شیمی

2. ‫تكميلي‬‫شيمي‬
‫تحصيلي‬ ‫متوسطه‬‫‌ي‬‫ه‬‫دور‬ ‫ل‬ّ‫او‬‫سال‬
‫جوان‬ ‫‌پژوهان‬‫ش‬‫دان‬ ‫و‬ ‫درخشان‬ ‫استعدادهاي‬ ‫پرورش‬ ‫ي‬ّ‫ل‬‫م‬ ‫مركز‬

4. :‫شناسنامه‬
‫دبیرستان‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫سال‬ ‫تکمیلی‬ ‫شیمی‬ :‫کتاب‬ ‫عنوان‬ -
‫صفوی‬ ‫صمد‬ ‫سید‬ ، ‫پورجاوید‬ ‫محمدرضا‬ :‫تألیف‬ ‫و‬ ‫گردآوری‬ -
‫رضوی‬ ‫السادات‬ ‫طاهره‬ :‫ویراستار‬ -
‫پورجاوید‬ ‫محمدرضا‬ :‫علمی‬ ‫نظارت‬ ‫و‬ ‫هماهنگی‬ -
‫آرانی‬ ‫مشفق‬ ‫حامد‬ :‫ای‬ ‫رایانه‬ ‫آمیزی‬ ‫رنگ‬ ‫و‬ ‫جلد‬ ‫طراح‬ -
‫افرا‬ ‫گروه‬ :‫چینی‬ ‫حروف‬ -
‫آرانی‬ ‫مشفق‬ ‫حامد‬ :‫آرایی‬ ‫صفحه‬ -
:‫شابک‬ -
www.chemyazd.com

5. ‫مطالب‬‫فهرست‬
‫صفحه‬ ‫عنوان‬
‫الف‬
‫مقدمه‬
1 .......................................................................................................................................................................................‫آب‬ -‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫فصل‬
3 .................................................................................................................................................................................................... ‫‌ها‬‫س‬‫اقیانو‬
8 ............................................................................................................................................................................................. ‫آشاميدني‬ ‫آب‬
11 ................................................................................................................................................................................................ ‫سخت‬ ‫آب‬
14 .................................................................................................................................................................................‫سختی‬‫کردن‬‫برطرف‬
17 .............................................................................................................................................................................................. ‫زدايي‬ ‫نمک‬
19 ...........................................................................................................................................................................‫‌پذيري‬‫ل‬‫انحال‬‫‌هاي‬‫ی‬‫منحن‬
21 ............................................................................................................................................................................................. ‫آب‬ ‫آلودگي‬
29 ............................................................................................................................................................ )‫(اتمسفر‬ ‫کره‬ ‫هوا‬ -‫دوم‬ ‫فصل‬
30 .......................................................................................................................................................................‫کره‬‫هوا‬‫در‬‫موجود‬‫گازهاي‬
33 ...............................................................................................................................................................................................‫اکسيژن‬‫گاز‬
36 ........................................................................................................................................................................................‫اکسيد‬‫دي‬‫کربن‬
40 .................................................................................................................................................‫است؟‬‫گرفته‬‫شکل‬‫چگونه‬‫ما‬‫اطراف‬‫هواي‬
45 ........................................................................................................................................................ ‫نفتي‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫فرآورد‬ – ‫سوم‬ ‫فصل‬
46 ............................................................................................................................................................................................‫‌ها‬‫ن‬‫هيدروکرب‬
47 .................................................................................................................................................................................... ‫فسيلي‬ ‫‌هاي‬‫ت‬‫سوخ‬
53 .................................................................................................................................................................................‫خام‬‫نفت‬‫تقطيرکردن‬
55 ................................................................................................................................................................................................. ‫کراکينگ‬
56 ............................................................................................................................................................................................ ‫‌ها‬‫ن‬ِ‫آلک‬ ‫و‬ ‫ن‬ِ‫ت‬ِ‫ا‬
58 ...................................................................................................................................................................................................... ‫احتراق‬
59 .............................................................................................................................................................................................. ‫اسيدي‬ ‫باران‬
61 ............................................................................................................................................................................................. ‫‌اي‬‫ه‬‫گلخان‬ ‫اثر‬
69 ..........................................................................................................................................................................‫پليمرها‬ -‫چهارم‬ ‫فصل‬
70 ....................................................................................................................................................................................‫‌ها‬‫ک‬‫پالستي‬‫ساختن‬
71 ..............................................................................................................................................................................................‫شدن‬‫پليمری‬
74 .............................................................................................................................................................................‫‌ها‬‫ک‬‫پالستي‬‫‌های‬‫ی‬‫ویژگ‬
75 ...................................................................................................................................................................‫‌ها‬‫ک‬‫پالستي‬‫خواص‬‫دادن‬‫تغيير‬
77 ...........................................................................................................................................................................‫جديد‬‫پليمرهاي‬‫گسترش‬
82 ..............................................................................................................................................................‫‌ها‬‫ک‬‫پالستي‬‫‌ی‬‫ه‬‫روزمر‬‫کاربردهاي‬
83 ....................................................................................................................................................................................‫پالستيکي‬‫‌هاي‬‫ه‬‫زبال‬
89 ....................................................................................................................................................................‫کربن‬‫شيمي‬-‫پنجم‬‫فصل‬
90 ...................................................................................................................................................................................................... ‫‌ها‬‫ل‬‫الک‬
91 .................................................................................................................................................................................................... ‫‌ها‬‫ر‬‫ايزوم‬
92 ........................................................................................................................................................................................................‫تخمير‬
94 .............................................................................................................................................................................‫اتانول‬‫ساختن‬‫‌هاي‬‫ش‬‫رو‬
96 ...................................................................................................................................................................................‫‌ها‬‫ل‬‫الک‬‫‌هاي‬‫ش‬‫واکن‬
98 ................................................................................................................................................................................‫اسيدها‬‫کربوکسيليک‬

6. ‫ب‬
103 ........................................................................................................................................................‫گياهي‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫روغ‬ -‫ششم‬‫فصل‬
104 ...................................................................................................................................................................‫گياهان‬‫در‬‫موجود‬‫‌هاي‬‫ن‬‫روغ‬
107 ..............................................................................................................................................................................................‫‌ها‬‫ن‬‫امولسيو‬
109 .......................................................................................................................................................................................‫گياهي‬‫‌های‬‫ه‬‫کر‬
114 ................................................................................................................................................................................. ‫غذايي‬ ‫‌هاي‬‫ي‬‫افزودن‬
117 .................................................................................................................................................................‫غذاها‬‫به‬‫افزودني‬‫مواد‬‫شناسايي‬
119 ..........................................................................................................................................................................................‫ديزل‬-‫زيست‬
127 ...........................................................................................................................................‫جديد‬ ‫مواد‬ ‫ساختن‬ -1‫بيشتر‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫مطالع‬
128 ........................................................................................................................................................................................ ‫شيميايي‬ ‫صنايع‬
131 .....................................................................................................................................................................................................‫داروها‬
134 ...........................................................................................................................................................‫‌ها‬‫ه‬‫‌دان‬‫گ‬‫رن‬‫و‬‫ساختمانی‬‫‌هاي‬‫گ‬‫رن‬
136 .............................................................................................................................................................................‫هوشمند‬‫‌هاي‬‫ه‬‫‌دان‬‫گ‬‫رن‬
138 ..................................................................................................................................................................‫آنها‬‫با‬‫نقاشي‬‫ترسيم‬‫و‬‫‌ها‬‫گ‬‫رن‬
143 ........................................................................................................................................................................................... ‫‌ها‬‫ه‬‫‌کنند‬‫ک‬‫پا‬
147 ..................................................................................................................................................................... ‫مول‬ -2 ‫بيشتر‬ ‫‌ی‬‫ه‬‫مطالع‬
151 ..........................................................................................................................................................................................‫گازها‬‫در‬‫مول‬
154 .....................................................................................................................................................................................‫‌ها‬‫ل‬‫محلو‬‫در‬‫مول‬
157 ......................................................................................................................................................................‫شيميايي‬‫‌هاي‬‫ه‬‫معادل‬‫در‬‫مول‬

7. ‫ج‬
‫و‬ ‫مختلف‬ ‫عنصرهای‬ ،‫شيمی‬ ‫علم‬ ‫مقدماتی‬ ‫‌هاي‬‫ف‬‫تعري‬ ‫با‬ ‫آشنايی‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫راهنمايی‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫دور‬ ‫در‬
‫پيوندهای‬‫و‬‫شده‬‫آشنا‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫انجام‬‫شرايط‬‫و‬‫شيميايی‬‫‌هاي‬‫ش‬‫واکن‬‫از‬‫برخی‬‫با‬،‫گوناگون‬‫‌هاي‬‫ب‬‫ترکي‬
‫صورت‬‫به‬‫است‬ ‫بهتر‬ ‫حال‬.‫داديد‬ ‫قرار‬ ‫ارزيابی‬ ‫مورد‬ ‫نيز‬‫را‬ ‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬‫تشکيل‬‫‌ها‬‫م‬‫ات‬ ‫بين‬‫که‬‫گوناگونی‬
‫به‬‫که‬‫است‬‫طبيعی‬.‫شويد‬‫آشنا‬‫خود‬‫پيرامون‬‫محيط‬‫و‬‫زندگی‬‫در‬‫شيمی‬‫کاربردهای‬‫با‬‫‌تری‬‫ی‬‫تخصص‬
‫کتاب‬‫اين‬‫در‬‫و‬‫ندارد‬‫وجود‬‫موارد‬‫تمام‬‫ساختن‬‫مطرح‬‫امکان‬،‫مهم‬‫اين‬‫به‬‫مربوط‬‫مطالب‬‫وسعت‬‫علت‬
‫گردآوری‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ذکر‬ ‫به‬ ‫الزم‬ .‫‌اند‬‫ه‬‫گرفت‬ ‫قرار‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫شيمی‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫اس��تفاد‬ ‫ترين‬ ‫کاربردی‬
‫ب‬ّ‫و‬‫مص‬ ‫درسی‬ ‫کتاب‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫‌هاي‬‫ل‬‫سرفص‬ ‫و‬ ‫مطالب‬ ‫دادن‬ ‫قرار‬ ‫نظر‬ ‫مد‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ،‫رو‬ ‫پيش‬ ‫کتاب‬
‫و‬ ‫شايس��ته‬ ‫که‬ ‫‌اند‬‫ه‬‫ش��د‬ ‫ارائه‬ ‫نيز‬ ‫گوناگونی‬ ‫تکميلی‬ ‫عناوين‬ ‫و‬ ‫مباحث‬ ،‫پرورش‬ ‫و‬ ‫آم��وزش‬ ‫وزارت‬
‫از‬ ‫پس‬ ‫که‬ ‫‌رود‬‫ي‬‫م‬ ‫انتظار‬ ‫رو‬ ‫اين‬ ‫از‬ .‫‌باش��ند‬‫ي‬‫م‬ ‫درخشان‬ ‫استعدادهای‬ ‫مراکز‬ ‫‌آموزان‬‫ش‬‫دان‬ ‫ش��أن‬ ‫در‬
‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫پاي‬ ‫درس��ی‬ ‫کتاب‬ ‫در‬ ‫مربوطه‬ ‫مباحث‬ ‫بر‬ ‫تس��لط‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫‌آموزان‬‫ش‬‫دان‬ ‫کتاب‬ ‫اين‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫مطالع‬
‫زندگی‬‫در‬‫شيمی‬‫علم‬‫ازتأثير‬‫تری‬‫کامل‬‫درک‬‫به‬‫و‬‫ش��ده‬‫آشنا‬‫نيز‬‫جديدتری‬‫مطالب‬‫با‬،‫دبيرس��تان‬
.‫يابند‬‫دست‬‫خود‬
‫خواهيم‬)‫(آب‬‫مان‬‫زندگی‬‫ب��رای‬‫نياز‬‫مورد‬‫‌ي‬‫ه‬‫ماد‬‫‌ترين‬‫ی‬‫حيات‬‫‌ي‬‫ه‬��‫مطالع‬‫به‬‫فصل‬‫نخس��تين‬‫در‬
‫چگونگی‬‫و‬‫آن‬‫گوناگون‬‫‌هاي‬‫ی‬‫آلودگ‬‫مش��کالت‬،‫ماده‬‫اين‬‫س��اختار‬‫با‬‫آش��نايی‬‫از‬‫پس‬.‫پرداخت‬
‫خود‬‫پيرامون‬‫هوای‬‫با‬‫دوم‬‫فصل‬‫در‬.‫گرفت‬‫خواهند‬‫قرار‬‫بررسی‬‫مورد‬‫‌ها‬‫ی‬‫آلودگ‬‫اين‬‫کردن‬‫برطرف‬
‫بيان‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫مختلف‬‫کاربردهای‬‫و‬‫شده‬‫معرفی‬‫آن‬‫در‬‫موجود‬‫مصرف‬‫ر‬ُ‫پ‬‫گازهای‬.‫‌شويد‬‫ي‬‫م‬‫آشنا‬‫بيشتر‬
‫راحتی‬ ‫به‬ )‫ما‬ ‫کش��ور‬ ‫در‬ ‫ويژه‬ ‫(به‬ ‫نفتی‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫فرآورد‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫اهميت‬ ‫از‬ ‫توان‬ ‫نمی‬ ً‫ا‬‫يقين‬ ‫اما‬ .‫‌ش��وند‬‫ي‬‫م‬
‫ديگری‬ ‫مواد‬ ،‫ترکيبات‬ ‫اين‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫انجام‬ ‫سوم‬ ‫فصل‬ ‫در‬ ‫‌ها‬‫ب‬‫ترکي‬ ‫اين‬ ‫معرفی‬ .‫گذشت‬
‫از‬‫نيز‬‫‌اند‬‫ه‬‫شد‬‫ساخته‬‫کوچکتر‬‫کربنی‬‫‌هاي‬‫ب‬‫ترکي‬‫از‬‫اغلب‬ ‫که‬ )‫(پليمرها‬ ‫‌ها‬‫ل‬‫مولکو‬ ‫درشت‬‫همچون‬
‫مصرف‬‫ر‬ُ‫پ‬‫ترکيبات‬‫از‬‫بسياری‬‫در‬‫کربن‬‫عنصر‬‫که‬‫آنجا‬‫از‬.‫هستند‬‫برخوردار‬‫فراوانی‬‫اهميت‬‫‌ي‬‫ه‬‫درج‬
،‫ادامه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫گرفت‬ ‫خواهد‬ ‫قرار‬ ‫ارزيابی‬ ‫مورد‬ ‫نيز‬ ‫کربن‬ ‫ش��يمی‬ ،‫‌کند‬‫ي‬‫م‬ ‫ايفا‬ ‫س��زايی‬ ‫به‬ ‫نقش‬ ‫مهم‬ ‫و‬
‫وسايل‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫‌هاي‬‫ت‬‫سوخ‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫غذايی‬ ‫‌هاي‬‫ی‬‫افزودن‬ ‫نظير‬ ‫موادی‬ ‫و‬ ‫گياهی‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫روغ‬
.‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬‫معرفی‬‫نقليه‬
‫که‬ ‫اس��ت‬ ‫ش��ده‬ ‫داده‬ ‫قرار‬ ‫‌مند‬‫ه‬‫عالق‬ ‫‌آموزان‬‫ش‬‫دان‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫مطالع‬ ‫برای‬ ‫فصل‬ ‫دو‬ ‫نيز‬ ‫کتاب‬ ‫انتهای‬ ‫در‬
‫درک‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫توجهی‬ ‫قابل‬ ‫اهميت‬ ‫ک��ه‬ ‫چرا‬ ،‫‌ش��ود‬‫ي‬‫م‬ ‫توصيه‬ ‫‌آموزان‬‫ش‬‫دان‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫هم‬ ‫به‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫مطالع‬
‫مواد‬‫از‬‫ديگر‬‫برخی‬،‫فصل‬‫لين‬ّ‫و‬‫ا‬‫در‬.‫داشت‬‫خواهند‬‫آينده‬‫‌هاي‬‫ل‬‫سا‬‫در‬‫شما‬‫درسی‬‫‌هاي‬‫ب‬‫کتا‬‫مطالب‬
‫با‬ ‫را‬ ‫شما‬ ‫نيز‬ ‫دوم‬ ‫فصل‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫خواهند‬ ‫معرفی‬ ... ‫و‬ ‫‌ها‬‫ه‬‫کنند‬ ‫پاک‬ ،‫‌ها‬‫گ‬‫رن‬ ،‫داروها‬ ‫نظير‬ ‫شيميايی‬ ‫مهم‬
‫مقدمه‬

