Anatomi ozetnot

DrTus.com 1
ilk ve tek t us portalı

ANAT OMĐ

SCAPULA
• Üst kenarındaki incisura scapulae denilen çentik, canlıda ligamentum transversum scapulae
superius ile delik haline getirilir. Delikten n. suprascapularis,ligamentin üzerindenise a.v.
suprascapularis geçer.
N. suprascapularis, kola abdüksiyon hareketini başlatan kasın (m. supraspinatus) siniridir.
• Processus coracoideus denilen çıkıntısına; m. pectoralis minor, m. coracobrachialis ve m. biceps
brachii’nin caput breve’si tutunur.
• Acromion, spina scapulae’nin geniş olan lateral ucudur. Üst ekstremite uzunluğunun ölçülmesinde
kullanılan proksimal noktadır. M. deltoideus (kolun esas abdüktör kası) ile m. trapezius (omuz
çökmesini önleyen kas) tutunur.

HUMERUS
• Tuberculum minus’a m. subscapularis insersiyo yapar.
• Tuberculum majus’a yukardan aşağı doğru; m. supraspinatus-m. infraspinatus-m. teres minor
tutunur.
• Sulcus intertubercularis; tüberkülüm’ler arasındaki oluktur. Oluktan, m. biceps brachii’nin caput
longum’unun tendonu geçer. Bu tendon aynı zamanda omuz ekleminin içinden geçen tek tendondur.
Oluğun tabanına m. latissimus dorsi (gövdeyi yukarı çeken esas kas) insersiyo yapar.
• Oluğun iç kenarına (crista tuberculi minoris’e) m.teres major, oluğun dış kenarına (crista tuberculi
majoris’e) m. pectoralis major tutunur.
• Collum chirurgicum, humerus’un en zayıf yeridir. Humerus en çok buradan kırılır. Kırıklarında yakın
komşuluk nedeniyle, n. axillaris ile a.v. circumflexa humeri posterior yaralanabilir.

1

DrTus.com 2

ANAT OMĐ

• Sulcus nervi radialis; gövdenin arka yüzündeki bu olukta, n. radialis ile a. profunda brachii
(a. brachialis’in dalı) seyreder.
• Sulcus nervi ulnaris; epicondylus medialis’in arkasındaki bu oluktan, canlıda n. ulnaris geçer.
• Humerus’un suprakondüler kırıklarında, a. brachialis ve n. medianus yaralanabilir.

EL KEMĐKLERĐ (OSSA MANUS)
EL BĐLEĞĐ KEMĐKLERĐ (OSSA CARPI) Bir elde 8 tanedir. Dörderli iki sıra oluşturur.
Proksimal sıra, lateralden-mediale: Os scaphoideum-Os lunatum-Os triquetrum-Os pisiforme
(Sirkteki Leopar Tribüne Pisledi) Distal sıra, lateralden-mediale: Os trapezium-Os trapezoideum-

2

DrTus.com 3

ANAT OMĐ

Os capitatum-Os hamatum (Trapez Trapezcinin Canını Hafifletti)
• Os scaphoideum; en çok kırılan karpal kemiktir. Proksimal sıranın en büyük kemiğidir.
• Os pisiforme; os triquetrum’un üzerindedir. M. flexor carpi ulnaris’in tendonu içinde yer aldığından
aynı zamanda sesamoid bir kemiktir.
• Os trapezium;birincimetakarpalkemikile os scaphoideum arasındadır. El başparmağı eklemine (art.
carpometacarpalis pollicis) katılan karpal kemiktir.
• Os lunatum; luksasyonu en çok görülen karpal kemiktir. Çıkığında n. medianus zedelenir.

OS COXA (Ilium, Ischium, Pubis)
• Spina iliaca anterior superior (SIAS); crista iliaca’nın ön ucudur. Üç yapı tutunur.
M. sartorius (uyluğa ve bacağa fleksiyon yaptıran kas)
Ligamentum inguinale; m. obliquus externus abdominis’in aponörozunun kalınlaşması ile
oluşur.
M. tensor fasciae latae
• Foramen obturatum; bu deliği membrana obturatoria kapatır. Bu membranın dış tarafından m.
obturatorius externus, iç tarafından m. obturatorius internus başlar.
• Tuber ischiadicum; ischium’un alt-arka yüzün deki çıkıntıdır. Oturur pozisyonda yere temas eden
kemik kısmıdır.

