işletmeleri büyümeye iten nedenler,büyüme ve rekabet stratejileri

1. T.C. 9 Eylül Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Tezsiz Yüksek Lisans Finansman
Bölümü
Finansal Operasyonlar Dersi sunumu
1

2. İşletmelerin kuruluş aşamasındaki en
temel amaçlarından bir tanesi işletmenin
sürekliliğini ve büyümeyi sağlamaktır
2

3. Hammadde teminindeki kolaylıklar;
Büyük işletmeler daha kolaylık ve daha
uygun koşullarda hammadde satın
alabilmektedirler.
Küçük işletmeler, küçük partiler halinde
yüksek maliyetle hammaddeyi tedarik
ederler.
3

4. Büyük işletmelerde birim maliyet daha
düşüktür;
Toplam sabit giderler üretilen mallara
dağıtıldığından, küçük işletmelere oranla,
büyük işletmeler çok daha küçük birim
maliyetlerine ulaşırlar.
4

5. Satış işlemindeki üstünlükler;
Satış işleminde de büyük işletmeler
birtakım üstünlüklere sahiptirler.
Büyük işletmelerde birim başına düşen
satış masrafları azdır. Fiyatı
belirleyebilirler.
5

6. Faaliyetleri çeşitlendirerek riski azaltma;
Düşük büyüme hızı ve durgun bir
sektördeki firmanın daha hızlı büyüyen ve
daha karlı sektörlere yatırım yapmak
suretiyle faaliyet konularını çeşitlendirmesi,
riski azaltarak karlılığını artırmasını sağlar.
6

7. Vergi avantajı sağlama;
Karlı bir firma, zararda bir firma ile
birleştiğinde, birleşme sonucu karlı
firmanın dönem net karı ile zararda olan
firmanın zararı aynı tabloda
gösterileceğinden, vergi matrahından bir
düşüm söz konusu olacaktır.
7

8. Güç kazanmak;
Büyük işletmelerin resmi daireler ve yerel
yönetimler karşısındaki durumları da
güçlüdür.
Hükümetlerle kolaylıkla temas kurabilirler.
8

9. 1. İç Büyüme: SERMAYE ARTTIRIMI
İşletmenin kendi içinde büyümesidir. İşletmede görülen
işlerin genişletilmesi, yoğunlaştırılmasıdır. Önceden
görülebilen ve planlanarak uyum sağlanabilen
zamana yayılmış bir büyümedir.
2. Dış büyüme ise: BİRLEŞME
Bir işletmeye başka bir işletmenin alınması veya
işletmenin başka işletme ile birleşmesi şeklinde olan
büyümedir. Bu durumda ani bir büyüme söz
konusudur.
9

10. A. Yatay büyüme,
B. Dikey büyüme,
C. Ortak merkezli büyüme,
D. Kümeli büyüme.
Büyüme
10

11.  Aynı veya birbirini tamamlayıcı mal ve hizmetler
üreten ve ürünlerini aynı coğrafi pazarlara sunan
şirketlerin birleşmesidir.
 Yatay büyüme ile, piyasaya girme kolaylığı, piyasayı
etkileyebilme, üretimi kontrol edebilme ya da
hammadde kaynaklarını kontrol edip etkin kullanma
gibi avantajlar sağlanabilir.
11

12.  Üretici işletmenin, kullandığı girdilerden herhangi birini
kendisine satan bir işletmeyi satın alması ya da kendi ürettiği
malı satan bir işletmeyi örgütüne katması durumu
 Geriye Doğru Dikey Büyüme: Daha önce satın alınan
girdilerin işletme tarafından üretilmesi.
 İleriye Doğru Dikey Büyüme: İşletmenin ürettiği mallar için
satış organizasyonu kurması. Giysi üreten bir işletmenin
bayii ve mağazalarda satış yapmak yerine satış mağazası
açması.
 Dikey bütünleşme ile;
Daha düşük maliyet giderlerine Ar-ge olanaklarına ulaşılır.
Bununla birlikte; Büyük bir parasal kaynak aktarmayı, yeni
riskler üstlenmeyi, örgütün eşgüdümlenmesi sorunlarını
ortaya çıkarır.
12

13.  Ortak merkezli büyüme, dağıtım kanalları, ürün hattı,
teknoloji düzeyindeki hizmet yada ürünleri benzer
olan iki ve daha fazla işletmenin birleşmesiyle ortaya
çıkar.
Örnek: Binek otomobil üreten bir işletmenin,
kamyon, otobüs, minibüs üreten bir başka işletme ile
birleşip faaliyetlerini genişletmesi.
13

14.  Kümeli birleşme birbirinden farklı ürün yada hizmet
üreten iki yada daha fazla işletmenin birleşmesini
ifade eder.
 Kümeli birleşmede riskin dağıtılması, yani yatırımın
birbiriyle ilişkisi olmayan alanlara yönlendirilmesiyle
risk azalması sağlanmaktadır.
Örnek: Zorlu Holding’in teknoloji ve tekstil ile
başlayan faaliyet alanları zamanla yabancı ortaklarla
birlikte enerji sektörüne de yayılmıştır, ve bu sayede
risk sürekli olarak dağıtılmaktadır.
14

