1. 11/07/13 1
SAĞLAM ÇOCUK İZLEMİ

2. 11/07/13 2
Toplumda çocuk sağlığı izleminde amaç
toplumdaki çocukların mevcut
potansiyellerini kullanarak en iyi şekilde
büyümelerini sağlamaktır.

3. 11/07/13 3
• Sağlıklı çocuk takibi, hastanede,
– yenidoğanın ilk muayenesi ile başlamalıdır.
• Eğer bir sorun yoksa takip muayeneleri,
tarama test ve tetkikleri, Dünya Sağlık Örgütü
önerileri doğrultusunda yapılmalıdır.
• Muayene sonrası; büyüme hızıda ele alınarak
beslenmesi sorgulanıp, yaşına göre
düzenlenmeli, bazı tarama testleri ve tetkikleri
ile aşıları yapılmalıdır.
 .

4. 11/07/13 4
Doğduğu gün
7-14 gün arası bir kez
İlk 6 ayda her ay
6-18 ay arası 3 ay aralıklarla
2-6 yaş arası her yıl
6-18 yaş arası 2 yıl aralıklarla görülmelidir

5. 11/07/13 5
SAĞLAM ÇOCUK İZLEMİ İLKELERİ
• Riskli durumların belirlenmesi
• Gebeliklerin düzenlenmesi
• Çocuk bakımı için ailelerin fiziksel,ruhsal
ve sosyal konularda
bilgilendirilmesi,yönlendirilmesi ve
desteklenmesi.

6. 11/07/13 6
Büyüme ve gelişmenin izlenmesi
Aşıların uygulanması
Erken tanı için tarama testleri ve özel
değerlendirilmelerin yapılması.

7. 11/07/13 7
RİSKLİ DURUMLARIN
BELİRLENMESİ
İleride gelişmesi olası hastalıklarla İlgili
riskler aşağıdaki sorularla belirlenir;
Yakın akrabalar arasında 3 yaşından önce
görme yada işitme sorunu ortaya çıkan
birey var mı?
Yakın akrabalar arasında gelişimsel kalça
displazisi (GKD) olan birey var mı?

8. 11/07/13 8
Yakın akrabalar arasında yakın zamanda
tüberküloz tedavisi görmüş ya da
görmekte olan var mı?
Yakın akrabalar arasında 50 yaşından
önce iskemik kalp hastalığı geçiren var
mı?

9. 11/07/13 9
GEBELİKLERİN DÜZENLENMESİ
• Çocuk sağlığı ile uğraşan kişiler,
bebekler en az iki yaşına gelmeden bir
başka kardeşin doğmaması için, aileyle
iletişim kurmalıdır.Bu nedenle doğum
sonu dönemde doğurganlık ve
gebelikten korunma konusunda bilgi
sahibi olmaları gereklidir.

10. 11/07/13 10
• Tüm dünyada yapılan çalışmalar göstermiştir ki
ülke koşulları ne olursa olsun, doğum aralıkları
iki yıldan fazla olan bebekler arasında
ölümlülük,sık olanlara göre daha
azdır.Koşulların kötü olduğu ülkelerde bu fark
daha da artar.

11. 11/07/13 11
ÇOCUK BAKIMI KONUSUNDA
AİLELERİN BİLGİLENDİRİLMESİ
Sağlam çocuk izleminde, çocuğu doğal
gelişimine bağlı davranışlarla ilgili
olarak da aileler yönlendirilmelidir.

12. 11/07/13 12
SAĞLIKLI VE DOĞAL
BESLENMENİN SAĞLANMASI
Bebeklerin doğumdan itibaren ilk altı ay
boyunca yalnız anne sütüyle beslenmesi ve
emzirmenin iki yaşına kadar sürdürülmesinin
değeri son zamanlarda daha iyi anlaşılmıştır.
Araştırmalar,sıcak ülkelerde bile bebeklerin
ilk 6 ay su dahil hiçbir ek besine gereksinimi
olmadığını göstermektedir.

13. 11/07/13 13
• İlk 6 ay yalnızca anne sütü ile
beslenmelidir.
• ilk 6 ay su dahil hiçbir ek besine
gereksinimi olmadığını göstermektedir.

14. 11/07/13 14
• Doğal beslenme olarak tanımlanan bu beslenme
biçimi ile süt çocuklarında başta enfeksiyon
hastalıkları olmak üzere birçok hastalığın
görülme sıklığı azalmakta ve beyin gelişimi daha
iyi olmaktadır.Anne sütü ile beslenenlerde ileri
yaşlarda allerji,kanser,MS,AS vb.hastalıklara
daha nadir rastlanmaktadır.Emziren kadınlarda
meme kanseri,yumurtalık kanseri, osteoporoz ve
anemi daha az görülmektedir.

15. 11/07/13 15
Ülkemizde yeni doğan bebeklerin %95`i
emzirilmektedir;ancak 6 aylık bebekler
arasında yalnız anne sütü ile beslenen
bebek oran %5`in altındadır.Bu durum
emziren annenin ilk 6 ay boyunca ek
besin vermeden bebeğin yalnız anne
sütü ile beslemeye devam etmesi
açısından desteklenmesi gerektiğini
göstermektedir.

