1. Pune me Projekt.
Tema:Akumulatoret ,dhe baterite.
Lenda:Kimi.
Shkolla: Lazer Kabashi.
Punoi:Jurgen Ndoci.

8. • Bateritë e veturave dhe mirëmbajtja e tyre
• Bateritë kanë rol kyq në veturë, mirëpo fatkeqësishtë, pak njerëz vërtetë i kuptojnë
bateritë.
• Puna e baterisë (akumulatorit) është që ta ruan energjinë në formë kimike dhe ta
shndërron atë në form elektrike sa herë të na duhet. Kjo bëhet me një seri të dy
apo më shumë qelizave (celulave) të lidhura me njëra-tjetrën. Bateritë që përdoren
nëpër vetura janë thjeshtë bateri plumb-acidike.
Çfarë janë bateritë me bazën plumb dhe si funksionojnë ato?
• Pllakat e këtyre baterive përbëhen nga plumbi dhe dioksid plumbi. Këto pllaka janë
të zhytyra në acid sulfurik të përzier me ujë, gjë që ndihmon në prodhimin e
elektrolitëve. Një sasi e vogël e kalciumit dhe argjendit i shtohet pllakave të plumbit
në mënyrë që të kontrollohet humbja e ujit nga elektrolitët. Kapaciteti i baterive të
veturave matet në amper/orë.
Bateritë janë të nevojshme për vetura dhe ato mundësojnë ndezjen e motorit. Kur
e fusim qelësin dhe e ndezim pajisjen ndezëse, i dërgojmë sinjale baterisë. Kur
bateria e merr sinjalin nga pajisja ndezëse, ajo e merr energjinë e ruajtur në formë
kimike dhe e kthen atë në formë elektrike. Kjo energji ndihmon që të ndizet motori.
Gjithashtu, energjia për drita, orë, dhe gjëra të tjera elektrike në veturë - të gjitha
fuqizohen nga bateritë.

9. • Mirëmbajtja e baterive automobilistike
• Në 50 vitet e fundit, mënyrat e mirëmbajtjes së baterive automobilistike kanë
ndërruar ndjeshëm. Më herët, mirëmbajtja e baterive ishte punë javore apo dyjavore. Mirëmbajtja është kryer me ndihmën e profesionistëve siq janë shërbyesit e
derivateve, duke e rimbushur baterinë me ujë në mënyrë që të evitohet tharja e
tyre.
• Mirëmbajtja e disa baterive të sotme automobilistike mund të bëhet një herë në
vit. Ndërsa, ka bateri të sofistikuara të cilat nuk kanë nevojë për asnjë lloj
mirëmbajtjeje. Tipari më i shkëlqyeshëm është nëse baterisë nuk duhet t’i shtohet
ujë.
• Kujdesi ndaj baterive përmirëson jetëgjatësinë e tyre
• Pasi që bateritë janë totalishtë të mbyllura, nuk mund t’i hapësh dhe të çasesh
brenda tyre. Kjo nuk do të thotë se nuk ka nevojë për mirëmbajtje për bateritë
automobilistike.
• Kontrollo rregullisht nëse ka ndonjë rrjedhje nga bateria. Kimikatet në bateri janë
shumë të rrezikshme. Nëse ka rrjedhje, jo vetëm bateria do të shkatërrohet, por
vetura gjithashtu. Një bateri që rrjedhë duhet të ndërrohet me një bateri të re.
• Gjatë dimrit baterisë duhet kushtuar kujdes të veçantë. Bateritë e humbin
energjinë shumë shpejtë kur temperaturat janë në minus. Gjatë dimrit, është e
dobishme që të mbash me vete kabllo ri-mbushëse.
• Gjithmon ki kujdes kur punon me bateri të veturës. Nëse gjen që diçka nuk është në
rregull dërgoje veturën tek ndonjë mekanik i mirë që ta kontrollojë gjendjen e
baterisë.