FORAMEN ISCHIADICUM MAJUS; incisura ischiadica major, spina ischiadica, lig.
sacrotuberale ve lig. sacrospinale ile sınırlanan bu delik, pelvis’ten gluteal bölgeye bir açıklıktır.
Foramen ischiadicum majus’tan geçen en büyük oluşum m. piriformis’tir (plexus sacralis bu kasın
üzerinde oturur). Kas, bu delikten geçerken yukarısında ve aşağısında birer küçük açıklık kalır.
Foramen suprapiriforme’den geçen oluşumlar;

- A.v. glutea superior ve n. gluteus superior.
Foramen infrapiriforme’den geçen oluşumlar;

- A. v. glutea inferior ve n. gluteus inferior
- N. ischiadicus, n. cutaneus femoris posterior
- N. pudendus
- A.v. pudenda interna
FORAMEN ISCHIADICUM MINUS; incisura ischiadica minor, spina ischiadica, tuber ischiadicum ve
önceki deliğin oluşumuna katılan aynı ligamentlerle sınırlanır. Gluteal bölgeden perineum’a bir
açıklıktır. Foramen ischiadicum minus’tan geçen anatomik yapılar;
- N. pudendus
- A.v. pudenda interna
- M. obturatorius internus’un tendonu ve siniri

• N. pudendus ile a.v. pudenda interna, hem for. ischiadicum majus’tan hem de for. ischiadicum
minus’tan geçer. Bu damar sinir paketi daha sonra m. obturatorius internus’un fasyası
üzerindeki canalis pudendalis (Alcock kanalı)’ten geçerek perine bölgesinde dağılır.

3

DrTus.com 4

ANAT OMĐ

PELVĐS
Yanlarda ve önde iki os coxa, arkada sacrum ve os coccygis’in birleşmesi ile meydana gelir.
• Linea terminalis;arkada S vertebradaki promontorium’dan başlayıp, yanlardailium’lardaki linea
1

arcuata’dan ve pubis’lerdeki pecten ossis pubis ile crista pubica’lardan geçip, önde symphysis
pubica üzerinde birleşen hayali bir çizgidir. Linea terminalis’in üstünde kalan pelvis bölümüne
pelvis major, altında kalana ise pelvis minor denir. Linea terminalis aynı zamanda, pelvis
minor’un üst girişinin de (apertura pelvis superior) sınırını yapar.

PELVĐS ÇAPLARI Apertura pelvis superior (pelvis girişi) ile ilgili mesafeler
• Conjugata anatomica (diameter anteroposterius); promontorium ile symphysis pubica’nın üst

4

DrTus.com 5

ANAT OMĐ

kenarı arasındaki mesafedir (12 cm).
• Conjugata vera (obstetrica); promontorium ile symphysis pubica’nın arka yüzünün orta noktası
arasındaki mesafedir. Apertura pelvis superior ile ilgili en dar mesafedir (11 cm). Doğumda
önemlidir.
• Conjugata diagonalis; promontorium ile symphysis pubica’nın alt kenarı arasındaki mesafedir.
Vaginal tuşe ile ölçülebilen tek mesafedir (12.5 cm).

AYAK BĐLEĞĐ KEMĐKLERĐ (OSSA TARSI)
7 tanedir.
Proksimal sırayı calcaneus ve talus yapar. Distal sırayı ise, medialden-laterale; os cuneiforme
medialeos cuneiforme intermedium-os cuneiforme laterale-os cuboideum oluşturur. Os
naviculare, talus başı ile kuneiform kemikler arasındadır.
Talus
• Calcaneus, os naviculare, tibia ve fibula ile eklem yapar.

Calcaneus
• Achilles tendonu (tendo calcaneus) calcaneus’a tutunur.

VERTEBRALAR
• Tipik bir vertebra’nın arcus vertebrae’si üzerinde 7 tane çıkıntı vardır.
Processus articularis superior ve processus articularis inferior (zygapophyses); her iki
tarafta, pedikülolaminar birleşmeden yukarıya ve aşağıya doğru uzanan ikişer çıkıntıdır.
Processus transversus; her iki tarafta, pedikülolaminar birleşmeden yanlara doğru uzanan
birer çıkıntıdır.
Processus spinosus; iki taraf lamina arcus vertebrae’nin arkada birleşmesi ile oluşan tek bir
çıkıntıdır.
• Lamina arcus vertebrae; processus spinosus ile processus transversus arasında kalan arcus
vertebrae bölümüdür.
• Pediculus arcus vertebrae; processus transversus ile corpus vertebrae arasında kalan arcus
vertebrae bölümüdür.

