Temel Fotoğrafçılık Dersleri (Hazırlayan: Nafiz Emre Konuralp) Ders 3: "Poz Ölçümü, Poz Telafisi ve Çekim Modları" Bu ders sunumları Doğa Fotoğrafçılığı Kulübü eğitim programlarında kullanılması amacı ile Nafiz Emre Konuralp tarafından hazırlanmıştır. Konuları iyi kavramak için derslerimize katılmanızı tavsiye ederiz. http://www.nafizemrekonuralp.com http://www.dofok.com http://www.facebook.com/groups/dofok

1. Hazırlayan: Nafiz Emre Konuralp
Dofok 2014
DERS 3
POZ ÖLÇÜMÜ, POZ TELAFİSİ VE
ÇEKİM MODLARI
www.dofok.com
www.facebook.com/groups/dofok
www.nafizemrekonuralp.com

2. Poz Ölçümü
Bir önceki sunumda diyafram, enstantane ve iso ayarlarını kullanarak doğru
pozlanmış yani yeterince ışık almış bir fotoğraf ortaya çıkartmamız gerektiğini
anlatmış ve bu üç temel ayarın birbirleri ile olan ilişkisinden bahsetmiştik.
Bu derste ise daha önce bahsettiğimiz diyafram, enstantane ve iso ilişkilerinin nasıl
kurulacağını ve pratikteki uygulama esaslarını öğreneceğiz.
İlk bakışka karmaşık gibi görünen bu ilişkiler günümüz teknolojisinin getirdiği
olanaklar sayesinde fotoğraf çekimi aşamasında makinelerimizin elektronik
sistemlerinin yardımıyla kolayca kurulup uygulanabiliyor.
Elektronik kontrollü filmli ve dijital SLR
makineler yaptığınız ayarlar doğrultusunda
ortam ışığınıda dikkate alarak fotoğrafınızın
doğru pozlanıp pozlanmayacağını size çekim
öncesinde gösterebiliyor. Solda gördüğünüz
ayarlar doğrultusunda ölçüm ve hesaplama
yapan bir makine bize fotoğrafımızın ideal
pozlama için gerekli ışığı aldığını “sıfır” değeri
ile henüz fotoğrafı çekmeden haber veriyor.
Poz ölçüm sistemi

3. Pozlama Üçgeni
Poz ölçümünün detaylarını öğrenmeden önce bir önceki derste gördüğümüz
pozlama üçgenine bir kez daha değinmekte fayda var. Fotoğraflarımızı doğru
pozlamak için kullandığımız 3 temel ayarı bir üçgenin 3 köşesine yerleştirmiştik. Bu
3 temel ayarın birbirleri ile olan ilişkisini ise bir üçgenin iç açılarına benzetebiliriz.
Bir önceki sunumda karşınıza çıkan soldaki
üçgene bakarsak, diyafram açıklığımızı
arttırdığımızda yani üçgene göre konuşursak
üçgenin diyafram yazan ucundaki açıyı
arttırdığımızda bir üçgenin iç açıları toplamı
180 derece olduğu için diğer iki açı değişmek
zorunda kalacak ve iç açıları 180 dereceye
tamamlayacak şekilde yeni değerler alacaktır.
Açılardan birini ise istersek sabit tutabiliriz.
Diğer değer yine iç açılar toplamı olan 180 ‘e
göre belirlenecektir.

4. Pozlama Üçgeni
Aşağıdaki örneği incelersek; diyafram açıklık değeri F/11, ISO değeri 200, enstantane değeri
1/1000sn olan bir üçgen oluşturulmuş. Bu değerler ile bir fotoğraf çektiğimizde bu fotoğrafın
ideal pozlmaya sahip olduğunu düşünelim
Diyafram açıklığımızı arttırarak F/8 ‘e getirdiğimizde ISO ayarımızı değiştirmediğimizde enstatane
değerimiz zamanı kısaltacak şekilde değişecektir. Üçgenin iç açıları toplamı her koşul altında 180
derece olacatır. Bizim aynı fotoğrafta ideal pozlama için ihtiyacımız olan ışıkta hep aynı
olacağından diyaframı açarak arttırdığımız ışığı perdenin açık kalma süresini (enstantane)
azaltarak dengeleyeceğiz. Sonuçta üçgenden söz edersek yine iç açıları toplamı 180 ‘e eşit olacak,
fotoğraftan bahsedersek değerler değişmiş olsada ışık yönünden alınan yani sensöre ulaşan
toplam ışık miktar eşit olacaktır.