8. ‫د‬
‫سپاس‬‫با‬
‫تأليف‬ ‫و‬ ‫گردآوری‬ ‫گروه‬
‫بعد‬‫‌رود‬‫ي‬‫م‬‫انتظار‬.‫‌کند‬‫ي‬‫م‬‫آشنا‬‫گوناگون‬‫‌هاي‬‫ب‬‫ترکي‬‫و‬‫‌ها‬‫ل‬‫مولکو‬،‫‌ها‬‫م‬‫ات‬‫تعداد‬‫گيری‬‫اندازه‬‫مفهوم‬
‫مواد‬ ‫از‬ ‫مناسبی‬ ‫تحليل‬ ‫و‬ ‫رسيده‬ ‫زيست‬ ‫محيط‬ ‫شيمی‬ ‫از‬ ‫‌تری‬‫ح‬‫صحي‬ ‫درک‬ ‫به‬ ‫کتاب‬ ‫اين‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫مطالع‬ ‫از‬
‫نيز‬‫ساده‬‫شيميايی‬‫محاسبات‬‫انجام‬‫امکان‬.‫باشيد‬‫داشته‬‫خود‬‫پيرامون‬‫لوازم‬‫و‬‫وسايل‬‫در‬‫موجود‬‫‌ي‬‫ه‬‫لي‬ّ‫و‬‫ا‬
.‫يافت‬ ‫خواهيد‬ ‫دست‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ديگری‬ ‫‌هاي‬‫ت‬‫مهار‬ ‫جمله‬ ‫از‬
‫آموزش‬ ‫برای‬ ‫مناسب‬ ‫ش��رايط‬ ‫امکان‬ ‫حد‬ ‫تا‬ ‫که‬ ‫اس��ت‬ ‫ش��ده‬ ‫طراحی‬ ‫ای‬ ‫گونه‬ ‫به‬ ‫حاضر‬ ‫کتاب‬
‫‌هاي‬‫ش‬‫آزماي‬ ،‫کتاب‬ ‫از‬ ‫فصل‬ ‫هر‬ ‫در‬ .‫کند‬ ‫فراهم‬ ‫ش��ما‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫ش��ده‬ ‫ارائه‬ ‫مطالب‬ ‫کامل‬ ‫يادگيری‬ ‫و‬
‫ش��ده‬‫ارائه‬‫‌هاي‬‫ث‬‫بح‬‫از‬‫بهتری‬‫درک‬‫به‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫انجام‬‫با‬ ‫‌آموزان‬‫ش‬‫دان‬‫ت��ا‬‫‌اند‬‫ه‬‫ش��د‬‫مطرح‬‫گوناگونی‬
‫اگر‬‫حتی‬‫تا‬‫است‬‫شده‬‫داده‬‫نيز‬‫مناسبی‬‫توضيح‬‫‌ها‬‫ش‬‫آزماي‬‫اين‬‫تمام‬‫مورد‬‫در‬‫آنکه‬‫ضمن‬.‫يابند‬‫دست‬
‫‌هاي‬‫ه‬‫نتيج‬‫به‬‫بتوانيد‬‫مطالب‬‫اين‬‫‌ي‬‫ه‬‫مطالع‬‫با‬،‫ندارد‬‫وجود‬‫شما‬‫برای‬‫آزمايشگاه‬‫در‬‫ش��ان‬‫انجام‬‫امکان‬
‫نشان‬‫که‬‫است‬‫شده‬‫استفاده‬‫دهنده‬‫هشدار‬‫عالمت‬‫از‬‫‌ها‬‫ش‬‫آزماي‬‫از‬‫برخی‬‫در‬.‫يابيد‬‫دس��ت‬‫نظر‬‫مورد‬
‫معلمين‬ ‫موارد‬ ‫اين‬ ‫(در‬ ‫است‬ ‫خاص‬ ‫موردی‬ ‫يا‬ ‫ماده‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫احتياط‬ ‫داش��تن‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫لزوم‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫دهند‬
.)‫بود‬‫خواهند‬‫شما‬‫راهنمای‬‫بهترين‬‫ارجمند‬
‫و‬‫‌اند‬‫ه‬‫شد‬‫نوشته‬ ‫رنگ‬ ‫ر‬ُ‫پ‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫‌اند‬‫ه‬‫داشت‬‫مطالعه‬‫هنگام‬ ‫در‬ ‫بيش��تری‬ ‫توجه‬ ‫به‬ ‫نياز‬ ‫که‬ ‫کلماتی‬
‫‌هاي‬‫ن‬‫تمري‬‫و‬‫‌ها‬‫ل‬‫مثا‬‫از‬‫نيز‬‫موارد‬‫برخی‬‫در‬.‫‌اند‬‫ه‬‫گرفت‬‫قرار‬‫کادر‬‫يک‬‫داخل‬‫در‬‫مهم‬‫آموزشی‬‫‌هاي‬‫ه‬‫نکت‬
‫به‬ ‫کتاب‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫تصويرهای‬ ‫و‬ ‫‌ها‬‫ل‬‫ش��ک‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫اس��تفاده‬ ‫مطالب‬ ‫بهتر‬ ‫درک‬ ‫برای‬ ‫گوناگون‬
‫کتاب‬ ‫زيبايی‬ ‫و‬ ‫ع‬ّ‫و‬‫تن‬ ‫موجب‬ ،‫شيمی‬ ‫آموزش‬ ‫فرآيند‬ ‫به‬ ‫کمک‬ ‫ضمن‬ ‫که‬ ‫‌اند‬‫ه‬‫شد‬ ‫برگزيده‬ ‫ای‬ ‫گونه‬
‫مسائل‬‫و‬‫‌ها‬‫ش‬��‫پرس‬‫نيز‬‫آن‬‫‌ي‬‫ه‬‫ادام‬‫در‬‫و‬‫دارد‬‫قرار‬‫‌ها‬‫ث‬‫بح‬‫‌ي‬‫ه‬‫خالص‬،‫فصل‬‫هر‬‫انتهای‬‫در‬.‫باش��ند‬‫نيز‬
‫اين‬ ،‫کتاب‬ ‫‌هاي‬‫ل‬‫فص‬ ‫تمام‬ ‫در‬ ً‫ا‬‫تقريب‬ ‫طرفی‬ ‫از‬ .‫‌اند‬‫ه‬‫شد‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫شما‬ ‫خودآزمايی‬ ‫برای‬ ‫مختلفی‬
.‫‌اند‬‫ه‬‫يافت‬ ‫ادامه‬ ‫پيشرفته‬ ‫مسائل‬ ‫تا‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫آغاز‬ ‫‌تر‬‫ه‬‫ساد‬ ‫موارد‬ ‫از‬ ‫‌ها‬‫ش‬‫پرس‬
‫و‬‫محترم‬‫همکاران‬‫‌ي‬‫ه‬‫کلي‬‫از‬‫لذا‬.‫نيس��ت‬‫نقص‬‫از‬‫خالی‬‫و‬‫کامل‬،‫حاضر‬‫کتاب‬‫که‬‫اس��ت‬‫بديهی‬
‫ارتقای‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ما‬ ،‫خود‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫سازند‬ ‫پيشنهادهای‬ ‫و‬ ‫نظرها‬ ‫بيان‬ ‫با‬ ‫تا‬ ‫‌ش��ود‬‫ي‬‫م‬ ‫تقاضا‬ ‫گرامی‬ ‫‌آموزان‬‫ش‬‫دان‬
.‫فرمايند‬ ‫ياری‬ ‫اثر‬ ‫اين‬ ‫کيفی‬ ‫سطح‬

9. ‫ل‬ّ‫او‬ ‫فصل‬
‫آب‬
www.chemyazd.com

10. ‫دبيرستان‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫سال‬ ‫ي‬‫شيم‬ ‫تكميلي‬ ‫محتواي‬
2
.‫نداشتيم‬‫را‬‫زندگي‬‫‌ي‬‫ه‬‫ادام‬‫امکان‬‫ما‬‫حياتی‬‫مايع‬‫اين‬‫بدون‬‫و‬‫است‬‫آب‬‫به‬‫وابسته‬‫زمين‬‫روي‬‫بر‬‫زندگي‬
‫و‬ ‫هيدروژن‬ ‫‌ه��اي‬‫م‬‫ات‬ .‫اس��ت‬ H2O ‫آب‬ ‫فرمول‬
‫با‬ ‫کوواالنس�ي‬ ‫پيوندهاي‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫وس��يل‬ ‫به‬ ‫اکس��يژن‬
.‫‌اند‬‫ه‬‫داد‬‫پيوند‬‫يکديگر‬
.‫است‬‫س��اده‬‫مولکولي‬‫س��اختار‬‫يک‬‫داراي‬‫آب‬
،‫آن‬ ‫‌ه��اي‬‫ل‬‫مولکو‬ ‫بي��ن‬ ‫در‬ ‫موج��ود‬ ‫نيروه��اي‬
‫از‬ ‫بيش‬ ‫نيرو‬ ‫اين‬ ‫چه‬ ‫(اگر‬ ‫ندارن��د‬ ‫زيادي‬ ‫قدرت‬
‫مولکول‬ ‫چنين‬ ‫براي‬ ‫ش��ما‬ ‫که‬ ‫اس��ت‬ ‫چيزي‬ ‫آن‬
.)‫‌کنيد‬‫ي‬‫م‬‫تصور‬‫کوچکي‬
‫معني‬ ‫بدان‬ ‫اين‬ ‫خوشبختانه‬ .‫‌آيد‬‫ي‬‫م‬ ‫جوش‬ ‫به‬ 100 ºC ‫دماي‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫‌زند‬‫ي‬‫م‬ ‫يخ‬ 0 ºC ‫دماي‬ ‫در‬ ‫آب‬
.‫است‬ ‫مايع‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫زمين‬ ‫سطح‬ ‫از‬ ‫وسيعي‬ ‫دمايي‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫محدود‬ ‫در‬ ‫آب‬ ‫که‬ ‫است‬
‫آب‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫چرخ‬
‫حرکت‬ ‫ديگر‬ ‫جاي‬ ‫به‬ ‫جايي‬ ‫از‬ ‫چطور‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫آب‬ ‫که‬ ‫‌دهد‬‫ي‬‫م‬ ‫نشان‬ ‫ما‬ ‫به‬ ‫آب‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫چرخ‬
.‫‌کند‬‫ي‬‫م‬
‫‌شود؟‬‫ي‬‫م‬ )‫زمين‬ ‫(جو‬ ‫اتمسفر‬ ‫وارد‬ ‫چگونه‬ ‫آب‬ ‫بخار‬ •
‫‌بارد؟‬‫ي‬‫م‬ ‫باران‬ ،‫ابرها‬ ‫رفتن‬ ‫باال‬ ‫با‬ ‫چرا‬ ‫که‬ ‫دهيد‬ ‫توضيح‬ •
‫‌گويند؟‬‫ي‬‫م‬ »‫آب‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫«چرخ‬ ‫فرآيند‬ ‫اين‬ ‫به‬ ‫چرا‬ •
‫مولکول‬ ‫یک‬ ‫من‬
‫‌توانید‬‫ی‬‫م‬ ‫آیا‬ .‫هستم‬ H2O
‫رسم‬ ‫را‬ ‫من‬ ‫الکترونی‬ ‫ساختار‬
‫کوواالنسی‬‫پیوندهای‬‫و‬‫کنید‬
‫دهید؟‬ ‫نشان‬ ‫مرا‬
‫هیدروژن‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫الکترون‬ 8 ‫اکس���یژن‬
.‫دارد‬ ‫الکترون‬ ‫یک‬ ‫فقط‬
‫مورد‬ ‫خورشيدی‬ ‫انرژی‬
‫آب‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫چرخ‬ ‫استفاده‬
‫و‬ ‫شده‬ ‫سردتر‬ ‫ابرها‬ ،‫زمين‬ ‫سطح‬ ‫از‬ ‫ارتفاع‬ ‫افزايش‬ ‫با‬
‫‌کند‬‫ي‬‫م‬ ‫پيدا‬ ‫بيشتری‬ ‫تراکم‬ ‫آنها‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫آب‬
‫‌تر‬‫ن‬‫سنگي‬ ‫و‬ ‫بزرگتر‬ ‫آب‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫قطر‬
‫يا‬ ‫تگرگ‬ ،‫باران‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫شده‬
‫‌آيند‬‫ي‬‫م‬ ‫در‬ ‫برف‬
‫باعث‬ ‫حيوانات‬ ‫بازدم‬
‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫آب‬ ‫بخار‬ ‫خروج‬‫سطح‬ ‫از‬ ‫آبها‬ ‫از‬ ‫مقداری‬
‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬ ‫تبخير‬ ‫خاک‬
)‫شدن‬ ‫(متراکم‬ ‫چگالش‬
‫از‬ ‫ابر‬ ‫توليد‬ ‫و‬ ‫آب‬
‫آب‬ ‫ريز‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫قطر‬
‫آب‬ ‫تبخير‬
‫دريا‬ ‫سطح‬ ‫از‬
‫عمل‬ ‫طی‬ ‫در‬ )‫درختان‬ ‫ويژه‬ ‫(به‬ ‫گياهان‬
‫‌دهند‬‫ي‬‫م‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫آب‬ ‫بخار‬ ‫مقداری‬ ‫ق‬ّ‫ر‬‫تع‬
‫‌گردد‬‫ي‬‫م‬ ‫باز‬ ‫دريا‬ ‫به‬ ‫زمينی‬ ‫زير‬ ‫‌هاي‬‫ب‬‫آ‬ ‫يا‬ ‫و‬ ‫مسيل‬ ،‫رودخانه‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫آب‬

11. ‫آب‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫فصل‬
3
‫‌اند‬‫ه‬‫پوشاند‬‫را‬‫زمين‬‫سطح‬‫از‬%70‫به‬‫نزديک‬‫‌ها‬‫س‬‫اقيانو‬
‫خود‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫زمي��ن‬ ‫روي‬ ‫‌هاي‬‫ب‬‫آ‬ ‫از‬ %97 ‫ح��دود‬ ‫در‬ ‫و‬
‫زندگي‬ ‫که‬ ‫باورند‬ ‫اين‬ ‫بر‬ ‫گروهي‬ .‫‌ان��د‬‫ه‬‫داد‬ ‫اختصاص‬
‫در‬ ‫و‬ ‫پيش‬ ‫س��ال‬ ‫ميليارد‬ 3 ‫ح��دود‬ ‫در‬ ‫زمين‬ ‫روي‬ ‫ب��ر‬
‫تاکنون‬ ‫زمان‬ ‫آن‬ ‫از‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫آغاز‬ ‫‌ها‬‫س‬‫اقيانو‬ ‫داخل‬
‫باقي‬ ‫ثابت‬ ً‫ا‬‫تقريب‬ ‫درياها‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫شيميايي‬ ‫مواد‬
:‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫مواد‬ ‫اين‬ .‫‌اند‬‫ه‬‫ماند‬
‫نمک‬
)‫گرم‬ ‫(برحسب‬ ‫نمک‬ ‫ جرم‬
‫دريا‬ ‫آب‬ ‫از‬ ‫گرم‬ 100‫در‬
‫کلريد‬ ‫سديم‬23
‫کلريد‬ ‫منيزيم‬5
‫سولفات‬ ‫سديم‬4
‫کلريد‬ ‫کلسيم‬1
‫کلريد‬ ‫پتاسيم‬0/7
‫‌ها‬‫ب‬‫آ‬ ‫وارد‬ ‫گوناگون‬ ‫نواح��ي‬ ‫و‬ ‫مختلف‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫زمي‬ ‫از‬ ‫‌ها‬‫س‬‫اقيانو‬ ‫عب��ور‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫‌ها‬‫ک‬‫نم‬ ‫اي��ن‬
‫اما‬ ،‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬ ‫دريا‬ ‫وارد‬ ‫‌ها‬‫ه‬‫رودخان‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫وس��يل‬ ‫به‬ ‫نيز‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫محلول‬ ‫‌هاي‬‫ک‬‫نم‬ ‫از‬ ‫بعضي‬ .‫‌اند‬‫ه‬‫ش��د‬
‫است؟‬ ‫نکرده‬ ‫پيدا‬ ‫افزايش‬ ‫زمان‬ ‫گذشت‬ ‫با‬ ‫‌ها‬‫ک‬‫نم‬ ‫اين‬ ‫مقدار‬ ‫چرا‬ ‫که‬ ‫اينجاست‬ ‫سوال‬
‫داخل‬‫به‬‫جديد‬‫‌هاي‬‫ک‬‫نم‬‫ورود‬‫با‬.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬‫داده‬‫توضيح‬‫شيميايي‬ ‫نشيني‬ ‫ته‬ ‫کمک‬‫به‬‫موضوع‬‫اين‬
‫ترتيب‬‫اين‬‫به‬.‫‌کنند‬‫ي‬‫م‬‫رسوب‬‫‌ها‬‫س‬‫اقيانو‬‫و‬‫درياها‬‫کف‬‫در‬‫جامد‬‫صورت‬‫به‬‫قبلي‬‫‌هاي‬‫ک‬‫نم‬،‫دريا‬
.‫رسيد‬ ‫خواهند‬‫تعادل‬‫حالت‬‫به‬
½½‫‌ها‬‫س‬‫اقيانو‬
‫روی‬ ‫بر‬ ‫ماده‬ ‫ترین‬ ‫فراوان‬ ‫آب‬
.‫است‬ ‫زمین‬
‫اصلی‬ ‫مقصر‬ ‫را‬ ‫ای‬ ‫گلخانه‬ ‫اثر‬ ‫مردم‬ ‫از‬ ‫بعضی‬
.‫‌دانند‬‫ي‬‫م‬ ‫هوایی‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫شرایط‬ ‫تغییر‬
‫ژاپن‬ ‫کیوتو‬ ‫در‬ 1997 ‫س���ال‬ ‫در‬ ‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫کنفرانس‬
‫شدند‬ ‫جمع‬ ‫هم‬ ‫دور‬ ‫سیاستمداران‬ ‫دوباره‬ ‫نیز‬ 2000 ‫سال‬ ‫در‬ .‫شد‬ ‫برگزار‬
‫توسط‬ CO2 ‫گاز‬ ‫انتشار‬ ‫از‬ ‫میزان‬ ‫چه‬ ‫به‬ ‫کشوری‬ ‫هر‬ ‫کنند‬ ‫مشخص‬ ‫تا‬
‫در‬ ‫موافقتی‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫نتیجه‬ ‫بدون‬ ‫نشس���ت‬ ‫این‬ ‫البته‬ .‫کند‬ ‫جلوگیری‬ ‫خود‬
‫‌ها‬‫ه‬‫مذاکر‬ ‫این‬ ‫مونترال‬ ‫در‬ 2005 ‫سال‬ ‫در‬ ‫س���پس‬ .‫نشد‬ ‫حاصل‬ ‫آن‬
.‫شد‬ ‫مشاهده‬ ‫زمینه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫پیشرفت‬ ‫از‬ ‫‌هایی‬‫ه‬‫نشان‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫نتیجه‬

12. ‫دبيرستان‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫سال‬ ‫ي‬‫شيم‬ ‫تكميلي‬ ‫محتواي‬
4
‫آتشفشاني‬ ‫‌هاي‬‫ت‬‫فعالي‬ ‫حاصل‬ ‫گازها‬ ‫اين‬ .‫دارند‬ ‫نيز‬ ‫نشده‬ ‫حل‬ ‫گازهاي‬ ‫خود‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫‌ها‬‫س‬‫اقيانو‬
.‫هستند‬ ‫هوا‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫گازهاي‬ ‫همچنين‬ ‫و‬ ‫دريا‬ ‫بستر‬ ‫در‬
‫با‬ ‫بعد‬ ‫فصل‬ ‫(در‬ ‫دارند‬ ‫کربن‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫چرخ‬ ‫در‬ ‫مهمي‬ ‫نقش‬ ‫اکسيد‬ ‫دي‬ ‫کربن‬ ‫منبع‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫‌ها‬‫س‬‫اقيانو‬
‫شود‬ ‫‌ها‬‫ت‬‫کربنا‬ ‫هيدروژن‬ ‫توليد‬ ‫باعث‬ ‫‌تواند‬‫ي‬‫م‬ ‫اکسيد‬ ‫دي‬ ‫کربن‬ .)‫شد‬ ‫خواهيد‬ ‫آش��نا‬ ‫چرخه‬ ‫اين‬
:‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬ ‫حل‬ ‫دريا‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫که‬
CO2(g) + H2O (l) H+
(aq) + HCO 3
-
(aq)
‫کربنات‬ ‫هيدروژن‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬
:‫شد‬‫خواهند‬‫تشکيل‬‫نيز‬‫کربنات‬‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬‫همچنين‬
HCO3
-
(aq) H+
(aq) + CO2-
3 (aq)
:‫کنند‬ ‫توليد‬ ‫آب‬‫در‬‫نامحلول‬‫‌هاي‬‫ک‬‫نم‬ ،‫منيزيم‬ ‫يا‬‫کلسيم‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫‌توانند‬‫ي‬‫م‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫يو‬ ‫اين‬
Ca2+
(aq) + CO2-
3 (aq) CaCO3(s)
Mg2+
(aq) + CO2-
3 (aq) MgCO3(s)
.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫گفته‬ ‫رسوبي‬ ‫‌هاي‬‫ش‬‫واکن‬ ،‫‌ها‬‫ش‬‫واکن‬ ‫اين‬ ‫به‬
‫‌توانند‬‫ي‬‫نم‬ ‫‌ها‬‫س‬‫اقيانو‬ ‫ترتيب‬ ‫اين‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫‌کنيم‬‫ي‬‫م‬ ‫توليد‬ CO2 ‫زيادي‬ ‫بسيار‬ ‫مقدار‬ ‫حاضر‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫ما‬
‫در‬ ‫موجود‬ ‫کربن‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫چرخ‬ ‫تعادل‬ ‫و‬ ‫موازنه‬ ‫ما‬ ‫ترتيب‬ ‫اين‬ ‫به‬ .‫کنند‬ ‫خارج‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫در‬ ‫موجود‬ CO2
‫و‬ ‫آب‬ ‫شرايط‬ ‫تغيير‬ ‫و‬ ‫زمين‬ ‫شدن‬ ‫گرم‬ ‫که‬ ‫دارند‬ ‫عقيده‬ ‫مردم‬ ‫از‬ ‫بسياري‬ .‫ايم‬ ‫زده‬ ‫هم‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫طبيعت‬
.‫است‬‫زمين‬‫اطراف‬‫هواي‬‫در‬‫اضافي‬CO2 ‫خاطر‬‫به‬،‫هستيم‬‫روبرو‬‫آن‬‫به‬‫حاضر‬‫حال‬‫در‬‫که‬‫هوايي‬
½½‫آب‬ ‫کاربردهاي‬ :‫عمل‬ ‫‌در‬‫ي‬‫شيم‬
‫‌شود؟‬‫ي‬‫م‬ ‫تأمين‬ ‫کجا‬ ‫از‬ ‫ما‬ ‫نياز‬ ‫مورد‬ ‫آب‬
:‫کنيم‬ ‫استفاده‬ ‫زير‬ ‫موارد‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫‌هاي‬‫ب‬‫آ‬ ‫از‬ ‫‌توانيم‬‫ي‬‫م‬ ‫ما‬
‫‌ها‬‫ه‬‫درياچ‬ •
‫‌ها‬‫ه‬‫رودخان‬ •
)‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫داري‬ ‫نگه‬ ‫زيرزميني‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫صخر‬ ‫و‬ ‫‌ها‬‫گ‬‫سن‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫(آبي‬ ‫آبي‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫سفر‬ •
)‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬‫ساخته‬‫آب‬‫‌کردن‬‫ه‬‫ذخير‬‫براي‬‫که‬‫بزرگي‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫(درياچ‬‫سدها‬‫پشت‬‫آب‬‫‌هاي‬‫ن‬‫مخز‬•

