Projenin amacı, 24 saniye dolduğunda sistem sürenin dolduğunu bildiriyor ve uyarı veriyor(Sayaç bu sırada 24.saniyede duruyor.) , herhangi bir zaman diliminde sayaç sıfırlanabiliyor. Başka bir işlev ise, sayaç çalışırken durdurulabiliyor ve tekrardan kaldığı yerden başlatılabiliyor. Bu projede anlatılan bütün işlevleri yani, 24 saniye kuralının tüm işlevlerini yerine getirebilen bir sistem tasarlamak amaçlanmıştır.

1. MANTIK DEVRELERİ
PROJE UYGULAMASI
Proje Yürütücüleri
Doç Dr. İbrahim TÜRKOĞLU
Arş. Gör. Muhammet BAYKARA
GÖKHAN AYRANCIOĞLU
12541443
YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ
2A-GECE
PROJE ADI
BASKETBOLDAKİ 24 SANİYE KURALI

2. 1.Projenin Konusu ve Amacı
Projenin konusunda basketboldaki 24 saniye kuralı ele alınmaktadır.
Projenin amacı, 24 saniye dolduğunda sistem sürenin dolduğunu bildiriyor ve uyarı
veriyor(Sayaç bu sırada 24.saniyede duruyor.) , herhangi bir zaman diliminde sayaç
sıfırlanabiliyor. Başka bir işlev ise, sayaç çalışırken durdurulabiliyor ve tekrardan
kaldığı yerden başlatılabiliyor.
Bu projede anlatılan bütün işlevleri yani, 24 saniye kuralının tüm işlevlerini yerine
getirebilen bir sistem tasarlamak amaçlanmıştır.
Projenin yaptığı iş ise, 0’dan başlayarak sayma işlemi yapılıyor, bir müdahale
olmazsa 24’e kadar sayıp sürenin dolduğunu bildiriyor. Ve Başlat düğmesiyle birlikte
saymaya yeniden başlanıyor. Sayıcının herhangi bir sayıda durdurulup tekrar kaldığı
yerden devam etmesini sağlanabiliyor.
Resim 1.1 Sistemin Genel Tasarımı
24 Saniye kuralı, bir takımın topu elinde tutabileceği en uzun süredir. Herhangi bir
oyun duraklamasında bu saniye durur ve oyun başladığında kaldığı yerden devam
eder. Topu karşı takım ele geçirirse 24 saniye sıfırlanır ve bu takım için 24 saniye
yeniden başlar.

3. 2. KULLANILAN ELEMANLAR ve KULLANIM
AMAÇLARI
Projenin yapımında kullanılan logic elemanlar ve metotlar bu bölümde belirtilmiştir.
Proje yapımında kullanılan elmanlar şunlardır:
 74LS193N(4 Bitlik ikili Sayıcı) - 2
 7408J ( AND Kapısı ) - 3
 74ALS32M ( OR Kapısı ) – 1
 XFG1 ( Fonksiyon Üretici ) – 1
 HEX_Display
 NOT Kapısı
 Probe Red
 PB_DPST ( Buton görevinde )
 Switch(DIPSW4)
 VCC
 GND
74LS193N (4 Bitlik ikili Sayıcı)
4-Bitlik ikili sayıcının iç yapısı şu şekildedir, pozitif kenar tetiklemeli, yukarı veya aşağı
sayma yeteneğine sahiptir. Hafızanın için zaman uyumsuz olan iki girişi vardır ve biri sayacı
sıfırlarken diğeri ise sayacı devam etme özelliğindedir.
Resim 2.1 74LS193N Logic Diyagramı
Kullanım amacı, sistemde saniye artırım önemli bir yer tutmaktadır. 24‘e kadar saydırma,
durdurma, devam ettirme ve sıfırlama işlemleri için 74LS193N 2 adet (toplam 8 bitlik üretim
için) sayıcısı kullanılmıştır.

