Hasanpaşa Yünüm-Böğet Sergisi-2

1. 01/06/15
YÜNÜM – BÖĞET
(KOYUN YIKAMA)
GELENEĞİ
ÇOBAN BAYRAMI

2. 01/06/15
““Yünüm-Böğet” yüz yıllardırYünüm-Böğet” yüz yıllardır
Hasanpaşa Köyü’ndeHasanpaşa Köyü’nde
yapıla gelen bir gelenektir.yapıla gelen bir gelenektir.
Geçmişi yüzyıllar öncesine Orta AsyaGeçmişi yüzyıllar öncesine Orta Asya
Türklerine dayanan bir kültür mirasıdır.Türklerine dayanan bir kültür mirasıdır.
Koyun otlatma sezonu bitimi koyunlarınKoyun otlatma sezonu bitimi koyunların
sahiplerine teslim edilmeden öncesahiplerine teslim edilmeden önce
yıkanması, temizlenmesi amacıylayıkanması, temizlenmesi amacıyla
yapılan bir törendir.yapılan bir törendir.
Aynı zamanda bir “Çoban Bayramı”dır.Aynı zamanda bir “Çoban Bayramı”dır.

3. Necdet KARAKAYA

4. Bu geleneğin özünde;
 çobanların birbirleriyle
yardımlaşması
 birbirlerine karşı hoşgörülü
olmaları,
 kibirli olmamaları,
 birlik ve beraberlik duygusu,
 üzüntü ve sevinci paylaşma
duyguları vardır.

6. 01/06/15
Yünüm böğeti;
yazar Prof. Dr. Şükrü ELÇİN’in Halk
Edebiyatı Araştırmaları kitabında
yazdığı bilgilere göre;
Türk boylarında hayvan kültü ile
ilgili “saya gezmesi”
(uğur ve bereketin temsili oyunu)
ve saya türküleri” gibi geleneklerin
uzantısını oluşturan bir gelenektir.

7. Yünüm-Böğet ismi şuradan
gelmektedir.
Eski Türkçe’de “yunmak yani yünmek”
yıkanmak anlamındadır.
“Böget” ise suyun önüne bent (set)
yaparak suyu böğemek yani
biriktirmek anlamındadır.
O nedenle “YÜNÜM-BÖĞET” suyun
önünü böğeyerek, koyunları yıkamak
anlamına gelmektedir.

8. 01/06/15

9. Gelenekler diyarı
Hasanpaşa Köyü’nde bu
gelenek her yıl Ağustos ayı
sonunda veya Eylül ayı
başında yapılır.

11. 01/06/15
Köyümüzde çobanlar, 6 ay boyunca
hem kendi, hem de katımcıların
koyunlarını otlatırlar.
Otlatma sezonu 6 aydır. Sezon
bitiminde koyunları sahiplerine
teslim etmeden önce yıkayıp,
temizlerler.

12. 01/06/15

13. 01/06/15
Çobanların “Yünüm-Böğet”
hazırlıkları günler öncesinden başlar.
Koyunların suya gireceği böğet yeri
önceden hazırlanır.
Böğetin yapılacağı tarih uzak-yakın
meraklılara duyurulur. Bütün köyde
yöneticiler ve halk bir bayram
hazırlığı gibi hazırlıklar yaparlar.

14. Çobanların evinde de hazırlıklar yapılır.
Çoban böğet çıkışı giymek üzere yeni
iç çamaşır, giysiler ve ayakkabı alır.
Böğet çıkışı bunları giyer. Çobanın
evinde uzaktan yakından gelecek
misafirler için yemekler pişirilir.
Evde bayram temizliği yapılır.
Çobanın evinde “sürümüz acaba
böğete nasıl inecek” diye heyecan ve
merak artarak devam eder.

15. Çobanlar kendilerine en çok bağlı
elcik koyunları seçer.
Çoban elcik koyunları lokum, şeker,
arpa vb. özel besleme yapar.
Elcik koyunlar aşı taşı denilen bir
taştan elde edilen boya ile
boyanır. Çan gibi, ipten püskül
gibi süs araçları ile süslerler.

17. 01/06/15

18. 01/06/15
Yünüm-Böğet gününden bir gün önce;
çobanlar köy içindeki tepeden aşağıya
sürülerini indirirler.
Sürüyü otlatan çoban veya çobanlar
sürünün önünde el ele tutarak, kendilerine
özgü bağırışları ile koyunları tepeden
aşağıya koşarak indirmeye çalışırlar.
Bu bir nevi koyunların böğete indirme
denemesidir.
Yapılan bu törene “tos tos” denir.

