από την Κατερίνα Προκοπίου. Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου

2. ΘΟΤΡΙΟ΢ =
1. Ορμθτικόσ, πολεμικόσ
2. επαναςτατικό τραγοφδι
Προκοπίοσ
Καηερίνα

3. Ο Θοφριοσ περιλαμβάνεται ςτο «Νζα πολιτικι διοίκθςισ των
κατοίκων τθσ Ροφμελθσ, Μ. Αςίασ, των νθςιϊν και τθσ
Βλαχομπογδανίασ» = το επαναςτατικό μανιφζςτο του Ριγα

4. manifesto= φανερϊνω, κακιςτϊ κάτι φανερό, εκδθλϊνω
ΜΑΝΙΦΕ΢ΣΟ =
γραπτι διακιρυξθ πολιτικοφ, κοινωνικοφ ι καλλιτεχνικοφ
περιεχομζνου, όπου αναφζρονται οι βαςικζσ αρχζσ ενόσ κινιματοσ

6. O Θοφριοσ του Ριγα είναι ο πιο
διαδεδομζνοσ προεπαναςτατικόσ
πατριωτικόσ φμνοσ. ΢τουσ ςαράντα
πρϊτουσ ςτίχουσ του εξαίρεται θ
ιδζα τθσ ελεφκερθσ ηωισ και αντθχεί
το προςκλθτιριο τθσ επανάςταςθσ
ςε όλουσ τουσ βαλκανικοφσ λαοφσ
και ιδιαίτερα ςτουσ Ζλλθνεσ, οι
οποίοι δεςμεφονται με ιερό όρκο ότι
κα αγωνιςτοφν, για να
ελευκερϊςουν το ςκλαβωμζνο
γζνοσ τουσ.

7. https://www.youtube.com/watch?v=78OcEBJPmgM

9. Ωσ πότε, παλλθκάρια, να ηοφμεν ςτα ςτενά,
μονάχοι, ςαν λιοντάρια, ςτεσ ράχεσ, ςτα
βουνά;
΢πθλιζσ να κατοικοφμεν, να βλζπωμεν κλαδιά,
να φεφγωμ' απ' τον κόςμον, για τθν πικρι
ςκλαβιά;
Να χάνωμεν αδζλφια, Πατρίδα και γονείσ,
τουσ φίλουσ, τα παιδιά μασ κι όλουσ τουσ
ςυγγενείσ;
Καλλιό 'ναι μίασ ϊρασ ελεφκερθ ηωι,
παρά ςαράντα χρόνοι ςκλαβιά και φυλακι!

10. 1θ : (1-8) Προοίμιο. Ο ποιθτισ αγανακτεί με τθν αφαίρεςθ του φυςικοφ
δικαιϊματοσ τθσ ελευκερίασ, που αναγκάηει τουσ ανκρϊπουσ να ηουν
ςτα βουνά.
Σι εκφράηει ο ποιθτισ με το «ωσ πότε»;
΢ε ποιουσ απευκφνεται ο ποιθτισ;
Με τι παρομοιάηει ο ποιθτισ όςουσ κατζφυγαν ςτα βουνά;

