1. Kolegji FAMA
IOS Family - International Organization for Standardization
Lënda: Menaxhimi Cilësisë
Studenti:
• Leunis Gashi
• Erman Agallari
• Besnik Buzhala
Mentori:
Prof.Dr. Ramë Likaj

2. Emri dhe shkurtesa ISO
• Tre gjuhët zyrtare të ISO-ve janë: Anglisht-ja,
Frengjisht-ja dhe Rusisht-ja.
• Emri i organizatës përdor akronime të ndryshme
në gjuhë të ndryshme, si psh: IOS në gjuhën
Angleze, OIN në gjuhën Frënge – kështu që
përmes kësaj erdhi deri tek miratimi me emrin
ISO, bazuar në fjalët Greke (ἴσος – isoos) që don
të thotë ‘të barabartë‘.
• Emri ISO dhe logo e saj, janë dy marka të
regjistruara dhe përdorimi i tyre është i kufizuar.

3. Standardizimi, kuptimi tij
• Standardizimi është proces i zhvillimit dhe i zbatimit
të standardeve teknike.
• Standardizimi mund të ndihmojë për të maksimizuar
pajtueshmërinë, ndërveprimin, sigurinë dhe cilësinë e
një produkti ose shërbimi.
• Ai gjithashtu mund të lehtësojë akomodimin e
proceseve doganore sa më herët.

4. Standardizimi brenda sektoreve

5. History - Historia
• Organizata sot e njohur si ISO, filloi punën në vitin
1926 si Institucion Ndërkombëtar i Shoqatave
Kombëtare për standardizim (ISA).
• ISA u pezullua nga viti 1942 gjatë Luftës së Dytë
Botërore, por pas luftës ISA u afrua nga Komiteti
Koordinues i Standardeve, të formuara kohëve të
fundit nga Kombet e Bashkuara (UNSCC) me një
propozim për të formuar një trup të ri të standardeve
globale.

6. Historia
• Në tetor të vitit 1946, ISA dhe UNSCC delegatë nga
25 vende, u takuan në Londër dhe ranë dakord që t‘i
bashkojnë forcat për të krijuar Organizatën e re
Ndërkombëtare për Standardizim.
• Organizata e re filloi zyrtarisht operacionet në shkurt
të vitit 1947.

7. ISO Founders - Themeluesit

8. Structure - Struktura
• ISO është një organizatë vullnetare, anëtarët e të
cilit janë autoritetet në standarde, ku secili prej
tyre përfaqëson një vend. Anëtarët takohen çdo vit
në Asamblenë e Përgjithshme për të diskutuar
objektivat strategjike të ISO-së.
• Organizata koordinohet nga Sekretariati Qendror i
bazuar në Gjenevë.
• Bordi Teknik i Menaxhimit është përgjegjës për
më shumë se 250 komitete teknike, të cilët
zhvillojnë standardet ISO.

9. IEC, joint committees - komitetet e përbashkëta
• ISO ka formuar komisione të përbashkëta me
Komisionin Ndërkombëtar Elektroteknik (IEC)
për zhvillimin e standardeve dhe terminologjinë e
fushave elektrike, teknologjisë elektronike dhe të
ngjashme.
• Dallojm dy lloje të (IEC):
I. ISO/IEC JTC 1 – Information technology
(Teknologjia informative)
II. ISO/IEC JTC 2 - Joint Project Committee
(Komiteti i përbashkët rreth Projektit)

10. Komiteti, ISO / IEC JTC 1
• ISO / IEC JTC 1 - është Komiteti i Përbashkët
Teknik i Organizatës Ndërkombëtare për
Standardizim (ISO) dhe Komisioni Ndërkombëtar
Elektroteknik (IEC).
• Qëllimi i tij si një komitet teknik është zhvillimi,
ruajtja, nxitja, dhe lehtësimi i standardeve në
fushën e teknologjisë së informacionit (IT) dhe
Komunikacionit, Teknologjisë e informacionit
(TIK).