5. Poz Ölçümü (Pozametreler)
Hep ideal pozlamadan bahsettik ve fotoğrafımızın ideal pozlamaya sahip
olması için diyafram, enstantane ve iso ayarlarını yapmamız gerektiğini
söyledik.
Peki bu ayarları nasıl yapacağız?
Fotoğraf makinemizdeki bu 3 temel ayar doğrudan ışık ile ilgili ayarlardır.
Değiştirildiklerinde fotoğrafın ışık alma miktarını doğrudan etkilerler. Ancak
fotoğrafa bir önceki sunumda bahsettiğimiz alan derinliği, hareket kontrolü ve
kirlenme gibi etkileride bulunur.
Bu ayara karar verip doğru pozlamayı ayarlama noktasında ise fotoğrafa konu
olan ortamın ışık miktarını bilmemiz gerekir. Ortamın aydınlık olup olmadığını
gözümüz ile algılayabilmemize karşın sayısal değerini ölçemeyiz. Sayısal olarak
bu değerleri bilmek için ışık ölçümü yapan aletlere ihtiyaç duyarız.
Pozometre
Yüzeye düşen ışığı ölçmemize yarayan aletlere pozometre adını veriyoruz.
Pozometreler üzerinde yer alan ışık algılayıcı yüzey sayesinde bulunduğu
noktaya düşen ışık miktarını ölçerek ideal pozlama için gerekli olan diyafram,
enstantane ve iso değerlerini ekranında gösterir.
Ancak pozometreden bir değer okumak için öncelikle sizin ona 3 temel
değerden ikisini girmeniz gerekir.
Örnek olarak F/16 diyaframda ve ISO 100 ile çekim yapacaksınız. Pozometreye
bu iki değeri girdiğinizde cihaz sizin için bir ışık ölçümü yaparak doğru pozlama
için ihtiyaç duyduğunuz 3. değeri yani perde hızını hesaplayıp söylecektir.

6. Poz Ölçümü (Pozometreler)
Pozometrelerde kullanılan sistemin bir benzeri
makinelerimizde de bulunmaktadır. Makinemiz
içerisindeki pozometre makinemizi doğrulttuğumuz
bölgeden lens içerisine girerek sensöre gelen ışık
miktarını ölçer ve bir gösterge ile mevcut ayarlarımız
kullanarak fotoğrafımızı nasıl pozlanacağını çekmeden
önce görmemizi sağlar.
Bu göstergedeki ideal pozlama sıfır noktasıdır. Artıya
doğru giden değerler fazla pozlamayı, eksiye doğru
giden değerler ise az pozlamayı ifade eder.

7. Çekim Modları
Elektronik poz ölçüm sistemine sahip makinelerde poz ölçümünün hangi amaç ile kullanacağını makinemize
bildirmemizi sağlayan ve bize zaman kazandıran çekim modları vardır.
Pozometre cihazlarında 2 değeri bizim girdiğimiz ve 3.değeri pozometrenin hesaplayarak bize verdiğiniz
söylemiştik. Fotoğraf makinelerindeki sistemde çok benzerdir. Çekim modunu seçerek hangi değeri makineye
girmek yani kendimiz belirlemek istediğimizi makineye söyleriz ve makine diğer değeri kendisi hesaplar.

