Σχεδίαση Κοινωνικού Λογισμικού 1/2

Σχεδίαση κοινωνικού λογισμικού (1/2)

Τεχνολογίες Κοινωνικής Δικτύωσης στην Εκπαίδευση

Μάιος 2011
Παλαιγεωργίου Γ.
• Τμήμα Πληροφορικής, Α.Π.Θ.
1

Web 2.0

• To Web 2.0 έχει σημάνει μια ποιοτική αλλαγή στον τρόπο
αξιοποίησης της διαδικτυακής τεχνολογίας, έχει δημιουργήσει
περισσότερα περιθώρια δημιουργικότητας, συμμετοχής και
κοινωνικοποίησης

• Χρειαζόμαστε νέες προσεγγίσεις και σχεδιαστικές μεθόδους για
να δημιουργήσουμε αντίστοιχα εργασιακά ή εκπαιδευτικά
περιβάλλοντα;


Αλλαγή παραδείγματος;

• Πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο σχεδίασης;
• Να μετατοπίσουμε την εστίασή μας από το χρήστη–άτομο στο
χρήστη–ομάδα;
– Η τρέχουσα τεχνολογία έχει σχεδιαστεί για μεμονωμένους χρήστες
– Αλληλεπιδρούν με τους υπολογιστές ως αυτόνομες μονάδες
– Αντίστοιχα υποθέτουμε ότι οι μαθητές θα αλληλεπιδράσουν από μόνοι
τους με την εκπαιδευτική τεχνολογία;



• Το κοινωνικό λογισμικό
– υποστηρίζει τις ομαδικές αλληλεπιδράσεις
– επιδιώκει να βελτιστοποιήσει την ομαδική εμπειρία αντί της ατομικής

• Τα κοινωνικά μέσα μας δίνουν τη δυνατότητα να ξεπεράσουμε
τους προηγούμενους περιορισμούς (κυρίως φυσικούς) και να
δημιουργήσουμε νέες σφαίρες αλληλεπίδρασης



• Μια νέα μορφή mashup κουλτούρας αναδεικνύεται
– Ανασχεδιασμός ρόλων, κοινωνικής ιεραρχίας, επιρροών, πλούτου, κτλ.

• Φαίνεται ότι τα νέα μέσα ανατρέπουν όλα τα παραδοσιακά
πολιτισμικά μέσα (από την τηλεόραση και τη μουσική μέχρι τους
πολιτικούς αγώνες)

• {πως φαντάζεστε την κινητοποίηση των αγροτών της γενιάς του
Facebook;}


Αλλαγή παραδείγματος

• Το διαδίκτυο απορροφά και επαναπροσδιορίζει
– το ρόλο των υπαρχόντων μέσων - ενσωματώνει τα έντυπα μέσα, το
ραδιόφωνο, την τηλεόραση.
– το ρόλο των τεχνολογιών επικοινωνίας - μπορεί να είναι το ταχυδρομείο,
το φαξ, το τηλέφωνο, ο πίνακας ανακοινώσεων.

• Αν αναμείξουμε όλα τα προηγούμενα τότε δημιουργείται μια
συνολική αναδιοργάνωση όλων των μέσων και των
επικοινωνιακών εργαλείων


Αλλαγή παραδείγματος

• Για αυτό ακριβώς το λόγο, δημιουργείται ένα νέο πεδίο
σχεδίασης, το οποίο αποκαλείται:
Σχεδίαση κοινωνικών αλληλεπιδράσεων
ή
Social Interaction Design
ή
SxD


Τι είναι όμως η σχεδίαση;


Τι είναι η σχεδίαση (design)

• Herbert Simon (1969):
– εγκαθίδρυσε τις αρχές για ‘μια επιστήμη της σχεδίασης’, η οποία θα ήταν
‘ένα σώμα από συγκεκριμένες, αναλυτικές, μερικώς προτυποποιημένες,
μερικώς εμπειρικές, ικανές να διδαχθούν, οδηγίες για τη σχεδιαστική
διαδικασία (design process).’
• Υπήρξε αρχικά η επιθυμία «επιστημονοποίησης» της σχεδίασης.



• Archer, 1979:
– υπάρχει ένας ιδιαίτερος «σχεδιαστικός» τρόπος σκέψης (designerly way of
thinking) και επικοινωνίας που είναι διαφορετικός τόσο από τον
επιστημονικό όσο και το φιλοσοφικό τρόπο σκέψης και επικοινωνίας και
τόσο ισχυρός όσο οι επιστημονικές και λογικές μέθοδοι όταν
εφαρμόζονται στα δικά τους είδη προβλημάτων



• Rittel & Webber (1973):
– η σχεδίαση και τα προβλήματα σχεδιασμού έχουν θεμελιωδώς
διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτά της επιστήμης και της μηχανικής
που αφορούν συγκεκριμένα προβλήματα.



• Η επιστημονική μέθοδος είναι ένα μοτίβο συμπεριφοράς για
την επίλυση προβλημάτων με ουσιαστικό σκοπό την αναζήτηση
του τι υπάρχει
ενώ
• η σχεδίαση είναι ένα μοτίβο συμπεριφοράς που εφαρμόζεται
στην ανακάλυψη πραγμάτων αξίας που δεν υπάρχουν ακόμη.



• Οι φυσικές επιστήμες ενδιαφέρονται για το πώς είναι τα
πράγματα

• ενώ η σχεδίαση ενδιαφέρεται για το πώς τα πράγματα θα
πρέπει να είναι

• Η επιστήμη είναι αναλυτική – η σχεδίαση είναι εποικοδομητική.



• Η σχεδιαστική διαδικασία είναι μια διεργασία επινόησης ενός
γρήγορου τρόπου

για να μάθουμε για κάτι που δεν υπάρχει

διερευνώντας τις αλληλοεξαρτήσεις
– μεταξύ του προβλήματος και της λύσης,
– του καινούριου και του παλιού.