5

DrTus.com 6

ANAT OMĐ

SERVĐKAL VERTEBRALAR
• Servikalvertebraların en karakteristik özelliği, processus transversus’larındaki foramen
transversarium vertebrae cervicales denilen deliktir. C vertebra hariç, diğer servikal
7

vertebralardaki bu deliklerden a.v. vertebralis geçer. C ’ninkilerden sadece v. vertebralis geçer.
7

C (atlas)
1

• Corpus vertebrae’si ve processus spinosus’u yoktur.
• Arcus posterior’unda bulunan sulcus arteriae vertebralis’ten a. vertebralis ile n. suboccipitalis
(C spinal sinirin arka dalı) geçer.
1

• Arcus anterior’un arka yüzünde fovea dentis adı verilen çukur bulunur

C (axis)
2

• Servikal vertebraların en kuvvetlisidir.
• Atlas (fovea dentis) ile eklem yapan dens axis isimli bir çıkıntısı vardır. Dens axis’i, ligamentum
transversum atlantis pozisyonunda tutar.

C (vertebra prominens)
7

• Processus spinosus’u ve processus transversus’ları en uzun servikal vertebradır.
• Canlıda elle muayenede, spinalçıkıntısı hissedilebilen tek servikalvertebradır. Bu nedenle
vertebraların sayılmasında kullanılır.
• Processus spinosus’u çatalsız tek servikal vertebradır.
• En küçük foramen transversarium’u olan servikal vertebradır. Foramen transversarium’larından
sadece vertebral ven geçer, a. vertebralis geçmez.

KRANYUM KEMĐKLERĐ (OSSA CRANII)
NEUROCRANIUM
OS FRONTALE
• Fossa glandulae lacrimalis’e, canlıda glandula lacrimalis’in orbital parçası oturur.
• Sutura frontalis persistens(sutura metopica);genellikle altıncı yaştan sonra kaybolan bu sütür,
bazen kalıcı olabilir. Kırık ile karıştırılabilir.

OS PARIETALE
• Sulcus arteriae meningeae mediae; iç yüzde görülen bu oluklar, a. meningea media’nın dallarına
aittir. Bu dalların açılması, epidural hemorajilere neden olur.
• Yenidoğanda bulunan 6 fontanelin de yapısına katılan tek kemiktir.

OS ETHMOIDALE
• Lamina perpendicularis; septum nasi’nin üst parçasının büyük bölümünü oluşturur.
• Lamina cribrosa; cavitas nasi’nin çatısının büyük bölümünü yapar. Üzerinde bulunan
deliklerden(foramina cribrosa), olfaktor sinir uzantıları kafa içine geçer.
• Crista galli isimli çıkıntısına, falx cerebri tutunur. Bulbus olfactorius, crista galli’nin her iki tarafında,
lamina cribrosa üzerinde oturur.
• Labyrinthus ethmoidalis; iki laminalı olan bu parçanın, dış laminası orbita iç duvarının, iç laminası da
burun boşluğunun dış duvarının yapısına katılır. Đki lamina arasında etmoidal sinüsler bulunur. Burnun
dış duvarındaki concha nasalis superior, concha nasalis media ve concha nasalis suprema

6

DrTus.com 7

ANAT OMĐ

(bazen bulunur) ile meatus nasi medius’taki processus uncinatus, labyrinthus ethmoidalis’in
uzantılarıdır.

OS OCCIPITALE
• Foramen magnum; kafa iskeletindeki en büyük deliktir. Canalis vertebralis ile fossa cranii
posterior’u bağlar. Medulla oblongata (bulbus) ile medulla spinalis arası sınırdır.
Bu delikten;
medulla spinalis ile onu saran zarlar,
a. vertebralis’ler ve dalları (a. spinalis anterior ile a. spinalis posterior’lar),
C spinal sinirlerin meningeal dalları ve
1-3

n. accessorius’un (XI nci kranyal sinir) spinal parçası geçer.

• Clivus; küçük bir bölümünü sfenoid kemik gövdesinin oluşturduğu bu düz alana, canlıda medulla
oblongata (bulbus) ile pons oturur. Plexus venosus basilaris, clivus üzerindedir.
• Canalis nervi hypoglossi’den, dilin motor siniri olan n. hypoglossus ile a. pharyngea
ascendens’in meningeal bir dalı geçer.

OS SPHENOIDALE
• Chiasma opticum, bu kemik üzerinde oturur.
• Sella turcica; sulcus prechiasmaticus’un arkasında tuberculum sellae denilen bir tümsek bulunur. Bu
tümseğin arkasında da içinde hipofiz bezinin oturduğu derin bir çukur vardır. Fossa hypophysialis
denilen bu çukur, arkadan dorsum sellae isimli bir tümsek ile sınırlanır. Bu üç yapı birlikte sella

7

DrTus.com 8

ANAT OMĐ

turcica adı ile bilinir.
• Sulcus caroticus, içinde a. carotis interna var.
• Canalis opticus; küçük kanatların iki kökü arasındadır. N. opticus ile a. ophthalmica geçer.
• Sulcus tubae auditivae
• Foramen rotundum; fossa cranii media’yı, fossa pterygopalatina’ya bağlar. Đçinden
n. maxillaris geçer.
• Foramen ovale; fossa cranii media’yı, fossa infratemporalis’e bağlar. Đçinden n. mandibularis geçer.
• Foramen spinosum; fossa cranii media’yı, fossa infratemporalis’e bağlar. A. meningea media ile n.
mandibularis’in meningeal dalı geçer.

