Organizasyonlarda ve toplumlarda farklılıkların çatışmacı sorunların değil; gücün, gelişmenin ve zenginliğin kaynağı olması gerekir. Bunu sağlamak için özellikle yöneticilerin bilinçlendirilmesi ve uygun becerilerle donatılması büyük önem taşır. Küreselleşmenin ve demografik değişimin bir sonucu olarak artan farklılıkların etkin yönetimi 21. yüzyılın temel sorunlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır.

1. Farklılıkların Yönetimi
Prof. Dr. İsmet Barutcugil
1

2. Farklılık Nedir?
 Farklı olmak, benzersizlik, çeşitlilik,
türdeş olmama, başkalık, ayrımlılık…
 Doğal, sosyal ve benzeri her olayı ve
olguyu diğerlerinden ayıran özellik
 Irk, din, kültür, fiziksel ve zihinsel
yetenekler, yaş, cinsiyet, cinsel tercih ve
diğer karakteristiklerden doğan
deneyimlerin ve bakış açılarının çeşitliliği
2

3.  Farklılık, bakış açısına ve yaklaşıma
göre bir güç ve zenginlik kaynağı
olarak görülebileceği gibi bir sorun
kaynağı olarak da görülebilir.
Farklılık Nedir?
3

4. Farklılık Nedenleri
 Doğuştan (kontrol edilemeyen nedenler)
 Irk, cinsiyet, özürlü,
 Sonradan Kazanılan (etkilenebilir nedenler)
 din, dil, eğitim, kültür, gelir
 Seçilen (tümüyle kontrol edilebilir nedenler)
 yaşam tarzı, bağımlılık, giyim ve görünüm
4

5. Bireysel FarklılıklarBireysel Farklılıklar
İnsanİnsan
YaşYaş
FizikselFiziksel
özelliklerözellikler
EtnikEtnik
kökenköken
CinsiyetCinsiyet
KişilikKişilik
özellikleriözellikleri
CinselCinsel
eğilimlereğilimler
Sosyo-Sosyo-
EkonomikEkonomik
özelliklerözellikler
IrkIrk
YeteneklerYetenekler DilDil
ÖzelÖzel
ihtiyaçlarihtiyaçlar
5

6.  Farklılıkların Dört Düzeyi
Yaş
Irk
Cinsiyet
Etnik Köken
Fiziksel
Yetenek
Cinsel Yönelim
KİŞİLİK
Coğrafi
Yerleşim
Medeni Durum
Ebeveyn
Durumu
Dış Görünüm
Eğitim Geçmişi
Dini İnanç
Gelir Düzeyi
Alışkanlıklar
Hobiler
Yönetim Konumu
Uzmanlık Alanı
Kıdem
Bölüm / Birim
İşyerinin Konumu
İşin Niteliği
Sendika/Örgüt
Üyeliği
Kişilik İçsel Faktörler Dışsal Faktörler Organizasyonel Faktörler
6

7. Kültür FarklılıklarıKültür Farklılıkları Gelenekler – Görenekler
Giyim ve görünüm
Davranış
Yiyecek – içecekler
Müzik ve sanatlar
Selamlaşma – görgü kuralları
İnançlar, Tutumlar, Dünya Görüşü
Kendine ve topluma değer verme
Düşünme ve eyleme geçme
Rekabet ve işbirliği
Kadere veya çalışmaya inanma
Temel Değerler
Çevreyle ilişkinin anlamı
Gerçeğin niteliği
Zaman ve mekân algılaması
İnsanın doğası 7

8.  Farklılıkların EtkileriFarklılıkların Etkileri
 Bireysel etkilerBireysel etkiler
 İnsanlar arası etkilerİnsanlar arası etkiler
 Kurumsal etkilerKurumsal etkiler
 Toplumsal etkilerToplumsal etkiler
 Uluslar arası etkilerUluslar arası etkiler
Farklılıkları AnlamakFarklılıkları Anlamak
8

9. Farklılıkların Etkileri: Bireysel
 Mutsuzluk, moral bozukluğu
 Yalnızlık
 İçe kapanma
 Depresyon, psikolojik sorunlar
 Verimsizlik, düşük performans
 Suça yönelme, saldırı, zarar verme
 İntihar
9

10.  Verimsizlik
 Düşük performans
 Yanlış kararlar ve hatalı uygulamalar
 Gizli ya da açık direnme
 Müşteri, pazar, imaj ve gelir kayıpları
 Yüksek işgücü devri
10
Farklılıkların Etkileri: Kurumsal

11.  Sınıf çatışmaları
 Siyasal ve sosyal bunalımlar
 Otorite boşlukları
 Anarşi
 Suç artışları
 Sosyal huzursuzluk
 Toplumsal gerginlikler
11
Farklılıkların Etkileri: Toplumsal

12. Farklılıkların
Uluslar arası Etkileri
 Savaşlar
 Siyasi gerginlikler, çatışmalar
 Uluslar arası müdahaleler
 Gerilla savaşları
 İsyanlar, yerel ayaklanmalar
 Terör olayları
12

13. Farklılıklardan Kaynaklanan
İnsanlar arası İlişki Sorunları
 İletişimsizlik
 Çatışma
 Kıskançlık, kavga
 Bozulan ilişkiler ve işler
 Ayrılma ve boşanmalar
13

14. Önyargı
 İnsanlar, gruplar
veya varlıklar
hakkında kişisel
tiplemelere dayalı
olumsuz
duygularla zihinde
önceden verilmiş
karar veya
belirlenmiş
tutumdur
14
Farklılıklardan Kaynaklanan
Sorunların Nedenleri