Η γλώσσα της σχεδίασης

• Η επίσημη γλώσσα των (Θετικών) Επιστημών είναι η (κάθε
είδους αυστηρή) σημειολογία, και ιδιαίτερα η αριθμητική
σημειολογία,
• Η επίσημη γλώσσα των Ανθρωπιστικών Επιστημών είναι η
φυσική γλώσσα, και ιδιαίτερα ο γραπτός λόγος,
• Ως επίσημη γλώσσα του Σχεδιασμού προτείνεται η
μοντελοποίηση (modeling).


Η γλώσσα της σχεδίασης

• Ως μοντέλο εννοούμε οποιαδήποτε αναπαράσταση ενός
αντικειμένου ή μιας ιδέας.
• Το λεξιλόγιο και οι συντακτικοί κανόνες της επίσημης γλώσσας
του σχεδιασμού, της μοντελοποίησης, σχηματοποιούνται μέσω
μιας ποικιλίας συμβόλων και σημειολογικών αντικειμένων όπως
τα σχέδια, τα διαγράμματα, οι φυσικές αναπαραστάσεις, οι
κινήσεις, οι αλγόριθμοι, ακόμη και η φυσική γλώσσα ή η
επιστημονική σημειολογία


Ασθενώς δομημένα προβλήματα

• Τα προβλήματα σχεδίασης χαρακτηρίζονται ως ασθενώς
δομημένα
• Ασθενώς δομημένα είναι τα προβλήματα στα οποία η
περιγραφή τους δεν περιέχει αρκετές πληροφορίες για να
επιτρέψει σε ένα σχεδιαστή να ικανοποιήσει τις συγκεκριμένες
ανάγκες μέσω μετασχηματισμού, αναγωγής, επαγωγής,
βελτιστοποίησης…μόνο.
– Κάποιες από τις απαραίτητες επιπλέον πληροφορίες μπορούν να
ανακαλυφθούν απλά ψάχνοντας για αυτές, κάποιες μπορούν να
δημιουργηθούν μετά από πειράματα, κάποιες μπορεί να είναι ασαφείς και
αναξιόπιστες. Κάποιες απαιτήσεις μπορεί να είναι ασύμβατες με ένα άλλο
υποσύνολο των απαιτήσεων



• Ο Σχεδιαστής δεν θα έχει ποτέ στα χέρια του όλες τις
πληροφορίες που απαιτούνται για να λυθεί ένα σχεδιαστικό
πρόβλημα.
• Είναι ίσως αδύνατο να εγγυηθεί κάποιος πως υπάρχει μια και
μοναδική «σωστή» λύση, με αποτέλεσμα ο χώρος των λύσεων
του Σχεδιαστικού προβλήματος (solution space) να είναι ένας μη
ντετερμινιστικός χώρος.
• Στην πραγματικότητα, η κατανόηση του ίδιου του προβλήματος
είναι το Σχεδιαστικό πρόβλημα.



• Τα περισσότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε καθημερινά
είναι ασθενώς δομημένα. Μέσα από την εξέλιξη καταφέραμε να
τα αντιμετωπίζουμε με αρκετά αποδοτικούς τρόπους.
• Ακριβώς αυτοί οι τρόποι συμπεριφοράς κρύβονται πίσω από τις
σχεδιαστικές μεθόδους


Η διαδικασία της σχεδίασης

• O Σχεδιασμός
– δεν αποτελεί μια σειριακή διαδικασία αυστηρού ορισμού και οριοθέτησης
του προβλήματος και, εν συνεχεία, εύρεσης μιας ικανοποιητικής λύσης,
• αλλά αναφέρεται
– στην παράλληλη εμβάθυνση και βελτιστοποίηση του ορισμού του
προβλήματος και στην αναζήτηση πιθανών λύσεων, μέσω μιας
διαδικασίας επαναλαμβανόμενων αναλύσεων, συνθέσεων και
αξιολογήσεων των δυο βασικών σχεδιαστικών χώρων – του «χώρου του
προβλήματος» (problem space) και του «χώρου των λύσεων» (solution
space)



• Kάθε ενδεχόμενη λύση επαναπροσδιορίζει το δοθέν πρόβλημα,
δημιουργώντας ουσιαστικά ένα νέο πρόβλημα.

• Αυτό έχει ως συνέπεια την κατάρρευση της παραδοσιακής ιδέας
του σχεδιασμού ως μια διαδικασία επίλυσης προβλημάτων, ως
μια διαδικασία η οποία να οδηγεί από τον ορισμό ενός
προβλήματος στην εύρεση μιας λύσης.



• Πόσες φορές το έχετε βιώσει;
– Ο σχεδιαστής εφαρμόζει κοινές έννοιες, στρατηγικές και ερμηνείες αυτού
που βλέπει και οργανώνει αυτό που σχεδιάζει να κάνει.
– Μετά κάτι συμβαίνει: μια πολύ γνωστή δράση οδηγεί σε ένα αποτέλεσμα
που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ξαφνιάζει το σχεδιαστή
– Η έκπληξη κάνει το σχεδιαστή να σκεφτεί κριτικά τι συνέβη και σε τι
οφείλεται το μη αναμενόμενο αποτέλεσμα
– Ο σχεδιαστής αρχίζει να αμφισβητεί παρόμοιες υποθέσεις πάνω στις
οποίες βάσισε τις αποφάσεις και τις ενέργειές του
– Οι νέες ιδέες χρησιμοποιούνται ως βάση για νέους πειραματισμούς όπου
ο σχεδιαστής δοκιμάζει νέες ενέργειες για να διερευνήσει τα
απροσδόκητα αποτελέσματα, να δοκιμάσει την κατανόησή του ή να
αξιολογήσει νέους τρόπους εκτέλεσης των πραγμάτων.