19. 01/06/15

20. 01/06/15
Yünüm-Böğet geleneğimizi sadece köy
halkımız değil, uzaktan yakından
binlerce misafir gelir.
Gelen bu misafirler köylümüzün evlerinde
misafir edilirler. 1998 yılına kadar sade
bir şekilde yapılan bu gelenek, 1998’de
şenliğe dönüştürülmüştür. 2014 yılında
ise “16. Geleneksel Yünüm-Böğet
Şenlikleri” düzenlenmiştir.

21. 01/06/15

22. Yünüm-Böğet Töreni; sabah saat
06:00 da gün ağarmadan,
öncelikle yakın köylerden gelen
misafir koyun sürülerinin
böğete inişini ile başlar.
Daha sonra köyümüzden katılan
sürülerin önceden çekilmiş kura
sırasına göre suya inişi
gerçekleştirilir.

23. Çoban sürünün önünde koşar.
Yakınları sürünün arkasından silah
atarak ses çıkarırlar ve sürü yokuş
aşağı çobanın arkasından böğete
doğru koşar. Önce çoban suya
girer. Sonra koyunlar çobanın
arkasından suya iner. Önemli olan
200-300 koyundan oluşan sürünün
tamamının, çobanın arkasından
kendiliğinden suya girmesidir.

24. Ender BAYINDIRLI

25. Çoban suya girince çobanının
arkasından koyunların suya
girişi izleyen halk tarafından
büyük bir merakla gözlenir.
Çobanın arkasından hiç tereddüt
etmeden suya inen sürü olduğu
gibi, suya girmekte tereddüt
eden sürü de olur.

26. 01/06/15

27. Koyunlar suya indikten sonra
çoban sürüsünü nerelerde otlattı,
ne gibi sırları varsa açıklar.
Çobanlık yaparken sürüsünü
otlatırken verdiği zararlar varsa
affedilir.
Çobanlar suda şöyle naralar
atarlar.

29. Ben bu koyunları ekili tarla içinde
gütmedim,
Sabaha kadar karı koynunda yatmadım,
Hırsızlık koyun alıp satmadım,
Emek çektim dayılar, emek.
Muhtar koyunu gibi ekin yedirmedim,
Fasulyadan bıktım, pancar isterim,
Merada güttüm, dedirtmedim dayılar.
Muhtar aza kıskandı bu sürüyü,
Bene koyun güdümez diyenler pişman
oldu.

31. Jüri üyelerinin değerlendirmeleri
sonucunda suya en iyi inen
koyun sürüleri seçilir.
Dereceye giren çobanlara çeşitli
ödüller verilir.
Köy meydanında ödül töreni
yapılır.

32. 01/06/15

33. Törene katılan halkımıza ve
misafirlere sabah kahvaltısı
ikram edilir.
Bir sonraki yıl görüşmek
umuduyla yolcu yoluna,
evli evine dağılır.

35. KAYNAKLAR
1-Yaşayan köy halkı ve komşu köylerde yaşayanlar.
2-Prof.Dr.Şükrü ELÇİN’in yazdığı Halk Edebiyatı
Araştırmaları Kitabı 2665 Akçağ Yayınları Sayfa: 508-512
3-National Geographic 2003 yılı Mart Sayısı
(15660 Çobanların Bayramı)
4-Atlas Dergisi 2006 yılı Şubat Sayısı
(BURDUR Çobanların Bin Yıllık Bayramı) Yazı:Yusuf
ERKAN-Foto:Umut KAÇAR
5-The Gate Dergisi 2006 yılı Ekim Sayısı
6-12.04.2013’te 32. İstanbul Film Festivalinde gösterime
giren; Derviş ZAİM’in yönettiği ve Hasanpaşalı 3 çobanın
başrolde oynadığı ”DEVİR” filmi.
7-Ulusal, yerel televizyonların çekimleri ve gazete haberleri.
(2006 yılı Hürriyet Gazetesi Akdeniz eki)
(Burdur Yenigün ve Burdur Gazetesi)
8-TRT Arşivleri.

36. 01/06/15
Hazırlayan :
Cemil Cahit YILDIRAN