OS TEMPORALE
• Canalis caroticus; foramen jugulare’nin hemen ön tarafındadır. Đçinden a. carotis interna geçer.
• Tegmen tympani;buince kemiklamel, antrum mastoideum, cavitas tympani ve semicanalis
musculi tensoris tympani’nin çatısını yapar.
• Meatus acusticus internus; iç kulağı fossa cranii posterior’a bağlar. Başlangıcına porus acusticus
internus denir. Meatus acusticus internus’tan; n. facialis, n. intermedius (n. facialis’in duyu kökü),
n. vestibulocochlearis ve a.v. labyrinthi geçer. Ganglion vestibulare, meatus’un dibinde
lokalizedir.
• Canalis nervi facialis; içinde n. facialis ve ganglionu (ganglion geniculi) bulunur. N. facialis,
kemik içi en uzun seyir gösteren kranyal sinirdir. Kanal içinde üç tane dal (Ganglion geniculi
hizasında kanalı terk eden n. petrosus major, n. stapedius ve chorda tympani) verir.
• Foramen stylomastoideum; n. facialis kafatasını buradan terk eder.
• Foramenjugulare (TO=Temporal+Oksipital); temporal ile oksipital kemik arasında kalan bu açıklıktan,
öndenarkaya doğru; sinus petrosus inferior, a. pharyngea ascendens’inmeningeal dalı, n.
glossopharyngeus, n. vagus, n. accessorius, a. occipitalis’in meningeal dalı ve sinus sigmoideus (v.
jugularis interna) geçer.
• Impressio trigeminalis; ganglion trigeminale’nin izi.
• Foramen lacerum (TOS= Temporal + Oksipital + Sfenoid); çatısından ACI ve n. canalis
pterygoidei (Vidian siniri) geçer.
• Canalis musculo tubarius

8

DrTus.com 9

ANAT OMĐ

VISCEROCRANIUM
MANDIBULA
• Foramen mandibulae;ramus mandibulae’niniç yüzündekibu delik, canalis mandibulae’nin
başlangıcıdır.
V.a.n. alveolarisinferior, bu delikten kanala girerek alt dişleribesler ve duyusunu taşır. Alt dişlerin
anestezisi için anestezik madde foramen mandibulae’ye verilir.
• Foramen mentale; genellikle alt ikinci premolar diş seviyesinde bulunan bu delikten, v.a.n.
alveolaris inferior’un terminal dalları (v.a.n. mentalis) geçer.
VOMER
• Septum nasi’nin arka-alt bölümünün büyük parçasını oluşturur.

MAXILLA
• Os nasale’lerle birlikte apertura piriformis’in sınırlarını yapar.
• Os palatinum’larla birlikte palatum durum (sert damak)’u oluşturur. Sert damağın 3/4 ön bölümünü iki
taraf maksilla’nın processus palatinus’ları, 1/4 arka bölümünü ise palatin kemiklerin lamina
horizontalis’leri yapar.
• Sulcus infraorbitalis ve canalis infraorbitalis; maksilla’nın lamina orbitalis’indedir. Đçinden v.a.n
infraorbitalis geçer. Kanal, maksilla’nın ön yüzüne foramen infraorbitale isimli delik ile açılır.
• Sinus maxillaris; Paranazal sinüslerin en büyüğüdür. Molar dişlerle komşuluk yapar. Duvarları çok
ince olduğundan sinüsteki bir tümör, orbita tabanını iterek bulbus oculi’de yer değişikliğine neden
olabilir. Molar dişlerin çekilmesi sırasında sinüsün tabanı hasar görebilir.