• Η διαδικασία της σχεδίασης είναι μια συζήτηση μεταξύ του
σχεδιαστή και της περίστασης.
• Ο σχεδιαστής ρωτά ερωτήσεις για την περίσταση μέσω
ενεργειών ή «σχεδιαστικών κινήσεων» (design moves)
• Καθώς προσπαθούμε να λύσουμε ένα πρόβλημα δημιουργούμε
περιστάσεις που μας προκαλούν έκπληξη: δηλαδή μαθαίνουμε
κάτι που δεν γνωρίζουμε.


Από το όραμα στις προδιαγραφές

• Ο σχεδιαστής διαρκώς παλινδρομεί μεταξύ του οράματος και
των λεπτομερειών, μεταξύ του συγκεκριμένου και του
αφηρημένου.
• Τρία επίπεδα αφαίρεσης:

Vision

Operative
Specification
Image



• Όταν ο σχεδιαστής βρεθεί απέναντι σε ένα πρόβλημα,
ταυτόχρονα δημιουργείται ένα όραμα (πρόχειρο και ασαφές)
• Το πρόβλημα και ταυτόχρονα το πλεονέκτημα του οράματος
είναι ότι είναι δυσδιάκριτο και αντιφατικό – πολλές
διαφορετικές εκδοχές του οράματος μάχονται για την
επικράτησή τους



• Στην επόμενη φάση ο σχεδιαστής αναπτύσσει μια αρχική έκδοση
μιας λειτουργικής εικόνας (operative image) της λύσης.
• Αποτελεί την πρώτη εξωτερίκευση του οράματος
• Συνήθως συλλαμβάνεται με πρόχειρα σκιτσογραφήματα, με τη
βοήθεια αναλογιών και μεταφορών, κτλ.
• Καθώς η διεργασία προχωρά η λειτουργική εικόνα μετατρέπεται
σε μια καλύτερη βάση για σχεδιαστικές κινήσεις
• Το αλληλεπιδραστικό προϊόν για πρώτη φορά μπορεί να
προσομοιωθεί, να οπτικοποιηθεί.


Διερευνώντας τις σχεδιαστικές δυνατότητες

• Δυο σημαντικοί όροι
– Συγκλίνουσες διερευνήσεις (convergent approach):
• Εστιάζονται σε μια προσέγγιση ή προσπαθεί να συνθέσει διαφορετικές λύσεις
(συμβατική προσέγγιση)
– Αποκλίνουσες διερευνήσεις (divergent approach):
• Αναζητούν για περισσότερες λύσεις, δημιουργεί περισσότερες πληροφορίες
και επιλογές (δημιουργική προσέγγιση)

• Γενικά, ο σχεδιαστής αρχικά προσπαθεί να πραγματοποιήσει
αποκλίνουσες διερευνήσεις ενώ στο τέλος του έργου αξιοποιεί
συγκλίνουσες διερευνήσεις


Ο σχεδιαστής

• Ο Σχεδιασμός στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις δεξιότητες του σχεδιαστή
• Ο σχεδιαστής καλείται να οργανώσει και να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα πολλά
και διαφορετικά επίπεδα λεπτομέρειας.
• Η προσοχή του οφείλει να εστιάζει σε ένα ευρύ φάσμα σχεδιαστικών
ζητημάτων, από γενικές και αφηρημένες έννοιες μέχρι ιδιαίτερα υλικά και
τεχνικά ζητήματα.
• Ένας έμπειρος σχεδιαστής είναι σε θέση να αντιληφθεί πότε οφείλει να
εστιάσει την προσοχή του σε υψηλότερα ή χαμηλότερα επίπεδα λεπτομέρειας
αντίστοιχα και να επαναπροσδιορίσει τις προτεραιότητες του σχεδιασμού
κατά το δοκούν.


Ο αρχάριος σχεδιαστής

• Ένα χαρακτηριστικό της συμπεριφοράς ενός αρχάριου κατά τη διάρκεια του
σχεδιασμού είναι η τάση του να αναλύει σε βάθος έναν μικρό αριθμό
ενδεχόμενων λύσεων.
• Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την συμπεριφορά ενός έμπειρου σχεδιαστή η
οποία χαρακτηρίζεται από πιο σύντομες αναλύσεις και αξιολογήσεις
περισσότερων λύσεων και εν συνεχεία εις βάθος ανάλυση των ιδανικότερων
από αυτές


Ο αρχάριος σχεδιαστής

• Έρευνες έχουν δείξει πως οι έμπειροι σχεδιαστές συνηθίζουν να οργανώνουν
στα πρώτα στάδια της διαδικασίας σχεδίασης πρώιμες σχεδιαστικές ιδέες τις
οποίες χρησιμοποιούν ως μέσα για την εξερεύνηση και τον καθορισμό τόσο
του χώρου του προβλήματος όσο και του χώρου των λύσεων


Σχεδίαση

Science Art


Εργαλεία σχεδίασης


Έστω ότι το πρόβλημά μας είναι

• Σχεδίαση, ανάπτυξη και αξιολόγηση κοινωνικού λογισμικού μελέτης
κειμένων
• Η μελέτη ενός κειμένου έχει εγγενώς κοινωνικό χαρακτήρα για κάθε
μαθητευόμενο.
• Οι αναγνώστες συζητούν με το συγγραφέα του κειμένου, ασκούν κριτική στα
νοήματά του, επισημειώνουν τα σημαντικά στοιχεία και τα μοιράζονται με
τους συμμαθητές τους, διατυπώνουν ερωτήματα για τα περιεχόμενα στους
διδάσκοντες, συνεργάζονται για την παραγωγή περιλήψεων και την επίλυση
προβλημάτων, συναντιούνται για να λύσουν απορίες, κτλ.
• Στόχος μας είναι η ανάλυση των ευκαιριών υποστήριξης της μελέτης κειμένων
από τα κοινωνικά μέσα
• Να διατυπωθούν ιδέες, προτάσεις και συνθέσεις προτάσεων