15. Stereotipleme
(Basmakalıp İzlenim)
 İnsanları varsayımlara, beklentilere ve
deneyimlere dayalı olarak zihinsel anlamda
gruplandırma ve sınıflandırmadır.
 Yalnızca diğer grupların farklılıklarını dile
getirmekle kalmayıp, onları küçük
düşürmek, istenmeyen olarak ilan etmek
ve yargılamaktır.
15
Farklılıklardan Kaynaklanan
Sorunların Nedenleri

16. Ayırımcılık, Dışlama
 Bir kişinin grup kimliğine dayalı olarak
ona karşı önyargıların sözlü ve sözlü
olmayan davranışlarla sergilenmesi
16
Farklılıklardan Kaynaklanan
Sorunların Nedenleri

17. Cinsel Taciz
ve Mobbing
 Cinsel taciz, cinsiyete dayalı
önyargılarla yapılan bir tür
ayırımcılıktır. Psikolojik zarar
anlamında ciddi sonuçlar doğurur.
 Mobbing, birine karşı cephe
oluşturmak, duygusal
saldırıda bulunmak ve
psikolojik terör yaratmaktır.
17
Farklılıklardan Kaynaklanan
Sorunların Nedenleri

18. Farklılık Sorunlarının Diğer
Kaynakları
 Etiketlendirme
Bir kişi için etiket olarak nitelendirilecek sıfatlar kullanmak
 Espriler ve fıkralar
Mizahın, esprilerin, şakaların olumsuz yönde kullanılması
 İletişim duyarsızlığı
İnsanlara ne söylediğimizin ve nasıl söylediğimizin etkisi
 Atfetme
Başkalarının davranışlarına gerekçeler, nedenler atfetme
18

19. Farklılıklardan Kaynaklanan Sorunlar
 İLETİŞİM SORUNLARI
 Önyargılı dinleme
 Yanlış algılama, anlamama, yanlış yorumlama
 Anlatamama
 Güvensizlik
 Anlaşmazlık - Çatışma
19

20.  EKİP ÇALIŞMASI SORUNLARI
 İletişimsizlik
 Güvensizlik
 Rekabet – Çatışma
 Stres
 Verimsiz çalışma
 Süreksizlik
 Destek ve dayanışmanın olmaması
Farklılıklardan Kaynaklanan Sorunlar
20

21.  YÖNETİM SORUNLARI
 Karar alamama
 Sorunların çözülememesi
 İşbirliği ve iletişimin olmaması
 Verimsiz çalışma
 Koordinasyon sorunları
Farklılıklardan Kaynaklanan Sorunlar
21

22. Farklılık Yönetim Modelleri
 Farklılığı yok saymak, görmezden gelmek
 Asimilasyon – Baskı – İnkâr
 Farklılığı kabullenmek-değer vermek
 Anlayış – hoşgörü – pozitif ayırımcılık
 Farklılığı yönetmek
 Yapının, politikaların, süreçlerin, sistemlerin
insanların sahip oldukları farklılıkları geliştirmeleri
ve kullanmaları yönünde değiştirilmesidir.
22

23. Farklılıklara Farklı Yaklaşımlar
 ASİMİLASYON:
Eritme Kazanı
Farklı insanların adeta yeni bir ırka
dönüştürülmesi, birleştirilmiş,
bütünleştirilmiş ortak bir kültürün
oluşturulması
23

24.  ÇOĞULCULUK
İnsanların bir taraftan
kendi kültürel kimliklerini
korumaları, diğer taraftan
da topluma bağlılığı ve
ulusal yaşama aktif katılımı
sürdürmeleri anlamına
gelir.
Farklılıklara Farklı Yaklaşımlar
24

25.  ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK
Toplumlarda ve kurumlarda çok ve çeşitli
kültürlerin kabul edilmesi, değer verilmesi ve
geliştirilmesidir.
Farklılıklara Farklı Yaklaşımlar
25

26. Farklılıkların Yönetimi Nedir?
 Farklılıkları görmek, kabul etmek, bireysel
farklılıklara sahip insanlara değer vermek ve
onları takdir etmektir.
 Farklılıkları kurum performansını iyileştiren,
hizmet ve ürünlerini zenginleştiren ve
toplumsal katkılarını arttıran önemli bir boyut
olarak görmektir.
 Farklılıkları, organizasyona üstünlük
kazandıran, değişik deneyimler ve bakış açıları
sağlayan bir özellik olarak kabul etmektir.
26

27. Farklılıkların Yönetimi
YÖNTEMLERYÖNTEMLER
 Eğitim
 Yasal düzenlemeler
 Sosyal etkinlikler
 Sivil toplum kuruluşları
 Gönüllü çalışmalar
 Toplum kültürüne müdahale
 Kurumlar ve uluslar arası işbirlikleri
27

28. Farklılıkların Yönetimi
BECERİLERBECERİLER
 Farkındalık geliştirme
 İletişim becerileri
 Hoşgörü ve anlayış
 Kültürler arası yetkinlikler
 Danışmanlık – koçluk –
mentorluk becerileri
 Eğitim becerileri
 Yönetim becerileri
28

29. Farklılıkları Avantaja Dönüştürmek
 Adalet duygusu, barış , huzur ortamı
 Karşılıklı saygı ve güven
 Yaratıcılık ve üretkenlik
 Daha geniş ve zengin bir dünya
 Öğrenme ve kişisel gelişim
 Yeteneklerin ve kapasitenin artışı
 Değişim ve esneklik
29

30. Teşekkürler…
30
www.rcbadoor.com