13. ‫آب‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫فصل‬
5
‫منزل‬ ‫در‬ ‫آب‬
‫طبيعی‬‫البته‬.‫‌کنيد‬‫ي‬‫م‬‫فکر‬‫که‬‫است‬‫چيزي‬‫از‬‫بيش‬،‫‌کنيم‬‫ي‬‫م‬‫مصرف‬‫خانه‬‫در‬‫که‬‫آبي‬‫مقدار‬
‫آمارها‬ .‫است‬ ‫متفاوت‬ ‫مختلف‬ ‫‌هاي‬‫گ‬‫فرهن‬ ‫با‬ ‫مختلف‬ ‫کشورهاي‬ ‫در‬ ‫مقدار‬ ‫اين‬ ‫که‬ ‫اس��ت‬
.‫‌کند‬‫ي‬‫م‬ ‫مصرف‬ ‫آب‬ ‫ليتر‬ 150‫به‬ ‫نزديک‬ ‫نفر‬ ‫هر‬ ‫کشورها‬ ‫از‬ ‫بعضي‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫‌دهند‬‫ي‬‫م‬ ‫نشان‬
‫اما‬ ،‫هس��تند‬ ‫ش��يرين‬ ‫آب‬ ‫داراي‬ ‫منابع‬ ‫اين‬
‫نوشيدن‬ ‫براي‬ ‫را‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬ ‫بتوان‬ ‫تا‬ ‫شوند‬ ‫تصفيه‬ ‫بايد‬
‫متأسفانه‬.‫گرفت‬‫کار‬‫به‬‫خوراکي‬‫‌هاي‬‫ف‬‫مصر‬‫و‬
‫در‬ ‫زمين‬ ‫روي‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫آب‬ %97 ‫ب��ه‬ ‫نزديک‬
‫اين‬ ‫با‬ .‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫نمک‬ ‫ر‬ُ‫پ‬ ‫و‬ ‫شور‬ ‫‌هاي‬‫س‬‫اقيانو‬
‫آب‬ ‫به‬ ‫دريا‬ ‫آب‬ ،‫گرمسير‬ ‫کشورهاي‬ ‫در‬ ‫وجود‬
.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬‫تبديل‬‫استفاده‬‫قابل‬
‫صنعت‬ ‫در‬ ‫آب‬
‫و‬ ‫صنعتي‬ ‫کاره��اي‬ ‫در‬ ‫آب‬ ‫زي��ادي‬ ‫مقدار‬
‫مورد‬ ‫زير‬ ‫‌ه��اي‬‫ت‬‫صور‬ ‫به‬ ‫ان��رژي‬ ‫توليد‬ ‫يا‬
:‫‌گيرد‬‫ي‬‫م‬‫قرار‬‫استفاده‬
‫اين‬ ‫گاهي‬ .‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫اس��تفاده‬ ‫آب‬ ‫از‬ ،‫صنعتي‬ ‫فرآيندهاي‬ ‫از‬ ‫بعضي‬ ‫در‬ :‫ليه‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫ماد‬ ‫يک‬ •
‫گاهي‬ ‫حتي‬ .‫است‬ ‫مناسب‬ ‫‌هاي‬‫ل‬‫محصو‬ ‫ساختن‬ ‫براي‬ ‫و‬ ‫شيميايي‬ ‫‌هاي‬‫ش‬‫واکن‬ ‫در‬ ‫اس��تفاده‬
.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫گرفته‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫نيز‬ ‫زياد‬ ‫فشارهاي‬ ‫توليد‬ ‫براي‬ ‫آب‬
‫ش��ايد‬ .‫‌کنند‬‫ي‬‫م‬ ‫اس��تفاده‬ ‫آب‬ ‫زيادي‬ ‫حجم‬ ‫از‬ ‫‌ها‬‫ه‬‫نيروگا‬ ‫از‬ ‫بعضي‬ :‫کنن�ده‬ ‫خنک‬ ‫ي�ک‬ •
‫از‬ ‫شدت‬ ‫به‬ ‫آب‬ ‫بخار‬ ‫که‬ ‫باشيد‬ ‫ديده‬ ‫را‬ ‫بزرگي‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫کنند‬ ‫سرد‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫س��تو‬ ‫و‬ ‫‌ها‬‫ج‬‫بر‬ ‫تاکنون‬
.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫خارج‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬
،‫کردن‬‫تميز‬‫براي‬‫بنابراين‬،‫کند‬‫حل‬‫خود‬‫در‬‫را‬‫مواد‬‫از‬‫بسياري‬‫‌تواند‬‫ي‬‫م‬‫آب‬ :‫حالل‬ ‫يک‬ •
‫قرار‬‫استفاده‬‫مورد‬،‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬‫انجام‬‫آب‬‫در‬‫فقط‬‫که‬‫‌هايي‬‫ش‬‫واکن‬‫انجام‬‫براي‬‫حتي‬‫و‬‫شستشو‬
.‫‌گيرد‬‫ي‬‫م‬
‫کشور‬ ‫در‬ ‫آب‬ ‫کردن‬ ‫ذخیره‬ ‫برای‬ ‫سد‬ ‫یک‬
‫انگلستان‬

14. ‫دبيرستان‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫سال‬ ‫ي‬‫شيم‬ ‫تكميلي‬ ‫محتواي‬
6
‫زي��ر‬ ‫ج��دول‬ ‫در‬
‫ب��راي‬ ‫آب‬ ‫مص��رف‬
‫‌ه��اي‬‫ت‬‫فعالي‬ ‫از‬ ‫بعض��ي‬
.‫است‬ ‫ش��ده‬ ‫نوش��ته‬ ‫روزانه‬
‫کاربرد‬
‫شده‬ ‫استفاده‬ ‫آب‬ ‫تقريبي‬ ‫ حجم‬
)‫ليتر‬ ‫(برحسب‬
‫کردن‬ ‫حمام‬80
‫صورت‬ ‫و‬ ‫دست‬ ‫شستن‬ ‫و‬ ‫زدن‬ ‫مسواک‬4
‫خودرو‬ ‫شستن‬80
‫ظرفشويي‬ ‫ماشين‬ ‫با‬ ‫‌ها‬‫ف‬‫ظر‬ ‫شستن‬30
‫دست‬ ‫با‬ ‫‌ها‬‫ف‬‫ظر‬ ‫شستن‬7/5
‫دستشويي‬9
‫و‬ ‫‌کند‬‫ي‬‫م‬ ‫مصرف‬ ‫آب‬ ‫ليتر‬ 9 ‫دقيقه‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫پاش‬ ‫آب‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ،‫‌ها‬‫ه‬‫باغچ‬ ‫يا‬ ‫‌ها‬‫غ‬‫با‬ ‫در‬
.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫دقيقه‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫آب‬ ‫ليتر‬ 51 ‫مصرف‬ ‫باعث‬ ‫کشي‬ ‫لوله‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
‫آب‬ ‫جهاني‬ ‫مصرف‬
‫ميزان‬ ،‫جهان‬ ‫سراسر‬ ‫در‬
‫صورت‬ ‫به‬ ‫آب‬ ‫مصرف‬
:‫است‬‫مقابل‬
‫در‬ ،‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ .‫است‬ ‫متفاوت‬ ‫ديگر‬ ‫کشور‬ ‫با‬ ‫کشوري‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫مصرفي‬ ‫آب‬ ‫واقعي‬ ‫مقدار‬
‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫زيرا‬.‫دارد‬‫اختصاص‬‫کشاورزي‬‫به‬‫مصرفي‬‫آب‬%90‫آفريقايي‬‫کش��ورهاي‬‫از‬‫برخي‬
،‫اروپايي‬ ‫کشورهاي‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫حالي‬ ‫در‬ .‫کنند‬ ‫آبياري‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫محصوالت‬ ‫که‬ ‫هس��تند‬ ‫مجبور‬
‫مورد‬‫آب‬‫درصد‬.‫است‬%50‫از‬‫بيش‬‫انرژي‬‫توليد‬‫و‬‫صنعت‬‫در‬‫اس��تفاده‬‫مورد‬‫آب‬‫نس��بت‬
.‫‌باشد‬‫ي‬‫م‬ ‫کشور‬ ‫يک‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫توسع‬ ‫و‬ ‫پيشرفت‬ ‫ميزان‬ ‫براي‬ ‫معياري‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫صنعت‬ ‫در‬ ‫استفاده‬
،‫خودرو‬ ‫یک‬ ‫شستن‬ ‫هنگام‬ ‫در‬
‫لیتر‬ 7 ،‫س���طل‬ ‫هر‬ ‫ازای‬ ‫به‬
.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫مصرف‬ ‫آب‬
‫کشاورزی‬
‫انرژی‬ ‫توليد‬ ‫و‬ ‫صنعت‬
‫خانگی‬ ‫مصرف‬
%8
%23
%69

15. ‫آب‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫فصل‬
7
‫به‬.‫است‬‫گوناگون‬‫بسيار‬‫نيز‬)‫نفر‬‫هر‬‫آب‬‫مصرف‬‫(ميانگين‬‫آب‬‫فردي‬‫مصرف‬‫مقدار‬
‫فرد‬ ‫يک‬ ‫از‬ ‫بيش��تر‬ ‫برابر‬ 20 ‫روز‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫آمريکايي‬ ‫فرد‬ ‫يک‬ ‫آب‬ ‫مصرف‬ ‫مقدار‬ ‫مثال‬ ‫عنوان‬
.‫است‬‫آفريقايي‬
‫خانگي‬ ‫مصرف‬ ‫مي��زان‬ ‫چرا‬ ‫ش��ما‬ ‫نظر‬ ‫به‬ •
‫يافته‬ ‫توس��عه‬ ‫کش��ورهاي‬ ‫مردم‬ ‫بين‬ ‫در‬ ‫آب‬
‫کشورهاي‬ ‫مردم‬ ‫توس��ط‬ ‫مقدار‬ ‫اين‬ ‫از‬ ‫بيش‬
‫است؟‬ ‫توسعه‬ ‫حال‬ ‫در‬
‫آب‬ ‫منابع‬ ‫نگهداري‬ ‫و‬ ‫حفظ‬
،‫است‬ ‫آب‬ ‫کردن‬ ‫ذخيره‬ ‫براي‬ ‫زحمت‬ ‫ر‬ُ‫پ‬ ‫تالش‬ ‫و‬ ‫سعي‬ ‫به‬ ‫نيازي‬ ‫«چه‬ :‫بپرسيد‬ ‫خود‬ ‫از‬ ‫شايد‬
»‫‌شود؟‬‫ي‬‫م‬ ‫طبيعت‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫بازگرداندن‬ ‫باعث‬ ‫آب‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫چرخ‬ ‫که‬ ‫حالي‬ ‫در‬
‫پرداخت‬‫با‬‫بايد‬‫‌کنيم‬‫ي‬‫م‬‫استفاده‬ ‫آب‬‫از‬ ‫ما‬‫که‬‫بار‬‫هر‬
‫ما‬ .‫برگردانيم‬ ‫محي��ط‬ ‫ب��ه‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫جدي��د‬ ‫‌اي‬‫ه‬��‫هزين‬
‫وارد‬‫مس��تقيم‬‫طور‬‫به‬‫را‬‫آلوده‬‫‌هاي‬‫ب‬‫آ‬‫‌تواني��م‬‫ي‬‫نم‬
‫‌هاي‬‫ب‬‫آ‬ ‫اين‬ ‫کردن‬ ‫تميز‬ .‫کنيم‬ ‫درياها‬ ‫و‬ ‫‌ها‬‫ه‬‫رودخان‬
.‫دارد‬ ‫نياز‬ ‫خاصي‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫هزين‬ ‫پرداخت‬ ‫به‬ ‫آلوده‬
‫اختيار‬ ‫در‬ ‫براي‬ ‫که‬ ‫افرادي‬ ‫تعداد‬ ،‫زمان‬ ‫گذش��ت‬ ‫با‬
‫نيز‬‫‌کنند‬‫ي‬‫م‬‫رقابت‬‫يکديگر‬‫با‬‫سياره‬‫اين‬‫آب‬‫گرفتن‬
‫حفظ‬‫بر‬‫عالوه‬‫که‬‫است‬‫الزم‬‫بنابراين‬.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬‫بيشتر‬
.‫کنيم‬‫تالش‬ ‫نيز‬‫آن‬‫کيفي��ت‬‫بهبود‬ ‫براي‬‫آب‬‫مناب��ع‬
‫به‬‫‌توانيم‬‫ي‬‫م‬‫نيز‬‫ان��رژي‬ ‫مصرف‬‫در‬‫جويي‬‫صرفه‬‫ب��ا‬
‫براي‬‫‌ها‬‫ه‬‫نيروگا‬‫زيرا‬،‫کنيم‬‫کمک‬‫آب‬‫کردن‬‫ذخيره‬
.‫‌کنند‬‫ي‬‫م‬ ‫استفاده‬ ‫آب‬ ‫زيادي‬ ‫مقدار‬ ‫انرژي‬ ‫توليد‬
‫در‬ ‫جامعه‬ ‫و‬ ‫دولت‬ ‫نقش‬ ‫کنيد؟‬ ‫ذخيره‬ ‫را‬ ‫آب‬ ‫‌توانيد‬‫ي‬‫م‬ ‫چگونه‬ ‫ش��ما‬ ‫که‬ ‫دهيد‬ ‫توضيح‬ •
‫‌هاي‬‫ه‬‫کارخان‬ ،‫‌ش��ويم‬‫ي‬‫م‬ ‫مواجه‬ ‫خشک‬ ‫و‬ ‫گرم‬ ‫تابس��تان‬ ‫يک‬ ‫با‬ ‫وقتي‬ ‫چيس��ت؟‬ ‫مورد‬ ‫اين‬
‫‌دهد؟‬‫ي‬‫م‬ ‫قرار‬ ‫تأثير‬ ‫تحت‬ ‫را‬ ‫شما‬ ‫زندگي‬ ‫موضوع‬ ‫اين‬ ‫آيا‬ ‫‌کنند؟‬‫ي‬‫م‬ ‫چه‬ ‫معدني‬ ‫آب‬ ‫توليد‬
‫گوناگون‬ ‫مناط���ق‬ ‫در‬ ‫آب‬ ‫مختلف‬ ‫کاربرده���ای‬
.‫است‬ ‫شده‬ ‫متفاوتی‬ ‫زندگی‬ ‫‌های‬‫گ‬‫فرهن‬ ‫باعث‬
‫قابلیت‬ ‫کاه���ش‬ ‫باع���ث‬ ‫چیزی‬ ‫چ���ه‬
‫‌شود؟‬‫ي‬‫م‬ ‫ما‬ ‫آب‬ ‫منابع‬ ‫اطمینان‬
‫در‬ ‫آب‬ ‫آوری‬ ‫جمع‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫شخص‬ ‫این‬
.‫است‬ ‫خشکسالی‬ ‫یک‬ ‫هنگام‬