Τυπική διαδικασία σχεδίασης

Research &
Analyzing and Understanding
Problem
Modeling Users the activities
reformation

Requirements
Prototyping Task Analysis
Specification

Evaluation Refinement Product


Vision

Operative
Specification
Image

ΜΕΛΕΤΗ &ΠΛΑΙΣΙΩΣΗ
Προσδιορισμός και ανάλυση του πεδίου
Ανάδειξη γενικής ανάγκης
Βιβλιογραφική αναζήτηση
για το πεδίο συμπεριφοράς
για τα χαρακτηριστικά της αγοράς
για τα χαρακτηριστικά του στοχευόμενου
πληθυσμού
για παραπλήσιες εφαρμογές
για παραπλήσιες ερευνητικές προσπάθειες

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ
Συνεντεύξεις με ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΥΣ (stakeholder
interviews)
Συνεντεύξεις με ΕΙΔΙΚΟΥΣ του αντικειμένου
(Subject matter expert (SME) interviews)
Συνεντεύξεις με ΧΡΗΣΤΕΣ και ΠΕΛΑΤΕΣ (User and
customer interviews)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΧΡΗΣΤΩΝ. Εθνογραφική μελέτη (User
observation/ethnographic field studies)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ μελέτη (Literature review)
Μελέτη προϊόντος/ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ
(Product/prototype and competitive audits)

ΠΕΡΣΟΝΑ (+PASTICHE SCENARIOS)
1. Αναγνώριση μεταβλητών συμπεριφοράς.
2. Αντιστοίχιση συνεντευξιαζόμενων με μεταβλητές
συμπεριφοράς.
3. Αναγνώριση σημαντικών μοτίβων συμπεριφοράς.
4. Σύνθεση χαρακτηριστικών και σχετικών στόχων.
5. Έλεγχος για πλεονασμό και πληρότητα στις περιγραφές.
6. Επέκταση περιγραφής των χαρακτηριστικών και των
συμπεριφορών.
7. Καθορισμός τύπων περσόνα.


ΣΕΝΑΡΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
ΣΕΝΑΡΙΑ ΚΛΕΙΔΙΑ
ΣΕΝΑΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ


Εργαλεία (πραγματικά συμβολικά)
(artifacts)

Υποκείμενο
Αντικείμενο Αποτέλεσμα
Άτομο ή ομάδα)
(object) (outcome)
(subject)

Κανόνες Καταμερισμός
Δράσης Εργασίας
(rules) Κοινότητα
(division of labor)
(community)

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΡΤΩΝ

Το καλύτερο πρωτότυπο
είναι αυτό που με τον
απλούστερο και πιο
αποδοτικό τρόπο καθιστά
ορατές και μετρήσιμες τις
δυνατότητες και τους
περιορισμούς μιας
σχεδιαστικής ιδέας.

Τα πρωτότυπα είναι φίλτρα
που διασχίζουν το
σχεδιαστικό χώρο και
αποτελούν εκφράσεις των
σχεδιαστικών ιδεών που
συγκεκριμενοποιούν και
εξωτερικεύουν
σχεδιαστικές προσεγγίσεις.


«Ο βαθμός στον
οποίο ένα προϊόν
μπορεί να
χρησιμοποιηθεί από
προκαθορισμένους
χρήστες, για να
επιτευχθούν
προκαθορισμένοι
στόχοι με
αποτελεσματικότητα,
αποδοτικότητα και
ικανοποίηση, σε ένα
προκαθορισμένο
πλαίσιο χρήσης».


Τεχνικές
αξιολόγησης
Εξέταση
Επιθεώρηση
Διερεύνηση
Μοντελοποίηση
Προσομοίωση


Ας επιλέξουμε ορισμένα βήματα

• Για τη σύλληψη της εφαρμογής μας
– Σχεδίαση βάσει σεναρίων
– Κατανόηση-ανάλυση των δραστηριοτήτων
– Σχεδιασμός
• Κανόνες σχεδίασης
• Δημιουργία πρωτοτύπων


1.Σχεδίαση σεναρίων

• Ο οραματισμός και η τεκμηρίωσή τυπικών και σημαντικών
δραστηριοτήτων στην αρχή αλλά και στη συνέχεια του
σχεδιασμού.
– Οι περιγραφές που συνήθως αποκαλούνται σενάρια υποστηρίζουν την
αιτιολόγηση των περιστάσεων χρήσης πριν δημιουργηθούν οι
περιστάσεις αυτές.
– Είναι ιστορίες για ανθρώπους και δραστηριότητες



• Τρόποι δημιουργίας
– Προσανατολιζόμενα σε κατάλληλους στόχους
– Ευκαιριακή αλληλεπίδραση με το περιβάλλον
– Πραγματοποίηση ακολουθίας βημάτων
– Αναζήτηση εξηγήσεων
– Ανάδραση και διαφορετικοί ρόλοι από τα άτομα



• Τρόποι δημιουργίας
– Χρόνος χρήσης;
– Χώρος χρήσης;
– Ρήματα που σχετίζονται με την εργασία
– Ουσιαστικά που σχετίζονται με την εργασία
– Τεχνολογικές δυνατότητες
– Μέλλον
– Δημιουργικές τεχνικές

• Δημιουργήστε τα δικά σας σενάρια



• Π.χ.
• Χώρος
– Διαβάζω στον καναπέ – αυτόματo scrolling στο κείμενο
• Χρόνος
– 3 ημέρες πριν την εξέταση – θέλω να δω τις επισημειώσεις μου
(υπογραμμίσεις, SOS κτλ.)
• Ρήματα
– Γράφω – θέλω να μπορώ να δημιουργώ εργασίες από διαφορετικά βιβλία
– δυνατότητα αντιγραφής με ταυτόχρονη δημιουργία αναφορών