16. 11/07/13 16
Emzirmede Dikkat Edilecek İlkeler
 Emzirme sıklığı ve süresi bebeğin isteğine göre
ayarlanmalıdır.
 Her öğünde bebeğin memeyi tamamen boşaltması
sağlanmalıdır.
 Bebeklerin yeterli anne sütü aldığı,günde en az beş
kere idrar yapması,bezini ıslatması ve 15. Günde
doğum kilosuna ulaşması ile belirlenir.
 Emzirmeden önce meme başı karbonatlı su,sabunlu
su vb. maddelerle silinmemelidir.Annenin ellerinin
temiz olması yeterlidir.

17. 11/07/13 17
Doğumdan itibaren bebeklere günde 400
ünite D vitamini desteği sağlanmalıdır.
Bu destek en az iki yaşına kadar
sürdürülmelidir.
Ergenlik döneminde D vitamini desteğinin
yeniden sağlanması ileri yaşlarda
osteoporozun önlenmesi açısından
önemlidir.

18. 11/07/13 18
Sularda florun yetersiz olduğu bölgelerde
bebeklere 6. aydan itibaren dişlerini
düzenli olarak fırçalayıncaya dek içme
sularındaki flor düzeyine ve bebeğin diğer
kaynaklar yolu ile aldığı flor miktarına göre
uygun dozlarda flor tabletleri verilebilir.

19. 11/07/13 19
• Ek besinler bebek 6 aylık olunca
başlanmalıdır. Ancak 6-9 ay
arasında da anne sütünün
bebeklerin temel besin kaynağı
olduğu unutulmamalıdır.

20. 11/07/13 20
Bir yaşından büyük çocuklar için dengeli bir günlük
beslenme listesi şu şekilde olmalıdır;
 Her gün iki su bardağı süt-yoğurt verilmelidir.
 Vücutta kan yapımında görevli olan demirin kaynağı
olan kımızı et,tavuk,balık,yumurta ve kuru
baklagillerin bir veya bir kaçından en az iki porsiyon
bulunmalıdır.
 Çocuklar günlük diyetlerinde 3-4 porsiyon meyve-
sebze tüketmelidirler.
 Vücudun esas karbonhidrat kaynağı olan ekmek ve
diğer unlu nişastalı yiyeceklerden günde en az 6
porsiyon yenmesi gereklidir.

21. 11/07/13 21
BÜYÜME VE GELİŞMENİN İZLENMESİ
Büyüme gelişmenin izlenmesi sağlam
çocuk izleminin en önemli
uygulamalarından biridir.Doğru bakım
uygulamaları konusunda ebeveynleri ve
çocuk bakımından sorumlu kişileri
yönlendirmesinin yanı sıra çeşitli
hastalıkların erken tanısını sağlaması
açısından özellikle değerlidir.

22. 11/07/13 22
• Boy,kilo ve baş çevresi normal bir dağılım izler.
Kontrollerde çocuğun kendi büyüme eğrilerini
izlediğini belirlemek gerekir.
• Bu amaçla kontrollerde ölçümlerle saptanan
değerler sağlıklı çocuklardan geliştirilmiş
büyüme eğrileri üzerine işaretlenir. Baş çevresi
ölçümü, özellikle baş çevresinin en hızlı
büyüdüğü ilk iki yaşta yapılır.

23. 11/07/13 23
Gelişmenin değerlendirilmesi için belirli
yaşlarda ulaşılması gereken gelişme
hedefleri kullanılır.Örneğin bir bebğin en
geç 3. Ayda başını tutması, 8. Ayda
desteksiz oturması, 18.ayda yürümesi
beklenir.Bunları gerçekleştirmemiş bir
bebeğin ayrıntılı olarak
değerlendirilmesi gerekir.

24. 11/07/13 24
Yenidoğan dönemi:
Sırtüstü yatırıldığında her iki kol ve
bacakta eşit, devamli hareketler vardır.
Yüze bakar ve kısa süreli göz teması
kurabilir.
Sese tepki vardır.
Döneme özel refleksler vardır.

25. 11/07/13 25
1 - 3 ay :
Bebek yatırıldığında baş orta hattadır.
Kol ve bacaklar hafifçe bükülmüş durur.
Gülümseme ve sert konuşmaya yanıt
başlar.
Gözlerini sesin geldiği tarafa çevirebilir.
Gözle izleme orta hattan daha ileriye
doğrudur.
Gıdıklanır.
Baş kontrolu vardır.
Ağlama dışı sesler çıkarır.

26. 11/07/13 26
3 - 6 ay :
Annesini tanır.
Destekle oturur.
Nesneye uzanır.
Eline verileni ağzına götürür.
Döner.
Gözle 180 derece izler.

27. 11/07/13 27
6 - 9 ay :
Desteksiz oturur.
Cisimlere uzanıp alır.
Cisimleri bir elinden diğer eline geçirebilir.
Başparmak ve işaret parmağı dışındaki bir
parmakla yakalar.
Anne baba gibi sesleri anlamını bilmeden
çıkarır.