8. Çekim Modları
Fotoğraf makinelerinde temel olarak kullanacağımız 3
farklı çekim modu bulunur.
1. Manuel Mod
2. Diyafram ÖncelikliMod
3. Enstantane Öncelikli Mod
Bu modlar haricindeki modlar otomatik modlar ve
hafıza modlarıdır.
Tüm makinelerde manuel mod “M” simgesi ile
gösterilir ancak diğer modlar markalara göre
değişiklik gösterir.
Diyafram öncelikli mod Canon makinelerde “Av” ile
gösterilirken Nikon makinelerde “A” ile gösterilir.
Enstantane öncelikli mod Canon makinelerde “Tv” ile
gösterilirken Nikon makinelerde “S” ile gösterilir.
Not: Bu 3 temel mode haricinde “Bulb” adı verilen ve
“B” simgesi ile gösterilen bir mod daha vardır. Bu
modda perde elimizi deklanşöre basılı tuttuğumuz
süre boyunca açık kalır. Diyafram öncelikli ancak
enstantaneninin elimiz ile belirlendiği bir moddur.
Canon Mod Seçimi
Nikon Mod Seçimi

9. Çekim Modları – Manuel Mod
Manuel Mod (M)
Manuel Mod (M) makinenize diyafram, enstantane ve iso ayarlarını
kendiniz belirleyerek girdiğiniz çekim modudur.
Bu ayarları belirlerken önceki sunumuzda verdiğimiz bilgilerden
faydalanmanız gerekir.
Eğer alan derinliğini belirlemek istiyorsanız öncelikle gerekli olan
diyafram değerini girmeli ve sonra onu dengeleyecek olan enstantane
değerini girmelisiniz. ISO ayarını ise başlangıçta mümkün olan en küçük
değerde tutmanız gerektiğini ve mecbur kaldığınızda arttırmanız
gerektiğini geçtiğimiz derste öğrenmiştiniz.
Eğer hareket ile ilgili bir durum söz konusu ise hareketi ne şekilde
kontrol etmek istiyorsanız yine önceki dersteki bilgilere dayanarak bir
enstantane değeri girmeli ve arkasından onu dengeleyecek olan
diyafram değerini girmelisiniz.
Peki ihtiyacınız olan ilk değeri girdikten sonra ikinci değeri
basıl belirleyeceksiniz?
İşte bu noktada poz ölçüm sistemi devreye giriyor. Solda gördüğünüz
İdeal pozlama değeri olan sıfıra denk gelene kadar makineye gireceğiniz
ikinci değeri değiştirmeniz gerekir. Sıfırı yakaladığınızda ise bu artık ideal
pozlamaya sahip fotoğrafı çekebileceğiniz anlamına geliyor.

10. Çekim Modları – Diyafram Öncelikli Mod
Diyafram Öncelikli Mod (Av, A)
Diyaframın alan derinliği kontrol ettiğini önceki
sunumda belirtmiş ve soldaki örneği vermiştik.
“Diyafram öncelikli mod” amacımız öncelikle
alan derinliği kontrol etmek olduğunda
seçmemiz gereken bir moddur.
Bu modda makinemize diyafram değerini ve ISO
değerini kendimiz girebiliriz. Enstantane
değerini ise makinemiz lensten makineye gelen
ışığı ölçerek pozometredeki “sıfır” değerini
tutturacak şekilde kendisi belirler. Yani
makinemiz ideal pozlama için gerekli olan ikinci
değeri kendisi belirleyecektir.
Aslında manuel modda olsaydık bu değeri
pozometreden yararlanarak kendimiz girecektik
ve manuel moddayken girdiğimiz değer
diyafram öncelikli modda makinenin
belirleyeceği değer ile aynı değer olacaktı.

11. Çekim Modları – Enstantane Öncelikli Mod
Enstantane Öncelikli Mod (Tv, S)
Hareketi kontrol etmek istediğimizde perde hızı yani
enstantane değerini istediğimiz hareket algısını
fotoğrafa yansıtacak şekilde ayarlamamız gerektiğini
aşağıdaki örnek ile daha önce anlatmıştık. İşte
fotoğrafta bu şekilde hareket ile ilgili bir durum söz
konusu olduğunda enstantane öncelikli modu seçerek
makinemize istediğimiz perde hızı değerini girmemiz
gerekir. Makinemiz yine ışık ölçüm sisteminden
faydalanarak ideal pozlamayı sağlayacak ikinci değer
olan diyaframı hesaplayarak kendisi ayarlayacaktır.