• Π.χ.
• Ουσιαστικά διεργασίας
– Βιβλιοθήκη – θα ήθελα ένα tag cloud από τους τίτλους των βιβλίων που
έχω στη βιβλιοθήκη μου
• Τεχνολογικές δυνατότητες
– Κοινωνικές επισημάνσεις – θα ήθελα να διαμοιράζομαι με τους
συμμαθητές μου τις σημειώσεις μου ανά βιβλίο (με RSS και διαφορετικά
layer)
• Μέλλον
– Θα μου εξηγεί κάποιος το βιβλίο: θα ήθελα να υποβάλλω ερωτήματα στον
καθηγητή σε συγκεκριμένα context του βιβλίου


2.Ανάλυση δραστηριότητας

Εργαλεία (πραγματικά συμβολικά)
(artifacts)

Υποκείμενο
Αντικείμενο Αποτέλεσμα
(Άτομο ή ομάδα)
(object) (outcome)
(subject)

Κανόνες Καταμερισμός
Δράσης Εργασίας
(rules) Κοινότητα
(division of labor)
(community)



Εργαλεία και τεχνουργήματα
- παραδείγματα, σχέδια, πρότυπα, ιστορίες
- εφαρμογές πληροφορικής, συσκευές
- αναφορές
- περιοδικά

Υποκείμενα Αντικείμενο Αποτελέσματα
μέλη της ομάδας Prof Learning πρακτικές Επαγγελματική
μάθησης - νέες - επιτυχία
- βελτιωμένες - ευημερία

Κανόνες Καταμερισμός εργασίας
- συνεργασία - μαθητευόμενοι
Κοινότητα
- πρακτικές - συνεργαζόμενοι μαθητές
- ομάδα μάθησης
- κύκλος μάθησης - διδάσκοντες
- σχολείο-σύστημα
- μέντορες
- επάγγελμα
- επιβλέποντες
- κοινότητα
- κοινωνία



Εργαλεία και τεχνουργήματα
- μολύβι, μαρκαδόρος, σβήστρα, φως, γραφείο,
σελίδες, εξώφυλλο, βιβλιοθήκη, στίβα βιβλίων,
σημειώσεις, σελιδοδείκτης, καφές στο βιβλίο,
φωτοτυπίες κτλ

Υποκείμενα
μαθητές – μαθήτριες Αντικείμενο Αποτελέσματα
Prof Learning μελέτη πάθος για τη γνώση
κατανόηση
βιβλίων
Κανόνες Καταμερισμός εργασίας
-συμμαθητές -ΧΧ
{π.χ. μοιράζονται Κοινότητα
σημειώσεις} -συμμαθητές
-φίλοι {π.χ.ανταλλάσουν -φίλοι
λογοτεχνικά βιβλία} -συμπαίκτες
-γονείς -γονείς
{π.χ.επιβλέπουν μελέτη} -καθηγητές
-αδέρφια
Κτλ. Κοινωνικής Δικτύωσης στην Εκπαίδευση
Τεχνολογίες Κτλ.


• Εργαλεία-Τεχνουργήματα
• Στοίβα βιβλίων – θα ήθελα να μπορώ να χρονοπρογραμματίζω τη μελέτη
μου ή τα βιβλία να εμφανίζονται βάσει του προγράμματος της επόμενης
ημέρας
– Κοινότητες πρακτικής
• Καθηγητές – θα ήθελα να στέλνονταν ηλεκτρονικά οι οδηγίες μελέτης των
καθηγητών με αντίστοιχες επισημειώσεις στις σελίδες και τις ασκήσεις
– Κανόνες
• Συμμαθητές - Οι συμμαθητές μελετούν μαζί πριν τις εξετάσεις: να
μπορούμε να λειτουργεί η εφαρμογή σε synchronous mode ώστε να
διαμοιραζόμαστε μια οθόνη.
Κτλ.
– Αναλύστε τη δραστηριότητα της ανάγνωσης του βιβλίου


• Προσοχή:
– Δημιουργούμε λίστα ενδεχόμενων χαρακτηριστικών – όχι
προδιαγραφές προϊόντων

• Έχουμε αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες που έχει
ανοίξει το συμμετοχικό web;


Τι είναι η κοινωνική σχεδίαση;


Η εμπειρία στα κοινωνικά μέσα

• Η εμπειρία των χρηστών στα κοινωνικά μέσα είναι περισσότερο
πολύπλοκη από αυτήν στις μη κοινωνικές εφαρμογές.
– Για παράδειγμα, εμείς πριν από λίγο, ξεκινήσαμε να σχεδιάζουμε
επικεντρωμένοι στις ανάγκες και στους στόχους των χρηστών

• Στα κοινωνικά μέσα τα στοιχεία (ανάγκες, στόχοι) αυτά δεν είναι
αναγκαστικά ορθολογικά ή αντικειμενικά – είναι περισσότερο
ψυχολογικά ή κοινωνικά


Η εμπειρία στα κοινωνικά μέσα

• Οι αλληλεπιδράσεις δεν περιορίζονται μεταξύ χρήστη και
υπολογιστή αλλά μεταξύ διαφορετικών χρηστών μέσω του
υπολογιστή

• Η διεπαφή του χρήστη αποτελεί μια πλατφόρμα
κοινωνικοποίησης αφού οι χρήστες νιώθουν ότι
κοινωνικοποιούνται με τους φίλους, συναδέλφους κτλ.


Σχεδιασμός διεπαφής;

• Αν η βασική εργασία του συμβατικού λογισμικού είναι:
– να παρέχει επιτυχείς αλληλεπιδράσεις και να ενημερώνεις το χρήστη ότι οι
δράσεις του ήταν ή όχι πετυχημένες, τι συμβαίνει στα κοινωνικά μέσα;
• Η επικοινωνία είναι εξ’ορισμού ανοιχτού τύπου αλληλεπίδραση.