ORBĐTA BOŞLUĞUNUN DUVARLARI
• Üst duvar(paries superior); başlıca frontal kemiğin pars orbitalis’iyapar. Apekse yakın küçük bir
bölümünü sfenoid kemiğin ala minor’u oluşturur. Bu duvar, orbita boşluğunu fossa cranii anterior’dan
ayırır. Glandula lacrimalis, bu duvarın dış bölümündeki çukurda oturur.
• Dış duvar (paries lateralis); sfenoid kemiğin ala major’u ile zigomatik kemiğin processus frontalis’i
yapar. Orbita’nın en kalın duvarıdır. Fissura orbitalis inferior ile alt duvardan, fissura orbitalis superior
ile üst duvardan ayrılır.
• Đç duvar (paries medialis); arkadan-öne doğru; corpus sphenoidale, etmoid kemiğin lamina
orbitalis’i os lacrimale ve maksilla’nın processus frontalis’i yapar. Duvarın en büyük bölümünü
etmoid kemiğin lamina orbitalis’i oluşturur ( arkadan-öne doğru; SELaM olarak kodlanabilir).
• Alt duvar (paries inferior); maksilla’nın facies orbitalis’i, zigomatik kemiğin facies orbitalis’i ve
palatin kemiğin processus orbitalis’i yapar. Duvarın en büyük bölümünü, orbita boşluğunu sinus
maxillaris’ten ayıran maksilla’nın facies orbitalis’i yapar.

FISSURA ORBITALIS SUPERIOR; Orbita’yı fossa cranii media’ya bağlar. Bu yarıktan n.
oculomotorius, n. trochlearis ve n. abducens (göz kasları ile ilgili kranyal sinirlerdir), n. trigeminus’un
oftalmik dalının dalları
(n. frontalis, n. lacrimalis ve n. nasociliaris), v. ophthalmica superior ve bazen v. ophthalmica
inferior geçer. N. abducens, n. oculomotorius, n. nasociliaris, n. opticus ve a. ophthalmica, ANULUS
TENDINEUS COMMUNIS (ZINN HALKASI)’ten geçen anatomik yapılardır.
FISSURA ORBITALIS INFERIOR; Orbita’yı, fossa pterygopalatina’ya bağlar. Đçinden; n. maxillaris ve
onun zigomatik dalı, a.v. infraorbitalis ve v. ophthalmica inferior’un plexus pterygoideus’la olan küçük
bağlantı dalları geçer.

9

DrTus.com 10

ANAT OMĐ

BURUN BOŞLUĞUNUN DUVARLARI
• Üst duvar; önden-arkaya doğru nazal, frontal, etmoid ve sfenoid kemik (NeFES olarak kodlanabilir).
• Alt duvar (sert damak); maksilla ve palatin kemiğin lamina horizontalis’i.
• Đç duvar (septum nasi); başlıca etmoid kemiğin lamina perpendicularis’i, vomer ve cartilago septi
nasi yapar. Ön-üst bölümüne; nazal kemikler ve frontal kemiğin spina nasalis’i, arka-üst bölümüne;
sfenoid kemiğin rostrum sphenoidale ve crista sphenoidalis’i, alt bölümüne de; maksilla’nın crista
nasalis’i ile palatin kemiğin crista nasalis’i.
• Dış duvar; etmoid kemiğin uzantıları olan concha nasalis superior ve media, bir visserokranyum
kemiği olan concha nasalis inferior, maksilla’nın processus frontalis’i, nazal kemik, lakrimal kemik,
palatin kemiğin lamina perpendicularis’i ve sfenoid kemiğin processus pterygoideus’unun lamina
medialis’i yapar.
• Zigomatik kemik burun boşluğu duvarlarına katılmaz!!!

FOSSA INFRATEMPORALIS
Fossa infratemporalis; foramen ovale ve foramen spinosum ile fossa cranii media’ya bağlanır. Foramen
mandibulae’de bu fossa’dadır.

Đçinde bulunan anatomik yapılar
• A. maxillaris ve dalları; bu fossada verdiği dalların en önemlisi a. meningea media’dır.
• Parotis bezinin derin parçası
• Ganglion oticum; n. glossopharyngeus’la ilgili parasempatik gangliondur. Hedef organı glandula
parotidea’dır.
• M. temporalis’in insersiyosu; bu kas hem fossa temporalis’te, hem de fossa infratemporalis’tedir.
• M. pterygoideus medialis ve m. pterygoideus lateralis
• N. mandibularis ve dalları (n. lingualis, n. alveolaris inferior ve n. auriculotemporalis).
• Chorda tympani; n. facialis’in dalıdır. Dilin 2/3 ön bölümünden tat duyusunu taşır. Ayrıca glandula
submandibularis ve glandula sublingualis’le ilgili parasempatik lifleri içerir.
• Plexus pterygoideus; çiğneme kaslarının venlerinin oluşturduğu pleksustur.

FOSSA PTERYGOPALATINA
• Orbita apeksinin altında küçük, piramidalbir boşluktur. Sfenoid kemiğin processus pterygoideus’uile
maksilla arasındadır.
• Fissura orbitalis inferior ile fissura pterygomaxillaris’in kesişim yerinde bulunur.