11. Komiteti, ISO / IEC JTC 2
• Poashtu ISO / IEC (JTC 2) Komiteti i Përbashkët
Teknik 2, është krijuar në vitin 2009 me qëllim të
"Standardizimit në fushën e efiçiencës së
energjisë dhe burimeve të ripërtëritshme të
energjisë"

13. Members - Anëtarët
• ISO ka 164 anëtarë kombëtar, nga totali i 206 vendeve të
botës. ISO përfshin tre kategori të anëtarësimit:
I. Organet anëtare, janë organe kombëtare që konsiderohen
si organi më përfaqësues i standardizimit në çdo vend -
Këta janë vetëm anëtarë të ISO-së që kanë të drejtë vote.
II. Anëtarët korrespondent, janë vende që nuk e kanë të
drejtën e organizimit të këtyre standardeve - Këta anëtarë
janë të informuar vetëm në lidhje me punën e ISO-ve.
III. Anëtarët parapagues, janë vende me ekonomi të vogla -
Këta paguajnë tarifa të reduktuara për anëtarësim, por
mund të ndjekin edhe zhvillimin e standardeve.

14. Members - Anëtarët

15. Financing - Financimi
• ISO është financuar nga një kombinim i:
I. Organizatave që menaxhojnë projekte specifike ose
ekspertë të kredisë;
II. Shkrimeve nga organet anëtare;
III. Shitjes së standardeve.

16. International Standards and other publications
Standardet Ndërkombëtare dhe publikimet tjera
• Produktet kryesore e ISO-ve janë standardet
ndërkombëtare. ISO gjithashtu publikon raporte
teknike, specifikime teknike, specifikime në
dispozicion të publikut, corrigenda teknike, dhe
udhëzime – këshilla.
• Standardet ndërkombëtare janë të caktuar me formatin ISO
[/ IEC] [/ ASTM] [IS] NNNNN [-p]: [yyyy] Title, ku:
a. NNNNN, është numri i standardit;
b. [-p], është një pjesë e numrit opsional;
c. [yyyy], është viti botues;
d. Title, përshkruan subjektin.

17. Standardet Ndërkombëtare dhe publikimet tjera
• ASTM (Shoqëria Amerikane për Testim dhe
Materiale) është përdorur për standardet e zhvilluara
në bashkëpunim me ASTM International. Data dhe IS
nuk janë përdorur për një standard jo të plotë apo të
pabotuar dhe në disa rrethana mund të jetë lënë anash
emri i një pune të botuar.
• Raportet teknike lëshohen kur një komision teknik ka
grumbulluar të dhënat e një lloji të ndryshëm nga ajo
e botuar normalisht si një standard ndërkombëtar - të
tilla si referenca dhe shpjegime.

18. Standardet Ndërkombëtare dhe publikimet tjera
• Emërtimi konventave për këto janë të njëjta si për
standardet, përveç se TR paraprijnë në vend të IS në
emër të raportit. Shembuj:
I. ISO/IEC TR 17799:2000, Kodi i Punës për
Menaxhimin e Sigurisë së Informacionit;
II. ISO/TR 19033:2000, Dokumentacioni teknik i
produktit – Metadata për dokumentacionin e
ndërtimit.

19. Standardet Ndërkombëtare dhe publikimet tjera
• Specifikimet teknike mund të prodhohen kur "subjekti
në fjalë është ende në zhvillim ose kur për ndonjë
arsye tjetër është e ardhmja, por jo mundësia e
menjëhershme e një marrëveshjeje për të publikuar
një Standard Ndërkombëtar".
• Publikimet specifikisht në dispozicion mund të jenë
"specifikim ndërmjetësues, botuar para zhvillimit e
një standarti të plotë ndërkombëtar, ose, në IEC mund
të jetë një botim me 'logo të dyfishtë' botuar në
bashkëpunim me një organizatë të jashtme ".