16. ‫دبيرستان‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫سال‬ ‫ي‬‫شيم‬ ‫تكميلي‬ ‫محتواي‬
8
‫ساخته‬ ‫آب‬ ‫از‬ ‫شما‬ ‫بدن‬ ‫جرم‬ ‫از‬ ‫س��وم‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫نزديک‬ ‫‌دانيد‬‫ي‬‫م‬ ‫آيا‬
‫تا‬6‫بين‬‫روز‬‫طول‬‫در‬‫بايد‬‫که‬‫نيست‬‫عجيب‬‫بنابراين‬‫است؟‬‫ش��ده‬
!‫بنوشيم‬ ‫آب‬ ‫ليوان‬ 8
‫لوله‬‫آب‬‫از‬‫که‬‫هستيم‬‫شانس‬‫خوش‬ً‫ا‬‫واقع‬‫ما‬‫که‬‫گفت‬‫بتوان‬‫شايد‬
‫مجبور‬‫جهان‬‫مردم‬‫از‬‫بسياري‬.‫‌کنيم‬‫ي‬‫م‬‫استفاده‬‫نوشيدن‬‫براي‬‫کشي‬
‫همان‬.‫کنند‬‫آوري‬‫جمع‬‫آلوده‬‫منابع‬‫از‬‫را‬‫نيازشان‬‫مورد‬‫آب‬‫هستند‬
‫آش��اميدني‬ ‫آب‬ ‫کردن‬ ‫ضدعفوني‬ ‫براي‬ ‫کلر‬ ‫از‬ ‫‌دانيد‬‫ي‬‫م‬ ‫که‬ ‫طور‬
‫آبي‬‫مخزن‬‫يک‬‫از‬‫آب‬‫س��فر‬‫‌خواهيم‬‫ي‬‫م‬‫حال‬.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬‫اس��تفاده‬
.‫کنيم‬‫دنبال‬‫را‬‫مان‬‫منزل‬‫داخل‬‫کشي‬‫لوله‬‫تا‬)‫سد‬‫يک‬‫(مانند‬
:‫کنيد‬ ‫نگاه‬ ‫زير‬ ‫شکل‬ ‫به‬
:‫کنيد‬‫توجه‬،‫گيرد‬‫قرار‬‫استفاده‬‫مورد‬‫تا‬‫‌شود‬‫ي‬‫م‬‫ضدعفوني‬‫آب‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫از‬‫استفاده‬‫با‬‫که‬‫‌هايي‬‫ش‬‫رو‬‫به‬
‫هوادهي‬
‫اين‬ ‫براي‬.‫شود‬ ‫مخلوط‬ ‫آن‬ ‫با‬ )‫(اکسيژن‬‫هوا‬ ‫تا‬ ‫‌دهند‬‫ي‬‫م‬‫تکان‬‫يا‬‫و‬‫زده‬‫هم‬‫به‬‫را‬‫آب‬‫فرآيند‬‫اين‬ ‫در‬
)III( ‫آهن‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫روش‬ ‫اين‬ ‫با‬ .‫داد‬ ‫حرکت‬ ‫آبش��اري‬ ‫يا‬ ‫پلکاني‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آب‬ ‫‌توان‬‫ي‬‫م‬ ‫کار‬
.‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬ ‫جدا‬ ‫آب‬ ‫از‬
½½‫آشاميدني‬ ‫آب‬
‫را‬ ‫شما‬ ‫بدن‬ ‫جرم‬ %60 ‫از‬ ‫بیش‬
.‫است‬ ‫داده‬ ‫تشکیل‬ ‫آب‬
‫آب‬ ‫مخزن‬
)... ‫و‬ ‫درياچه‬ ،‫(رودخانه‬
‫‌ي‬‫ه‬‫حوضچ‬
‫زالل‬ ‫آب‬
‫آب‬ ‫نگهداری‬ ‫مخزن‬
‫شهری‬‫‌رسانی‬‫ب‬‫آ‬‫شبکه‬
‫کردن‬ ‫صاف‬
‫برای‬ ‫کلر‬ ‫افزودن‬
‫‌ها‬‫ی‬‫باکتر‬ ‫کشتن‬
‫‌ي‬‫ه‬‫حوضچ‬
‫نشينی‬ ‫ته‬

17. ‫آب‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫فصل‬
9
‫هيدروکس��يد‬ )III( ‫آهن‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫يو‬ ‫اين‬
‫يک‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫اتف��اق‬ ‫اين‬ ‫اگر‬ .‫‌کنند‬‫ي‬‫م‬ ‫رس��وب‬
‫هيدروکس��يد‬)III(‫آهن‬،‫بگيرد‬‫صورت‬‫من��زل‬
: ‫که‬ ‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫باعث‬
.‫آيند‬ ‫در‬ ‫‌اي‬‫ه‬‫قهو‬ ‫رنگ‬ ‫به‬ ‫سبزيجات‬ •
.‫کند‬ ‫پيدا‬ ‫تلخي‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫مز‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫رنگ‬ ‫بد‬ ‫چاي‬ •
‫رنگ‬ ‫به‬ ‫‌هايي‬‫ه‬‫لک‬ ‫شدن‬ ‫شس��ته‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫‌ها‬‫س‬‫لبا‬ •
.‫‌کنند‬‫ي‬‫م‬ ‫پيدا‬ ‫زده‬ ‫زنگ‬ ‫آهن‬
‫نشيني‬ ‫ته‬
‫امکان‬ ‫بزرگ‬ ‫جام��د‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫ذر‬ ‫به‬ ‫مرحله‬ ‫اي��ن‬ ‫در‬
‫داده‬ ‫نشيني‬ ‫ته‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫حوضچ‬ ‫در‬ ‫ش��دن‬ ‫نش��ين‬ ‫ته‬
‫يک‬ ‫مرحله‬ ‫اي��ن‬ ‫در‬ ‫کثيف‬ ‫آب‬ ‫البته‬ .‫‌ش��ود‬‫ي‬‫م‬
)‫يکديگر‬ ‫در‬ ‫ماده‬ ‫دو‬ ‫مخلوط‬ ‫(نوعي‬ ‫س��ول‬ ‫نوع‬
‫در‬‫الي‬‫و‬‫گل‬‫کلوئيدي‬‫‌هاي‬‫ه‬‫ذر‬‫آن‬‫در‬‫که‬‫است‬
.‫‌اند‬‫ه‬‫شد‬ ‫پراکنده‬ ‫آب‬ ‫داخل‬
‫آب‬‫در‬‫‌ها‬‫ه‬‫ذر‬‫اين‬.‫‌اند‬‫ه‬‫شد‬)‫(منفي‬‫الکتريکي‬‫بار‬‫داراي‬‫يکديگر‬‫با‬‫برخورد‬‫اثر‬‫بر‬‫کوچک‬‫‌هاي‬‫ه‬‫ذر‬
‫از‬‫‌ها‬‫ه‬‫خان‬‫تصفيه‬‫در‬‫بنابراين‬.‫‌کنند‬‫ي‬‫م‬‫دفع‬‫را‬‫يکديگر‬‫منفي‬‫بار‬‫داشتن‬‫علت‬‫به‬‫زيرا‬.‫هستند‬‫پراکنده‬
‫باردار‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫ذر‬ Al 3+ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ .‫‌کنند‬‫ي‬‫م‬ ‫استفاده‬ ‫‌ها‬‫ه‬‫ذر‬ ‫اين‬ ‫کردن‬ ‫لخته‬ ‫براي‬ ‫س�ولفات‬ ‫آلومينيم‬
‫که‬ ‫‌ش��وند‬‫ي‬‫م‬ ‫تبديل‬ ‫‌تري‬‫ن‬‫س��نگي‬ ‫و‬ ‫‌تر‬‫گ‬‫بزر‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫ذر‬ ‫به‬ ‫ترتيب‬ ‫اين‬ ‫به‬ .‫‌کنند‬‫ي‬‫م‬ ‫جذب‬ ‫را‬ ‫منفي‬
.‫شوند‬ ‫نشين‬ ‫ته‬ ‫رسوب‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫حوضچه‬ ‫ته‬ ‫در‬ ‫‌توانند‬‫ي‬‫م‬
‫يک‬ ‫هيدروکسيد‬ ‫کلسيم‬ .‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫کنترل‬ ‫آهک‬ ‫آب‬ ‫از‬ ‫اس��تفاده‬ ‫با‬ ‫آب‬ ‫اس��يدي‬ ‫خاصيت‬ ‫مقدار‬
‫براي‬ ‫سولفات‬ ‫آلومينيم‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫کنند‬ ‫لخته‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫ماد‬ .‫‌دهد‬‫ي‬‫م‬ ‫افزايش‬ ‫را‬ ‫آب‬ pH ‫که‬ ‫است‬ ‫قليايي‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫ماد‬
.‫است‬ ‫مناسب‬ ‫نيز‬ ‫آب‬ ‫از‬ ‫قليايي‬ ‫مواد‬ ‫حذف‬
)III( ‫آه���ن‬ ‫کردن‬ ‫رس���وب‬ ‫از‬ ‫هواده���ی‬
‫جلوگیری‬ ‫ش���ما‬ ‫منزل‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫هیدروکس���ید‬
‫‌هاي‬‫ه‬‫لول‬ ‫مناطق‬ ‫از‬ ‫بعضی‬ ‫در‬ ‫هنوز‬ ‫البته‬ .‫‌کند‬‫ي‬‫م‬
‫‌توانند‬‫ي‬‫م‬ ‫ک���ه‬ ‫دارند‬ ‫وج���ود‬ ‫قدیمی‬ ‫آهن���ی‬
.‫کنند‬ ‫ایجاد‬ ‫را‬ ‫خاصی‬ ‫مشکالت‬
‫‌هاي‬‫ه‬‫ذر‬ ‫شدن‬ ‫لخته‬ ‫باعث‬ ‫سولفات‬ ‫آلومینیم‬
‫از‬ ‫بعضی‬ ‫گاهی‬ .‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫الی‬ ‫و‬ ‫گل‬ ‫کلوئیدی‬
‫آلومینیم‬ ‫حد‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫مقدار‬ ‫افزودن‬ ‫از‬ ‫مردم‬
.‫دارند‬ ‫گالیه‬ ‫آب‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫مز‬ ‫تغییر‬ ‫و‬ ‫سولفات‬

18. ‫دبيرستان‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫سال‬ ‫ي‬‫شيم‬ ‫تكميلي‬ ‫محتواي‬
10
‫کردن‬ ‫صاف‬
‫جدا‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫معلق‬ ‫جامد‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫ذر‬ ،)‫صافي‬ ‫عنوان‬ ‫(به‬ ‫ماسه‬ ‫و‬ ‫شن‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫الي‬ ‫بين‬ ‫از‬ ‫آب‬ ‫دادن‬ ‫عبور‬ ‫با‬
‫که‬‫موادي‬‫‌تواند‬‫ي‬‫م‬‫و‬‫باشند‬‫کربن‬ ‫پودر‬ ‫از‬‫خاصي‬‫نوع‬‫داراي‬‫است‬‫ممکن‬‫‌ها‬‫ي‬‫صاف‬‫اين‬.‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬
.‫کنند‬ ‫جدا‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬ ‫آب‬ ‫بوي‬ ‫يا‬ ‫طعم‬ ‫تغيير‬ ‫باعث‬
‫شيميايي‬ ‫سازي‬ ‫خالص‬
‫بوي‬ ‫ش��ما‬ ‫منزل‬ ‫در‬ ‫مصرف��ي‬ ‫آب‬ ‫آي��ا‬
‫برخي‬ ‫کش��تن‬ ‫براي‬ ‫کلر‬ ‫‌دهد؟‬‫ي‬‫م‬ ‫کل��ر‬
‫نتيجه‬‫در‬‫و‬‫‌ه��ا‬‫ي‬‫باکتر‬‫و‬‫‌ه��ا‬‫ب‬‫ميکرو‬‫از‬
‫اضافه‬ ‫آب‬ ‫ب��ه‬ ‫بيم��اري‬ ‫از‬ ‫جلوگي��ري‬
‫مقدار‬ ‫به‬ ‫خانه‬ ‫تصفيه‬ ‫يک‬ ‫در‬ .‫‌ش��ود‬‫ي‬‫م‬
‫تمام‬ ‫تا‬ ‫‌کنند‬‫ي‬‫م‬ ‫اضافه‬ ‫آب‬ ‫به‬ ‫کلر‬ ‫کافي‬
.‫بروند‬ ‫بين‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫‌هاي‬‫ي‬‫باکتر‬
‫براي‬ ‫آبي‬ ‫از‬ ‫داريد‬ ‫دوس��ت‬ ‫ش��ما‬ ‫آيا‬ ‫اما‬
‫آب‬ ‫مانند‬ ‫که‬ ‫کنيد‬ ‫اس��تفاده‬ ‫آش��اميدن‬
‫از‬ ‫‌ها‬‫ه‬‫خان‬ ‫تصفيه‬ ‫در‬ ‫باش��د؟‬ ‫استخر‬ ‫يک‬
‫مقدار‬ ‫برداشتن‬ ‫براي‬ ‫اکسيد‬ ‫دي‬ ‫گوگرد‬
‫استفاده‬ ‫آب‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫کلر‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫ماند‬ ‫باقي‬
‫‌دهد‬‫ي‬‫م‬‫واکنش‬‫کلر‬‫با‬‫ماده‬‫اين‬.‫‌کنند‬‫ي‬‫م‬
.‫‌کند‬‫ي‬‫م‬‫برط��رف‬ ‫را‬ ‫آن‬‫ب��وي‬‫و‬‫م��زه‬‫و‬
‫گرفتن‬ ‫با‬ ‫کلر‬ ‫واکن��ش‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫واق��ع‬ ‫در‬
‫تبديل‬ Cl-
(aq( ‫يا‬ ‫کلريد‬ ‫يون‬ ‫به‬ ‫الکترون‬
.)‫‌شود‬‫ي‬‫م‬‫(احيا‬‫‌شود‬‫ي‬‫م‬
‫باقي‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫ک��ه‬ ‫کلر‬ ‫از‬ ‫کم��ي‬ ‫مق��دار‬
‫طول‬ ‫در‬ ‫آب‬ ‫که‬ ‫‌ش��ود‬‫ي‬‫م‬ ‫باعث‬ ‫‌ماند‬‫ي‬‫م‬
‫تا‬ ‫خانه‬ ‫تصفيه‬ ‫از‬ ‫رس��اني‬ ‫آب‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫ش��بک‬
.‫نشود‬ ‫آلوده‬ ‫ميکروب‬ ‫به‬ ‫شما‬ ‫منزل‬
‫آب‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫تصفي‬ ‫فرآيند‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫خالص‬
‫هوادهی‬
‫نشينی‬‫ته‬
‫کردن‬ ‫صاف‬
‫آشاميدنی‬ ‫آب‬
‫کردن‬ )‫(استرليزه‬ ‫ضدعفونی‬
‫اکسيژن‬
‫سولفات‬‫آلومينيوم‬
)‫فعال‬ ‫(کربن‬ ‫کربن‬ ‫پودر‬
‫کلر‬
‫اکسيد‬ ‫دی‬ ‫گوگرد‬
‫شده‬ ‫انجام‬ ‫فرآيند‬ ...................... ‫کردن‬ ‫حذف‬ ‫برای‬
)III( ‫آهن‬
‫‌ها‬‫ی‬‫باکتر‬
‫اضافی‬ ‫کلر‬
‫کلوييدی‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫ذر‬
‫الی‬ ‫و‬ ‫گل‬