10

DrTus.com 11

ANAT OMĐ

• N. maxillaris
• A. maxillaris’in terminal parçası; bu arter hem fossa infratemporalis’te, hem de fossa
pterygopalatina’dadır. Fossalara geçiş yeri fissura pterygomaxillaris’tir.
• Ganglion pterygopalatinum; n. facialis’le ilgili parasempatik gangliondur. Hedef organı glandula
lacrimalis’tir. Parasempatik ganglionların en büyüğüdür.
• N. canalis pterygoidei (Vidian siniri)

Fossa pterygopalatina’nın bağlantıları
• Fissura orbitalis inferior ile orbita’ya,
• Foramen rotundum ile fossa cranii media’ya
• Foramen sphenopalatinum ile cavitas nasi’ye
• Fissura pterygomaxillaris ile fossa infratemporalis’e
• Foramen palatinum majus ve foramina palatina minora’lar ile ağız boşluğuna.

11

DrTus.com 12

ANAT OMĐ

• Gomphosis: Diş kökleri ile çene kemikleri arasındaki eklem (articulatio dentoalveolaris). Vücuttaki
tek örnektir.

Fibröz kıkırdak Yapısındaki Oluşumlar
Discus articularis’i olan sinovyal eklemler;
• Articulatio sternoclavicularis
• Articulatio acromioclavicularis
• Articulatio radioulnaris distalis
• Articulatio radiocarpalis
• Articulatio temporomandibularis.

Meniscus’u olan sinovyal eklem
• Articulatio genus

Labrum articulare
• Articulatio humeri (labrum glenoidale)
• Articulatio coxae (labrum acetabuli) Fibröz kıkırdak yapısında halka şeklinde bir oluşumdur. Artiküler
kenarlara tutunur. Konkav eklem yüzünü derinleştirir ve temas alanını artırır. Vücutta sadece iki
eklemde vardır. Articulatio humeri (labrum glenoidale) ve articulatio coxae (labrum acetabuli).

SĐNOVYAL EKLEM TĐPLERĐ
Sinovyal eklemler, eklem yüzlerinin şekline göre yedi tipe ayrılır;

12

DrTus.com 13

ANAT OMĐ

ARTICULATIO HUMERI (ARTICULATIO GLENOHUMERALIS)
Caput humeri ile cavitas glenoidalis arasında kurulu sferoid tip eklemdir. Cavitas glenoidalis’in
derinliğini artıran labrum articulare (labrum glenoidale)’si vardır. Kapsülün en zayıf yeri ön-alt
bölümüdür. Eklem kapsülünü; önden m. supscapularis, üstten m. supraspinatus, arkadan m. teres
minor ve m. infraspinatus destekler.

ARTICULATIO CUBITI
Üç eklemden oluşur. Đki kemik arasında kurulu bir eklem olduğu için art. composita’dır.
• Art. humeroulnaris; humerus’un trochlea humeri’si ile ulna’nın incisura trochlearis’i arasında
ginglimus tip eklemdir.
• Art. humeroradialis; humerus’un capitulum humeri’si ile radius başı arasında sferoid tip eklemdir.
• Art. radioulnaris proximalis; radius başı ile ligamentum anulare radii ve ulna’daki incisura radialis
arasında trokoid tip eklemdir.

Lig. anulare radii; radius başını kuşatıp, ulna’daki incisura radialis’in uçlarına tutunur. Radius
başını, ulna’daki incisura radialis’te tutar.

ARTICULATIO RADIOCARPALIS
Radius’un distal ucu ile os scaphoideum ve os lunatum arasında, bir discus articularis aracılığıyla

13

DrTus.com 14

ANAT OMĐ

ulna distal ucu ile os triquetrum arasında kurulu elipsoit tip eklemdir. Os pisiforme ekleme katılmaz.
Discus articularis, articulatio radioulnaris distalis’in discus articularis’i ile devamlıdır.

ARTICULATIO CARPOMETACARPALIS POLLICIS
Birinci metakarpal kemik ile os trapezium arasında kurulu sellar tip eklemdir. Başparmak, hareketlerinin
büyük bölümünü bu eklemde yapar.