• Π.χ. Κάποιος στέλνει ένα σχόλιο στον τοίχο κάποιου άλλου και
ελπίζει να δεχθεί μια απάντηση.
– Τι θα έκανε ένα τυπικό λογισμικό;
– Τι κάνει ένα κοινωνικό λογισμικό;


Κοινωνικότητα;

• Η κοινωνικότητά μας κρύβει περισσότερες λεπτομέρειες από
αυτές για τις οποίες έχουμε συνείδηση τις περισσότερες φορές

• Εφαρμογές με συγκεκριμένους αρχικούς στόχους μπορεί να
αξιοποιηθούν σε εντελώς διαφορετικά πλαίσια καθώς η
κοινωνική αλληλεπίδραση μπορεί να πάρει πολλές μορφές και
πολλές φορές απρόβλεπτες (ή καλύτερα μη ορατές).


Κοινωνικότητα;

• Π.χ. Twitter ξεκίνησε για Web –ομαδικά-SMSmessaging και τελικά
οι χρήστες ΔΕΝ επιλέγουν σε ποιον μιλούν! .
• Τους ακούν αυτοί που ακολουθούν! Αλλιώς πρέπει να δηλώσουν
παρουσία (@ or direct messages): “@username, Nice post!”


Σχεδίαση;

• Το καλύτερο που μπορεί να κάνει ένας σχεδιαστής είναι να
στήσει μια κοινωνική διεπαφή που δομεί και οργανώνει την
αλληλεπίδραση ώστε οι χρήστες
– να καταλαβαίνουν τι συμβαίνει και
– να αποφασίζουν τι θα κάνουν.

• Η κοινωνική διαμεσολαβημένη αλληλεπίδραση είναι πολύ
περισσότερο
– “ανθρώπινη”, αμφίσημη, άτακτη, ανεπίσημη, ανοικτή, πολυ-επίπεδη
από ότι η αλληλεπίδραση με τον Η/Υ


Ενδιαφέροντα

• Οι σχεδιαστές κοινωνικού λογισμικού ξεκινούν όχι από τις
ανάγκες των χρηστών αλλά από τα ενδιαφέροντά τους

• Τα ενδιαφέροντα μας είναι κοινωνικά από τη φύση τους: Τα
ενδιαφέροντα ενός, είναι πάντα κοντά στα ενδιαφέροντα
κάποιου άλλου


Οι χρήστες;

• Στα κοινωνικά μέσα οι χρήστες δε διαφοροποιούνται με βάσει
τους στόχους τους ή το επιθυμητό στυλ αλληλεπίδρασης ή την
προηγούμενη εμπειρία τους

• Διαφοροποιούνται βάσει
– του στυλ επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης που επιθυμούν με τους
φίλους-συνεργάτες τους,
– τις προσωπικές επιθυμίες κοινωνικοποίησης που έχουν,
– τη συναισθηματική και διαπροσωπική τους νοημοσύνη.



• Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε τους χρήστες (απλουστευτικά)
σε:
– (Self Interest), δρουν από τη θέση του εαυτού τους – η δράση βοηθά το
σχηματισμό της διαδικτυακής τους ταυτότητας
– (Other Interest), συμμετέχουν αντιδρώντας σε άλλους, αντιδρούν στα
κοινωνικά ερεθίσματα
– (Relational Interest), αλληλεπιδρούν μέσω κοινωνικών δραστηριοτήτων,
αναζητούν την κοινωνική αλληλεπίδραση



• Π.χ. Υπάρχουν χρήστες του Facebook των οποίων η
δραστηριότητα εστιάζεται
– στο δικό τους προφίλ,
– στην αναπαράσταση του εαυτού τους και
– μιας επέκτασής του στο διαμεσολαβημένο κόσμο του Facebook.

• Οι χρήστες αυτοί μπορεί να μην επισκεφτούν ποτέ τα προφίλ των
φίλων τους. Αλληλεπιδρούν με το σύστημα για την ανανέωση της
κατάστασής τους κτλ.



• Υπάρχουν χρήστες
– που δαπανούν περισσότερο χρόνο στη διερεύνηση των προφίλ των
φίλων τους, διαβάζοντας τις ενημερώσεις τους και τις δραστηριότητές
τους.
– Που δε ξεκινούν αλληλεπιδράσεις στις δικές τους σελίδες αλλά στις
σελίδες των άλλων π.χ. απαντώντας σε ένα σχόλιο.

• Υπάρχει και η τρίτη ομάδα που παίζει με τις διάφορες κοινωνικές
εφαρμογές του Facebook.
– Πηγαίνουν όπου υπάρχει δράση και κοινωνική αλληλεπίδραση.


Διεπαφές;

• Θα μπορούσαμε να φανταστούμε τρεις αντίστοιχες μορφές
διεπαφών.

• Στα κοινωνικά μέσα η οθόνη μεταξύ δυο φίλων μπορεί να έχει
τρεις καταστάσεις:
– Μπορεί να είναι καθρέφτης στον οποίο βλέπουμε να αντανακλάται ο
εαυτός μας.
– Μπορεί να είναι μια κοινή επιφάνεια στην οποία βλέπουμε τι έχει
σημειώσει ο φίλος μας
– Μπορεί να είναι ένα παράθυρο μέσω του οποίου μπορείς να μιλήσεις με
το φίλο σου


Διεπαφές;

• Οι σχεδιαστικές απαιτήσεις είναι διαφορετικές σε κάθε
κατάσταση:
– Στην κατάσταση καθρέπτη, η διεπαφή θα πρέπει να παρουσιάζει μια
προκλητική και ενδιαφέρουσα αντανάκλαση του συμμετέχοντα
– Στην κατάσταση κοινής επιφάνειας, θα πρέπει να οργανώνει και να δομεί
το περιεχόμενο, να διευκολύνει την περιήγηση
– Στην κατάσταση παράθυρο, θα πρέπει η εφαρμογή να είναι διάφανη και
διακριτική.
• Αντίστοιχες χρήσεις από τους διαφορετικούς τύπους χρηστών