11. ΢χόλια :
1θ ενότθτα:
• Ποιο πρόςωπο χρθςιμοποιεί ο ποιθτισ για να εμψυχϊςει τουσ ςκλαβωμζνουσ
Ζλλθνεσ και γιατί;
Χρθςιμοποιεί αϋ πλθκυντικό πρόςωπο «να ηοφμε» για να δθλϊςει τθ ςυμμετοχι του
ςτα δρϊμενα (είναι ζνασ από τουσ ςκλαβωμζνουσ Ζλλθνεσ).
• Σι εκφράηει ο ποιθτισ με το «ωσ πότε»;
Εκφράηει τθν αγανάκτθςι του για τθν μακραίωνθ ςκλαβιά των Ελλινων
• ΢ε ποιουσ απευκφνεται ο ποιθτισ;
Απευκφνεται ςτα «παλλθκάρια» = οι κλζφτεσ και οι αρματολοί που εγκατζλειψαν τισ
οικογζνειζσ τουσ και κατζφυγαν ςτα βουνά για να αποφφγουν τθ ςκλαβιά.
• Με τι παρομοιάηει ο ποιθτισ όςουσ κατζφυγαν ςτα βουνά;
Σουσ παρομοιάηει με λιοντάρια
• Ποια ςτοιχεία τθσ ελεφκερθσ ηωισ αυτϊν των παλικαριϊν παρακζτει ο ποιθτισ;
Κατοικία τουσ είναι οι ςπθλιζσ
ςφντροφόσ τουσ θ μοναξιά
απομάκρυνςθ από οικογζνεια και φίλουσ
• ΢ε ποιο ςυμπζραςμα καταλιγει ο ποιθτισ;
Ότι είναι καλφτερα να ηεισ μια ϊρα ελεφκεροσ παρά ςαράντα χρόνια ςκλάβοσ => είναι
πρόκυμοσ να προςφζρει τθ ηωι του για τθν ελευκερία.

12. Σι ς' ωφελεί αν ηιςθσ και είςαι ςτθ ςκλαβιά;
΢τοχάςου πωσ ςε ψζνουν κακ' ϊραν ςτθ
φωτιά.
Βεηίρθσ, Δραγουμάνοσ, Αφζντθσ κι αν ςτακισ,
ο Σφραννοσ αδίκωσ ςε κάμει να χακισ·
δουλεφεισ όλ' θμζρα ςε ό,τι κι αν ςοι πθ,
κι αυτόσ παςχίηει πάλιν το αίμα ςου να πιθ.
O ΢οφτηοσ* κι ο Μουροφηθσ*, Πετράκθσ*,
΢καναβισ*,
Γκίκασ* και Μαυρογζνθσ*, κακρζπτθσ είν' να
ιδισ.
Ανδρείοι καπετάνοι, παπάδεσ, λαϊκοί,
ςκοτϊκθκαν, κι αγάδεσ, με άδικον ςπακί·
κι αμζτρθτ' άλλοι τόςοι, και Σοφρκοι και
Ρωμιοί,
ηωιν και πλοφτον χάνουν, χωρίσ καμιά 'φορμι.

13. 2θ : (9-20): Οι ςκλαβωμζνοι είναι ζρμαια ςτα χζρια του κατακτθτι
Σι υποςτθρίηει ο ποιθτισ απευκυνόμενοσ ςε όςουσ ζχουν
ςυμβιβαςτεί με τον κατακτθτι;

14. 2θ ενότθτα :
• ΢ε τι προτρζπει ο ποιθτισ τουσ ςκλαβωμζνουσ με το «ςτοχάςου»;
Σουσ προτρζπει να ςκεφτοφν τθν άκλια ηωι τουσ
• Σι υποςτθρίηει ο ποιθτισ απευκυνόμενοσ ςε όςουσ ζχουν
ςυμβιβαςτεί με τον κατακτθτι;
Ότι ο τφραννοσ δε χαρίηεται οφτε και ςε αυτοφσ που τον
υπθρετοφν
• Ποια είναι τα κφματα του τυράννου;
Φαναριϊτεσ, καπετάνιοι, παπάδεσ, λαϊκοί ακόμθ και Σοφρκοι

15. Ελάτε μ' ζναν ηιλον ςε τοφτον τον καιρόν,
να κάμωμεν τον όρκον επάνω ςτον ΢ταυρόν·
ςυμβοφλουσ προκομμζνουσ, με πατριωτιςμόν,
να βάλωμεν, εισ όλα να δίδουν οριςμόν·
οι Νόμοι να 'ν' ο πρϊτοσ και μόνοσ οδθγόσ,
και τθσ Πατρίδοσ ζνασ να γζνθ αρχθγόσ·
γιατί κι θ αναρχία ομοιάηει τθν ςκλαβιά·
να ηοφμε ςαν κθρία είν' πλιο ςκλθρι φωτιά.
Και τότε, με τα χζρια ψθλά ςτον ουρανόν,
ασ ποφμ' απ' τθν καρδιά μασ ετοφτα ςτον Θεόν.