ARTICULATIO COXAE
Femur başıile acetabulum’dakifacieslunata arasında kurulu sferoid tip eklemdir. Acetabulum’u
derinleştirmek amacıyla labrum acetabuli denilen bir labrum articulare’si vardır.
Ligamentleri
• Lig. iliofemorale; eklemin en güçlü ligamentidir. Ters “Y” harfi şeklinde olan bu ligament, uyluğun
aşırı ekstensiyonunu önleyen esas ligamenttir. Ek olarak aşırı addüksiyon, abdüksiyon ve dış
rotasyonunu da sınırlar. Eklemin stabilizesinden sorumlu en önemli ligamenttir.
• Lig. pubofemorale; Uyluğun aşırı abdüksiyonunu önler.
• Lig. ischiofemorale; Uyluğun aşırı iç rotasyonunu önler.
• Zona orbicularis; eklem kapsülünün derin liflerinin bir bölümü, femur boynunu sararak bu ligamenti
oluşturur. Negatif hava basıncından sonra, femur başını acetabulum’da tutan en önemli
yapıdır.
• Lig. capitis femoris (lig. teres femoris); Uyluk fleksiyondayken yapılan addüksiyon ve dış
rotasyonu sınırlar. Đçerisinde femur başını besleyen a. obturatoria’nın r. aceteabularis’i bulunur.
• Lig. transversum acetabuli; labrum acetabuli’nin bir parçasıdır.

14

DrTus.com 15

ANAT OMĐ

ARTICULATIO GENUS
Femur ile tibia arasında bikondüler tip eklemdir. Ekleme, vücudun en büyük susamsı (sesamoid)
kemiği olan patella’da katılır ve femur’un kondülleri ile eklem yapar.
Eklemin stabilizesini sağlayan en önemli oluşum, m. quadriceps femoris’tir(özellikle m. vastus
medialis ve m. vastus lateralis).
Menisküs içeren eklemdir.

Dış ligamentleri (ekstrakapsüler ligamentler)
• Lig. patellae; m. quadriceps femoris’in tendonunun kalınlaşmış orta parçasıdır.
• Lig collaterale fibulare; n. fibularis (peroneus) communis’le komşudur.
• Lig. collaterale tibiale;eklem kapsülüne ve meniscus medialis’e tutunması vardır. Meniscus
medialis’e tutunması olan tek ligamenttir. Eklemin stabilizesinden sorumlu en önemli
ligamenttir.
• Lig. popliteum obliquum; m. semimembranosus’un tendonunun bir parçasıdır.
• Lig. popliteum arcuatum; M. popliteus’un origo liflerinin yoğunlaşmasından meydana gelir.
Bacağın iç rotasyonunu kontrol eder.

Đç ligamentleri (intraartiküler ligamentler)

15

DrTus.com 16

ANAT OMĐ

• Lig. cruciatum anterius; Femur üzerinde tibia’nın öne hareketini sınırlar. Bacak fleksiyondayken
gevşek, ekstensiyondayken gergindir. Bacağın aşırı ekstensiyonunu önler.
• Lig. cruciatum posterius; Özellikle fleksiyondaki dize ağırlık bindiğinde(örn. merdiven
çıkarken, yokuş çıkarken), femur’u stabilize eden esas yapıdır. Femur üzerinde tibia’nın arkaya
hareketini sınırlar. Bacak fleksiyondayken gergin, ekstensiyondayken gevşektir. Bacağın aşırı
fleksiyonunu önler.
• Lig transversum genus; menisküslerin ön uçlarını birleştiren bu ligament, menisküslerin birlikte
hareket etmesini sağlar.
• Lig. meniscofemorale anterius ve lig. meniscofemorale posterius; meniscus lateralis’in
uzantılarıdır. Her ikisi de meniscus lateralis’in arka boynuzundan femur’un medial kondülüne uzanır.

16

DrTus.com 17

ANAT OMĐ

ARTICULATIONES PEDIS (AYAK EKLEMLERĐ)

ARTICULATIO TALOCRURALIS
Tibia, fibula ve talus arasında kurulu ginglimus tip eklemdir.

Ligamentleri
• Lig. collaterale mediale (lig. deltoideum); malleolus medialis ile tarsal kemikler arasında
uzanır. Ayağın aşırı eversiyonunu önler. Dört parçası vardır. Pars tibionavicularis - pars
tibiocalcanea
-pars tibiotalaris posterior - pars tibiotalaris anterior.
• Lig. collaterale laterale; malleolus lateralis’ten başlar. Lig. talofibulare anterius, lig.
talofibulare posterius ve lig. calcaneofibulare denilen üç parçası vardır. Ayağın aşırı
inversiyonunu önler.

ARTICULATIO SUBTALARIS (ART. TALOCALCANEA)
Talus ve calcaneus arasında kurulu plana tip eklemdir.
Eversiyon(iç rotasyon + abdüksiyon)ve inversiyon(dış rotasyon + addüksiyon)hareketlerinin
büyük bölümü bu eklemde yapılır. Küçük bir bölümü art. tarsi transversa’da yapılır.