28. 11/07/13 28
9 - 12 ay :
Yatar durumdan oturur duruma geçebilir.
Tutunarak ayağa kalkabilir.
Cisimleri baş ve işaret parmağı ile tutabilir.
Anne baba gibi kelimeleri anlamlarını bilerek
heceler.

29. 11/07/13 29
12 - 18 ay :
Yürümeğe başlar ve düzgün yürür.
Basit emirleri yerine getirir.
2 - 6 kelimeyi anlayarak söyler.
Bardaktan içer.
Kalem ile çizgi çizer.

30. 11/07/13 30
18 - 24 ay :
Emniyetli yürür.
Yemeği kendisi yemeğe başlar.
Merdiven çıkabilir.

31. 11/07/13 31
Gelişme geriliklerinin erkenden
saptanıp,girişim yapılması çocuğun
mevcut kapasitesini kullanması
açısından önemlidir.Bu amaçla sağlam
çocuk kontrolleri sırasında çocuğun
yaşına uygun yapması gereken
beceriler sorgulanmalıdır.

32. 11/07/13 32
TARAMA TESTLERİNİN
UYGULANMASI
Henüz belirti vermeyen bir sağlık
sorununun saptanması en etkin sağlık
hizmetlerinden biridir. Böylece sorun
yerleşip kalıcı etkileri açığa çıkmadan
önlemler alınabilir, tedaviye yanıt daha
başarılı olur.

33. 11/07/13 33
Sağlam çocuk takibinde,doğum sonrası ve
büyüme sürecinde normal dışı bir durum
yoksa
Yeni doğan döneminde fenilketonüri ve tiroid
fonksiyonları açısından taranmalı.
6-9 ay arası, 2, 8 ve 18 yaşlarda hemogram
ve idrar tetkikleri yapılmalı.
3-4 yaşta göz ve diş muayenesi istenmelidir.

34. 11/07/13 34
Fenilketonüri
Türkiye'de fenil ketonüri tarama testi, tüm
sağlık kuruluşlarında ücretsiz olarak, yeni
doğanlarda topuktan alınan bir damla kanın
test kağıdına emdirilerek sağlık bakanlığına
gönderilmesi şeklinde uygulanmaktadır.
Yalancı negatiflik riskini ortadan kaldırmak
için tüm bebeklerde 1 - 2 haftalıkken sağlık
ocaklarında testin tekrarlatılması
önerilmektedir

35. 11/07/13 35
Konjenital Hipotiroidi
klinik bulgular ilk haftalarda belirsiz
erken tanı ancak tarama testleriyle mümkün
olabilir.
T4' ün düşük, TSH' nın yüksek oluşu primer
hipotiroidi
yenidoğanların % 10 - 15 inde erken dönemde
T4 normal sınırlarda olabilir. Filtre kağıdına
emdirilmiş kan örneğiyle yapılan tarama
testlerinde TSH değerleri öncelikle dikkate
alınır.
Hipotiroidili yenidoğanların % 3 - 5 gibi küçük bir
oranında ise TSH değerleri normal olabilir ve
hastalık gözden kaçabilir.

36. 11/07/13 36
Tarama test sonuçlarında T4 ve TSH
değerleri sınırda veya çelişkili olanlarla,
test sonuçları normal sınırlarda olmasına
rağmen klinik olarak şüphelenilenlerde
testler mutlaka tekrarlanmalıdır.
Tanısı doğrulanan bebekler, hipotiroidinin
etyolojisini aydınlatmak üzere ileri
tetkiklerle incelenmeli ve derhal tedaviye
başlanmalıdır

37. 11/07/13 37
Gelişimsel Kalça Displazisi
Tarama için önerilen yöntem fizik
muayenedir.
fizik muayene metotları:
İlk 3 ayda Ortolani ve Barlow manevraları,
3.aydan sonra abdüksiyon kısıtlılığı
Fizik muayenede patolojik bulgusu olan ya
da risk faktörü taşıyan bebekler konunun
uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.

38. 11/07/13 38
Üriner Enfeksiyon Açısından
Değerlendirme
Her üç kronik böbrek hastasından
birinde,hastalığın sorumlusunun vezikoüretral
reflü olduğu belirlendiğinden,sağlam çocuk
izlemleri sırasında idrar yolu enfeksiyonunun
araştırılması ileri yaşlarda kronik böbrek
hastalığına yakalanmayı önleme açısından
önem taşır.Bu sebeple 9.ayda,5 yaşında, 12
yaşında tam idrar tahlili yapılmalıdır.

39. 11/07/13 39
Görme Ve İşitmenin
Değerlendirilmesi
Doğumdan itibaren tüm bebeklerde ilk 6
ayda kırmızı yansıma testi (Red Refleksi)
bakılır. Strabismus araştırılır.İlkokula
başlamadan önce görme keskinliği
değerlendirilmelidir.
İşitme değerlendirilmesi,eğer risk faktörü
yoksa objektif olarak yapılır.