16. 3θ ΕΝΟΣΗΣΑ: (21-30)
Πρόςκλθςθ ςε όρκο – διατφπωςθ των προχποκζςεων για τθ ςωςτι
διακυβζρνθςθ του μελλοντικοφ κράτουσ
Ποια είναι θ άποψθ του Ριγα για τθν αναρχία;

17. 3θ ενότθτα :
• Ποιεσ παραινζςεισ δίνει ο ποιθτισ ςτουσ ςκλαβωμζνουσ;
Να ορκιςτοφν :
- ότι κα επιλζξουν αγνοφσ πατριϊτεσ για τθ διακυβζρνθςθ του
κράτουσ
- ότι κα κεςπίςουν νόμουσ που κα προαςπίηονται τα δικαιϊματα των
πολιτϊν
• Ποια είναι θ άποψθ του Ριγα για τθν αναρχία;
Ότι οδθγεί ςε μια άλλθσ μορφισ ςκλαβιά και ότι όταν οι άνκρωποι ηουν
μζςα ςτθν αναρχία μοιάηουν με κθρία.

18. Εδϊ ςθκϊνονται οι Πατριϊται ορκοί και,
υψϊνοντεσ
τασ χείρασ προσ τον ουρανόν, κάμνουν τον
Όρκον:
«Ω Βαςιλεφ του Κόςμου, ορκίηομαι ςε ΢ε,
ςτθν γνϊμθν των Συράννων να μθν ελκϊ
ποτζ!
Μιτε να τουσ δουλεφςω, μιτε να πλανθκϊ
εισ τα ταξίματά τουσ, για να παραδοκϊ.
Εν όςω ηω ςτον κόςμον, ο μόνοσ μου ςκοπόσ,
για να τουσ αφανίςω, κε να 'ναι ςτακερόσ.
Πιςτόσ εισ τθν Πατρίδα, ςυντρίβω τον ηυγόν,
αχϊριςτοσ για να 'μαι υπό τον ςτρατθγόν.
Κι αν παραβϊ τον όρκον, ν' αςτράψ' ο
Oυρανόσ
και να με κατακάψθ, να γζνω ςαν καπνόσ!»

19. 4θ ΕΝΟΣΗΣΑ: (31-40) : Ο όρκοσ
Ποιεσ είναι οι πικανζσ εκδοχζσ αποςταςίασ από τθν επανάςταςθ;

20. ΢τιχουργικι :
΢τίχοσ : 15ςφλλαβοσ
Ομοιοκαταλθξία : ηευγαρωτι
Μζτρο: ιαμβικό (u-) ςτον τρίτο πόδα είναι αμφίβραχυσ (u-u)
Ωσ πό / τε πά / λλθκάρια / να ηοφ / με ςτα / ςτενά
U - / u - / u - u / u - / u - / u -

21. 4θ ενότθτα :
• ΢ε τι ορκίηονται οι πατριϊτεσ;
΢τον ουρανό (όχι ςτο ςταυρό) => γεγονόσ που μαρτυρά τον διεκνιςτικό
χαρακτιρα τθσ επανάςταςθσ. Σο όραμα του Ριγα ιταν μια
διαβαλκανικι κοινοπολιτεία ςτθν οποία όλοι οι πολίτεσ ανεξάρτθτα
από εκνότθτεσ και κρθςκευτικζσ πεποικιςεισ κα απολαμβάνουν τθν
ειρινθ και τθν ιςονομία.
• Ποιεσ είναι οι πικανζσ εκδοχζσ αποςταςίασ από τθν επανάςταςθ;
- θ ςυνκθκολόγθςθ με τον τφραννο
- θ προςφορά εργαςίασ ςτον τφραννο
- θ παραπλάνθςθ από τισ υποςχζςεισ του τυράννου
• Ποιοσ είναι ο ςκοπόσ των επαναςτατϊν;
Ο αφανιςμόσ του τυράννου και θ πεικαρχία ςτισ εντολζσ των
ςτρατθγϊν τουσ.
• Ποια κα ιταν θ τιμωρία ςε περίπτωςθ παράβαςθσ του όρκου;