19. ‫آب‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫فصل‬
11
‫چيست؟‬ ‫سخت‬ ‫آب‬ ‫‌دانيد‬‫ي‬‫م‬ ‫آيا‬
‫آب‬ ‫که‬ ‫‌کنيد‬‫ي‬‫م‬ ‫زندگي‬ ‫ش��هري‬ ‫در‬ ‫ش��ما‬ ‫اگر‬
!‫هستيد‬ ‫آشنا‬ ‫آب‬ ‫نوع‬ ‫اين‬ ‫با‬ ً‫ا‬‫حتم‬ ،‫دارد‬ ‫س��خت‬
.‫است‬‫مش��کل‬‫آبي‬‫چنين‬‫در‬‫صابون‬‫کردن‬‫کف‬
،‫‌کنيد‬‫ي‬‫م‬ ‫اس��تفاده‬ ‫صابون‬ ‫از‬ ‫آب‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫وقت��ي‬
.‫شد‬ ‫خواهند‬ ‫شناور‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫رنگي‬ ‫سفيد‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫ذر‬
‫زير‬ ‫جدول‬ ‫به‬ .‫دارد‬ ‫نيز‬ ‫‌هايي‬‫ت‬‫مزي‬ ‫آب‬ ‫اين‬ ‫البته‬
:‫کنيد‬‫دقت‬
‫سخت‬ ‫آب‬ ‫ايرادهاي‬
.‫است‬ ‫مشکل‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫صابون‬ ‫کردن‬ ‫کف‬ -
‫‌هاي‬‫ه‬‫ذر‬ ،‫صابون‬ ‫با‬ ‫آن‬ ‫واکنش‬ ‫اثر‬ ‫بر‬ -
.‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬ ‫توليد‬ ‫نامحلولي‬
‫ايجاد‬ ‫رسوب‬ ‫‌ها‬‫ي‬‫کتر‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫جدار‬ ‫در‬ -
‫رفتن‬ ‫هدر‬ ‫باعث‬ ‫‌ها‬‫ب‬‫رسو‬ ‫اين‬ .‫‌شود‬‫ي‬‫م‬
‫در‬ ‫آب‬ ‫آوردن‬ ‫جوش‬ ‫به‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫انرژي‬
.‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬ ‫کتري‬ ‫داخل‬
‫ايجاد‬ ‫رسوب‬ ‫گرم‬ ‫آب‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫لول‬ ‫داخل‬ -
‫گرفتگي‬ ‫باعث‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫حتي‬ .‫‌شود‬‫ي‬‫م‬
.‫شود‬ ‫لوله‬ ‫کامل‬
‫سخت‬ ‫آب‬ ‫‌هاي‬‫ت‬‫مزي‬
‫دوست‬ ‫را‬ ‫آب‬ ‫اين‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫مز‬ ‫مردم‬ ‫از‬ ‫بعضي‬ -
.‫دارند‬
‫و‬ ‫دندان‬ ‫براي‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫کلسيم‬ -
.‫است‬ ‫مفيد‬ ‫کودکان‬ ‫استخوان‬
.‫‌دهد‬‫ي‬‫م‬ ‫کاهش‬ ‫را‬ ‫قلبي‬ ‫‌هاي‬‫ي‬‫بيمار‬ -
‫کار‬ ‫به‬ ‫شيميايي‬ ‫مواد‬ ‫از‬ ‫بعضي‬ ‫ساخت‬ ‫در‬ -
.‫‌رود‬‫ي‬‫م‬
‫‌هاي‬‫ه‬‫لول‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫جدار‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫ايجاد‬ ‫رسوب‬ -
‫سمي‬ ‫‌هاي‬‫ک‬‫نم‬ ‫شدن‬ ‫حل‬ ‫از‬ ‫سربي‬ ‫يا‬ ‫مسي‬
.‫‌کند‬‫ي‬‫م‬ ‫جلوگيري‬ ‫ما‬ ‫مصرفي‬ ‫آب‬ ‫در‬
:‫هستند‬ ‫سخت‬‫‌ها‬‫ب‬‫آ‬ ‫از‬ ‫بعضي‬ ‫چرا‬ ‫که‬ ‫ببينيم‬ ‫‌خواهيم‬‫ي‬‫م‬‫حال‬
½½‫سخت‬ ‫آب‬
‫سخت‬ ‫آب‬
‫چيست؟‬
،‫اجازه‬ ‫آقا‬
!!‫يخ‬
‫‌شود؟‬‫ي‬‫م‬‫آب‬‫سختي‬‫باعث‬‫عاملي‬‫چه‬ 1-1‫آزمايش‬
.‫برداريد‬ ‫را‬ ‫محلول‬ ‫هر‬ ‫از‬ 10 cm3
‫را‬ ‫صابون‬ ‫آب‬ ‫محل��ول‬ ‫از‬ 1 cm3
.‫کنيد‬ ‫اضاف��ه‬ ‫آزمايش‬ ‫‌ي‬‫ه‬��‫لول‬ ‫به‬
.‫دهيد‬‫تکان‬‫را‬‫آن‬‫و‬‫ببنديد‬‫پنبه‬‫چوب‬‫يک‬‫با‬‫را‬‫لوله‬‫درب‬
‫صابون‬ ‫آب‬ ‫ريختن‬
‫آزمايش‬ ‫هر‬ ‫(در‬
)1cm3
‫صابون‬ ‫آب‬ ‫کردن‬ ‫اضافه‬
‫کف‬ ‫آوردن‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫تا‬ ‫را‬
‫دهيد‬ ‫ادامه‬ ‫پايدار‬
‫دادن‬ ‫تکان‬

20. ‫دبيرستان‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫سال‬ ‫ي‬‫شيم‬ ‫تكميلي‬ ‫محتواي‬
12
‫‌شود؟‬‫ي‬‫م‬ ‫آب‬ ‫شدن‬ ‫سخت‬ ‫باعث‬ ‫چيزي‬ ‫چه‬
،‫‌کنيد‬‫ي‬‫م‬‫اس��تفاده‬‫آن‬‫از‬‫ش��ما‬‫که‬‫آبي‬‫منبع‬‫اگر‬
‫آهک‬ ‫سنگ‬ ‫يا‬ ‫گچ‬ ‫که‬ ‫‌کند‬‫ي‬‫م‬ ‫عبور‬ ‫مسيري‬ ‫از‬
‫خواهد‬‫توليد‬‫سخت‬‫آب‬،‫دارد‬)‫کربنات‬‫(کلسيم‬
‫يا‬ ‫کلس��يم‬ ‫داراي‬ ‫که‬ ‫ديگري‬ ‫‌هاي‬‫گ‬‫س��ن‬ .‫ش��د‬
‫آب‬ ‫س��ختي‬ ‫باعث‬ ‫‌توانند‬‫ي‬‫م‬ ‫نيز‬ ‫هس��تند‬ ‫منيزيم‬
‫نمونه‬‫يک‬)‫سولفات‬‫(کلسيم‬‫گچ‬‫سنگ‬.‫ش��وند‬
.‫است‬ ‫‌ها‬‫گ‬‫سن‬ ‫اين‬ ‫از‬
.‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬ ‫آن‬ ‫شدن‬ ‫سخت‬ ‫باعث‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫شدن‬ ‫حل‬ ‫با‬ )‫منيزيم‬ ‫(يا‬ ‫کلسيم‬ ‫‌هاي‬‫ب‬‫ترکي‬
‫گچ‬ ‫سنگ‬ ‫روي‬ ‫از‬ ‫رودخانه‬ ‫يک‬ ‫وقتي‬ .‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫حل‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫ناچيزي‬ ‫مقدار‬ ‫به‬ ‫س��ولفات‬ ‫کلسيم‬
‫صورت‬ ‫به‬ ‫کلسيم‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫بنابراين‬ .‫‌کند‬‫ي‬‫م‬ ‫حل‬ ‫خود‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫سنگ‬ ‫اين‬ ‫از‬ ‫مقداري‬ ،‫‌کند‬‫ي‬‫م‬ ‫عبور‬
.‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬ ‫حل‬ ‫آب‬ ‫در‬ Ca2+
)aq(
‫کف‬ ‫اگر‬ ‫و‬ ‫اس��ت‬ ‫نرم‬ ‫محلول‬ ‫آن‬ ،‫کرد‬ ‫کف‬ ‫خوبي‬ ‫به‬ ‫محلول‬ ‫ثاني��ه‬ 30‫از‬ ‫بعد‬ ‫اگ��ر‬
.‫است‬ ‫سخت‬ ‫آزمايش‬ ‫مورد‬ ‫محلول‬ ،‫شد‬ ‫توليد‬ ‫رنگ‬ ‫سفيد‬ ‫رسوب‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫ذر‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫ناچيزي‬
:‫بنويسيد‬ ‫زير‬ ‫جدول‬ ‫مانند‬ ‫جدولي‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫آزمايش‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫نتيج‬
‫محلول‬ ‫نوع‬
‫شده‬ ‫اضافه‬ ‫صابون‬ ‫آب‬ ‫حجم‬
‫پايدار‬ ‫کف‬ ‫آوردن‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫براي‬
)cm3 ‫حسب‬ ‫(بر‬
‫آب‬ ‫بودن‬ ‫نرم‬ ‫سخت يا‬
‫کلريد‬ ‫سديم‬
‫کلريد‬ ‫کلسيم‬
‫کلريد‬ ‫پتاسيم‬
‫کلريد‬ ‫منيزيم‬
‫‌شود؟‬‫ي‬‫م‬ ‫آب‬ ‫شدن‬ ‫سخت‬ ‫باعث‬ ‫‌اي‬‫ه‬‫ماد‬ ‫چه‬ •
‫کلريد؟‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫يا‬ ‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬ ‫آب‬ ‫شدن‬ ‫س��خت‬ ‫موجب‬ ‫فلزي‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ،‫‌ها‬‫ل‬‫محلو‬ ‫اين‬ ‫در‬ •
‫داريد؟‬ ‫نظري‬ ‫چنين‬ ‫چرا‬
،‫‌کند‬‫ي‬‫م‬ ‫عبور‬ )‫سولفات‬ ‫(کلسیم‬ ‫گچ‬ ‫سنگ‬ ‫روی‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫آبی‬
.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫سخت‬
‫ه‬‫ن‬‫ا‬‫خ‬‫د‬‫و‬‫ر‬
‫ت‬‫خ‬‫س‬ ‫ب‬‫آ‬
‫م‬‫ر‬‫ن‬ ‫ب‬‫آ‬
‫سنگ‬
‫سنگ‬
‫گچ‬ ‫سنگ‬

21. ‫آب‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫فصل‬
13
‫آب‬‫و‬‫اس��ت‬‫نامحلول‬‫آب‬‫در‬‫کربنات‬‫کلس��يم‬
.‫کند‬ ‫حل‬ ‫خ��ود‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آهک‬ ‫س��نگ‬ ‫‌تواند‬‫ي‬‫نم‬
‫س��اخته‬‫چگونه‬‫آهکي‬‫غارهاي‬‫‌دانيد‬‫ي‬‫م‬‫آيا‬‫ام��ا‬
‫‌شوند؟‬‫ي‬‫م‬
‫ترين‬‫خالص‬‫باران‬‫آب‬‫که‬‫‌کنند‬‫ي‬‫م‬‫فکر‬‫اغلب‬‫مردم‬
‫اما‬ .‫داش��ت‬ ‫اختيار‬ ‫در‬ ‫‌ت��وان‬‫ي‬‫م‬ ‫که‬ ‫اس��ت‬ ‫آبي‬
‫مسير‬ ‫در‬ ‫باران‬ ‫آب‬ .‫نيس��ت‬ ‫درست‬ ‫موضوع‬ ‫اين‬
‫گازهای‬ ‫از‬ ‫بعضي‬ ،‫پايين‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫حرکت‬
‫خاصيت‬ ‫با‬ ‫(گازي‬ ‫اکس��يد‬ ‫دي‬ ‫کربن‬ ‫گازها‬ ‫اين‬ ‫از‬ ‫يکي‬ .‫‌کند‬‫ي‬‫م‬ ‫حل‬ ‫خود‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫هوا‬ ‫در‬ ‫موجود‬
‫مشاهده‬‫گازدار‬‫‌هاي‬‫ي‬‫نوش��يدن‬‫در‬‫که‬‫است‬‫‌هايي‬‫ب‬‫حبا‬‫همان‬‫گاز‬‫اين‬.‫اس��ت‬)‫ضعيف‬‫اس��يدي‬
:‫‌کنيد‬‫ي‬‫م‬
‫آب‬ + ‫اکسيد‬ ‫دي‬ ‫کربن‬ )‫ضعيف‬ ‫اسيد‬ ‫(يک‬ ‫کربنيک‬ ‫اسيد‬
H2O(l) + CO2(g) H2CO3(aq)
:‫کند‬ ‫حل‬ ‫خود‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آهک‬ ‫سنگ‬ ‫‌تواند‬‫ي‬‫م‬ ‫ضعيف‬ ‫اسيدي‬ ‫محلول‬ ‫اين‬
‫کربنات‬‫کلسيم‬+‫آب‬+‫اکسيد‬‫دي‬‫کربن‬ ‫کلسيم‬‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬+‫کربنات‬‫هيدروژن‬‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬
CaCO3(s) + H2O(l) + CO2(aq) Ca2+
(aq) + 2HCO3
-
(aq)
‫کلس�يم‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫گفت‬ ‫‌توان‬‫ي‬‫م‬ .‫کنيد‬ ‫توجه‬ ‫معادله‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫ش��ده‬ ‫نوش��ته‬ ‫فيزيکي‬ ‫‌هاي‬‫ت‬‫حال‬ ‫به‬
‫شدن‬ ‫سخت‬ ‫باعث‬ ‫آب‬ ‫داخل‬ ‫به‬ ‫شده‬ ‫وارد‬ ‫کلس��يم‬ ‫بنابراين‬ .‫هستند‬ ‫محلول‬ ‫آب‬ ‫در‬ ،‫ش��ده‬ ‫توليد‬
‫آن‬ ‫سختي‬ ‫ميزان‬ ‫تا‬ ‫کنيد‬ ‫آزمايش‬ ‫را‬ ‫مختلف‬ ‫مناطق‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫آب‬ ‫‌توانيد‬‫ي‬‫م‬ ‫ش��ما‬ .‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫آن‬
.‫بسنجيد‬‫را‬
‫‌ها‬‫ه‬‫رودخان‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫ضعیف‬ ‫اسیدی‬ ‫باران‬ ‫با‬ ‫آهک‬ ‫س���نگ‬
‫قرارگرفتن‬ ‫با‬ ‫زیرزمینی‬ ‫غارهای‬ ‫سرانجام‬ .‫‌دهد‬‫ي‬‫م‬ ‫واکنش‬
.‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬ ‫ساخته‬ ‫هوا‬ ‫معرض‬ ‫در‬ ‫‌ها‬‫گ‬‫سن‬
‫آب؟‬‫سختي‬ 1-2‫آزمايش‬
‫‌ي‬‫ه‬‫لول‬ ‫درب‬ .‫کنيد‬ ‫اضاف��ه‬ ‫آزمايش‬ ‫مورد‬ ‫آب‬ 10 cm3 ‫ب��ه‬ ‫را‬ ‫صابون‬ ‫آب‬ ‫محل��ول‬ 1 cm3
‫پايدار‬‫کف‬‫يک‬‫به‬‫که‬‫زماني‬‫تا‬‫را‬‫کار‬‫اين‬.‫دهيد‬‫تکان‬‫را‬‫آن‬‫و‬‫ببنديد‬‫پنبه‬‫چوب‬‫با‬‫را‬‫آزمايش‬
‫آزمايش‬‫را‬‫متفاوتي‬‫‌هاي‬‫ه‬‫نمون‬.)‫دهيد‬‫تکان‬‫را‬‫لوله‬‫ثانيه‬30‫حداقل‬‫مرتبه‬‫(هر‬‫دهيد‬‫ادامه‬‫برسيد‬
.‫بنويسيد‬ ‫جدول‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫آزمايش‬ ‫نتيجه‬ ‫و‬ ‫کنيد‬

