1. Prof.dr. Myrvete
Badivuku-Pantina
Lenda: KRIZAT EKONOMIKE
Ligj. 11

2. Intervenimi i shtetit në shpëtimin e
sistemit bankar
Duke u mbështetur në njohuritë historike se
kriza financiare dhe bankare është vetëm faza
e parë e një krize më të thellë të ekonomisë
reale,
 Qeveritë e fuqive të mëdha ekonomike botërore
ndezën sinjalin e alarmit për të intervenuar
shteti në shpëtimin e sistemit bankar, për të
zvogëluar efektet shkatërruese të krizës mbi
ekonominë reale.


3. Planet e shpëtimit të sektorit bankar të
rrezikuar fillimisht u plasuan në SHBA dhe
Evropë dhe në të shpeshtën e rasteve ka dy
aktorë të mëdhenj: Qeveritë dhe Bankat
Qëndrore.
 Bankat Qëndrore po reagojnë në zbritjen e
përqindjes së interesit të tyre si dhe në
marrjen si garant të aktiveve të infektuara të
bankave në vështirësi. Psh. Në tetor 2008,
FED dyfishoi nivelin e likuiditetit të vënë në
dispozicion të bankave duke arritur shumën
në 9000 miliard dollarë.


4. U zbulua edhe skandali i financierit
Bernard Madoff, që bankat dhe investitorët
humbën mbi 50 miliard dollarë.
 Një sistem investues privat i ndërtuar në
sistemin e piramidave klasike të ngjashme
me ato që kemi parë më parë në
ekonominë e Shqipërisë.
 Sipas disa analistëve humbjet vetëm të
ekonomisë amerikane sillen në 3600
miliard dollarë.


5. Vendet e Unionit Evropian
Europa nuk u tregua po aq e gatshme për t’i
bër balle krizes financiare globale
 Kundër recesionit të shkaktuar nga kriza
financiare botërore Amerika do të kryejë një
manovër që vë në veprim 6 përqind të PBB në
mbështetje të të gjitha ndërhyrjeve të miratuara
deri më tash për rimëkembjen e sistemit
bankar.
 Europa nuk arriti të hedhë në lojë më shumë
se 1-1,5 përqind të të ardhurave të krijuara nga
vendet anëtare.


6. Por në radhe të parë pavarësisht pengesave që
dolën në Parlament, ShBA kishin një strategji të
qartë – atë të presidentit të ri – dhe
administratat, në situatë emergjence arrijnë t’i
përçojnë me mjaft shpejtësi shtysat e
ekonomise reale
 Ndërsa, Europa vuan nga një administratë më
e ndërlikuar dhe nga fakti që, gjithësecili shkon
në rrugë të vet.
 Franca mbështet ndërmarrjet e veta. Britania e
Madhe përpiqet të nxisë konsumin duke e
pakësuar taksën e vlerës se shtuar nga 17.5 në
15 përqind.


7. Gjermania e gjykon të pakuptimtë rrugën e
lehtësive fiskale të ndërmarrë nga Londra,
duke ndërhyrë pak vetëm në drejtim të
eksporteve
 Italia vendosi të nxise ekonominë me një
nderhyrje prej 7 miliarde eurosh: vetëm 0.5% e
PBB, i përqëndruar mbi të ardhurat e shtresës
se mesme dhe të ulët.
 Si në SHBA, poashtu edhe në Evropë,
shpetimi bankar u mundua të arrihej përmes
veprimeve të ndërmarra nga qeveria apo
përmes bankave qëndrore.


8. Kështu psh në Britani të Madhe, shteti vendosi
të garantojë operacionet bankare në vlerën prej
320 miliarde dollarë dhe të ndihmojë në
kapitalizimin e bankave në vlerë prej 64
miliardë dollarëve.
 Në Gjermani, shteti garantoi operacionët
bankare në vlerë prej 400 miliarde dollarëve
dhe të ndihmojë në kapitalizimin e bankave për
80 miliardë dollarë. Në Francë shteti garantoi të
gjitha operacionet bankare në vlerë prej 320
miliardë dollarë dhe të ndihmojë në
kapitalizimin e bankave në vlerë prej 40
miliardë dollarë,


9. përderisa Zvicra vendosi të ndihmojë në
kapitalizimin e bankës për 6 miliardë franga
zvicranë dhe të blihen aktivet e infektuara prej
60 miliardë franga.
 Iluzioni në Europë për të dale pa u dëmtuar nga
stuhia, gjithësesi zgjati pak; në verë bankat e
para të goditura nga kriza e kredive subprime
ishin ato franceze dhe zvicerane.
 Pastaj filluan krizat në Britaninë e Madhe me
shtetëzimin e plotë të shumë institucioneve dhe
atë, të pjesëshem,
 Ndërkohë që edhe institutet gjermane dhe
holandeze u gjenden në vështirësi.


10. Kriza financiare greke
Deficiti buxhetor i Greqisë ne vitin 2009 ka
arritur në shifrat rekorde nëgative12.7% nga
maksimumi i lejuar sipas kritereve të
Mastrichtit.
 Borxhi publik i Greqise kalon shifren e 300
miliardë dollarëve.
 Situata ështe përherë e më serioze edhe si
pasojë e faktit që një pjesë e kapitaleve private
kane shfaqur tendence largimi nga Greqia, të
shtyrë nga frika e masave shtërnguese fiskale
të Qeverisë.


11. Shuma që mendohet se bankat greke po
përballen me largim masiv të kapitaleve të tyre
drejt Zvicrës dhe Qiprosë, referuar gazetave
greke, arrijnë në rreth 10 miliardë euro.
 Greqia rezulton vendi evropian i prekur rëndë,
për krizën e saj financiare të ardhur para se
gjithash nga menaxhimi i keq i financave të saj
publike.
 Greqia rezulton si një nga vendet që nuk e ka
pasur fare nën kontroll situatën financiare, si
pasojë e defekteve të mëdha në sistemin e
statistikave dhe të dhënave në baza
makroekonomike.


12. 
Tani UME dhe FMN po mundohen te
nxjerrin nga kriza Greqine duke kerkuar
nga ajo qe te bej shkurtime te medha te
shpenzimeve buxhetore qe nenkupton
diciplinen fiskale ne kete vend.