20. Standardet Ndërkombëtare dhe publikimet tjera
• Të dyja janë të emëruar nga konventa të ngjashme me
raportet teknike, për shembull:
I. ISO/TS 16952-1:2006, Dokumentacioni teknik i
produktit – Sistemi i përcaktimit të referencës;
II. ISO/PAS 11154:2006, Automjetet rrugore.
• ISO ndonjëherë lëshon corrigenda teknike.
Corrigenda (shumësi i Korrigjimit) janë ndryshime
në standardet ekzistuese për shkak të të metave të
vogla teknike, përmirësime të përdorimit, ose shtesa
të kufizuara zbatueshmërie.

21. Standardet Ndërkombëtare dhe publikimet tjera
• Në përgjithësi, këto janë nxjerrë me parashikimin se
standardi i prekur do të përditësohet ose të tërhiqet në
rishikimin e ardhshëm të saj të planifikuar.
• ISO Guides janë meta-standarde "që mbulojnë
çështjet që lidhen me standardizimin ndërkombëtar".
• Ato janë emëruar në formatin"ISO[/IEC] Guide N:yyyy:
Title“, për shembull:
I. ISO/IEC Guide 2:2004, Standardizimi dhe aktivitetet e
lidhura - Fjalori i Përgjithshëm;
II. ISO/IEC Guide 65:1996, Kërkesa të përgjithshme për
organizmat që operojnë certifikimin e produktit.

22. Standardization process
Procesi i Standardizimit
• Një standard i publikuar nga ISO / IEC është faza e fundit e një procesi të
gjatë, që zakonisht fillon me propozimin e punës të re brenda një komiteti.
• Këtu janë disa shkurtesa që përdoren për të shënuar një standard me
statusin e saj:
1) PWI - Preliminary Work Item – Artikulli Punës Paraprake
2) NP or NWIP - New Proposal – Propozimi Ri / New Work Item Proposal –
Propozimi Artikullit me punë të re (e.g.,ISO/IEC NP 23007)
3) AWI - Approved new Work Item – Miratimi artikullit me punë të re
(e.g., ISO/IEC AWI 15444-14)
4) WD - Working Draft – Drafti punës (e.g., ISO/IEC WD 27032)
5) CD - Committee Draft – Draft komiteti (e.g., ISO/IEC CD 23000-5)

23. Procesi i Standardizimit
1) FCD - Final Committee Draft – Draft komiteti final
(e.g., ISO/IEC FCD 23000-12)
2) DIS - Draft International Standard – Draft standarti ndërkombëtar
(e.g., ISO/IEC DIS 14297)
3) FDIS - Final Draft International Standard – Standarti final i draftit
ndërkombëtar (e.g., ISO/IEC FDIS 27003)
4) PRF - Proof of a new International Standard - Dëshmia e një
standardi të ri ndërkombëtar (e.g., ISO/IEC PRF 18018)
5) IS - International Standard – Standarti ndërkombëtar
(e.g., ISO/IEC 13818-1:2007)

24. Procesi i Standardizimit
• Shkurtesat e përdorura për ndryshime:
1) NPAmd - New Proposal Amendment – Propozimi amandamentit të ri
(ISO/IEC 15444-2:2004/NPAmd 3)
2) AWI Amd - Approved new Work Item Amendment – Amandamenti miratues i
artikullit me punë të re ( ISO/IEC 14492:2001/AWI Amd 4)
3) WD Amd - Working Draft Amendment – Amandamenti i drafitit punues
( ISO 11092:1993/WD Amd 1)
4) CD Amd / PDAmd - Committee Draft Amendment – Amandamenti i draft komitetit /
Proposed Draft Amendment – Amanandamenti i propozimit të draftit
(ISO/IEC 13818-1:2007/CD Amd 6)
5) FPDAmd / DAM (DAmd) - Final Proposed Draft Amendment – Amandamenti final i
propozimit draftit / Draft Amendment – Amandamenti drafitit (e.g., ISO/IEC 14496-
14:2003/FPDAmd 1)
6) FDAM (FDAmd) - Final Draft Amendment – Amandamenti final i draftit
(e.g., ISO/IEC 13818-1:2007/FDAmd 4)
7) PRF Amd - (e.g., ISO 12639:2004/PRF Amd 1)
8) Amd – Amendment – Amandamentit (e.g., ISO/IEC 13818-1:2007/Amd 1:2007)