22. ‫دبيرستان‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫سال‬ ‫ي‬‫شيم‬ ‫تكميلي‬ ‫محتواي‬
14
‫سخت‬ ‫آب‬ ‫که‬ ‫باشيد‬ ‫فهميده‬ ‫بايد‬ ‫اينجا‬ ‫به‬ ‫تا‬
‫در‬ ‫منيزيم‬ ‫يا‬ ‫کلسيم‬ .‫‌ش��ود‬‫ي‬‫م‬ ‫ايجاد‬ ‫چگونه‬
‫يون‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫بارداري‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫ذر‬ ‫ص��ورت‬ ‫به‬ ‫آب‬
،‫آب‬ ‫س��ختي‬ ‫عامل‬ ‫ترين‬ ‫رايج‬ .‫دارند‬ ‫وجود‬
.‫است‬ Ca
2+
)aq( ‫کلسيم‬ ‫يون‬
‫‌هاي‬‫ه‬‫ذر‬ ‫تا‬ ‫‌دهند‬‫ي‬‫م‬ ‫واکنش‬ )‫استئارات‬ ‫(سديم‬ ‫صابون‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫با‬ ‫کلسيم‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫اين‬
:‫کنند‬ ‫توليد‬ ‫را‬ )‫(تفاله‬ ‫ريزي‬ ‫رسوب‬
)aq( ‫کلسيم‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ + )aq( ‫استئارات‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ )s( ‫استئارات‬ ‫کلسيم‬
‫سخت‬ ‫آب‬ + ‫صابون‬ ‫تفاله‬
.‫برد‬ ‫خواهيم‬ ‫بين‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫آب‬ ‫سختي‬ ،‫کنيم‬ ‫خارج‬ ‫آب‬ ‫از‬ ‫را‬ Ca2+‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫اين‬ ‫بتوانيم‬ ‫اگر‬
‫موقت‬ ‫سختي‬
‫باعث‬ ‫چگونه‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫نامحلول‬ ‫کربنات‬ ‫کلسيم‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫کلسيم‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫که‬ ‫داريد‬ ‫خاطر‬ ‫به‬ ‫آيا‬
‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫از‬ ‫محلولي‬ ‫و‬ ‫‌دهد‬‫ي‬‫م‬ ‫واکنش‬ ‫اسيدي‬ ‫باران‬ ‫با‬ ‫آهک‬ ‫سنگ‬ ‫‌شدند؟‬‫ي‬‫م‬ ‫آب‬ ‫شدن‬ ‫سخت‬
.‫‌گوييم‬‫ي‬‫م‬‫موقت‬‫سختي‬،‫آب‬‫سختي‬‫از‬‫نوع‬‫اين‬‫به‬.‫‌سازد‬‫ي‬‫م‬‫کربنات‬‫هيدروژن‬‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬‫و‬‫کلسيم‬
½½‫سختي‬ ‫کردن‬ ‫برطرف‬
‫آزمايش‬ ‫مورد‬ ‫آب‬
‫براي‬ ‫نياز‬ ‫مورد‬ ‫صابون‬ ‫آب‬ ‫ حجم‬
)cm3 ‫حسب‬ ‫(بر‬ ‫پايدار‬ ‫کف‬ ‫شدن‬ ‫توليد‬
‫مقطر‬ ‫آب‬
‫معمولي‬ ‫آب‬
‫سخت‬ ‫آب‬
‫‌دهيد؟‬‫ي‬‫م‬ ‫توضيح‬ ‫چگونه‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫آزمايش‬ ‫در‬ ‫آمده‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫نتيجه‬ •
‫کف‬ ‫علت‬ ‫برای‬ ‫توضیحی‬ ‫چه‬ ‫پسر‬ ‫این‬ ‫پدر‬ ‫شما‬ ‫نظر‬ ‫به‬
‫کند؟‬ ‫قانع‬ ‫آن‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫فرزند‬ ‫‌تواند‬‫ي‬‫م‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫آب‬ ‫نکردن‬

23. ‫آب‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫فصل‬
15
،‫‌آيد‬‫ي‬‫م‬ ‫ج��وش‬ ‫به‬ ‫محل��ول‬ ‫اين‬ ‫وقت��ي‬
‫با‬ ‫کربنات‬ ‫هيدروژن‬ ‫و‬ ‫کلس��يم‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬
‫به‬‫دوباره‬‫و‬‫‌دهن��د‬‫ي‬‫م‬‫واکنش‬‫يکديگ��ر‬
.‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬‫تبديل‬‫نامحلول‬‫کربنات‬‫کلسيم‬
‫خارج‬ ‫آب‬ ‫از‬ ‫کلس�يم‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫بنابراين‬
.‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬
‫کلسيم‬‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬+‫کربنات‬‫هيدروژن‬‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫کربنات‬‫کلسيم‬+‫اکسيد‬‫دي‬‫کربن‬+‫آب‬
Ca2+
(aq) + 2HCO3
-
(aq) CaCO3(s) + CO2(g) + H2O(l)
)‫آهکي‬‫(رسوب‬
‫يا‬ ‫و‬ ‫‌ها‬‫ي‬‫کتر‬ ‫داخلي‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫جدار‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫اس��ت‬ ‫آهکي‬ ‫رسوب‬ ‫همان‬ ،‫شده‬ ‫تشکيل‬ ‫کربنات‬ ‫کلس��يم‬
.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫تشکيل‬ ‫گرم‬ ‫آب‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫لول‬
‫اين‬‫شما‬‫نظر‬‫به‬‫آيا‬‫اما‬.‫برد‬‫بين‬‫از‬‫آب‬‫آوردن‬‫جوش‬‫به‬‫و‬‫دادن‬‫حرارت‬‫با‬‫‌توان‬‫ي‬‫م‬‫را‬‫موقت‬‫سختي‬
‫مورد‬ ‫آب‬ ‫تمام‬ ‫بود‬ ‫قرار‬ ‫اگر‬ ‫که‬ ‫کنيد‬ ‫تصور‬ ‫است؟‬ ‫قيمت‬ ‫ارزان‬ ‫آب‬ ‫س��ختي‬ ‫حذف‬ ‫براي‬ ‫روش‬
‫موقت‬‫سختي‬‫تا‬‫بجوشانيد‬‫استفاده‬‫از‬‫قبل‬‫را‬‫شويي‬‫لباس‬‫ماشين‬‫در‬‫‌هايتان‬‫س‬‫لبا‬‫شستشوي‬‫براي‬‫نياز‬
!‫‌شد‬‫ي‬‫م‬ ‫چقدر‬ ‫شده‬ ‫مصرف‬ ‫انرژي‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫هزين‬ ،‫برود‬ ‫بين‬ ‫از‬ ‫آن‬
‫مانند‬ ،‫کلسيم‬ ‫از‬ ‫ديگري‬ ‫‌هاي‬‫ب‬‫ترکي‬ .‫برد‬ ‫بين‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫جوشاندن‬ ‫با‬ ‫‌توان‬‫ي‬‫نم‬ ‫را‬ ‫آب‬ ‫سختي‬ ‫تمام‬ ‫اما‬
‫ايجاد‬‫باعث‬‫‌ها‬‫ب‬‫ترکي‬‫اين‬.‫‌شوند‬‫ي‬‫نم‬ ‫خارج‬‫آن‬‫از‬‫آب‬‫جوشيدن‬‫با‬)‫گچ‬‫(سنگ‬‫سولفات‬‫کلسيم‬
.‫شد‬ ‫خواهند‬ ‫آب‬ ‫دائم‬ ‫سختي‬
‫‌ها‬‫ي‬‫سخت‬ ‫انواع‬ ‫تمام‬ ‫کردن‬ ‫برطرف‬
‫را‬ ‫دائم‬ ‫سختي‬ ‫اما‬ .‫برد‬ ‫بين‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫جوشاندن‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫آب‬ ‫موقت‬ ‫س��ختي‬ ‫‌توان‬‫ي‬‫م‬ ‫چگونه‬ ‫که‬ ‫ديديم‬
‫سختي‬ ‫انواع‬ ‫تمام‬ ‫اما‬ ،‫است‬ »‫«هميشگي‬ ‫معني‬ ‫به‬ »‫«دائم‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫کلم‬ ‫چند‬ ‫هر‬ .‫کرد‬ ‫برطرف‬ ‫‌توان‬‫ي‬‫م‬ ‫نيز‬
.‫برد‬ ‫بين‬ ‫از‬ ‫‌توان‬‫ي‬‫م‬ ‫را‬
‫داخل‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫تشکیل‬ ‫آهکی‬ ‫رسوب‬
‫کتری‬ ‫یک‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫جدار‬
.‫است‬ ‫شده‬ ‫بسته‬ ‫آهکی‬ ‫‌هاي‬‫ب‬‫رسو‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫وسیل‬ ‫به‬ً‫ا‬‫تقریب‬ ‫داغ‬ ‫آب‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫لول‬ ‫این‬
‫اسید‬ .‫برد‬ ‫بین‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫رسوب‬ ‫این‬ ‫ضعیف‬ ‫اسید‬ ‫یک‬ ‫کردن‬ ‫اضافه‬ ‫با‬ ‫‌توان‬‫ي‬‫م‬
:‫‌دهد‬‫ي‬‫م‬ ‫واکنش‬ ‫کربنات‬ ‫کلسیم‬ ‫با‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬
CaCO3(s)+2H
+
(aq) Ca
2+
(aq)+H2O(l)+CO2(g)
.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫گفته‬ ‫گیر‬ ‫جرم‬ ،‫ضعیف‬ ‫اسید‬ ‫این‬ ‫به‬

24. ‫دبيرستان‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫سال‬ ‫ي‬‫شيم‬ ‫تكميلي‬ ‫محتواي‬
16
‫کربنات‬ ‫سديم‬ ‫بلورهاي‬ -1
‫افزوده‬ ‫کربنات‬ ‫سديم‬ ‫مقداري‬ ‫س��خت‬ ‫آب‬ ‫به‬ ‫وقتي‬
‫اين‬.‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬‫خارج‬‫محلول‬‫از‬‫کلسيم‬‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬،‫شود‬
)‫کربنات‬‫سديم‬‫در‬‫(موجود‬‫کربنات‬‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬‫با‬‫‌ها‬‫ن‬‫يو‬
‫آب‬ ‫در‬ ‫نامحلول‬ ‫کربنات‬ ‫کلسيم‬ ‫و‬ ‫‌دهند‬‫ي‬‫م‬ ‫واکنش‬
:‫‌دهند‬‫ي‬‫م‬‫تشکيل‬‫را‬
‫کلسيم‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ + ‫کربنات‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫کربنات‬ ‫کلسيم‬
Ca2+
(aq) + CO2-
3 (aq) CaCO3(s)
)‫سخت‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫(موجود‬ ‫کربنات‬ ‫کلسيم‬ ‫رسوب‬
)‫(نامحلول‬
‫يکديگر‬ ‫با‬ ‫محلول‬ ‫دو‬ ‫کردن‬ ‫مخلوط‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫طی‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫واکنشي‬ ‫به‬
.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫گفته‬ ‫رسوبي‬ ‫واکنش‬ ،‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫توليد‬ ‫رسوب‬ ‫يک‬
.‫هستند‬ ‫نيز‬ ‫آب‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫کنند‬ ‫نرم‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫ماد‬ ‫دارای‬ ‫خود‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫جديد‬ ‫شويي‬ ‫رخت‬ ‫پودرهاي‬
‫‌ي يون‬‫ه‬‫کنند‬ ‫مبادله‬ ‫ستون‬ -2
‫س��ختي‬ ‫کردن‬ ‫برطرف‬ ‫براي‬ ‫روش‬ ‫اين‬
.‫دارد‬ ‫کاربرد‬ ‫بزرگ‬ ‫‌هاي‬‫س‬‫مقيا‬ ‫در‬ ‫آب‬
:‫کنيد‬‫نگاه‬‫مقابل‬‫شکل‬‫به‬
‫که‬‫است‬‫شده‬‫ر‬ُ‫پ‬‫رزين‬‫يک‬‫‌ي‬‫ه‬‫وسيل‬‫به‬‫س��تون‬
‫خود‬‫در‬‫را‬)Na+(‫س��ديم‬‫يون‬‫زيادي‬‫مق��دار‬
‫وارد‬‫ستون‬‫باالي‬‫از‬‫سخت‬‫آب‬.‫است‬‫داده‬‫جاي‬
،‫پايين‬‫سمت‬‫به‬‫خود‬‫حرکت‬‫مسير‬‫در‬‫و‬‫‌شود‬‫ي‬‫م‬
‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬‫با‬‫آب‬‫اين‬‫در‬‫موجود‬‫کلسيم‬‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬
‫در‬.‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬‫تعويض‬‫رزين‬‫در‬‫موجود‬‫س��ديم‬
‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬‫و‬‫چسبيده‬‫رزين‬‫به‬‫کلسيم‬‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬‫واقع‬
‫با‬‫همراه‬‫‌شوند‬‫ي‬‫نم‬ ‫آب‬‫سختي‬‫باعث‬‫که‬‫سديم‬
.‫شد‬‫خواهند‬‫خارج‬‫ستون‬‫انتهاي‬‫از‬‫آب‬
‫سختی‬ ‫‌توانند‬‫ي‬‫م‬ ‫کربنات‬ ‫سدیم‬ ‫بلورهای‬
.‫ببرند‬ ‫بین‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫آب‬
‫معادله یونی‬ ،‫ای‬ ‫معادله‬ ‫چنین‬ ‫به‬
‫فقط‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫ک���ه‬ ‫‌ش���ود‬‫ي‬‫م‬ ‫گفته‬
‫مؤثر‬ ‫واکنش‬ ‫در‬ ‫ک���ه‬ ‫‌های���ی‬‫ن‬‫یو‬
.‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬ ‫داده‬ ‫نشان‬ ‫هستند‬
‫کلسيم‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬
‫سخت‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫موجود‬
‫نرم‬ ‫برای‬ ‫که‬ Na+
‫‌های‬‫ن‬‫يو‬
‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫جايگزين‬ ‫آب‬ ‫کردن‬
‫‌اند‬‫ه‬‫شد‬ Ca2+
‫سخت‬ ‫آب‬ ‫ورود‬
‫نرم‬ ‫آب‬ ‫خروج‬
‫يون‬ ‫کننده‬ ‫مبادله‬ ‫رزين‬
‫شده‬ ‫شسته‬ )Na+
( ‫سديم‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬ ‫تمام‬ ‫وقتی‬ -
‫دادن‬ ‫عبور‬ ‫با‬ ‫‌توان‬‫ي‬‫م‬ ،‫ش���وند‬ ‫خارج‬ ‫س���تون‬ ‫از‬ ‫و‬
‫داخل‬ ‫از‬ )‫کلريد‬ ‫(س���ديم‬ ‫نمک‬ ‫آب‬ ‫غليظ‬ ‫محلول‬
‫دوباره‬ ‫و‬ ‫بازگردانده‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫حالت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫س���تون‬
.‫کرد‬ ‫استفاده‬ ‫آماده‬
.‫هستند‬ ‫هيدروژن‬ ‫يون‬ ‫دارای‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫رزي‬ ‫از‬ ‫بعضی‬
‫دارای‬ ‫رزين‬ ‫س���طح‬ ‫به‬ )Ca2+(‫کلس���يم‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬
‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬ ‫جذب‬ ‫و‬ ‫چسبيده‬ )Na+
( ‫سديم‬ ‫‌هاي‬‫ن‬‫يو‬