15.  YANSAL BÜTÜNLEŞME:
İlgisiz ürünlerin ya da
yan ürünlerin üretimini
ya da pazarlamasını
gerçekleştirmedir.
 ÇEŞİTLENDİRİCİ
BÜYÜME: İşletmenin
ana ürün kuşağı ile ilgili
ya da rakip olan
ürünlerin eklenmesi ile
gerçekleşen büyümedir
15

16.  Coğrafi birleşmeler işletmelerin bulundukları ülke
sınırlarının ötesinde, gerek ileriye doğru, gerekse
yatay ve doğrudan ilgili olmayan işletmelerle
birleşerek uluslararası ve uluslar ötesi faaliyetler
gösterebilmeleri işlemidir.
16

17.  İşletmeler, pazarlara daha çok egemen olma, tek
başlarına gerçekleştiremeyecekleri işleri ortaklaşa
gerçekleştirme, daha yeterli olanaklara kavuşma ve
sonuçta daha yüksek kârlar sağlama amacıyla aralarında
gizli ya da açık anlaşmalar yaparlar.
17

18.  Füzyon
 Centilmenlik Anlaşmaları
 Konsorsiyum
 Kartel
 Tröst
 Holding
 Konsern
18

19.  Büyük bir işletmenin, bir yada daha fazla sayıda küçük
işletmeyi satın alması anlamına gelir.
 Bu terim işletmelerle ilgili bütün birleşme şekillerini
kapsayacak şekilde de kullanılmaktadır.
 Füzyon olayını diğer birleşme şekillerinden ayıran
temel ölçüt, işletme sahipliği birleşmesinin söz
konusu olmasıdır.
 Füzyon yolu ile birleşen işletmelerin hukuki varlıkları
tamamen ortadan kalkar ve yeni bir işletme doğar.
19

20. a - Üretim İle İlgili Nedenler: Teknik donanımı teknolojik
gelişmenin gereklerine uydurmak,İşletmelerin
ürettikleri ürünlerin birbirini tamamlar nitelikte
olmasını sağlamak.
b - Piyasa İle İlgili Nedenler: Satış hacmini arttırarak,
birim başına düşen satış giderlerini azaltmak, Aynı
üretim konusunda rekabeti ortadan kaldırmak.
c - Finansal Nedenler: Sermaye gücünü
arttırmak,Yabancı sermaye tedarikinde finansal
avantaj sağlamak
20

21.  Aviva ve Ak Emeklilik birleşti Avivasa oldu.
 Yunan petrol şirketi Shell ve Türk petrol şirketi
Turcas birleşti.
 2004 yılından itibaren Aycell ve Aria’nın
birleşmesiyle Avea
21

22.  Centilmenlik anlaşmaları, işletmeler arasında karşılıklı
güven esasına dayanan, yasal açıdan bağlayıcılığı
olmayan, belli amaçların gerçekleştirilmesine yönelik
sözlü veya yazılı anlaşmalardır.
 Anlaşma sonucu, ortak bir eylem için birleşen işletmeler
tekelci bir yapıya kavuşacaklar ve diğer bağımsız olarak
hareket eden rakiplerine karşı daha güçlü bir konuma
geleceklerdir.
 Hammadde piyasasını paylaşma
 Satış piyasasını paylaşma
 Fiyatlarda anlaşarak rekabeti ortadan kaldırmak
 Satış koşullarında işbirliğine gitmek
 Üretim ve personel konusunda işbirliğine gitmek
 Örnek: Bankaların ortak faiz politikaları, ulaşım sektörü
fiyatları.
22

23.  Konsorsiyum, belirli bir amacı gerçekleştirmek veya bir iş
için kurulan birlik veya ortaklık anlamına gelir.
Genellikle köprü, baraj, elektrik santrali, otoban, demir çelik
tesisleri gibi büyük yatırım projelerinin gerçekleştirilmesi
için aynı veya farklı ülkelerden bu konuda uzmanlaşmış ve
güçlü işletmeler bir araya gelerek işbirliğine giderler.
 Konsorsiyuma giren işletmeler aralarındaki anlaşmadan
dolayı, ekonomik bağımsızlıklarını yitirirler, fakat hukuki
bağımsızlıları devam eder.
 Rekabeti azaltmak veya bir işletmenin yerine getiremediği
büyük taahhütleri gerçekleştirmek için işletmeler böyle bir
birleşme yapar.
 Amaç, karı arttırmaktır.
23