25. Procesi i Standardizimit
• Shkurtesat tjera:
1) TR - Technical Report – Raporti teknik (e.g., ISO/IEC TR 19791:2006)
2) DTR - Draft Technical Report – Draft raporti teknik (ISO/IEC DTR 19791)
3) TS - Technical Specification – Specifikimet teknike (e.g., ISO/TS 16949:2009)
4) DTS - Draft Technical Specification – Draft specifikimet teknike
(e.g., ISO/DTS 11602-1)
5) PAS - Publicly Available Specification – Specifikimet publikishit në
dispozicion
6) TTA - Technology Trends Assessment – Vlerësimi i trendeve teknologjike
(e.g., ISO/TTA 1:1994)
7) IWA - International Workshop Agreement – Marrëveshja ndërkombëtare e
repartit (e.g., IWA 1:2005)
8) Cor - Technical Corrigendum – Teknika e korigjimit
(e.g., ISO/IEC 13818-1:2007/Cor 1:2008)

26. Procesi i Standardizimit
• Standardet ndërkombëtare janë të zhvilluara nga
standardet ISO, komitetet teknike (TC) dhe
nënkomitetet (SC), nga një proces me gjashtë faza:
1) Hapi I – Faza propozuese;
2) Hapi II – Faza përgaditore;
3) Hapi III – Faza e komitetit;
4) Hapi IV – Faza hulumtuese;
5) Hapi V – Faza e zbatimit;
6) Hapi VI – Faza e publikimit.

27. Products named after ISO‘s
Produktet e quajtura pas ISO-ve
• Fakti që shumë nga ISO standardet e krijuara janë kudo ka
çuar, me raste, për përdorim të përbashkët të "ISO-ve" për të
përshkruar një produkt aktual që përputhet me një standard.
• Disa nga këta shembuj janë:
a. Shumë CD imazhe përfundojn me emrin e ekstenzionit ‘ISO‘
për të ditur se ata janë duke përdorur sistemin standard ISO
9660 për fotografi në krahasim me një tjetër sistem të fajllit -
prandaj CD imazhet janë zakonisht të referuara si "ISO".
Pothuajse të gjithë kompjuterat që posedojnë CD-ROM
lexues, mund të lexojn CD-të që përdorin këtë standard.

28. Products named after ISO‘s
Produktet e quajtura pas ISO-ve
a. Fotografia me film ndaj ndjeshmërisë së dritës,
gjithashtuështë përshkruar nga formati ISO 6, ISO 2240 dhe
ISO 5800. Për këtë arsye, shpejtësia e filmit për fotografim
ndaj ndjeshmërisë së dritës shpesh i referohet si ‘numër ISO‘
i tij.
b. Kohëve të fundit, janë duke u përdorur cilësi të reja për
fotografi, ato janë iso për fotografi, psh. ISO 100 përdoret për
reduktim të dritës së madhe dhe stabilizim të cilësis së
ngjyrave, ISO 800 përdoret për ndriqim të fotografisë ndaj
ambientit të errët. Të gjitha këto opsioni i posedojnë këta
aparata fotografik, si: Canon, Nikon, Fujifilm, Sony, etj..

29. Products named after ISO‘s
Produktet e quajtura pas ISO-ve

30. Ju Faleminderit