4. Kullanım şekli, Load ve Down uçları bir VCC ‘ ye bağlıdır. Up ayağı ise bir fonksiyon
üretici olan XFG1’e bağlıdır. Böylece sayıcıya saniye bazlı artırım yaptırmak amaçlanmıştır.
Up ucu ile XFG1 arasında bir anahtar ve AND kapısı mevcuttur bu anahtar ve AND kapısı
sayıcıyı durdurma ve tekrar kaldığı yerden devam etme kontrolü için kullanılmıştır. Clr ucuna
ise bir buton görevinde PB_DPST sıfırlamak için kullanılmış olup , Clr ucuna bir OR kapısı
bağlanmıştır. Bunda ise butona basılınca sayıcıyı sıfırlamak amaçlanmıştır.
Yukarıda 74LS193N (4 Bitlik ikili Sayıcı) , yapılan sistemde kullanılma nedenleri ve şekli ifade
edilmiştir.
7408J ( AND Kapısı )
And kapısının yaptığı işlev, sadece tüm girişleri 1 ise 1 çıkışı, diğer tüm hallerde 0 çıkışı
vermektir.
Kullanım amacı, sistem de, 3 tane and kapısı kullanılmıştır. U7A isimli and kapısının
işlevi, XFG1’den aldığı ve sayıcıların 24 ‘ e ulaşmadığı anda 1 değeri göndererek sayıcı artırma
işlevindedir. U4A isimli AND kapısı, Sayının 9 olduğu durumunu kontrol ediyor. U6A ise ,
sayıcılar 24 olup olmama kontrolünü sağlıyor.
74ALS32M ( OR Kapısı)
Or kapısının yaptığı işlev, girişlerden 1 ise 1 çıkışı, iki girişinden sıfır olma halinde ise 0
çıkışı vermektir.
Kullanım amacı, HEX displaylerden biri 9 değeri olunca veya butona basınca Clr ucuna
giderek sayıcıyı sıfırlamayı sağlamaktadır.
XFG1 ( Fonksiyon Üretici )
XFG1, Zamana bağlı olarak elektirik gönderen bir fonksiyon üreticidir ve bu amaçla
kullanılmıştır.
HEX Display
Sayıcıların ürettiği logic değerleri gösteren ekranlardır ve bu amaçla kullanılmıştır.
Not Kapısı
Sayıcıların 24 e ulaşmadığını göndererek artırım yapmasını sağlamak amacıyla
kullanılmıştır.

5. Probe Red
Bu lambalar , sayıcıların 24 e ulaştığında devreye girer ve 24 saniyenin dolduğunu
işaret eder.
PB_DPST
Sayıcıların sıfırlanması için buton görevinde kullanılmıştır. Butona basıldığı anda
sayıcılara sıfırlama komutu gönderilir ve sayıycılar sıfırlanır.
Switch(DIPSW4)
Bu anahtar durdurma ve tekrar başlatma amacıyla kullanılmıştır. Anahtarın açık
olduğu durum artırmayı durdurma , kapalı olduğu durum ise devam ettirme işlevi görür.
VCC
Dijital güç kaynağıdır ve bu amaçla kullanılmıştır.
GND
Topraklamadır ve bu görevde kullanılmıştır.
Sistemde kullanılan tüm elemanlar üstte tanımlanmıştır ve kullanım amaçları belirtilmiştir.
3.DİYAGRAMLAR
74LS193N (4 Bitlik ikili Sayıcı) için Diyagramlar
74LS193N (4 Bitlik ikili Sayıcı) için çıkış değerleri aşağıda gösterilmiştir.
Sayıcı Çıkış Değerleri
QD QC QB QA
Sayıcı İşlemleri0 0 0 0
0 0 0 1
Yukarı(Up) : 0 0 1 0 çıkışı
Devam etme(Load) : 1 1 0 1
çıkışı
Temizleme(Clr) : 1 1 1 1
çıkışı
0 0 1 0
1 1 1 0
1 1 1 1
Çıkış Değerlerine göre durum diyagramı aşağıdaki gibidir.

6. 0000
0001 0010 0011
0110
0100
0101
0111
1000100110111100
1101
1110
1111
1011
1/0 1/0 1/0
1/0
1/0
1/0
1/01/01/01/0
1/0
1/0
1/0
1/0
0/0
0/0 0/0 0/0
0/0
0/0
0/0
0/0
0/00/00/00/0
0/0
0/0
0/0
0/0
1/0
4-BİTLİK SAYICI İÇİN DURUM
DİYAGRAMI
Resim 3.1 – 74LS193N (4 Bitlik ikili Sayıcı) için Durum Diyagramı(Visio’da çizilmiştir.)
Resim 3.2 - 74LS193N ‘ in iç yapısı

7. 4. Sistemin Multisim Ortamında Gerçekleştirimi
Sistem Multisim gerçekleştirimi yapılmıştır ve dosyalar klasörün içinde mevcuttur.Sistem
belirtildiği gibi tüm işlevlerini yerine getirebilmektedir.
Resim 4.1 – Multisim tasarımı