25. ‫آب‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫فصل‬
17
‫پيدا‬ ،‫گرمسيري‬ ‫مناطق‬ ‫کش��ورهاي‬ ‫از‬ ‫بس��ياري‬ ‫در‬
.‫است‬ ‫دش��واري‬ ‫کار‬ ‫ش��يرين‬ ‫آب‬ ‫منبع‬ ‫يک‬ ‫کردن‬
‫در‬‫کم‬‫بارندگي‬‫عل��ت‬‫به‬‫‌ه��ا‬‫ه‬‫درياچ‬‫و‬‫‌ه��ا‬‫ه‬‫رودخان‬
‫اوقات‬ ‫گاهي‬ ‫اما‬ .‫‌شوند‬‫ي‬‫م‬ ‫خشک‬ ‫سال‬ ‫گرم‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫ما‬
‫ساحلي‬ ‫خط‬ ‫و‬ ‫دارند‬ ‫قرار‬ ‫دريا‬ ‫کنار‬ ‫در‬ ‫کشورها‬ ‫اين‬
‫مقدار‬ ‫داراي‬ ‫کش��ورها‬ ‫اين‬ .‫اس��ت‬ ‫بزرگ‬ ‫نيز‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬
‫از‬ ‫بسياري‬ ‫براي‬ ‫آب‬ ‫اين‬ ‫اما‬ ،‫هستند‬ ‫دريا‬ ‫آب‬ ‫زيادي‬
.‫نيست‬‫مناسب‬‫کاربردها‬
.‫بود‬‫خواهد‬‫ساز‬‫چاره‬‫زدايي‬‫نمک‬‫که‬‫جاست‬‫اين‬‫در‬
‫‌توانند‬‫ي‬‫م‬ ‫ويژه‬ ‫زدايي‬ ‫نمک‬ ‫واحدهاي‬ ‫و‬ ‫‌ها‬‫ه‬‫کارخان‬
‫آب‬‫(يا‬‫دريا‬‫آب‬‫از‬‫را‬‫شده‬‫حل‬‫‌هاي‬‫ک‬‫نم‬‫از‬‫بسياري‬
.‫کنند‬ ‫جدا‬ )... ‫و‬ ‫‌ها‬‫ب‬‫مردا‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫شور‬
‫قابل‬ ‫آبی‬ ‫توليد‬ ‫باعث‬ ،‫آن‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫حل‬ ‫‌هاي‬‫ک‬‫نم‬ ‫از‬ ‫آب‬ ‫کردن‬ ‫جدا‬ ‫با‬ ‫زدايي‬ ‫نمک‬
.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ )‫است‬ ‫مصرف‬ ‫قابل‬ ‫غير‬ ‫(که‬ ‫دريا‬ ‫آب‬ ‫از‬ ‫ما‬ ‫برای‬ ‫مصرف‬
½½‫زدايي‬ ‫نمک‬
‫سختي‬‫کردن‬‫برطرف‬ 1-3‫آزمايش‬
:‫كنيد‬ ‫استفاده‬ 1-2‫آزمايش‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫گفته‬ ‫روش‬ ‫از‬ ،‫آب‬ ‫سختي‬ ‫مقدار‬ ‫تعيين‬ ‫براي‬
‫بجوشانيد‬‫را‬‫آب‬‫‌ي‬‫ه‬‫نمون‬‫حال‬.‫کنيد‬‫آزمايش‬‫را‬‫است‬‫موقت‬‫سختي‬‫داراي‬‫که‬‫آب‬‫مقداري‬-1
.‫کنيد‬ ‫آزمايش‬ ‫دوباره‬ ‫و‬
‫سديم‬‫پودر‬‫از‬‫قاشق‬‫يک‬‫حال‬.‫کنيد‬‫آزمايش‬‫را‬‫است‬‫دايم‬‫سختي‬‫داراي‬‫که‬‫آب‬‫مقداري‬-2
‫مطمئن‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫ماده‬ ‫اين‬ ‫کامل‬ ‫شدن‬ ‫حل‬ ‫از‬ ‫اينکه‬ ‫از‬ ‫بعد‬ .‫کنيد‬ ‫اضافه‬ ‫نمونه‬ ‫اين‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫کربنات‬
.‫دهيد‬ ‫قرار‬ ‫آزمايش‬ ‫مورد‬ ‫دوباره‬ ‫را‬ ‫آن‬ ،‫شديد‬
‫آزمايش‬ ،‫يون‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫کنند‬ ‫مبادله‬ ‫ستون‬ ‫يک‬ ‫از‬ ‫دادن‬ ‫عبور‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫سخت‬ ‫آب‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫نمون‬ -3
.‫کنيد‬
‫دریا‬ ‫آب‬ ‫از‬ ‫آشامیدنی‬ ‫آب‬ ‫تولید‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫کارخان‬ ‫یک‬
.‫‌کند‬‫ي‬‫م‬ ‫استفاده‬ ‫زدایی‬ ‫نمک‬ ‫فرآیند‬ ‫از‬ ‫که‬

26. ‫دبيرستان‬ ‫ل‬ّ‫و‬‫ا‬ ‫سال‬ ‫ي‬‫شيم‬ ‫تكميلي‬ ‫محتواي‬
18
‫سپس‬.‫‌شود‬‫ي‬‫م‬‫تبديل‬‫بخار‬‫به‬‫آب‬‫ابتدا‬‫فرآيند‬‫اين‬‫در‬.‫‌ايد‬‫ه‬‫شد‬‫آشنا‬‫تقطير‬‫با‬‫قبل‬‫‌هاي‬‫ل‬‫سا‬‫در‬‫شما‬
‫در‬‫شده‬‫حل‬‫‌هاي‬‫ک‬‫نم‬‫از‬‫ترتيب‬‫اين‬‫به‬‫تا‬‫‌ش��ود‬‫ي‬‫م‬‫تبديل‬‫آب‬‫به‬‫دوباره‬‫و‬‫ش��ده‬‫س��رد‬‫بخار‬‫اين‬
‫تقطير‬‫عمل‬‫اساس‬‫بر‬‫زدايي‬‫نمک‬‫مخصوص‬‫واحدهاي‬‫در‬‫استفاده‬‫مورد‬‫فرآيند‬.‫گردد‬‫جدا‬‫خود‬
.‫است‬ ‫شده‬ ‫طراحی‬
‫جوش‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫نقط‬ ‫کار‬ ‫اين‬ ‫با‬ .‫‌يابد‬‫ي‬‫م‬ ‫کاهش‬ ‫آب‬ ‫روي‬ ‫بر‬ ‫موجود‬ ‫فشار‬ ،‫زدايي‬ ‫نمک‬ ‫واحد‬ ‫يک‬ ‫در‬
.‫دارد‬ ‫نام‬ )‫(ناگهاني‬ ‫آني‬ ‫تقطير‬ ‫فرآيند‬ ‫اين‬ .‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫کمتر‬ ‫دريا‬ ‫آب‬
‫دارد؟‬ ‫اهميت‬ ‫فرآيند‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫جوش‬ ‫‌ي‬‫ه‬‫نقط‬ ‫کردن‬ ‫کم‬ ‫چرا‬ •
‫دارد؟‬ ‫بيشتري‬ ‫اهميت‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫بقيه‬ ‫از‬ ‫‌تر‬‫ش‬‫ارز‬ ‫با‬ ‫چيزي‬ ‫چه‬ ‫واحدها‬ ‫اين‬ ‫در‬ •
‫جدا‬‫براي‬‫غشاء‬‫يک‬‫از‬‫فرآيند‬‫اين‬‫در‬.‫دارد‬‫نام‬ ‫معکوس‬ ‫سمز‬ُ‫ا‬ ‫است‬‫‌تر‬‫ي‬‫عموم‬‫که‬‫ديگري‬‫فرآيند‬
،‫‌شود‬‫ي‬‫نم‬ ‫استفاده‬ ‫فرآيند‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫گرمايي‬ ‫هيچ‬ ‫که‬ ‫جا‬ ‫آن‬ ‫از‬ .‫‌شود‬‫ي‬‫م‬ ‫استفاده‬ ‫نمک‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫کردن‬
‫آب‬‫فشار‬‫تنظيم‬‫براي‬‫نيز‬‫روش‬‫اين‬‫در‬‫البته‬.‫است‬‫تقطير‬‫از‬‫کمتر‬‫بس��يار‬‫آن‬‫انرژي‬‫مصرف‬‫مقدار‬
:‫کنيد‬ ‫دقت‬ ‫زير‬ ‫شکل‬ ‫به‬ .‫داريم‬ ‫نياز‬ ‫انرژي‬ ‫مقداري‬ ‫به‬
‫در‬‫شده‬‫حل‬‫‌هاي‬‫ک‬‫نم‬%98‫‌توانند‬‫ي‬‫م‬‫‌گيرند‬‫ي‬‫م‬‫قرار‬‫استفاده‬‫مورد‬‫حاضر‬‫حال‬‫در‬‫که‬‫غش��اهايي‬
‫اين‬ ‫در‬ ‫مش��کل‬ ‫يک‬ ‫‌ها‬‫ه‬‫لول‬ ‫و‬ ‫‌ها‬‫پ‬‫پم‬ ‫خوردگي‬ ‫و‬ ‫فرس��ايش‬ ‫اما‬ .‫کنند‬ ‫خارج‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫دريا‬ ‫آب‬
.‫‌آيند‬‫ي‬‫م‬ ‫حساب‬ ‫به‬ ‫روش‬
‫پول‬ ‫با‬ ‫‌توانند‬‫ي‬‫م‬ ‫که‬ ‫‌گيرد‬‫ي‬‫م‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫خاورميانه‬ ‫از‬ ‫کشورهايي‬ ‫در‬ ً‫ال‬‫معمو‬ ‫زدايي‬ ‫نمک‬
‫کشورها‬ ‫اين‬ ‫از‬ ‫بعضي‬ ‫در‬ .‫کنند‬ ‫پرداخت‬ ‫را‬ ‫زدايي‬ ‫نمک‬ ‫‌هاي‬‫ه‬‫هزين‬ ،‫خود‬ ‫نفت‬ ‫فروش‬ ‫از‬ ‫حاصل‬
.‫‌آيد‬‫ي‬‫م‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫زدايي‬ ‫نمک‬ ‫روش‬ ‫از‬ ‫مصرفي‬ ‫آب‬ %90
‫نمک‬‫آب‬‫تقطير‬ 1-4‫آزماي‬
)‫طعام‬ ‫(نمک‬ ‫کلريد‬ ‫س��ديم‬ ‫محلول‬ ‫يک‬ ‫از‬ ‫خالص‬ ‫آب‬ ‫آوري‬ ‫جمع‬ ‫براي‬ ‫تقطير‬ ‫دس��تگاه‬ ‫از‬
.‫کنيد‬‫استفاده‬
.‫دهيد‬ ‫انجام‬ ‫بزرگ‬ ‫يا‬ ‫کوچک‬ ‫مقياس‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫کار‬ ‫اين‬ ‫توانيد‬ ‫مي‬
‫است؟‬ ‫خالص‬ ،‫آمده‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫آب‬ ‫که‬ ‫دهيد‬ ‫نشان‬ ‫آزمايش‬ ‫يک‬ ‫با‬ ‫‌توانيد‬‫ي‬‫م‬ ‫چطور‬ •
‫دريا‬ ‫آب‬
)‫شور‬ ‫(آب‬
‫سازی‬‫آماده‬
‫ليه‬ّ‫و‬‫ا‬
‫قوی‬‫فشار‬‫پمپ‬
‫شور‬‫آب‬‫‌ي‬‫ه‬‫تخلي‬
‫غشاها‬‫‌ي‬‫ه‬‫مجموع‬
‫تکميلی‬‫کارهای‬
‫شيرين‬‫آب‬
‫مصرف‬‫قابل‬
‫شيرين‬‫آب‬