პერიოდიზაციის ზოგადი დახასიატება

1. ავტორი: ფიქრია სიდამონიძე
სსიპ ქ. რუსთავის მე-12 საჯარო სკოლა

2. ანტიკურ ხანაში საუბრობდნენ ოთხი ეპოქის შესახებ.
ოქროს საუკუნე, ვერცხლის საუკუნე, ბრინჯაოს საუკუნე,
რკინის საუკუნე, ამის შემდეგ ანტიკური სამყაროს
რწმენით სამყაროს დასასრული იყო.

3. პრე-ისტორია
ძველი
მსოფლიო
შუა
საუკუნეები
თანამედროვე
ერა
ახალი ერა

4. ქვის ხანა
პალეოლითი, მეზოლითი, ნეოლითი
პროტო-ისტორია
ენეოლითი, ბრინჯაოს ხანა, რკინის ხანა

5. ანტიკური აღმოსავლეთი
ანტიკური ხანა
გვიანი ანტიკა

6. ადრეული
შუა
საუკუნეები
ქვედა შუა
საუკუნეები
ზედა შუა
საუკუნეები
გვიანი შუა
საუკუნეები

8. პერიოდიზაცია ოთხი
დიდი მონარქიის
მიხედვით
პერიოდიზაცია
ფორმაციების
(წყობილების)
მიხედვით
პერიოდიზაციის
სამწევროვანი დაყოფა
-
ძველი, შუა და ახალი
ისტორია.
პერიოდიზაცია დიდი
რელიგიების მიხედვით
პერიოდიზაცია
ფორმაციების
(წყობილების)
მიხედვით
პერიოდიზაცია საბჭოთა
ფორმაციული სისტემის
მიხედვით
პერიოდიზაცია
მსოფლიო
იმპერიების მიხედვით

11. ქართული, როგორც მსოფლიო ქრისტიანული, ისტორიოგრაფია ისტორიას იწყებს ღმერთის მიერ
სამყაროს შექმნით. საქართველოს ისტორიის პერიოდიზაციის მესაძირკვლედ ლეონტი მროველი იყო.
მის მიერ შემუშავებული პერიოდიზაცია მტკიცედ დამკვიდრდა ქართულ ისტორიოგრაფიაში. ლეონტი
მრაველმა ქართული ისტორია დაყო ორ პერიოდად- მეფობის ხანამდე და მეფობის ხანა. ამ მოსაზრებას
თითქმის ყველა ისტორიკოსი იზიარებდა XIX საუკუნემდე.
ვახუშტი ბატონიშვილმა ქართული ისტორიოგრაფია ორ პერიოდად დაჰყო. საქართველოს
ისტორია ფარნავაზიდან 1469 წლამდე და ქვეყნის ისტორია, ერთიანი, მონოლითური სახელმწიფოს
დაშლის შემდეგ.
ქართულ ისტორიოგრაფიაში ახალი სიტყვა თქვა XIX საუკუნის ისტორიკოსმა სულხან ბარათაშვილმა.
იგი ქართული ისტორიის პერიოდიზაციის გააზრებისას არსებითად ევროპულ ტრადიციას
ეყრდნობოდა. საქართველოს ისტორიის წერისას მან მოიმარჯვა პერიოდიზაციის პროგრესული
მოდელი - ისტორიის სამწვრიანი დაყოფა. სულხან ბარათაშვილმა პირველად დაყო ქართული ისტორია
სამ პერიოდად: ძველი, შუა საუკუნეები და ახალი ისტორია. მისი თვალსაზრისით, ძველი ისტორია
მთავრდებოდა და ახალი იწყებოდა IV საუკუნეში ქრისტიანობის გავრცელებით.
შუა საუკუნეების დასარულად სულხან ბარათაშვილი იღებდა XV საუკუნის მიწურულს - ერთიანი
საქართველოს დაშლას. ეს ფაქტი კვლავ უახლოვდება მსოფლიო ისტორიის პერიოდიზაციას
(კონსტანტინოპოლის დაცემა 1453 წელს და გეოგრაფიული აღმოჩენები 1492 წელს).
საქართველოსში საბჭოთა ხელისუფლების დამყარების შემდეგ თანდათანობით დამკვიდრდა
საქართველოს ისტორიისადმი ფორმაციული მიდგომა. ძველ ისტორიასა და შუა საუკუნეებს შორის
მიჯნად აღებული იქნა ფეოდალიზმისჩასახვა IV საუკუნეში ე.წ "ფეოდალური რევოლუცია
საქართველოში". შუა საუკუნეების დასასრულად და ახალი ისტორიის დასაწყისად ასახელებენ XIX
საუკუნის შუა ხანებს - საქართველოში ბატონყმობის გაუქმება, ხოლო საქართველოს უახლესი ისტორია
იწყება 1921 წლიდან საქართველოს გასაბჭოებით.

12. ქრისტეს შობიდან II საუკუნეში ცნობილმა ბერძენმა მეცნიერმა კლავდიუს
პტოლემაიოსმა საფუძველი ჩაუყარა მსოფლიოს ისტორიის დაყოფას
(პერიოდიზაციას) ოთხ დიდ მონარქიად. ამ მოდელის თანახმად, კაცობრიობამ
განვითარების ოთხი პერიოდი განვლო:
•ასურეთ-ბაბილონის,
•მიდია-სპარსეთის,
•ბერძულ-მაკედონური
• რომის მონარქიების პერიოდი.
ოთხ დიდ მონარქიად დაყოფას საფუძვლად ედო ბიბლია. პირველი სამი
მონარქია ემთხვევა "ძველ აღთქმას", მეოთხე რომის იმპერია ემთხვევა "ახალ
აღთქმას".
V საუკუნიდან მსოფლიოს ისტორიის ოთხ დიდი მონაქიად პერიოდიზაციაში
ახალი იდეები წამოაყენა, ჰიპონის ეპისკოპოსმა ნეტარმა ავგუსტინემ. რაც იმით
გამოიხატა, რომ მან ოხი მონარქიის მიხედვით პერიოდიზაცია კარგად
მოარგო ქრისტიანულ-თეოლოგიურ მსოფლმხედველობას, რაც
მნიშვნელოვანწილად განსაზღვრა მისი სიცოცხლისუნარიანობა მთელი შუა
საუკუნეების განმავლობაში. ამიტომ ეს პერიოდიზაცია შუა საუკუნეებში
გაბატონებულ ადგილს იკავებდა.