Συστήματα δράσης

• Το κάλεσμα για δράση από μια οθόνη στοχεύει στο να δεσμεύσει
το χρήστη, να ενθαρρύνει τη συμμετοχή του προκαλώντας του
«κοινωνικές» εμπειρίες με άλλους
– Π.χ. Η εισαγωγή κειμένου σε μια φόρμα (δράση χρήστη) μπορεί να
εκληφθεί ως μια κοινωνική δραστηριότητα του blogging.
– Π.χ. Η δράση διερεύνησης των αποτελεσμάτων μπορεί να αντιστοιχίζεται
στην κοινωνική δράση αναζήτησης ενός συναδέλφου με σχετικά
ενδιαφέροντα.
• Πως όμως προκαλούνται κοινωνικές εμπειρίες;


Η ατομική «κοινωνική» εμπειρία

• Τα κοινωνικά συστήματα δράσεων είναι χτισμένα πάνω στην
ατομική δράση που εκφράζει ή συλλαμβάνει μια έκφραση ή
συμπεριφορά και η οποία γίνεται αντιληπτή ως δραστηριότητα
σε βάθος χρόνου

• Ο σκοπός της σχεδίασης κοινωνικών αλληλεπιδράσεων είναι να
οργανωθούν ατομικές εμπειρίες που όταν συνδεθούν θα
αναδειχθούν κοινωνικές πρακτικές

• Το ζητούμενο είναι ο σχεδιασμός αυτών των ατομικών
εμπειριών



• Για παράδειγμα, LinkedIn,
– η ενέργεια του χρήστη μπορεί να είναι η συγγραφή κειμένου (μέσω μιας
φόρμας)
– η δράση μπορεί να είναι η ενημέρωση του προφίλ
– η δραστηριότητα μπορεί να είναι η διατήρηση της επαγγελματική
παρουσίας σε μια κοινότητα επαγγελματιών
– η κοινωνική πρακτική είναι η επαγγελματική δικτύωση online.



• Ενέργεια

δράση

δραστηριότητα

κοινωνική πρακτική



• Σε μια υπηρεσία γνωριμιών,
– η διεπαφή μπορεί να έχει παρόμοια χαρακτηριστικά (μενού, οπτικό
σχεδιασμό, κτλ),
– να είναι οργανωμένη γύρω από την ιδέα των προφίλ
– και να παρέχει αντίστοιχες υπηρεσίες αναζητήσεων.
• Το θέμα όμως είναι διαφορετικό και διαφορετικές είναι και οι
συμπεριφορές, οι κανόνες αλληλεπιδράσεων, οι προσδοκίες
των χρηστών.


Τύποι κοιν. αλληλεπιδράσεων

• Δυο τύποι συστημάτων κοινωνικών αλληλεπιδράσεων.
– Συμβολική δράση
– Επικοινωνία.

• Και στις δυο περιπτώσεις το νόημα των δράσεων
αποκωδικοποιείται από τους άλλους χρήστες
• Όλες οι δράσεις είναι δια-υποκειμενικές



• Συμβολική δράση-
– μια δράση ή αλληλεπίδραση σε κοινωνικά μέσα η οποία δεν
«μεταφέρει» κάποιο συγκεκριμένο μήνυμα σε ένας παραλήπτη ή σε ένα
κοινό.
– Μπορεί να είναι μια κοινωνική μορφή ατομικής δραστηριότητας όπως, οι
επισημάνσεις, η αποστολή ενός βίντεο, η ενημέρωση του προσωπικού
προφίλ, ή μια δεικτική απάντηση ή προτροπή



• Συμβολική δράση-
– Αναφερόμαστε δηλαδή σε ενέργειες που έχουν ασαφή χαρακτήρα, στις
οποίες οι προθέσεις μπορεί να είναι πολυσήμαντες ή αφηρημένες
– Όπως αντίστοιχα υπάρχουν πολλές στην καθημερινότητά μας…



• Επικοινωνία
– αφορά την αλληλεπίδραση με σκοπό τη μεταφορά ενός συγκεκριμένου
μηνύματος σε έναν παραλήπτη ή ένα κοινό
– Παίρνει δυο μορφές:
• άμεση επικοινωνία - αποστολή μηνυμάτων, email, πολυμεσική εγγραφή ενός
μηνύματος σε έναν ή πολλούς παραλήπτες ή κάποιο κοινό
• έμμεση επικοινωνία – η επικοινωνία που συμβαίνει μπροστά σε ένα κοινό χωρίς όμως
να στοχεύει σε συγκεκριμένο παραλήπτη. (ιστολόγια, tweets, κτλ.)



• Επικοινωνία
– Και οι δυο μορφές επικοινωνίας κρύβουν την προσδοκία αποκρίσεων
από τους άλλους και ενδιαφέρονται ακριβώς για αυτές τις αποκρίσεις
– Οι χρήστες σε όλες τις περιπτώσεις γνωρίζουν ότι υπάρχουν άλλοι
χρήστες, οι οποίοι θα δουν τις δράσεις τους, όποιες και αν είναι αυτές



• Κάθε χρήστης έχει τη δική του κατανόηση για το τι σημαίνουν οι
δράσεις, πως εμφανίζονται στους άλλους και αυτό θα επηρεάσει
αναδρομικά το τι θεωρεί ότι δουλεύει, για ποιον και με τι
συνέπειες.