12. Çekim Modları
Diyafram ve Enstantane öncelikli modlar otomatik modlar değil mi?
Diyafram ve enstantane öncelikli modlar kesinlikle otomatik modlar değildir. İşimizi kolaylaştırmak ve
hızlandırmak için ortaya çıkmış özelliklerdir.
Manuel mod ilede çekim yapsanız, diyafram ve enstantane öncelikli modlar ilede çekseniz aynı poz ölçüm
sistemini kullandığınız ve ortam ışığı değişmediği sürece ideal pozlama için ulaşacağınız diyafram ve enstatane
değerleri hep aynı olacaktır.
Aşağıdaki örnekte manuel mod ile çekim yaptığımızı düşünelim. Fotoğrafı çekmeden önce deklanşöre yarım
basrak ışık ölçümü yapmış olalım. Diyafram değerimiz F/5.6 ‘da olsun. Bu diyafram değeri için ve ortamın ışık
şartında 1/60sn lik bir enstatane ile ideal pozlama yapabileceğimizi makinemizin poz ölçümünden
görebiliyoruz. Diyaframı açarak F/4 ‘e getirdiğimizde poz ölçüm sisteminden faydalanarak 1/125 sn lik
enstantaneye geldiğimizde ideal pozlama yapabileceğimizi görürüz. Aynı fotoğrafı diyafram öncelikli modda
çektiğimizi düşünelim. Makinemiz diyaframı F/5.6 ‘dan F/4 ‘e getirdiğimizde enstantane değerimizin 1/60 ‘dan
1/125 ‘e gelmesi gerektiğini anında hesaplayarak bizim için bu değeri ayarlayacaktır. Gördüğünüz gibi
değerlerde bir değişiklik olmadı ancak diyafram öncelikli modda enstantane değerini elle girip zaman
kaybetmek yerine bu değeri girme işini makineye bırakarak zaman kazanmış olduk.

13. Poz Telafisi
Poz telafisi ideal pozlanmış fotoğraf çekmek istemediğimiz durumlarda başvurduğumuz bir
özelliktir. Aşağıda 3 farklı poz ölçümü görüyorsunuz. İlk durumda poz ölçümümüz sıfırda
olması çekeceğimiz fotoğrafın ideal pozlanmış bir fotoğraf olacağını söylüyor. İkinci durumda
diyafram 1 durak açılmış ve makineye daha fazla ışık girmekte. Pozometremiz +1 değerini
işaret ederek çekeceğimiz fotoğrafın fazla pozlanacağını haber veriyor. Üçüncü durumda
diyafram 1 durak kısılmış ve bu nedenle makinemize daha az ışık giriyor. Pozometremiz
çekeceğimiz fotoğrafın az pozlanacağını ve karanlık olacağını haber veriyor.
Manuel modda ayarladığımız
diyafram ve esntantane değerlerine
göre poz değeri değişirken,
diyafram ve enstantane öncelikli
modda makineye verdiğimiz ilk
değer öncelikli değerimiz, ikinci
değer ise istediğimiz poz değeridir.
Örnek olarak makineye F/4
diyafram değeri ve “–1” poz değeri
verdiğimizde makinemiz
enstantanemizi F/4 diyafram
değerine göre az pozlanmış bir
fotoğraf çekecek şekilde
belirleyecektir.

14. Diyafram, Enstantane ve ISO Ayarlarının
Makineye Girilmesi
Manuel Mod (Canon)
Canon markalı makinelerde manuel modda çekim yaparken
deklanşörün hemen arkasında bir tekerlek bulunur. Bu
tekerleği çevirerek enstantane değerini değiştirebilirsiniz.
Manuel modda ayarlayabileceğimiz ikinci değer olan
enstantane değerini değiştirmek için ise LCD ekranın hemen
yanında bulunan ve “AV” simgesi ile gösterilen üzerinde “+” ve
“-” işaretleri bulunan düğmeye basılı tutarken az önce
esntatantane değerini ayarlamak için kullandığınız tekerleği
çevirmeniz gerekir.
Canon markalı 60D, 70D ve bu makinelerin üst sınıfında yer
alan gövdelerde LCD ekranın yanında yer alan ikinci bir
tekerlek bulunur ve diyafram ayarı bu tekerlekten yapılır.
ISO ayarını değiştirmek için ise tüm Canon gövdelerinde üstte
yada LCD ekran yanında ISO düğmesi bulunur.