24. Aynı sektörde faliyet gösteren işletmelerin, rekabeti
ortadan kaldırmak yada azaltmak yoluyla ve piyasayı
etki altına almak amacıyla yaptıkları anlaşmalardır
Temel Amaç: Rekabeti ortadan kaldırmak yada
sınırlamak.
 Karteller hukuksal ve ticari bağımsızlıklarını korurlar.
 Aynı sektörde faaliyet gösterirler.
 Piyasa payının çoğunluğunu ellerinde bulundururlar.
 Etkili olabilmesi için aynı sektördeki çoğunluk
işletmenin kartel anlaşmasına dahil olması gerekir.
 Uluslararası düzeyde de kartel anlaşmaları
yapılabilir.
24

25. 1. Koşul Kartelleri
 Malın teslimi
 Ambalajı konularında kurallar konur.
 Satış şartları
2. Kota yada Kontenjan Kartelleri: İşletmelerin
piyasadaki talebi karşılamalarında, belirli
sınırlamaların getirilmesine yönelik kartellerdir.
Amaç: fazla üretimin elde kalmasını önlemek ve
fiyatları kontrol etmek.
Örnek: Dünyadaki petrol üreticileri örgütü -OPEC-
fiyat oluşumunu etkilemek amacıyla her ülkenin
üretim miktarına sınırlama getirebilmektedir.
25

26. 3. Fiyat Karteli: Aynı sektörde faliyet gösteren ve
sektörün çoğunluğunu oluşturan işletmelerin
ürettikleri malları belirli bir fiyattan aşağı satmamak
üzere anlaşmaları sonucu ortaya çıkan kartel
türüdür.
Temel amaç: Zararı azaltmak yada karı arttırmak.
 Fiyata bağlı rekabet ortadan kalkar ve tek fiyat
oluşur.
 Kartel işlerlik kazanmaya başladıktan sonra karteli
oluşturan işletmeler ürün fiyatını arttırma yoluna
giderler.
 Bu tür kartel ile piyasada tekel oluşturan ve
fiyatlarını yükselten işletmeler kar ederken, fiyatların
yükselmesi tüketicinin satın alma gücünü
azalmasına neden olur.
26

27.  Tröstler, ticari veya sınai işletmelerin piyasada daha
güçlüolabilmeleri ve daha çok kâr sağlamak amacıyla
gerek mali ve gerekse yönetim bakımından daha
büyük kuruluşlar haline gelmeleridir.
 Tekelci yapı oluşturup yeni mamul üretimini ve
teknoloji geliştirilmesini engellediğinden, birçok
ülkenin kanunlarında bu tür birleşmelere engel olan
hükümler bulunmaktadır.
27

28.  İki veya daha çok işletmenin, finansal ve teknik yönden
daha güçlü olabilmek için ekonomik bağımsızlıklarını
tamamen veya kısmen kaybettikleri ancak hukuki
bağımsızlıklarını kaybetmeden bir araya gelmeleridir.
 Konsernler, üretim, pazarlama, satın alma, araştırma-
geliştirme gibi konularda işbirliğine girişirler.
 Konsern üyeleri genellikle dikey büyüme oluşturarak,
birbirlerini tamamlarlar. Bu durumda, birisinin çıktısı,
diğerinin girdisi olmaktadır.
 Konsern üyelerinin temel amacı, maliyeti düşürerek, tek
elden satışı sağlamak suretiyle piyasayı ele geçirip
kârlılığı arttırmaktır.
28

29.  Başka işletmelerin yönetim ve denetimini ele
geçirmek amacıyla, o işletmelerin oy hakkına sahip
hisse senetlerini (%50’den fazlasını) ellerinde
bulunduran şirketler, holding olarak
isimlendirilmektedir.
Örneğin; A şirketi B,C,D şirketlerinin sahip
olduğu hisse senetlerinin büyük bir kısmını satın
almakla bu şirketlerin yönetimlerini ele geçirir. Bu
durumda A,B,C,D şirketlerine holding veya grup
denir. Bu durumda A şirketi holdingin “ana şirketi”,
diğerleri ise “bağlı şirketi” dir.
Holdingler anonim şirket şeklinde kurulur.
29

30. Holdinglerin Yararları
 Küçük bir yatırımla çok sayıda firmayı ve büyük
miktarda sermayeyi kontrol etme imkanı sunar.
 Bağlı şirketlerinin her birinin ayrı tüzel kişiliği olduğu
için, herhangi birisinin yükümlülüğü diğer bağlı
şirketlerden ve ana şirketten ayrıdır. Bu nedenle
riskleri birbirinden bağımsızdır ve risk dağıtılmış olur.
 İştirak kazançlarının vergiye tabi ticari kazançtan
indirilmesi nedeniyle bu kazançlar üzerinden
kurumlar vergisi ödenmez. Bağlı şirket ana şirkete
yaptığı kar payı ödemelerinden vergi kesintisi
yapılmaz. Bu gibi kaldıraçlardan yararlandığı için,
holdinglerin karlılığı yüksek olur.
30