23. ΕΡΓΑ΢ΙΕ΢ ΒΙΒΛΙΟΤ
2θ ΕΡΓΑ΢ΙΑ :
Ο επαναςτατικόσ χαρακτιρασ του Θοφριου δίδεται με :
• Σο επιφϊνθμα «ωσ πότε» και το ερϊτθμα
• τθν παρομοίωςθ «ςα λιοντάρια»
• τθν αντίκεςθ «κάλλιο…»
• τισ προτροπζσ ςτουσ ςκλαβωμζνουσ «ελάτε», «να κάμωμεν», «να
βάλωμεν»
3θ ΕΡΓΑ΢ΙΑ :
Ο Ριγασ με τον όρκο δεςμεφει τουσ επαναςτάτεσ
Να επιλζξουν ςυμβοφλουσ που είναι πατριϊτεσ
Να κεςπίςουν νόμουσ
Να επιλζξουν ζναν αρχθγό και όχι αναρχία
Να μθ ςυνεργαςτοφν ποτζ με τον τφραννο
Να ζχουν ςκοπό τθσ ηωισ τουσ τον αφανιςμό του τυράννου

24. ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ

25. Ένα προζωπικό μανιθέζηο δίνει νόημα και
ζηότοσς ζηη ζωή μας.
Είναι θ διακιρυξθ των βαςικϊν αξιϊν και των πεποικιςεϊν μασ.
Λειτουργεί και ωσ διλωςθ των αρχϊν μασ, αλλά και ωσ κάλεςμα
δράςθσ.
Επίςθσ χρθςιμεφει :
• ωσ πλαίςιο ςτθ ηωι μασ
• ωσ πυξίδα, που δείχνει πάντα τουσ ςτόχουσ μασ
• ωσ μθχανιςμόσ υπενκφμιςθσ των προτεραιοτιτων μασ
• ωσ κίνθτρο
• ωσ ςφςτθμα βελτίωςθσ τθσ ςυμπεριφοράσ μασ, ϊςτε να
λειτουργοφμε πάντα ςφμφωνα με τισ αξίεσ μασ, ακόμθ και ςε
περιόδουσ ζντονου άγχουσ

26. • ωσ μθχανιςμόσ που μασ κρατά ςτακεροφσ, ϊςτε να πετφχουμε
τα ιδανικά μασ
• ωσ ζμπνευςθ, για να πετφχουμε τουσ ςτόχουσ μασ
• ωσ κεμζλιο πάνω ςτο οποίο κα οικοδομιςουμε τθ ηωι μασ
• ωσ ζνασ τρόποσ, για να εμπνεφςουμε και ςε άλλουσ μια
καλφτερθ ηωι
Μποροφμε ακόμθ να ςυμπεριλάβουμε:
• το πϊσ αντιμετωπίηουμε τθν απογοιτευςθ και τισ ατυχίεσ
• το πϊσ αντιμετωπίηουμε τισ αποτυχίεσ και τα λάκθ
• το πϊσ αντιμετωπίηουμε τισ ευκαιρίεσ και τα ρίςκα
• το πϊσ κα διαχειριςτοφμε τα χριματά ςασ
• το πϊσ κα διαχειριςτοφμε το χρόνο ςασ
• τθν επικοινωνία μασ με τουσ άλλουσ
• τθ ςτάςθ ηωισ μασ

27. Μποροφμε να αναρωτθκοφμε:
• ποιεσ είναι οι ιςχυρότερεσ πεποικιςει σ μασ;
• πϊσ κζλουμε να ηιςουμε τθ ηωι μασ;
• πϊσ ορίηουμε τον εαυτο μασ;
• τι πρζπει να κάνουμε, για να ηιςουμε καλφτερα