15. Diyafram, Enstantane ve ISO Ayarlarının
Makineye Girilmesi
Manuel Mod (Nikon)
Nikon markalı makinelere manuel modda çekim yaparken
enstantane ayarını makine gövdesinin arka sağ üst köşesinde
bulunan tekerlek ile değiştirebilirsiniz.
Manuel modda ayarlayabileceğimiz ikinci değer olan
enstantane değerini değiştirmek için ise makinenin üst
kısmında deklanşörün yakınında bulunan ve üzerinde “+” ve “-
” işaretleri bulunan düğmeye basılı tutarken az önce
esntantane değerini ayarlamak için kullandığınız tekerleği
çevirmeniz gerekir.
Nikon markalı D7000, D7100 ve bu makinelerin üst sınıfında
yer alan gövdelerde ön kısımda deklanşörün altında ikinci bir
tekerlek bulunur. Diyafram ayarı bu tekerlekten yapılır.
ISO ayarını değiştirmek için ise D7000 – D7100 ve üzeri
gövdelerde ISO düğmesi bulunur. Alt model gövdelerde ise bu
ayarı değiştirmek için menüye girmek gerekir.

16. Diyafram, Enstantane ve ISO Ayarlarının
Makineye Girilmesi
Diyafram Öncelikli Mod (Canon)
Diyafram öncelikli modda çekim yaparken önceliğimiz diyafram olduğu için deklanşörün
hemen arkasındaki tekerlek diyaframı kontrol eder hale gelecektir. Bu tekerleği çevirerek
diyafram değerini değiştirebilirsiniz.
n
Diyafram öncelikli modda enstantane değerini pozometreden
yararlanarak makinemiz belirleyeceği için LCD ekranın hemen
yanında bulunan ve “AV” simgesi ile gösterilen üzerinde “+” ve
“-” işaretleri bulunan düğmenin fonksiyonu değişecektir. Bu
düğme artık poz değerimizi kontrol eder hale gelir. Üzerinde
yer alan artı ve eksi işaretleri buradan gelmektedir.
Bu düğmeye basarak tekerleği çevirdiğinizde pozametredeki
poz göstergesini değiştiğini göreceksiniz.
Yanda “-1” pozlama ayarlanmış bir makine ekranı
görüyorsunuz. Bu şekilde çekilen bir fotoğraf az pozlanmış bir
fotoğraf olacaktır ve makineniz fotoğrafı az pozlamak için
gerekli olan enstantane değeri ayarlayacaktır.
Canon markalı 60D, 70D ve bu makinelerin üst sınıfında yer
alan gövdelerde LCD ekranın yanında yer alan ikinci bir
tekerlek bulunur ve poz telafisi bu tekerlek ile yapılmaktadır.

17. Diyafram, Enstantane ve ISO Ayarlarının
Makineye Girilmesi
Diyafram Öncelikli Mod (Nikon)
Nikon markalı makinelere diyafram öncelikli modda çekim
yaparken diyafram ayarını makine gövdesinin arka sağ üst
köşesinde bulunan tekerlek ile değiştirebilirsiniz.
Diyafram öncelikli modda enstantane değerini pozometreden
yararlanarak makinemiz belirleyeceği için deklanşörün hemen
yanında bulunan ve üzerinde “+” ve “-” işaretleri bulunan
düğmenin fonksiyonu değişecektir. Bu düğme artık poz
değerimizi kontrol eder hale gelir. Üzerinde yer alan artı ve
eksi işaretleri buradan gelmektedir.
Bu düğmeye basarak tekerleği çevirdiğinizde pozametredeki
poz göstergesini değiştiğini göreceksiniz.
Nikon markalı D7000, D7100 ve bu makinelerin üst sınıfında
yer alan gövdelerde ön kısımda deklanşörün altında ikinci bir
tekerlek bulunur. Bu tekerlek istenen ayarın atanabildiği bir
tekerlektir ve istenen mod atanabilir. Genelde bu tekerleğe iso
ayarı atanarak kullanılır ve poz telafisi alt model gövdelerde
olduğu gibi poz telafisi düğmesine basılarak arkadaki tekerlek
ile yapılır.