10. Arrijnë bateritë bërthamore
Për ata që nuk mjaftojnë kapacitet e baterive të sotme lion ose litiumpolimerike,ekipi nga Universiteti I Missourit është duke krijuar bateritë
të cilat energjinë elektrike e marrin nga izotopet radioaktive.Me
dimenzione sat ë një monedhe të vogël,kjo bateri dedikohet për
shfrytëzimin në paisjetnano dhe mikro elektromekanike,ndësa
kapacitetin thuhet se e ka për rreth gjashtë herë më të madhe se
bateritë kimike klasike të cilat shfrytëzohen tani.Edhe pse askush nuk
u gëzohet aq shumë edhe një burim tjetër të rrezatimeve radioaktive,nga
ky Universitet thonë se bëhet fjalë për një burim tjetër të sigurtë energjetik
dhe theksojnë madje që baterit me isotope radioaktive,por të bazuar me
teknologji tjetër ,tashmë përdorën në pacemaker,sisteme nënëujore dhe
satelitë pa pasoja negative.Risi
tek bateritë nga Missouri është se shfrytëzohet elektroliti I lëngshum,në
vend të atije të ngurtë,siç ishte rasti deri më tani me bateritë të cilatë
shfrytëzojnë izotopin radioaktiv për gjenerimin e energis elektrike .Pasi që
rrezatimi shkatërron strukturën e elektrolitit të ngurtë edhe jetëgjatësija
dhe kapaciteti I baterisë zvoglohet.Shfrytëzimi I elektrolitit dukshëm
zvoglon dëmtimin dhe kështu edhe kapaciteti edhe jetëgjatësija shtohet.

11. Bateritë e së ardhmes do ushqehen me sheqer !
Të ashtuquajturat “bio-bateri” nuk do ushqehen më me energji
elektrike
BATERITË E SË ARDHMES NUK DO TË USHQEHEN ME ENERGJI ELEKTRIKE
APO DIELLORE, POR ME GLUKOZË.DIHET SE KJO E FUNDIT ARRIN TË
FURNIZOJË ME ENERGJI TË GJITHË TRUPAT NJERËZORË DHE PËR KËTË ARSYE
SHKENCËTARËT KANË TENTUAR TË SHKOJNË EDHE MË LARG. PRA, QË TA
KTHEJNË ATË NË BURIM ENERGJIE SIKUNDËR EDHE ELEKTRICITETI. PROVA E
PARË PËR KËTË DO TË JENË TË ASHTUQUAJTURAT “BIO-BATERI”, TË CILAT DO
TË KENË BRENDA TYRE NJË PËRBËRJE PLASTIKE ME ORIGJINË VEGJETALE. ME
NJË PËRMASË PREJ 3.9 CENTIMETRASH, ATO DO TË ARRIJNË TË PRODHOJË
ENERGJI FALË NJË REAKSIONI TË PROVOKUAR NGA PREJ USHQIMIT ME NJË
ENZIMË QË KA NË PËRBËRJE TË SAJ SHEQER. SIPAS TESTIMEVE TË REALIZUARA
DERI TANI, KËTI BATERI DO TË JENË NË GJENDJE TË ÇLIROJNË NJË
ENERGJI PREJ 50 MILI/VAT.

12. Ndërkaq, një zbulim i fundit ka qenë edhe ai i një baterie e cila ka për
katalizator një enzimë, përmes së cilës është e mundur rigjenerimi i fuqive
energjike të saj. Çelësi i saj është një polimer i ri i cili mund të ushqehet edhe
në etanol e jo vetëm në energji elektrike. Këto bateri, mund të arrijnë të
përdoren edhe për telefonat celularë.“Duket një gjë e madhe, - pohon lidhur
me një fakt të tillë, Bob Hokadej, themelues i baterisë që ushqehen me
metanol. Këto enzima janë shumë ekonomike dhe katalizues shumë të
mire për bateritë”.Qelizat e këtyre enzimave,funksionojnë duke e kthyer në
elektricitet energjinë e çliruar gjatë kohës kur oksigjeni dhe hidrogjeni reagojnë
në ujin e produkteve si vodka.Hidrogjeni i pastër është një gaz shpërthyes dhe i
vështirë për t’u vënë në dukje. Dhe pikërisht,këto enzima arrijnë ta
largojnë hidrogjenin prej enzimave.Gjithsesi, provat e deritanishme kanë
treguar se asnjë bio-bateri nuk ka patur enzima të cilat kanë mundur të zgjasin
më shumë se pak ditë. Dhe metoda tipike për ta zgjidhur një problem të
tillë është ai i mobilizimit të enzimave duke i fiksuar ato në
elektrodat përkatëse, por ende nuk ka treguar se funksionon plotësisht.Kanë
qenë Shelli Minter dhe kolegët e tij të Universitetit në Misuri të cilët kanë
rizbuluar elektrodat e polimerit. “Enzimat kanë zgjatur më shumë se disa orë
dhe ende funksionojnë”, tregojnë ata.

13. Faleminderit.
Punoi:
Jurgen Ndoci.