• Χωρίς αυτήν την ασάφεια δεν θα ήταν δυνατή η έντονη
διαφοροποίηση αλλά και συμμετοχή


Κοινωνικές εφαρμογές με συνεχή ροή δράσεων

• Μια μελέτη περίπτωσης (π.χ. Twitter)
– Αν το προφίλ είναι η αναπαράσταση του προσώπου κάποιου ατόμου, τότε
η ροή πληροφοριών για αυτό είναι η ζωή του
– Οι εφαρμογές που βασίζονται στις ροές είναι πιο άμεσες, πιο διαλογικές,
πιο προσωπικές και πιο «κινητές», από τα δίκτυα που βασίζονται στα
προφίλ.
– Κάποιες αναπαράγουν ορισμένα χαρακτηριστικά που βρίσκονται στα
αντίστοιχα κοινωνικά δίκτυα (followers, following, subscribing, grouping).



– Οι δράσεις σε αυτές τις εφαρμογές δηλώνουν παρουσία, διαθεσιμότητα,
συμμετοχή ως κοινό, δημόσια συμπεριφορά, μετασχηματισμό του
δημόσιου χώρου, κτλ.
– Οι εφαρμογές αυτές αναπαριστούν την επιτάχυνση της επικοινωνίας
μεταξύ όλων μέσων και δημιουργούν μια πιο έντονη αίσθηση εγγύτητας
και παρουσίας από πολλά προηγούμενα κοινωνικά μέσα.
– Περιέχουν «κοινό» αλλά αυτό είναι λιγότερο ορατό και λιγότερο
οργανωμένο από ότι στις online κοινότητες;



• Τα βασικά χαρακτηριστικά «εξέλιξης» που διερευνούν οι
συγκεκριμένες εφαρμογές είναι:
– Αμεσότητα,
– εγγύτητα, και
– διατήρηση προσοχής - Οι χρήστες βρίσκονται διαρκώς σε ανοικτή
κατάσταση συνομιλίας
– Η καινοτομία των πολύ μικρών μηνυμάτων παρέχει μια εξαιρετικά
εύπλαστη μορφή και απλότητα μαζί με τη δυνατότητα επεξεργασίας
μεγαλύτερου αριθμού μηνυμάτων



• Τρεις νέες φόρμες
– Φόρμα του χρόνου (lived time, incremental time) – εμφάνιση του χρόνου
– εμπειρία του χρόνου – νέες δυνατότητες
– Φόρμα της παρουσίας (σε κατάσταση ανοικτής συνομιλίας, προσέχει,
θέλει να επικοινωνήσει)
– Φόρμα της επικοινωνίας (συγγραφή των μηνυμάτων, μονόδρομη
επικοινωνία (!), αποδεκτή επικοινωνία)



• Επιπλέον από τις προηγούμενες υπηρεσίες
– προφίλ,
– κοινωνική δικτύωση (φίλοι και φίλοι των φίλων),
– χώροι κοινωνικών αλληλεπιδράσεων (εφαρμογές, widgets, και
παιχνίδια),



• Αλλά και στις ακόμη πιο βασικές υπηρεσίες
– Οργάνωση και δομή του μηνύματος
– Οργάνωση και δομή παραληπτών
– Σειρά λόγου
– Κτλ.
• που προέρχονται από τα αντίστοιχα παραδοσιακά μέσα
– Ταχυδρομείο
– Προφορικός λόγος,
– Συζητήσεις
– μηνύματα
– Κτλ.



• Σε κάθε νέα εφαρμογή,
– οι προηγούμενες διαδεδομένες μορφές κοινωνικών αλληλεπιδράσεων
μέσω της τεχνολογίας αποτελούν βάσεις για νέες μορφές κοινωνικών
πρακτικών

– η κοινωνική συμπεριφορά είναι εξελικτική συμπεριφορά



• Συνεπώς, η σχεδίαση αντίστοιχων εφαρμογών

– απαιτεί την ανάπτυξη βαθύτερης κατανόησης της κοινωνικής πρακτικής
και συμπεριφοράς

– βιωματική μελέτη υπαρχουσών εφαρμογών για την κατανόηση
προηγούμενων κοινωνικών ηλεκτρονικών συμπεριφορών


Σχεδίαση;

• Η σχεδίαση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων έχει σχέση
– με το σεβασμό του ψυχολογικού και του κοινωνικού,
– της ασάφειας και όχι του συγκεκριμένου,
– του μη ηθελημένου και όχι του στοχευμένου.


Συστήματα δράσης

• Υπήρχαν σταθερές υποθέσεις και βήματα στο web 1.0
– οι αλληλεπιδράσεις ήταν ουσιαστικά συναλλαγές : Ο χρήστης έκανε X και
το σύστημα/λογισμικό βεβαίωνε ότι το X πραγματοποιήθηκε.
• Στο web 2.0,
– ο χρήστης κάνει ή λέει Χ όχι στην εφαρμογή λογισμικού αλλά στον άλλο
χρήστη.
– Η εφαρμογή λογισμικού δεν μπορεί να βεβαιώσει τι το Χ σημαίνει στον
άλλο χρήστη. Η δράση Χ είναι επικοινωνιακή και κοινωνική και συνεπώς
θέμα ανθρωπίνων σχέσεων


Πηγές

• http://learn20.wikispaces.com/%CE%A3%CF%87
%CE%B5%CE%B4%CE%AF%CE%B1%CF%83%CE%
B7+%CE%9A.%CE%9B.


Επόμενη διάλεξη

• Σχεδίαση Κοινωνικών Διεπαφών ΙΙ: Σχεδιαστικά πρότυπα


Σχεδίαση Κοινωνικού Λογισμικού 1/2

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à Σχεδίαση Κοινωνικού Λογισμικού 1/2

Similaire à Σχεδίαση Κοινωνικού Λογισμικού 1/2 (20)

Plus de George Palaigeorgiou

Plus de George Palaigeorgiou (12)

Σχεδίαση Κοινωνικού Λογισμικού 1/2