18. Diyafram, Enstantane ve ISO Ayarlarının
Makineye Girilmesi
Enstantane Öncelikli Mod (Canon)
Enstantane öncelikli modda çekim yaparken önceliğimiz enstantane olduğu için deklanşörün
hemen arkasındaki tekerlek enstantaneyi kontrol eder hale gelecektir. Bu tekerleği çevirerek
enstantane değerini değiştirebilirsiniz.
Enstantane öncelikli modda diyafram değerini
pozometreden yararlanarak makinemiz belirleyeceği
için LCD ekranın hemen yanında bulunan ve “AV”
simgesi ile gösterilen üzerinde “+” ve “-” işaretleri
bulunan düğme artık poz değerimizi kontrol eder
hale gelir.
Bu düğmeye basarak tekerleği çevirdiğinizde
pozametredeki poz göstergesinin değiştiğini
göreceksiniz.
Canon markalı 60D, 70D ve bu makinelerin üst
sınıfında yer alan gövdelerde LCD ekranın yanında
yer alan ikinci tekerlek yine poz telafisini kontrol
edecektir.

19. Diyafram, Enstantane ve ISO Ayarlarının
Makineye Girilmesi
Enstantane Öncelikli Mod (Nikon)
Nikon markalı makinelere enstantane öncelikli modda çekim
yaparken enstantane ayarını makine gövdesinin arka sağ üst
köşesinde bulunan tekerlek ile değiştirebilirsiniz.
Enstantane öncelikli modda diyafram değerini pozometreden
yararlanarak makinemiz belirleyeceği için deklanşörün hemen
yanında bulunan ve üzerinde “+” ve “-” işaretleri bulunan
düğmenin fonksiyonu değişecektir. Bu düğme artık poz
değerimizi kontrol eder hale gelir. Üzerinde yer alan artı ve
eksi işaretleri buradan gelmektedir.
Bu düğmeye basarak tekerleği çevirdiğinizde pozametredeki
poz göstergesinin değiştiğini göreceksiniz.
Nikon markalı D7000, D7100 ve bu makinelerin üst sınıfında
yer alan gövdelerde bulunan ikinci tekerlek istenirse poz
telafisini kontrol etmek için kullanılabilir.

20. Vizör Görünümü
Tüm bu ayarları değiştirmek için makinenizin LCD ekranına bakmanıza gerek yoktur.
Vizörden konunuza bakarken ekranın alt bölümünde diyafram, enstantane, ISO ve Poz
Ölçümü değerlerini görebilirsiniz. Pratik yaptıkça ve tecrübe kazandıkça gözünüzü
vizörden ayırmadan tüm bu ayarları değiştirebilir ve vizörden takip eder hale
gelebilirsiniz.
Vizörde manuel modda poz
ölçümünü görmek için
deklanşöre yarım basmanız
gerekebilir. Diyafram ve
enstantane öncelikli modda ise
makine tarafından ayarlanacak
olan diyafram veya enstantane
değerini görmek için deklanşöre
yarım basmanız gerekebilir.
Ancak doğru değerleri
görebilmek için makinenizi
konunuza doğrultmak
durumunda olduğunuzu
unutmayın.

21. Bir sonraki sunumun konusu:
“Netlik Sistemi Kullanımı ve Fotoğrafta Işık”
Bu sunum Nafiz Emre Konuralp tarafından hazırlanmıştır.
Görüşleriniz, önerileriniz ve atölye çalışmaları hakkında bilgi için:
www.nafizemrekonuralp.com
emrekonalp@gmail.com