phải tính toán chính xác và đầy đủ
chi phí khấu hao TSCĐ và phân bổ chi phí khấu hao vào giá thành sản phẩm.
Đồng thời, đơn vị phải theo dõi chặt chẽ, hợp lý tình hình tăng giảm TSCĐ khi
tiến hành sửa chữa, tháo dỡ, nâng cấp, cải tiến TSCĐ và đánh giá lại TSCĐ.
Tài sản cố định là một khoản mục có giá trị lớn, thường chiếm tỷ trọng đáng kể
so với tổng tài sản trên bảng cân đối kế toán. Đặc biệt trong các doanh nghiệp sản
xuất thuộc lĩnh vực công nghiệp nặng, dầu khí, các tập đoàn viễn thông, bưu
điện… giá trị khoản mục này chiếm tỷ trọng rất cao trong tổng tài sản. Vì vậy,
kiểm toán khoản mục TSCĐ thường chiếm một vị trí quan trọng trong quá trình
kiểm toán BCTC. Mặt khác, chi phí mua sắm, đầu tư cho TSCĐ lớn, quay vòng
vốn chậm, nên để bảo đảm hiệu quả của việc đầu tư cho TSCĐ, kiểm toán nghiệp
vụ TSCĐ sẽ đánh giá tính kinh tế và tính hiệu quả của việc đầu tư, định hướng cho
đầu tư và nguồn sử dụng để đầu tư sao cho có hiệu quả cao nhất. Đồng thời kiểm
toán TSCĐ sẽ góp phần phát hiện ra các sai sót trong việc xác định chi phí cấu
thành nguyên giá TSCĐ, chi phí sửa chữa, chi phí khấu hao tài sản. Những sai sót
trong việc tính các chi phí này thường dẫn đến những sai sót trọng yếu trên BCTC.
Các khoản đầu tư cho TSCĐ vô hình như chi phí thành lập doanh nghiệp,
quyền sử dụng đất, giá trị phát minh, sáng chế, chi phí nghiên cứu phát triển, chi
phí về lợi thế thương mại thường có nhiều sai sót trong quá trình tập hợp và rất
khó đánh giá chính xác giá trị. Chính vì vậy, TSCĐ vô hình luôn được quan tâm
nhiều trong quá trình kiểm toán.
Tuy nhiên việc kiểm toán tài sản cố định thường không chiếm nhiều thời gian vì:
- Số lượng tài sản cố định thường không nhiều và phân theo từng nhóm đối
tượng có giá trị lớn.
Trang 4

5. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
- Số lượng nghiệp vụ tăng, giảm tài sản cố định trong năm thường không
nhiều.
- Vấn đề khóa sổ cuối năm không phức tạp và ít có khả năng sai sót, nhẫm
lẫn khi hạch toán giữa các niên độ các nghiệp vụ liên quan đến TSCĐ.
Đối với chi phí khấu hao, vì đây là một khoản ước tính kế toán chứ không phải
là thực tế phát sinh nên việc kiểm toán chi phí khấu hao mang tính chất kiểm tra
một khoản ước tính kế toán, không thể dựa vào chứng từ, sổ sách để làm bằng
chứng được. Việc kiểm toán chi phí khấu hao thường chú trọng đến phương pháp
khấu hao có nhất quán giữa các kì hay không cũng như đơn vị tính toán theo đúng
chuẩn mực, chế độ qui định hay không.
4. Những sai phạm thường xảy ra đối với TSCĐ
Những sai phạm thường xảy ra đối với TSCĐ gồm có những sai phạm do
lỗi vô ý hay còn gọi là sai sót và cả những sai phạm do lỗi cố ý hay còn gọi là gian
lận. Trong quá trình kiểm toán, thì kiểm toán viên dễ dàng phát hiện ra những sai
sót hơn vì nó thật sự là lỗi vô ý chỉ do yếu kém về mặt trình độ hay do nhầm lẫn,
áp lực về thời gian gây ra, còn gian lận thì khó phát hiện vì là lỗi cố ý, có chủ đích
tư lợi, tinh vi và được che giấu kĩ càng. Tuy nhiên cũng cần lưu ý là sai sót nếu
xảy ra có tính hệ thống làm ảnh hưởng trọng yếu đến BCTC cũng được coi như là
gian lận.
4.1. Sai sót
- Sai sót do quên không kết chuyển nguồn vốn khi dùng nguồn vốn chủ sở
hữu không phải là nguồn vốn kinh doanh để tài trợ cho TSCĐ.Chẳng hạn
doanh nghiệp mua một TSCĐ bằng quỹ phát triển kinh doanh hay nguồn
vốn đầu tư xây dựng cơ bản, kế toán chỉ ghi tăng TSCĐ như trường hợp
mua bằng nguồn vốn kinh doanh mà không ghi nghiệp vụ kết chuyển
nguồn vốn. Doanh nghiệp mua một thiết bị công nghệ tiên tiến gồm có một
phần là máy móc thiết bị, một phần là chuyển giao công nghệ. Kế toán lẽ
ra phải ghi tăng TSCĐ hữu hình phần máy móc thiết bị và ghi tăng TSCĐ
vô hình phần giá trị công nghệ, song kế toán chỉ ghi tổng số tiền mua vào
nguyên giá TSCĐ hữu hình.
- Định khoản sai đối với các nghiệp vụ kinh tế phát sinh. Chẳng hạn như khi
doanh nghiệp tiến hành sửa chữa thường xuyên TSCĐ, chi phí sửa chữa lẽ
ra phải hạch toán vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ qua ghi Nợ tài
khoản chi phí sản xuất chung(Tài khoản 627), Chi phí bán hàng(Tài khoản
641), Chi phí quản lý doanh nghiệp(Tài khoản 642) … thì kế toán lại ghi
vào bên Nợ tài khoản TSCĐ(Tài khoản 211) làm tăng giá trị khoản mục
TSCĐ trên bảng Cân đối kế toán.
- Áp dụng sai chế độ kế toán và các văn bản khác của Nhà nước. Chẳng hạn
một công ty nhận một TSCĐ của một doanh nghiệp khác cũng hạch toán
phụ thuộc trong tổng công ty. Chi phí liên quan đến việc điều chuyển
TSCĐ theo chế độ lẽ ra phải hạch toán vào chi phí kinh doanh trong kỳ thì
doanh nghiệp lại hạch toán tăng nguyên giá TSCĐ. TSCĐ mua về đợi lắp
đặt đưa vào sử dụng nhưng doanh nghiệp đã ghi tăng nguyên giá TSCĐ
Trang 5

6. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
- Sai sót trong quá trình ghi sổ và chuyển sổ. Đây là dạng sai sót khá phổ
biến của kế toán mà kiểm toán TSCĐ phải quan tâm. Trong việc ghi sổ, kế
toán có thể sơ ý ghi số tiền sai lệch, lộn số so với số tiền ghi trong chứng
từ. Kế toán cũng có thể nhầm lẫn trong khi chuyển số liệu từ Nhật ký sang
Sổ cái.
- Sai sót do trùng lặp: sai sót này xảy ra do ghi nhiều lần một nghiệp vụ phát
sinh do tổ chức sổ chưa tốt nên đã ghi một nghiệp vụ phát sinh vào các sổ
khác nhau. Chẳng hạn, doanh nghiệp sử dụng hình thức kế toán Nhật ký
chung để hạch toán các nghiệp vụ sản xuất kinh doanh trong kỳ. Khi có
nghiệp vụ thanh lý TSCĐ phát sinh, kế toán vừa ghi sổ Nhật ký thu tiền,
vừa ghi sổ Nhật ký chung số tiền thu được trong quá trình thanh lý.
- Sai sót do trình độ yếu kém của nhân viên kế toán dẫn tới ghi sai các nghiệp
vụ phát sinh vào sổ hoặc khi có chế độ mới ban hành kế toán chưa nắm hết được
nội dung hoặc chưa hiểu hết nghiệp vụ nên dẫn đến những sai sót trong quá trình
hạch toán.
4.2. Gian lận
- Lập hoá đơn giả, ghi tăng giá mua của TSCĐ so với thực tế, sửa chứng từ,
làm giả chứng từ liên quan tới chi phí thu mua làm tăng nguyên giá TSCĐ
để biển thủ công quỹ. Kế toán ghi chi phí sửa chữa TSCĐ cao hơn thực tế
để khi hạch toán vào chi phí kinh doanh sẽ làm tăng chi phí, đồng thời
chiếm đoạt phần chênh lệch so với thực tế.
- Khi thanh lý nhượng bán TSCĐ, kế toán TSCĐ cố tình không ghi số tiền
thu được do thanh lý TSCĐ đã khấu hao hết để chiếm đoạt phần thu này.
- Cố tình ghi chép các nghiệp vụ không có thật liên quan đến chi phí mua
sắm TSCĐ để biển thủ công quỹ. Đặc biệt doanh nghiệp có thể dễ dàng ghi
chép các nghiệp vụ không có thật liên quan đến TSCĐ vô hình-một đối
tượng rất khó kiểm tra và đánh giá.
- Đơn vị cố tình áp dụng sai các qui định và văn bản hiện hành của NN với
mục đích tư lợi cũng được có thể được coi là gian lận
- Ngoài ra, một vấn đề khác phải quan tâm là doanh nghiệp cố tình điều chỉnh
chi phí hoạt động kinh doanh, điều chỉnh chỉ tiêu lãi và thuế phải nộp cho Ngân
sách, cố tình tiếp tục trích khấu hao khi TSCĐ đã khấu hao hết.
5. Kiểm soát nội bộ đối với TSCĐ
Kiểm soát nội bộ (KSNB) là những chính sách, thủ tục được thiết lập nhằm
đảm bảo đạt các mục tiêu cụ thể sau: Bảo vệ tài sản của đơn vị, ngăn ngừa và phát
hiện các hành vi lãng phí, gian lận hoặc sử dụng tài sản không hiệu quả, cung cấp
thông tin chính xác và đáng tin cậy, đánh giá hiệu quả hoạt động của đơn vị, đánh
giá việc chấp hành các chính sách quy định tại đơn vị.
Ngoài ra kiểm soát nội bộ còn phải giúp hạch toán đúng đắn các chi phí cấu
thành nên nguyên giá TSCĐ, chi phí sửa chữa, chi phí khấu hao. Do các chi phí
này đều quan trọng nên nếu sai sót có thể dẫn đến sai lệch trọng yếu trên BCTC.
Chẳng hạn nếu không phân loại đúng khoản chi nào làm tăng nguyên giá TSCĐ
hoặc khoản chi nào phải tính vào chi phí của niên độ sẽ làm cho khoản mục TSCĐ
Trang 6

7. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
và khoản mục chi phí trong kỳ bị sai lệch. Hoặc ngược lại, nếu không có quy định
chặt chẽ về việc mua sắm, thanh lý, bảo dưỡng…thì chi phí phát sinh sẽ lớn hơn
thực tế, dẫn đến lỗ tăng gây thiệt hại cho doanh nghiệp không kém tổn thất do gian
lận về tiền.
Vì vậy các doanh nghiệp cần thiết kế các thủ tục kiểm soát chặt chẽ đối với
khoản mục TSCĐ để ngăn ngừa và phát hiện xử lý những gian lận, sai sót có thể
xảy ra như đã nêu phần trên, đồng thời mọi bộ phận của đơn vị đều phải tôn trọng
và thực hiện một cách nghiêm túc, đồng bộ các quy định đó, vì có như vậy hệ
thống kiểm soát của đơn vị mới phát huy hết tác dụng của nó.
Các thủ tục kiểm soát được xây dựng theo nguyên tắc sau:
a. Lập kế hoạch và dự toán cho TSCĐ
Cần thiết lập kế hoạch cho các nội dụng: mua sắm, thanh lý nhượng bán,
nguồn vốn tài trợ cho kế hoạch và dự toán ngân sách cho TSCĐ như vậy doanh
nghiệp sẽ phải rà soát toàn bộ tình trạng TSCĐ hiện có và mức độ sử dụng chung.
b. Áp dụng nguyên tắc phân chia trách nhiệm giữa các chức năng:
Theo nguyên tắc này thì các chức năng như: bảo quản, ghi sổ, phê chuẩn và
việc thực hiện việc mua, thanh lý, nhượng bán TSCĐ cần có sự phân chia trách
nhiệm rõ ràng. Việc phê chuẩn các nghiệp vụ kinh tế liên quan đến đầu tư xây
dựng hay mua sắm mới, điều chuyển qua đơn vị khác, thanh lý, nhượng bán, sửa
chữa lớn TSCĐ cũng cần quy định rõ thẩm quyền của từng cấp quản lý.
Thực hiện nguyên tắc bất kiêm nhiệm giữa các chức năng sẽ tránh được tình
trạng thông đồng, gian lận vì mục đích tư lợi trong quản lý TSCĐ.
c. Hệ thống sổ chi tiết của TSCĐ
Đơn vị cần mở sổ chi tiết cho từng loại TSCĐ, bao gồm sổ chi tiết, thẻ chi tiết,
hồ sơ chi tiết (Biên bản giao nhận TSCĐ, hợp đồng, hóa đơn mua và các chứng từ
liên quan khác). TSCĐ cần được phân loại thống kê, đánh số và có thẻ riêng. Một
hệ thống sổ chi tiết đầy đủ sẽ giúp phân tích, quản lý dễ dàng các TSCĐ tăng,
giảm trong năm, từ đó giúp bảo vệ hữu hiệu tài sản, phát hiện kịp thời những mất
mát, thiếu hụt đối với tài sản để sử dụng tài sản có hiệu quả.
d. Quy định những thủ tục cần thiết khi mua sắm TSCĐ và đầu tư xây
dựng cơ bản.
Mỗi doanh nghiệp cần thiết lập một qui trình riêng các thủ tục cần thiết khi
mua sắm, đầu tư mới TSCĐ để đảm bảo việc đầu tư đạt hiệu quả cao nhất. Chẳng
hạn mọi trường hợp mua sắm phải được người có thẩm quyền xét duyệt, phù hợp
với kế hoạch và dự toán, phải tổ chức đấu thầu (TSCĐ có giá trị lớn), tuân theo
các tiêu chuẩn chung về bàn giao, nghiệm thu, chi trả tiền….
e. Quy định thủ tục về thanh lý, nhượng bán TSCĐ:
Các thủ tục này cần phải được mỗi doanh nghiệp qui định bài bản và thực hiện
nhất quán nhằm tránh thất thoát, biển thủ công quỹ từ những đối tượng tư lợi.
Chẳng hạn như phải được sự đồng ý của các bộ phận có liên quan, phải thành lập
hội đồng thanh lý gồm các thành viên theo quy định…
f. Chế độ kiểm kê tài sản
Trang 7

8. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
Định kỳ đơn vị nên tiến hành kiểm kê TSCĐ để kiểm tra về sự hiện hữu, địa
điểm đặt tài sản, điều kiện sử dụng cũng như phát hiện các tài sản nằm ngoài sổ
sách, hoặc bị thiếu hụt mất mát..
Hàng năm, ít nhất công ty nên tiến hành kiểm kê tất cả TSCĐ, và đối chiếu số
lượng kiểm kê thực tế với bản đăng ký TSCĐ. Việc kiểm kê và đối chiếu cũng
phải tìm ra bất kỳ tài sản nào không sử dụng, hư hỏng hay đã khấu hao đủ mà vẫn
còn tiếp tục tính khấu hao. Những bản sao của bản đăng ký TSCĐ nên được gửi
cho phòng hành chính và bộ phận mà TSCĐ đặt ở đó vì điều này giúp các bộ phận
trong việc bảo vệ các tài sản này hàng ngày. Ngoài ra, nên có một hệ thống để cập
nhật bản đăng ký TSCĐ được kịp thời thông qua sự phối hợp giữa các bộ phận
này với phòng kế toán.
g. Các biện pháp bảo vệ TSCĐ:
Thiết kế và áp dụng các biện pháp bảo vệ tài sản, chống trộm cắp, hỏa hoạn,
mua bảo hiểm cho tài sản. Đồng thời đơn vị cũng phải xây dựng hệ thống bảo
quản tài sản như kho bãi, hàng rào chắn và phân định trách nhiệm rõ ràng trong
việc bảo vệ tài sản cũng như đưa các quy định về việc đền bù khi làm mất TSCĐ.
Quy định thủ tục chặt chẽ về việc đưa tài sản cố định ra khỏi đơn vị
h. Quy định về tính khấu hao:
Thông thường thời gian tính khấu hao cho từng loại TSCĐ phải được ban giám
đốc phê chuẩn trước khi sử dụng, và được thực hiện đúng theo khung khấu hao mà
chế độ kế toán qui định. Doanh nghiệp phải tiếp tục thực hiện việc quản lý, sử
dụng đối với TSCĐ đã khấu hao hết nhưng vẫn tham gia vào hoạt động sản xuất
kinh doanh. Đối với TSCĐ thuê tài chính doanh nghiệp phải theo dõi, quản lý và
sử dụng chúng như TSCĐ thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp mình.
II)KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TSCĐ TRONG KIỂM TOÁN BCTC
1. Mục tiêu kiểm toán TSCĐ
Mục tiêu kiểm toán đối với TSCĐ bao gồm:
- Sự tồn tại( Sự hiện hữu) : TSCĐ được ghi chép là có thật và hiện hữu tại
đơn vị
- Sự đầy đủ: Mọi TSCĐ đều được ghi nhận đầy đủ
- Sự ghi chép chính xác: Các TSCĐ phản ánh trên sổ chi tiết đã được ghi
chép đúng, tổng cộng đúng và phù hợp với tài khoản tổng hợp trên sổ cái.
- Quyền và nghĩa vụ: Mọi TSCĐ đề thuộc quyền sỡ hữu của đơn vị
- Sự đánh giá: TSCĐ được đánh giá theo đúng chuẩn mực và chế độ kế toán
hiện hành
Sự trình bày và khai báo TSCĐ: Số dư của các tài khoản liên quan đến
TSCĐ phải được trình bày, phân loại và công bố đầy đủ, phù hợp với chuẩn
mực và chế độ kế toán hiện hành.
Đối với chi phí khấu hao, thật sự việc kiểm toán chi phí khấu hao không nằm
trong kiểm toán TSCĐ, tuy nhiên vẫn được thực hiện đồng thời vì sự thuận tiện và
tiết kiệm thời gian cũng như công sức khi kiểm toán khoản mục chi phí sau này.
Mục tiêu kiểm toán chi phí khấu hao là xem xét sự đúng đắn trong việc xác định
Trang 8

9. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
mức khấu hao và phân bổ cho các đối tượng liên quan. Điều này phụ thuộc vào
phương pháp tính khấu hao, cũng như dữ liệu làm cơ sở cho việc tính toán và tiêu
thức phân bổ chi phí khấu hao.
Đối với giá trị hao mòn lũy kế, mục tiêu kiểm toán là xem xét việc ghi nhận
đầy đủ và đúng đắn giá trị hao mòn lũy kế tăng lên do khấu hao, giá trị hao mòn
lũy kế giảm đi do thanh lý nhượng bán TSCĐ cũng như việc phản ánh chính xác
vào từng đối tượng cụ thể.
2. Tìm hiểu về kiểm soát nội bộ đối với TSCĐ
2.1 Tìm hiểu sơ bộ về hệ thống kiểm soát nội bộ
Việc tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ là một bước rất quan trọng trong giai
đoạn thực hiện kiểm toán. Hệ thống kiểm soát nội bộ là một công cụ quản lý của
doanh nghiệp nhưng lại có ảnh hưởng quan trọng đến công việc của kiểm toán
viên. Dựa vào những hiểu biết sâu sắc và đầy đủ về hệ thống KSNB, KTV không
chỉ xác định được mức rủi ro kiểm soát mà còn làm cơ sở để KTV xác định phạm
vi thực hiện các thử nghiệm cơ bản nhằm thu thập đầy đủ các bằng chứng cần
thiết. Do đó, quá trình này không chỉ thể hiện sự tuân thủ chuẩn mực kiểm toán,
mà còn góp phần làm cho việc kiểm toán của kiểm toán viên hữu hiệu và hiệu quả
hơn.
Đối với việc tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ nói chung: kiểm toán viên sẽ
đi vào tìm hiểu môi trường kiểm soát, các chính sách, quy chế nội bộ để nắm bắt
được cách thiết kế và vận hành hệ thống KSNB của đơn vị.
Đối với từng phần hành (bao gồm cả phần hành TSCĐ) cần tìm hiểu các
chính sách và thủ tục kiểm soát mà đơn vị thiết lập cho chúng.
Việc tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ và những bộ phận cấu thành nên nó
sẽ giúp kiểm toán viên đánh giá những điểm mạnh cũng như điểm yếu nói chung
của KSNB cũng như của từng phần hành khoản mục. Từ đó, dựa trên nhứng hiểu
biết sâu sắc của mình về KSNB, kiểm toán viên sẽ xác định phương hướng và
phạm vi kiểm tra, thiết kế các thủ tục kiểm toán, dự kiến về thời gian và lực lượng
nhân sự cần thiết trong kế hoạch và chương trình kiểm toán.
Tìm hiểu hệ thống KSNB nhằm thu thập bằng chứng kiểm toán chứng minh
cho các chế độ và thể thức đặc thù góp phần vào đánh giá rủi ro kiểm soát. Nó
được thực hiện thông qua các phương thức chủ yếu là quan sát việc quản lý và sử
dụng TSCĐ ở đơn vị, phỏng vấn những người có liên quan về các thủ tục và quy
định của đơn vị đối với TSCĐ, kiểm tra các chứng từ sổ sách, làm lại thủ tục kiểm
soát TSCĐ ở đơn vị.
Đối với TSCĐ, kiểm toán viên có thể đánh giá về hệ thống kiểm soát nội bộ
của doanh nghiệp thông qua sự quan sát việc quản lý và sử dụng TSCĐ ở đơn vị,
phỏng vấn những người có liên quan về các thủ tục và quy định của đơn vị đối với
TSCĐ chẳng hạn như thủ tục mua sắm TSCĐ và đầu tư xây dựng cơ bản, thủ tục
thanh lý hay nhượng bán tài sản, các quy định của đơn vị về chế độ kiểm kê của
đơn vị, các quy định về bảo vệ vật chất đối với TSCĐ…, kiểm tra các chứng từ sổ
sách.
Trang 9

10. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
+ Đối với TSCĐ mua trong kỳ, cần xem xét việc thực hiện đầy đủ các thủ
tục xin duyệt mua, xem xét các hồ sơ chứng từ liên quan tới TSCĐ ở phòng kế
toán và phòng quản lý cơ giới của công ty, xem xét sự tách biệt giữa bộ phận quản
lý và bộ phận ghi sổ TSCĐ.
+ Đối với TSCĐ tăng qua xây dựng cơ bản, cần soát xem lại quá trình
KSNB của đơn vị đã thực hiện đối với quá trình tập hợp chứng từ, tính giá thành
công trình, phê duyệt, quyết toán công trình như thế nào.
+ Đối với các nghiệp vụ giảm TSCĐ, kiểm toán viên tiến hành kiểm tra
việc nhượng bán, thanh lý, góp vốn liên doanh có được phê chuẩn và phù hợp với
chế độ tài chính hiện hành hay không…Các nghiệp vụ TSCĐ phải được ghi sổ
một cách đúng đắn. Kiểm toán viên phải kiểm tra toàn bộ quá trình nêu trên để
xem xét hệ thống KSNB của đơn vị được kiểm toán.
Sau khi đã tiến hành tìm hiểu về hệ thống KSNB của khách hàng, KTV phải
mô tả chi tiết trên giấy làm việc. Tùy thuộc vào đặc điểm đơn vị và quy mô kiểm
toán mà KTV sử dụng một trong 3 phương pháp: bảng tường thuật, bảng câu hỏi,
lưu đồ hoặc có thể áp dụng kết hợp các phương pháp đó.
• Bản tường thuật: Là sự mô tả bằng văn bản về hệ thống KSNB của khách
hàng đối với TSCĐ như nguồn gốc của mọi chứng từ và sổ sách liên quan,
sự chuyển giao các chứng từ, sổ sách trong hệ thống, nêu rõ các hoạt động
kiểm soát để đánh giá rủi ro kiểm soát.
• Bảng câu hỏi về KSNB:
Là một bảng liệt kê một loạt các câu hỏi được chuẩn bị trước về các quá trình
kiểm soát trong lĩnh vực kiểm toán, kể cả môi trường kiểm soát, được thiết kế
dưới dạng trả lời “Có”, “Không”, “Không áp dụng”.
Ví dụ: Bảng câu hỏi về kiểm soát nội bộ đối với TSCĐ hữu hình như sau:
Trả lời
Câu hỏi Không Ghi chú
Có Không
áp dụng
1. Người phê chuẩn việc mua sắm, thanh lý
tài sản cố định có khác với người ghi sổ hay
không?
2. Doanh nghiệp có thiết lập kế hoạch và dự
toán ngân sách cho việc mua sắm tài sản cố
định hay không?
3. Doanh nghiệp có thường xuyên đối chiếu
giữa sổ chi tiết với sổ cái tài sản cố định hay
không?
4. Doanh nghiệp có kiểm kê định kỳ tài sản
cố định và đối chiếu với sổ kế toán hay
không?
Trang 10

11. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
5. Khi nhượng bán, thanh lý tài sản cố định
đơn vị có thành lập hội đồng thanh lý bao
gồm các thành viên theo quy định hay không?
6.Có chính sách phân biệt giữa các khoản chi
sẽ ghi tăng nguyên giá tài sản cố định hay tính
vào chi phí trong niên độ hay không?
7. Có lập báo cáo định kỳ về tài sản cố định
không được sử dụng hay không?
8. Việc phân loại TSCĐ được thực hiện theo
qui định nào?
9. Hằng năm công ty có đăng ký với cơ quan
khấu hao thuế không?
10.vv…
Bảng câu hỏi này có ưu điểm là đã được chuẩn bị trước nên kiểm toán viên có
thể tiến hành nhanh chóng , không bỏ sót những vấn đề quan trọng và tìm ra vấn
đề cần quan tâm. Tuy nhiên, vì được thiết kế chung nên bảng câu hỏi này không
thể phù hợp với các loại hình cũng như qui mô của doanh nghiệp được kiểm toán.
Hơn nữa, sự chính xác của câu trả lời còn phụ thuộc vào sự trung thực và nhiệt
thành của người được phỏng vấn.
• Lưu đồ: Là bảng hình vẽ biểu thị hệ thống thông tin kế toán và các hoạt
động kiểm soát có liên quan của khách hàng bằng những ký hiệu đã được
quy ước.
Nhờ biểu thị bằng hình vẽ nên lưu đồ có thể cung cấp cái nhìn khái quát, súc
tích về toàn bộ hệ thống; cũng như mối quan hệ giữa các bộ phận, giữa các chứng
từ và sổ sách…;và có tác dụng như một công cụ phân tích khi đánh giá bởi vì giúp
kiểm toán viên nhận diện những thiếu sót của những thủ tục qua việc vận hành của
hệ thống.
2.2. Đánh giá về hệ thống kiểm soát nội bộ:
Sau khi tìm hiểu về hệ thống KSNB của đơn vị, kiểm toán viên sẽ đánh giá
sơ bộ rủi ro kiểm soát và thiết kế các thử nghiệm kiểm soát cần phải thực hiện.
KTV có thể đánh giá rủi ro theo yếu tố định tính, thấp, trung bình hay cao, hay tỉ
lệ phần trăm(%). Nếu rủi ro kiểm soát được đánh giá là thấp hoặc trung bình thì
kiểm toán viên thực hiện các thử nghiệm kiểm soát để chứng minh, trước khi KTV
đưa ra mức độ rủi ro kiểm soát thích hợp được sử dụng. Ngược lại, nếu mức rủi ro
kiểm soát được đánh giá ở mức tối đa thì KTV không thể dựa vào kiểm soát nội bộ
của đơn vị để giảm bớt các thử nghiệm cơ bản trên số dư và nghiệp vụ. Trái lại,
KTV phải tăng cường các thử nghiệm cơ bản để phát hiện những hành vi gian lận
và sai sót. Trong trường hợp này, KTV không cần thực hiện thử nghiệm kiểm soát.
2.3. Thực hiện các thử nghiệm kiểm soát
Trang 11

12. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
Mục đích của thử nghiệm này là thu thập bằng chứng về sự hữu hiệu của
các qui chế và thủ tục kiểm soát để giảm bớt các thử nghiệm cơ bản trên số dư và
nghiệp vụ
Thử nghiệm kiểm soát là việc kiểm tra của kiểm toán viên để thu thập các bằng
chứng kiểm toán về sự thiết kế phù hợp và sự vận hành hữu hiệu của hệ thống
KSNB. Có ba khía cạnh của hệ thống KSNB mà kiểm toán viên cần xem xét kiểm
tra đó là: sự tồn tại (existence), sự hữu hiệu (effectiveness) và sự liên tục
(continuity).
Đối với mỗi thủ tục kiểm soát của đơn vị cần phải áp dụng những thử nghiệm
kiểm soát phù hợp để đảm bảo ngăn chặn và phát hiện các sai phạm trọng yếu trên
BCTC của hệ thống KSNB. Đối với TSCĐ cũng vậy, với những thủ tục kiểm soát
mà đơn vị thiết lập thì kiểm toán viên cần đưa ra những thử nghiệm kiểm soát như
sau:
Thủ tục kiểm soát Thử nghiệm kiểm soát
- Phân chia trách nhiệm giữa các bộ phận: - Quan sát sự tách biệt các chức
bảo quản, ghi sổ, phê chuẩn và thực hiện. năng. Phỏng vấn những người có
Thực hiện phân cấp trong việc phê chuẩn các liên quan đến việc phê chuẩn các
nghiệp vụ liên quan đến tăng giảm TSCĐ. nghiệp vụ tăng, giảm tài sản, kiểm
(Sự phát sinh) tra quá trình luân chuyển chứng từ
hoặc kiểm tra dấu hiệu của việc
phê chuẩn mà cụ thể là chữ ký của
những người có thẩm quyền.
- Mỗi tài sản có một bộ hồ sơ riêng ghi chép - Kiểm tra tính đầy đủ và hợp lý
toàn bộ nghiệp vụ phát sinh. Việc ghi chép của các chứng từ có liên quan
đều được dựa trên cơ sở các chứng từ đầy đủ, trong hồ sơ xem chúng có được
hợp lệ có liên quan. (Sự đầy đủ) hạch toán đầy đủ vào sổ chưa.
- TSCĐ thuộc quyền sở hữu của đơn vị và tài - Kết hợp giữa việc tham gia kiểm
sản không thuộc quyền sở hữu của doanh kê vật chất với việc kiểm tra chứng
nghiệp như tài sản thuê hoạt động, tài sản giữ từ, hồ sơ pháp lý về quyền sở hữu
hộ… thì đuợc theo dõi riêng. Đánh ký hiệu tài sản. Đồng thời phỏng vấn
để phân biệt hay có thể bảo quản ở nơi khác những người bảo quản tài sản để
nhau. TSCĐ được kiểm kê định kỳ. (Sự tồn xem tài sản không thuộc quyền sở
tại, quyền và nghĩa vụ) hữu của doanh nghiệp có được bảo
quản, theo dõi riêng hay có ký hiệu
để nhận biết không.
- Tất cả các chứng từ liên quan đến các - Chọn mẫu một vài chứng từ phát
nghiệp vụ mua sắm, thanh lý tài sản được tập sinh của tài sản và tiến hành cộng
hợp và tính toán đúng đắn. Việc cộng sổ chi lại số học. Kiểm tra dấu hiệu của
tiết và tổng hợp phải chính xác và quy định việc đối chiếu giữa sổ chi tiết và
kiểm tra đối chiếu định kỳ.(Sự chính xác) tổng hợp.
- Việc ghi sổ được thực hiện kịp thời ngay - Kiểm tra ngày trên chứng từ và
khi có nghiệp vụ kinh tế phát sinh và phải ngày ghi sổ của doanh nghiệp.
đáp ứng được yêu cầu lập báo cáo của doanh Phỏng vấn kế toán về quy định về
Trang 12

13. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
nghiệp.(Sự kịp thời) định kỳ ghi sổ của doanh nghiệp.
- Quy định rõ về phương pháp tính khấu hao - Phỏng vấn những người có liên
phù hợp với quy định hiện hành (Sự đánh quan về vấn đề trích khấu hao
giá). TSCĐ hàng năm, có nhất quán hay
không
- Quy định về việc phân loại và trình bày các - Phỏng vấn những người có liên
thông tin về TSCĐ theo chuẩn mực VAS quan về việc phân loại TSCĐ của
03,04.(Sự trình bày và khai báo) đơn vị. Kiểm tra hệ thống tài
khoản và sự phân loại sổ sách kế
toán
Sau khi thực hiện các thử nghiệm kiểm soát, nếu phát hiện qua kiểm tra
trùng hợp với đánh giá ban đầu trong kế hoạch kiểm toán thì các thủ tục kiểm
toán giữ nguyên theo kế hoạch. Trong trường hợp ngược lại, cần thực hiện theo
các phương án khác. Chẳng hạn, có thể tiếp tục thảo luận với khách hàng để
xác định các hoạt động khác tương ứng để có thể cung cấp cùng một bảo đảm
hoặc có thể áp dụng các thủ tục kiểm toán chi tiết số liệu để thu nhận bằng
chứng cho bảo đảm trên. Sauk hi kiểm tra bổ sung trên, nếu bảo đảm này
không có cơ sở thì có thể cần thay đổi lại đánh giá hệ thống KSNB trong kế
hoạch và mở rộng phạm vi của các thử nghiệm cơ bản kể cả thủ tục phân tích
và kiểm tra chi tiết.
3. Thực hiện các thử nghiệm cơ bản
3.1 Thủ tục phân tích đối với TSCĐ
Thủ tục phân tích là việc nghiên cứu các mối quan hệ giữa các thông tin tài
chính với nhau và quan hệ giữa thông tin tài chính với thông tin phi tài chính để
đánh giá tính hợp lý của các số liệu trên BCTC.
Chúng ta có thể sử dụng các tỷ số như sau trong việc phân tích về TSCĐ:
a. Tỷ trọng của TSCĐ : qua phân tích tỷ số này chúng ta có thể biết được
TSCĐ chiếm bao nhiêu phần trăm trong tổng tài sản của đơn vị. Từ đó
xác định tỷ trọng của từng loại trong tổng số TSCĐ để thu thâp bằng
chứng kỹ hơn qua việc mở rộng các thử nghiệm chi tiết đồng thời xem
xét tính hợp lý trong kết cấu từng loại tài sản. Nếu hoạt động sản xuất
kinh doanh của đơn vị không thay đổi thì sự thay đổi của chỉ tiêu này có
thể có sai phạm trong việc phân loại, ghi chép không chính xác về TSCĐ.
b. Hiệu suất sử dụng TSCĐ: đây là tỷ số giữa doanh thu với tổng nguyên
giá tài sản cố định. Chỉ tiêu này cho biết với một đồng TSCĐ được đầu
tư sẽ tạo ra bao nhiêu đồng doanh thu trong đơn vị. Nếu tỷ số này giảm
mạnh có thể nghi ngờ là do giá trị tài sản cố định đã bị ghi trội lên trong
trường hợp doanh thu không tăng đáng kể.
c. Tỷ số giữa tổng TSCĐ và vốn chủ sở hữu: cho biết mức độ đầu tư vào
TSCĐ so với vốn chủ sở hữu. Nếu tỷ số này tăng lên đột ngột có thể
nghi ngờ là nguyên giá tài sản mua vào bị ghi trội lên so với thực tế.
d. Tỷ số hoàn vốn của TSCĐ: là tỷ số giữa lợi nhuận thuần chia cho tổng
giá trị đầu tư TSCĐ, chỉ tiêu này thể hiện khả năng thu hồi của vốn đầu
Trang 13

14. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
tư vào TSCĐ. Nếu tỷ số này giảm kiểm toán viên có thể nghi ngờ nguyên
giá tài sản cố định mua vào trong kỳ bị ghi khống và ngược lại.
Ngoài ra kiểm toán viên có thể sử dụng một số thủ tục phân tích khác như:
- So sánh giá trị TSCĐ tăng, giảm trong kỳ với những năm trước.
- So sánh chi phí sửa chữa, bảo dưỡng thực tế với kế hoạch. Giữa chi phí
phát sinh trong năm với năm trước.
- So sánh chi phí khấu hao năm nay với các năm trước xem có sự thay đổi
bất thường
Nếu các tỷ số tính toán và kết quả so sánh nằm trong mức hợp lý chúng sẽ
cung cấp bằng chứng để thỏa mãn các mục tiêu kiểm toán như hiện hữu, đầy đủ,
đánh giá và ghi chép chính xác. Ngược lại, các biến động hoặc quan hệ bất thường
sẽ chỉ dẫn cho việc điều tra sâu hơn. Ví dụ sự gia tăng qua lớn trong chi phí sửa
chữa, bảo trì so với doanh thu thuần có thể có sai phạm là đơn vị đã hạch toán sai
tài khoản.
Tuy việc mua sắm và thanh lý tài sản cố định có thể có sự thay đổi rất lớn giữa
các năm nhưng các thủ tục trên vẫn giúp KTV nhận thức về xu hướng thay đổi và
xem xét tính hợp lý chung về các khoản mục TSCĐ.
3.2 Thử nghiệm chi tiết đối với TSCĐ
TSCĐ là khoản mục chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản của đơn vị nên
đối với các nghiệp vụ phát sinh liên quan đến TSCĐ trong kỳ đều ảnh hưởng lớn
tới sự thay đổi số liệu trên BCTC. Vì vậy việc thực hiện nhiều các thử nghiệm chi
tiết đối với TSCĐ là rất cần thiết.
Trước khi tiến hành kiểm tra chi tiết về số tăng hay giảm trong năm, KTV
cần bảo đảm rằng số liệu trên các sổ chi tiết bằng với số liệu phản ánh ở tài khoản
tổng hợp. Muốn vậy việc đầu tiên là cần phải đối chiếu giữa số tổng cộng từ các sổ
chi tiết với số liệu trên sổ cái.
Sau đó KTV cần thu thập hay tự lập một bảng phân tích trong đó liệt kê số
dư đầu kỳ và các chi tiết về số phát sinh tăng, giảm trong năm để từ đó tính ra số
dư cuối kỳ. Số dư đầu kỳ được kiểm tra thông qua đối chiếu với hồ sơ kiểm toán
năm trước. Nếu đây là năm kiểm toán đầu tiên KTV phải thu thập những bằng
chứng về quyền và tính có thật về số dư đầu kỳ của các TSCĐ chủ yếu đang sử
dụng. Thông tin này sẽ được lưu trong hồ sơ kiểm toán chung nhờ đó mà trong các
lần kiểm tra sau KTV chỉ cần tập trung kiểm tra đối với số phát sinh. Đối với các
tài sản tăng, giảm trong năm thì trong quá trình kiểm toán, KTV sẽ thu thập thêm
các bằng chứng chi tiết về các trường hợp tăng, giảm này.
Thử nghiệm chi tiết là quá trình quan trọng nhất trong quá trình kiểm toán
TSCĐ. Trọng tâm của việc thực hiện thử nghiệm chi tiết là:
- Kiểm tra TSCĐ hữu hình.
- Kiểm tra TSCĐ vô hình
- Kiểm tra TSCĐ thuê tài chính
- Kiểm tra khấu hao
- Chi phí XDCB
Trang 14

15. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
3.2.1Kiểm tra TSCĐ hữu hình
Mục tiêu Thử nghiệm chi tiết
- Đối với các nghiệp vụ tăng TSCĐ: Từ sổ chi tiết TSCĐ
kiểm toán viên tiến hành chọn mẫu các nghiệp vụ tăng
TSCĐ và kiểm tra hồ sơ về TSCĐ để đối chiếu đến các
chứng từ như: Phiếu yêu cầu mua, đơn đặt hàng, hợp đồng
kinh tế, hóa đơn mua TSCĐ, Biên bản bàn giao TSCĐ,
phiếu chi trả tiền… (trường hợp tăng do mua mới); Dự
toán đã được duyệt, hợp đồng xây dựng, các chứng từ phát
sinh trong quá trình xây dựng (hóa đơn mua vật tư, bảng
Sự phát
chấm công…), quyết toán…xem xét sự phê chuẩn việc ghi
sinh
nhận đối với mọi tài sản tăng trong kỳ, và các chi phí hình
thành TSCĐ để đảm bảo các nghiệp vụ tăng TSCĐ là có
thật.
- Đối với các nghiệp vụ giảm TSCĐ: Từ sổ chi tiết tài sản
cố định kiểm toán viên chọn ra những nghiệp vụ thanh lý,
nhượng bán TSCĐ sau đó đối chiếu với các chứng từ có
liên quan như: quyết định thanh lý nhượng bán, biên bản
thanh lý, phiếu thu tiền thanh lý…để xem nghiệp vụ thanh
lý có thực sự phát sinh hay không.
- Đối với các nghiệp vụ tăng TSCĐ: Kiểm tra hồ sơ TSCĐ,
xem xét các hoá đơn của người bán, các chứng từ tăng
TSCĐ để phát hiện ra các trường hợp quên ghi sổ TSCĐ
hoặc ghi TSCĐ thành chi phí sản xuất kinh doanh. Kiểm
tra các hợp đồng, chứng từ chi phí phát sinh trong quá
trình thi công, biên bản bàn giao, hóa đơn, xem có trường
hợp nào đã được hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng
Sự đầy đủ nhưng đơn vị chưa ghi tăng TSCĐ trong kỳ hay chưa,
kiểm tra các hợp đồng thuê xem nếu là thuê tài chính thì
đơn vị có hạch toán tăng tài sản trong kỳ không.
- Đối với các nghiệp vụ giảm TSCĐ: kiểm toán viên sẽ từ
chứng từ gốc trong hồ sơ TSCĐ : quyết định thanh lý tài
sản cố định, biên bản thanh lý… đối chiếu ngược lại với
sổ chi tiết để xem có tài sản nào đã được thanh lý nhưng
lại không hạch toán giảm TSCĐ trong sổ hay không.
- Kiểm tra các hoá đơn của người bán và các chứng từ khác
về tăng TSCĐ như biên bản bàn giao, hợp đồng...
Quyền và
- Kiểm tra các điều khoản của hợp đồng thuê tài chính.
nghĩa vụ
- Xem xét các TSCĐ được hình thành bằng tiền của doanh
nghiệp hoặc doanh nghiệp có phải bỏ chi phí ra để mua
TSCĐ đó hay không.
Sự ghi chép - Đối với các nghiệp vụ tăng TSCĐ: Đối chiếu số tổng cộng
Trang 15

16. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
trên sổ chi tiết với số tổng hợp. Kiểm tra các nghiệp vụ
tăng TSCĐ vào ngày trước và sau ngày lập báo cáo kế
toán để kiểm tra việc ghi sổ có đúng kỳ hay không. Cộng
lại số học số tiền trên tất các chứng từ liên quan đến
nghiệp vụ tăng tài sản cố định như: hóa đơn, chứng từ vận
chuyển, bốc dỡ…và đối chiếu với số liệu phản ánh nguyên
giá TSCĐ ghi trên sổ kế toán, đối chiếu với số tiền doanh
nghiệp chi trả cho TSCĐ đó. Kiểm tra xem các chi phí
phát sinh khi đầu tư XDCB có được tập hợp chính xác hay
chính xác
chưa, việc quyết toán rồi từ chi phí XDCB sang TSCĐ có
đúng đắn chưa.
- Đối với các nghiệp vụ giảm TSCĐ: kiểm tra các chứng từ
giảm TSCĐ , phiếu thu… có liên quan để xem số tiền thu
được việc thanh lý, nhượng bán có được ghi đúng không,
kiểm tra xem khoản thu từ thanh lý có được đưa vào đúng
tài khoản hay không. Kiểm tra các nghiệp vụ giảm TSCĐ
vào ngày trước và sau ngày lập báo cáo kế toán để kiểm
tra việc ghi sổ có đúng kỳ hay không.
- Đánh giá các khoản tăng TSCĐ (đặc biệt các nghiệp vụ có
giá trị lớn) có hợp lý với công việc kinh doanh của doanh
nghiệp hay không.
- Kiểm tra các điều khoản của hợp đồng thuê tài chính liên
Sự đánh giá
quan đến xác định nguyên giá TSCĐ đi thuê.
- Đối với các nghiệp vụ giảm TSCĐ: kiểm tra xem đơn vị
thanh lý những TSCĐ có hợp lý với tình hình hiện tại của
doanh nghiệp không.
- Kiểm tra xem có tồn tại TSCĐ bị thế chấp hay không,
thông qua việc xem xét khế ước vay, hợp đồng. Kiểm toán
cũng nên hỏi Ban giám đốc liệu có bất kỳ tranh chấp nào
xảy ra đối với TSCĐ hay không.
- Xem đơn vị có trình bày trên BCTC những TSCĐ đã khấu
Sự trình bày
hao hết nhưng vẫn còn sử dụng hay không.
và khai báo
- Kiểm tra xem đơn vị đã khai báo những TSCĐ đã thanh
lý, nhượng bán, những TSCĐ tăng (có giá trị lớn) trong
kỳ.
- Kiểm tra các TSCĐ có được phân loại theo quy định hiện
hành và khai báo đầy đủ trên BCTC.
3.2.2. Kiểm tra TSCĐ vô hình
Chương trình kiểm toán đối với TSCĐ vô hình cũng tương tự như đối với
TSCĐ hữu hình trong việc kiểm tra chi tiết các nghiệp vụ tăng giảm TSCĐ. Theo
đó kiểm toán viên cần thu thập các bằng chứng, chứng từ phát sinh liên quan xem
Trang 16

17. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
các khoản tăng TSCĐ vô hình có đạt các tiêu chuẩn ghi nhận hay không, các
nghiệp vụ giảm TSCĐ vô hình có hợp lý hay không…
Thông thường các thủ tục kiểm toán tập trung vào việc xem xét các chi phí đã
được vốn hóa có thực sự phát sinh và có thỏa mãn các tiêu chuẩn ghi nhận và điều
kiện quy định về TSCĐ vô hình hay không. Cụ thể:
- Đối với TSCĐ vô hình được tạo ra từ nội bộ, kiểm toán viên cần chú ý xem
đơn vị có phân chia quá trình hình thành tài sản theo hai giai đoạn nghiên cứu và
triển khai hay không, vì nếu không thể phân biệt đơn vị bắt buộc phải hạch toán
toàn bộ vào chi phí trong kỳ (giống như toàn bộ chi phí giai đoạn nghiên cứu) còn
trong giai đoạn triển khai thì chỉ ghi nhận là TSCĐ vô hình nếu thỏa mãn được các
điều kiện như VAS 04.
- Đối với TSCĐ hình thành từ sáp nhập, kiểm toán viên chủ yếu tập trung xem
xét việc thỏa mãn các tiêu chuẩn của TSCĐ vô hình. Theo VAS 04 những trường
hợp đơn vị không thể xác định nguyên giá một cách đáng tin cậy thì các tài sản vô
hình được hình thành trong sáp nhập phải hạch toán vào lợi thế thương mại.
- Đối với TSCĐ vô hình là quyền sử dụng đất cần kiểm tra xem chúng có thời
hạn hay không (kiểm tra giấy phép sử dụng đất)
Cuối cùng kiểm toán viên cũng phải lưu ý đến vấn đề trình bày và khai báo các
thông tin về tài sản này trên báo cáo tài chính.
3.2.3 Kiểm tra TSCĐ thuê tài chính
Đối với TSCĐ thuê tài chính, KTV xem xét các điều khoản của hợp đồng thuê
nhằm đảm bảo TSCĐ thuê tài chính ở đơn vị được ghi nhận là phù hợp hay không.
- Kiểm tra nguyên giá của TSCĐ thuê tài chính tăng trong năm, nhằm đảm
bảo nguyên giá TSCĐ được ghi nhận chính xác bằng việc kiểm tra, xem xét chứng
từ gốc ( hợp đồng, hóa đơnvv…)
- Đối với TSCĐ thuê tài chính giảm trong năm, cần đối chiếu với thời hạn
hợp đồng, và biên bản thanh lý hợp đồng.
- Xem xét thời gian khấu hao của TSCĐ thuê tài chính đảm bảo việc so sánh
giữa thời gian của hợp đông thuê tài chính và thời gian hữu dụng ước tính.
Nếu khi bắt đầu thuê tài sản, doanh nghiệp đi thuê TSCĐ thuê tài chính cam
kết không mua lại TSCĐ thuê tài chính sau khi kết thúc hợp đồng thì bên đi thuê
được quyền sử dụng thời gian khấu hao là thời hạn thuê hợp đồng.
3.2.4. Kiểm tra khấu hao TSCĐ
- Xem bảng đăng ký trích khấu hao tài sản cố định của doanh nghiệp trong
đó có xét duyệt của các cấp có thẩm quyền, đơn vị có đăng ký khung khấu
hao với cơ quan thuế hàng năm hay không.
- Xem xét phương pháp khấu hao có phù hợp với chuẩn mực và chế độ kế
toán hiện hành hay không, đơn vị có sử dụng nhất quán phương pháp trích
cho nhiều kỳ, nếu có sự thay đổi chính sách khấu hao thì kiểm tra đơn vị đã
đăng ký và trình bày cụ thể trên BCTC, việc thay đổi có phù hợp với chuẩn
mực và chế độ hiện hành hay không.
- Kiểm toán viên phải yêu cầu khách hàng cung cấp hoặc tự lập ra bảng phân
tích tổng quát về khấu hao và giá trị hao mòn lũy kế. Bảng này cần ghi rõ
Trang 17

18. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
các chỉ tiêu sau: giá trị hao mòn lũy kế đầu năm, số khấu hao trích trong
năm, khấu hao tăng do tăng TSCĐ trong năm (kiểm tra biên bản bàn giao
đưa vào sử dụng là ngày nào làm cơ sở trích khấu hao trong năm đó), giá trị
hao mòn lũy kế do thanh lý nhượng bán tài sản cố định và số dư cuối kỳ.
Trên cơ sở bảng phân tích đó kiểm toán viên sẽ: So sánh số dư đầu kỳ với số
liệu kiểm toán năm trước (nếu có), so sánh tổng số khấu hao tăng, giảm ở số liệu
chi tiết với tổng số ghi trên sổ cái, so sánh tổng số dư cuối kỳ trên sổ chi tiết với số
dư cuối kỳ trên sổ cái.
- Kiểm tra mức trích khấu hao: Tính toán lại mức trích khấu hao cho từng
loại tài sản và lần theo số liệu trên sổ cái của đơn vị. So sánh tỷ lệ khấu hao,
số năm sử dụng của năm hiện hành với năm trước và điều tra chênh lệch,
nếu có sự thay đổi thì đơn vị đã đăng ký và công bố trên BCTC chưa.
- Kiểm tra đối chiếu các khoản ghi giảm hao mòn TSCĐ do thanh lý nhượng
bán với hồ sơ thanh lý xem có chính xác không.
- Kiểm tra xem đối với TSCĐ vô hình là quyền sử dụng đất vô thời hạn thì
đơn vị có thực hiện không trích khấu hao không.
- Kiểm tra các hợp đồng thuê tài chính xem đơn vị có trích khấu hao, và việc
trích khấu hao có phù hợp và nhất quán với chính sách khấu hao TSCĐ
cùng loại thuộc quyền sở hữu của đơn vị không.
- Việc kiểm tra khấu hao đồng thời trong kiểm toán TSCĐ sẽ giúp kiểm toán
viên thuận lợi trong việc kiểm toán khoản mục chi phí sau này. Khấu hao
TSCĐ sẽ được tính vào chi phí sản xuất chung, chi phí bán hàng, chi phí
quản lý doanh nghiệp tùy theo TSCĐ đó được sử dụng ở bộ phận nào.
Ngoài ra, đối với những TSCĐ dung chung, cần xem xét tính hợp lý và nhất
quán trong tiêu thức phân bổ khấu hao đối với chúng.
3.2.5.Kiểm tra chi phí XDCB
- Kiểm tra số dư đầu kỳ của các công trình XDCB còn dở dang.
- Chọn mẫu từ sổ chi tiết chi phí XDCB dở dang để kiểm tra các chứng từ
gốc nhằm đảm bảo các chi phí này thực sự phát sinh trong kỳ.
- Chọn mẫu một số chứng từ phát sinh trong hồ sơ công trình và kiểm tra
xem đơn vị đã hạch toán hay chưa
- Kiểm tra, tính toán tập hợp số liệu xem việc kết chuyển tính giá thành của
công trình có chính xác không. Chênh lệch giữa giá trị thực tế và dự toán đã
phê duyệt đơn vị hạch toán như thế nào.
- Kiểm tra xem có công trình nào đã hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng
nhưng đơn vị vẫn để ở chi phí XDCB dở dang trong kỳ hay không. Chẳng
hạn do công trình chưa hoàn thành quyết toán hoặc công trình được đưa
vào sử dụng từng phần theo tiến độ hoàn thành nhưng đơn vị lại muốn ghi
nhận toàn bộ công trình thành một tài sản duy nhất sau khi hoàn thành...bởi
vì các khoản này có thể ảnh hưởng trọng yếu đến chi phí khấu hao và lợi
nhuận. Việc kiểm tra thường bắt đầu từ việc xem xét tất cả hợp đồng thi
công quan trọng đã phát sinh trước ngày kết thúc niên độ và kiểm tra đến
các chứng từ liên quan (hóa đơn, biên bản bàn giao...)
Trang 18

19. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
- Đối với nghiệp vụ mua TSCĐ, kiểm tra các chứng từ tăng TSCĐ xem có
TSCĐ nào được mua trong kỳ nhưng chưa bàn giao đưa vào sử dụng, đang
trong quá trình lắp đặt chạy thử đơn vị có theo dõi trên tài khoản chi phí
XDCB dở dang không.
- Đối với các chi phí sửa chữa, bảo dưỡng phát sinh : Lập bảng phân tích
hàng tháng rồi đối chiếu với số phát sinh năm trước để phát hiện những
biến động bất thường, từ đó chọn mẫu các chi phí có số tiền lớn để kiểm
tra chứng từ gốc và các tài liệu liên quan. Đối với mỗi khoản chi phí sửa
chữa bảo dưỡng, kiểm toán viên kiểm tra bản chất các khoản này, sự cải
thiện tình trạng sau sửa chữa và khả năng tăng thêm lợi ích trong tương
lai...kiểm tra các chứng từ, phỏng vấn nhân viên có liên quan, nghiên cứu
chính sách kế toán của đơn vị nếu các chi phí này chỉ nhằm khôi phục hoặc
duy trì khả năng mang lại lợi ích kinh tế của TSCĐ theo trạng thái tiêu
chuẩn ban đầu thì không được ghi tăng nguyên giá mà phải ghi nhận vào
chi phí kinh doanh trong kỳ.
- Kiểm tra xem đơn vị có thực hiện kiểm kê vào cuối kỳ hay không.
- Kiểm tra sự trình bày, công bố các công trình XDCB còn dở dang cuối kỳ
PHẦN 2 : THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TSCĐ
DO CÔNG TY KIỂM TOÁN VÀ KẾ TOÁN AAC THỰC HIỆN
I) Giới thiệu khái quát về công ty kiểm toán và kế toán AAC
1. Lịch sử hình thành và phát triển của công ty
1.1. Lịch sử hình thành
Tên công ty : Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán AAC
Tên giao dịch bằng tiếng Anh : Auditing and Accounting Company AAC
Limited
Trụ sở chính : 217 Nguyễn Văn Linh. TP Đà Nẵng
Điện thoại : (84) 0511 3 655 886
Fax : (84) 0511 3 655 887
E-mail: aac@dng.vnn.vn
Website : http://www.aac.com.vn
Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán AAC (trước đây là Công ty Kiểm
toán và Kế toán AAC trực thuộc Bộ Tài Chính thành lập từ năm 1993) , một thành
viên của Hãng kiểm toán quốc tế Polaris International, là một trong số rất ít các
công ty kiểm toán được thành lập đầu tiên tại Việt Nam. AAC hoạt động trên
phạm vi toàn quốc, được phép kiểm toán tất cả các loại hình doanh nghiệp thuộc
mọi thành phần kinh tế, kể cả các ngành có qui chế riêng về việc lựa chọn và bổ
nhiệm kiểm toán độc lập có điều kiện như kiểm toán các tổ chức niêm yết trên sàn
giao dịch chứng khoán, các tổ chức phát hành và kinh doanh chứng khoán.
1.2. Phương hướng phát triển
Trang 19

20. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
AAC hoạt động theo phương châm: độc lập, khách quan, trung thực và bí
mật số liệu của khách hàng, và đó cũng là lời cam kết của AAC đối với khách
hàng.
Mục tiêu hoạt động của AAC là giúp khách hàng và những người quan tâm
bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, cung cấp cho họ những thông tin đích thực
và cần thiết để tổ chức điều hành hoạt động của doanh nghiệp và đưa ra các quyết
định quản lý phù hợp với thực tiễn. Hoạt động của AAC nhằm góp phần phát hiện
và ngăn ngừa những rủi ro cho doanh nghiệp, trợ giúp cho hoạt động kinh doanh
của doanh nghiệp được thuận lợi và đạt hiệu quả kinh tế cao nhất.
AAC thực hiện kiểm toán theo đúng các Nguyên tắc, Chuẩn mực Kiểm
toán Việt Nam và thông lệ kiểm toán quốc tế, phù hợp với những quy định hiện
hành về hoạt động kiểm toán của Nhà nước Việt Nam.
AAC có đội ngũ Kiểm toán viên được đào tạo có hệ thống ở Việt Nam,
Anh, Bỉ, Pháp, Ai-len, Úc, Nhật Bản.. và có nhiều năm kinh nghiệm thực tiễn về
kiểm toán và tư vấn tài chính - kế toán - thuế ở Việt Nam và quốc tế. 100% đội
ngũ Kiểm toán viên và Trợ lý Kiểm toán viên cao cấp của AAC được đào tạo trực
tiếp bởi các Chuyên gia cao cấp về Kiểm toán của Cộng đồng Châu Âu thông qua
chương trình hợp tác về Kiểm toán và Kế toán của Dự án EURO – TAPVIET do
Cộng đồng Châu Âu tài trợ. Ngoài ra, nhân viên của AAC còn được đào tạo
chuyên sâu bởi các chương trình trên đại học về tài chính, kế toán, luật ở Việt
Nam và các nước như: Úc, Nhật Bản… Nhờ có đội ngũ chuyên nghiệp chất lượng
cao, ý thức trách nhiệm, có đạo đức nghề nghiệp trong sáng nên trong quá trình
hoạt động, AAC chưa hề để xảy ra những sai sót, rủi ro cho khách hàng; AAC
luôn được các nhà đầu tư, các cơ quan chức năng tín nhiệm và đánh giá cao về
chất lượng phục vụ.
Liên tiếp trong hai năm 2007 và 2008, AAC được Hội đồng trao giải “
Thương mại Dịch vụ - Top Trade Services” - Bộ Công Thương bình chọn là một
trong 05 công ty kiểm toán hoạt động tốt nhất tại Việt nam và được trao giải/cup
“Thương mại Dịch vụ - Top Trade Services”.
1.3. Các dịch vụ của công ty cung cấp
Công ty TNHH kiểm toán và kế toán AAC với nhiều lĩnh vực hoạt động
kinh doanh chuyên ngành đã và đang mở rộng lĩnh vực kinh doanh của mình, đáp
ứng được yêu cầu ngày càng cao của khách hàng trong phạm vi toàn quốc. Các
loại hình kinh doanh chính gồm:
 Dịch vụ Kiểm toán: Cung cấp các dịch vụ kiểm toán luôn luôn là thế mạnh
của AAC. Các dịch vụ kiểm toán do AAC cung cấp đều được lập kế hoạch và tiến
hành theo các Quy trình kiểm toán chuẩn do AAC xây dựng dựa trên cơ sở tuân
thủ các Chuẩn mực kiểm toán, quy chế kiểm toán độc lập và các quy định hiện
hành. Đồng thời có sự so sánh, đối chiếu và vận dụng các Chuẩn mực kiểm toán
quốc tế và Thông lệ được chấp nhận chung của Quốc tế. Từ các kết quả kiểm toán,
AAC đảm bảo cung cấp những góp ý xây dựng hiệu quả cho các khách hàng của
Trang 20

21. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
mình. Trải qua một thời gian dài nỗ lực xây dựng và không ngừng phát triển, AAC
đã tạo dựng được niềm tin của các khách hàng trong từng dịch vụ kiểm toán.
Công ty AAC cung cấp các dịch vụ Kiểm toán sau:
+Kiểm toán báo cáo tài chính.
+Kiểm toán báo cáo quyết toán dự án.
+Kiểm toán báo cáo tài chính vì mục đích thuế.
+Kiểm toán hoạt động.
+Kiểm toán tuân thủ.
+Kiểm tra thông tin tài chính trên cơ sở thủ tục thoả thuận trước.
 Dịch vụ Kế toán: Bên cạnh các dịch vụ kiểm toán, AAC còn cung cấp các
dịch vụ kế toán. Với việc tuân thủ luật kế toán và các chuẩn mực kế toán Việt
Nam, chất lượng dịch vụ kế toán Công ty cung cấp ngày càng tăng cao. Hơn thế
nữa, AAC còn gia tăng số lượng dịch vụ kế toán làm phong phú thêm sản phẩm
cung cấp cho các công ty khách hàng. Đây là một bước phát triển dài của AAC,
từng bước đưa thương hiệu của Công ty lên tầm cao mới.
Công ty AAC cung cấp các dịch vụ Kế toán sau:
+Dịch vụ ghi sổ và giữ sổ kế toán.
+Hướng dẫn nghiệp vụ kế toán.
+Lập các Báo cáo tài chính định kỳ.
+Chuyển đổi các Báo cáo tài chính được lập theo VAS, IAS.
+Thiết kế và hoàn thiện mô hình tổ chức bộ máy kế toán.
 Dịch vụ tư vấn Thuế: Đối với các công ty, thuế ngày càng đóng vai trò quan
trọng do các quy định về thuế càng ngày càng trở nên phức tạp. Thông qua một
đội ngũ các chuyên gia am hiểu về các sắc thuế và tận tâm, AAC sẵn sàng hỗ trợ
các khách hàng hoàn thành đúng nghĩa vụ thuế với nhà nước đồng thời tận dụng
triệt để các lợi thế về thuế trong hoạt động kinh doanh để gia tăng lợi ích của các
chủ sở hữu công ty. Đối với nhiều cá nhân, thuế thu hút được sự quan tâm ngày
càng nhiều hơn. Với khả năng của mình. AAC giúp các khách hàng của mình có
đầy đủ tự tin hoàn thành nghĩa vụ thuế với nhà nước cũng như đảm bảo được giá
trị tài sản của mình. AAC sẵn sàng bảo vệ khách hàng trong mọi trường hợp tranh
chấp xảy ra. AAC làm việc hết mình để xây dựng uy tín của chính mình, niềm tin
đối với khách hàng không chỉ vì các khách hàng, vì Nhà nước mà còn vì cộng
đồng.
Công ty AAC cung cấp các dịch vụ Tư vấn Thuế sau:
+Tư vấn việc áp dụng chính sách Thuế.
+Tư vấn công tác kê khai và quyết toán thuế.
+Tư vấn về các thủ tục hoàn thuế và khiếu nại về thuế.
+Hỗ trợ việc cập nhật thông tin về thuế và thuế quan.
 Dịch vụ Tư vấn tài chính và quản lý: Dịch vụ tư vấn tài chính và quản lý cũng
là một trong những thế mạnh của AAC
Công ty AAC cung cấp các dịch vụ Tư vấn tài chính và quản lý sau:
+Tư vấn thành lập và quản lý doanh nghiệp.
+Tư vấn thiết lập cơ chế tài chính nội bộ.
Trang 21

22. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
+Tư vấn việc sửa đổi, bổ sung chế độ kế toán – tài chính phù hợp với yêu cầu
quản lý.
+Soát xét báo cáo tài chính.
+Xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hoá hoặc phá sản doanh nghiệp.
+Thẩm định tình hình tài chính và giá trị tài sản tranh chấp, kiện tụng.
 Dịch vụ Đào tạo và Tuyển dụng: Thế giới hiện nay đang thay đổi từng phút.
từng giây. để có được thành công mỗi người phải biết nắm bắt lấy từng cơ hội
đồng thời phải biết kiểm soát các rủi ro. Thông qua việc cung cấp các dịch vụ tư
vấn có hiệu quả và các khóa học cập nhật các kiến thức mới nhất. AAC đã tham
gia thành công vào việc giúp các khách hàng của mình thích ứng với môi trường
mới.
Công ty AAC cung cấp các dịch vụ đào tạo và Tuyển dụng sau:
+Đào tạo, bồi dưỡng kế toán và kiểm toán viên nội bộ.
+Cập nhật kiến thức tài chính, kế toán, kiểm toán.
+Hỗ trợ tuyển dụng nhân viên kế toán và kiểm toán viên nội bộ.
 Dịch vụ Tin học: Tin học đã và đang trở thành một yếu tố quan trọng trong
sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ. Hiện tại, số lượng công ty sử
dụng phần mềm kế toán đang gia tăng nhanh chóng. Từ đó đặt ra nhu cầu bức thiết
về dịch vụ tin học đối với những công ty khách hàng. Nắm bắt được nhu cầu đó,
Công ty đã cung cấp các dịch vụ tin học đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế đang
phát triển này.
Công ty AAC cung cấp các dịch vụ Tin học sau:
+Tư vấn việc lựa chọn các phần mềm tin học về kế toán tài chính và kế toán
quản trị.
+Tư vấn việc lựa chọn trang bị các thiết bị tin học, cài đặt hệ thống thông
tin quản lý.
2. Bộ máy quản lý của công ty kiểm toán và kế toán AAC
2.1.1. Cơ cấu tổ chức toàn công Tổng Giám Đốc
ty
Phó Tổng Giám Đốc Phó Tổng Giám Đốc
Xây Dựng Cơ Bản Báo Cáo Tài Chính
Khối Phòng Chi Nhánh Phòng Khối
Kiểm Toán Tư Vấn và TP Hồ Kế Toán Kiểm Toán
XDCB Đào Tạo Chí Minh Tài Chính BCTC
Ban Phòng Ban Phòng
Phòng Kiểm Phòng Phòng Phòng
Kiểm Kiểm Kiểm
Kiểm Soát Kiểm Kiểm
Trang 22 Kiểm
Soát Toán Toán
Toán Chất Toán Toán Toán
Chất XDCB BCTC
XDCB2 Lượng BCTC2 BCTC3 BCTC4
Lượng 1 1

23. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
Hình 1 – Sơ đồ cơ cấu tổ chức toàn Công ty
2.1.2. Cơ cấu tổ chức phòng kiểm toán Báo cáo tài chính
Kiểm Toán Viên Điều Hành
- Trưởng Phòng -
Kiểm Toán Viên Chính Kiểm Toán Viên Chính Kiểm Toán Viên Chính
Trợ Lý Kiểm Toán Trợ Lý Kiểm Toán Trợ Lý Kiểm Toán
Hình 2 – Sơ đồ cơ cấu tổ chức phòng kiểm toán Báo cáo tài chính
2.1.3 Tổ chức nhân sự
 Tổng Giám đốc:
- Là người đại diện toàn quyền của công ty, chịu trách nhiệm trước Bộ
trưởng Bộ Tài chính và trước Pháp luật về toàn bộ hoạt động của công ty.
- Đánh giá rủi ro của một hợp đồng kiểm toán liên quan đến hoạt động của
công ty.
- Duy trì mối quan hệ với các cán bộ cao cấp của công ty.
- Chịu trách nhiệm giải đáp các thắc mắc về kế toán và kiểm toán có tầm
quan trọng.
- Chịu trách nhiệm đánh giá công việc kiểm toán đã được thực hiện.
- Chịu trách nhiệm ký Báo cáo kiểm toán và thư quản lý.
- Chịu trách nhiệm tham gia buổi họp với khách hàng sau khi kết thúc cuộc
kiểm toán hoặc ủy quyền lại.
 Phó Tổng Giám đốc:
- Được phân công ủy quyền giải quyết cụ thể các vấn đề liên quan đến nhân
sự, hành chính, khách hàng, và các vấn đề về nghiệp vụ.
Trang 23

24. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
- Chịu trách nhiệm trước Tổng Giám đốc và Pháp luật Nhà nước về những
vấn đề được phân công và ủy quyền.
- Giải quyết những vấn đề liên quan đến chuyên môn của mình.
 Kế toán trưởng:
Là người giúp Tổng giám đốc tổ chức thực hiện công tác kế toán, thống kê
tài chính và kiểm toán nội bộ.
 Trưởng, phó phòng:
-Trưởng phòng chịu trách nhiệm trước Tổng Giám Đốc và đóng vai trò quan
trọng trong lĩnh vực hoạt động của công ty. Trưởng phòng giữ vai trò lãnh đạo
trong ban quản lý của công ty, họ có chức năng như một cầu nối giữa Tổng
Giám Đốc, ban quản lý và các nhân viên trong công ty, chịu trách nhiệm về các
vấn đề liên quan đến nhân sự, phối hợp hoạt động và đảm nhận các vấn đề về
công việc hành chính.
-Phó phòng là người tham mưu trực tiếp cho trưởng phòng, thay mặt trưởng
phòng điều hành toàn bộ công việc trong thời gian trưởng phòng đi vắng và
thực hiện các công việc do trưởng phòng uỷ quyền.
 Kiểm toán viên chính:
- Giám sát công việc của các trợ lý.
- Báo cáo trực tiếp với người quản lý phụ trách một vụ việc kiểm toán.
- Xem xét giấy tờ làm việc sơ bộ, hỗ trợ đào tạo nhân viên, sắp xếp nhân sự
cho các cuộc kiểm toán.
- Được ký vào các báo cáo kiểm toán theo sự phân công của trưởng phòng.
 Trợ lý kiểm toán viên:
Là những người tham gia thực hiện công tác kiểm toán nhưng chưa được Nhà
nước công nhận trúng tuyển kỳ thi Kiểm toán viên cấp Quốc gia. Tùy vào năng
lực thâm niên công tác mà trợ lý kiểm toán viên chia làm ba cấp:
-Trợ lý kiểm toán viên cấp 1: là người sau thời gian thử việc ba tháng, được
trúng tuyển chính thức vào công ty cho đến một năm sau đó và chưa trúng
tuyển kỳ thi kiểm toán viên cấp quốc gia.
-Trợ lý kiểm toán viên cấp 2: là người làm việc ở công ty kiểm toán được hai
năm chịu trách nhiệm về các công việc mà nhóm trưởng giao phó.
-Trợ lý kiểm toán viên cấp 3: là người làm việc ở công ty được ba năm. có
nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực kiểm toán và có thể làm trưởng đoàn kiểm
toán cho những công ty nhỏ.
3. Quy trình kiểm toán báo cáo tài chính do công ty TNHH kiểm toán và kế
toán AAC thực hiện
Quy trình kiểm toán BCTC ở công ty TNHH kiểm toán và kế toán AAC gồm
ba giai đoạn thể hiện qua sơ đồ sau:
Trang 24

25. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
Lập kế hoạch
kiểm toán
Thực hiện
kiểm toán
Quy trình
kiểm toán
BCTC
Kết thúc
kiểm toán
3.1. Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán
Lập kế hoạch kiểm toán là giai đoạn đầu tiên mà các KTV cần thực hiện trong
mỗi cuộc kiểm toán nhằm tạo ra các điều kiện pháp lý cũng như những điều kiện
cần thiết khác cho việc kiểm toán. Trong chuẩn mực kiểm toán quốc tế IAS 300
nêu rõ KTV cần lập kế hoạch cho công tác kiểm toán để có thể đảm bảo rằng cuộc
kiểm toán được tiến hành một cách có hiệu quả.
Về mặt kỹ thuật, kế hoạch kiểm toán là thời gian, nội dung và mức độ của cuộc
kiểm toán được xác định tùy thuộc vào khách hàng cũ, mới, ít rủi ro hay nhiều rủi
ro.Về mặt dịch vụ khách hàng lập kế hoạch kiểm toán là cách làm thế nào để thỏa
mãn hoặc làm vượt lên những mong đợi, nhu cầu của khách hàng. Lập kế hoạch
kiểm toán còn được hiểu là việc phân công trách nhiệm: ai là người thực hiện kiểm
toán? Đoàn kiểm toán gồm bao nhiều người?... do trưởng đoàn kiểm toán lập.
Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán gồm các bước sau:
Tìm hiểu thông tin
hoặc cập nhật thông Tìm hiểu
Hệ thống KT Hệ thống KSNB
tin khách hàng
Ký kết hợp đồng kiểm
toán
Trang 25

26. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
Phân tích báo cáo tài
chính
Thảo luận về kế hoạch kiểm toán
Tham chiếu cuộc kiểm
toán năm trước
Lập kế hoạch kiểm
toán
Tài liệu và thông tin
yêu cầu KH lập
Lãnh đạo phòng kiểm
tra kế hoạch kiểm toán
3.2. Giai đoạn thực hiện kiểm toán
Thực hiện kiểm toán là quá trình sử dụng các phương pháp kỹ thuật kiểm toán
thích ứng với đối tượng kiểm toán cụ thể để thu thập bằng chứng kiểm toán. Đó là
quá trình triển khai một cách chủ động và tích cực các kế hoạch, chương trình
kiểm toán nhằm đưa ra những ý kiến xác thực về mức độ trung thực và hợp lý của
báo cáo tài chính trên cơ sở những bằng chứng kiểm toán đầy đủ và tin cậy
Nội dung cơ bản của giai đoạn thực hiện kiểm toán ở công ty TNHH kiểm toán
và kế toán AAC:
• Quy định về nhiệm vụ của nhóm trưởng: Nhóm trưởng giữ vai trò hết sức
quan trọng trong toàn bộ quá trình kiểm toán. thực hiện 8 nhiệm vụ sau:
thảo luận với khách hàng, liên hệ khách hàng để sắp xếp kiểm kê TSCĐ, tổ
chức lưu trữ hồ sơ, lập kế hoạch kiểm toán và phân tích hồ sơ, sắp xếp,
kiểm tra, đánh giá các thành viên trong nhóm…
• Các quy trình nghiệp vụ phát sinh đặc trưng của một doanh nghiệp: Mỗi
doanh nghiệp khác nhau có quy trình các nghiệp vụ phát sinh khác nhau.
Tuỳ theo tính trọng yếu của vấn đề mà quy định kiểm toán viên nào thực
hiện kiểm tra quy trình nào.
• Nguyên tắc sắp xếp, đánh số và tham chiếu giấy làm việc: Giấy làm việc
phải được sắp xếp, đánh số và tham chiếu phù hợp với quy định chung của
công ty nhằm đảm bảo dễ kiểm tra, so sánh và thuận tiện cho việc lưu trữ
hồ sơ.
• Các ký hiệu sử dụng thống nhất trên giấy làm việc:
 Đã đối chiếu với sổ cái và sổ chi tiết 
 Đã đếm tài sản vào thời điểm kiểm toán ©
Trang 26

27. Luanvan84@gmail.com http://luanvan.forumvi.com
 Số liệu cần theo dõi và điều chỉnh W
 Không cần theo dõi nữa W
 ………….
• Chương trình kiểm toán
 Mục tiêu kiểm toán: Đạt được bằng chứng kiểm toán có hiệu lực về một
hay nhiều cơ sở dẫn liệu về BCTC.
 Cơ sở dẫn liệu BCTC: Đầy đủ, hiện hữu, đánh giá, chính xác, sở hữu,
trình bày.
 Bằng chứng kiểm toán có hiệu lực: Số lượng và chất lượng của bằng
chứng, hiệu quả chi phí, nâng cao giá trị kiểm toán.
 Các chương trình kiểm toán chi tiết: Kiểm toán vốn bằng tiền. kiểm toán
TSCĐ, kiểm toán TSCĐ….
3.3. Giai đoạn kết thúc kiểm toán
Kết thúc kiểm toán là giai đoạn cuối cùng của quy trình kiểm toán kiểm toán
BCTC. Đây là giai đoạn mà các kiểm toán viên sẽ tổng kết toàn bộ quá trình thực
hiện kiểm toán, nêu ra ý kiến trao đổi với khách hàng và phát hành báo cáo kiểm
toán. Các giấy tờ làm việc cụ thể trong giai đoạn này ở công ty TNHH kiểm toán
và kế toán AAC gồm:
• Chỉ mục giấy làm việc
• Xác nhận bản thảo báo cáo kiểm toán
• Trang trình duyệt
• Trao đổi với khách hàng khi kết thúc kiểm toán
• Danh mục kiểm tra cuối cùng
• Bàn luận về thư quản lý
• Tổng kết của nhóm trưởng
• Tổng kết của các thành viên trong nhóm
• Kiểm tra khái niệm hoạt động liên tục
• Kiểm tra sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc niên độ
• Biên bản ghi nhận tiến độ làm việc
• Bảng chấm công
2. Công tác kiểm toán khoản mục TSCĐ trong kiểm toán BCTC do công ty
kiểm toán và kế toán AAC thực hiện
2.1. Mục tiêu kiểm toán TSCĐ
Khi tiến hành kiểm toán bất cứ khoản mục nào trên BCTC, AAC đều xác
định rõ mục tiêu mà kiểm toán khoản mục đó hướng tới. Việc làm này hết sức
quan trọng vì nó giúp cho cuộc kiểm toán có định hướng, đúng trọng tâm và đạt
được kết quả công việc cao hơn. Đối với khoản mục TSCĐ và XDCB dở dang,
mục tiêu kiểm toán cụ thể là:
- Tất cả TSCĐ vô hình và hữu hình, XDCB dở dang là có thực và thuộc quyền sở
hữu của doanh nghiệp( sự tồn tại, quyền sở hữu)
- Tất cả các nghiệp vụ tăng, giảm; các giá trị lợi nhuận hay thất thu mà các hoạt
động này mang lại đều được hạch toán đầy đủ( sự đầy đủ)
Trang 27