17

DrTus.com 18

ANAT OMĐ

ARTICULATIO TEMPOROMANDIBULARIS
Başın tek hareketlieklemidir. Temporalkemiktekifossa mandibularis ve tuberculum articulareile caput
mandibulae (condylus mandibulae) arasında bikondüler tip eklemdir. Discus articularis’i vardır.
Ligamentleri
• Lig. sphenomandibulare; birinci faringeal arkus kıkırdağının (Meckel kıkırdağı)
perikondriyumundan derive olur.

ARTICULATIO ATLANTOOCCIPITALIS

Atlas’ın massalateralis’inin üst yüzündekifacies articularis superior’larile oksipitalkemiğin condylus
occipitalis’leri arasında elipsoit tip eklemdir. Başa fleksiyon-ekstensiyon, bir miktar lateral fleksiyon ve
rotasyon yaptırır. Eklemin esas hareketi başa fleksiyondur. “EVET-YES” ifadesini verdiren baş hareketi
bu eklemde yapılır.
Ligamentleri
. • Membrana atlantooccipitalis anterior; atlas ile foramen magnum’un ön kenarı arasında
uzanır. Kalın olan orta parçasına ligamentum atlantooccipitale anterius denir ve aşağı doğru vertebra
gövdelerinin ön yüzünü örten ligamentum longitudinale anterius olarak devam eder.
. • Membrana atlantooccipitalis posterior; atlas ile foramen magnum’un arka kenarı
arasında uzanır. Seyir bakımındanlig. flavumile benzerdir. Trigonum suboccipitale(ense üçgeni)’nin
döşemesiniyapar.

A. vertebralis ve n. suboccipitalis (C1 spinal sinirin arka dalı) tarafından delinir.

18

DrTus.com 19

ANAT OMĐ

ARTICULATIO ATLANTOAXIALIS

Üç eklemden oluşur.
Art. atlantoaxialis lateralis; atlas’ın massa lateralis’lerindeki facies articularis inferior’lar ile axis’in
processus articularis superior’ları arasında her iki yanda kurulu plana tip eklemdir.
Art. atlantoaxialis mediana; dens axis’teki facies articularis anterior, atlas’ın arcus anterior atlantis’indeki
fovea dentis atlantis ve ligamentum transversum atlantis arasında kurulu trokoid tip eklemdir. Başın
rotasyon hareketlerinin yapıldığı eklemdir. “HAYIR-NO” ifadesini verdiren baş hareketi (başın bir
taraftan diğer tarafa çevrildiği hareket) bu eklemde yapılır.

Ligamentleri
• Ligg. alaria; başın rotasyon hareketlerini kontrol eden esas ligamentlerdir. Đki tanedir. Dens
axis’in yanlarından condylus occipitalis’lerin medial kenarına uzanır.

• Ligamentum apicis dentis; dens axis’in tepesinden foramen magnum’un ön kenarına uzanır. Ligg.
alaria’lar arasındadır. Bu ligament, notokord denilen embriyonik yapının kranyal ucunun
kalıntısıdır.

• Ligamentum transversum atlantis; atlas’ın massa lateralis’lerinin medial kenarları arasında
uzanır. Dens axis’i pozisyonunda tutan ligamenttir.

• Membrana tectoria; yukarıda bahsedilen ligamentlerin hepsini arkadan örter. Vertebra gövdelerinin
arka yüzlerini örten ligamentum longitudinale posterius’un, axis’ten sonra yukarı doğru
devamıdır.

19

DrTus.com 20

ANAT OMĐ

SYMPHYSIS INTERVERTEBRALIS

Vertebra gövdeleri arasındaki simfizis tip eklemlerdir. Gövdeler arasında, discus intervertebralis denilen
fibröz kıkırdak yapısında oluşumlar bulunur.

Ligamentleri
• Ligamentum longitudinale anterius; oksipital kemiğin baziler parçasından sakrum’a kadar uzanır.
Vertebra gövdelerinin ve diskusların ön yüzünü örter. Columna vertebralis’in aşırı ekstensiyonunu
önler.

• Ligamentum longitudinale posterius; membrana tectoria’nın devamı olarak C (axis) gövdesinin
2

arkasından başlar. Canalis vertebralis içinde aşağı doğru inerek, canalis sacralis’e kadar uzanır.
Vertebra gövdelerinin arka yüzünü örten bu ligament, columna vertebralis’in aşırı fleksiyonunu
önler.

ARTICULATIONES ZYGAPOPHYSIALES
(FASET EKLEMLER)

Komşu vertebraların processus articularis superior’ları ile inferior’ları arasında kurulu plana tip eklemlerdir.
Foramen intervertebrale’lere yakın olduklarından, hastalıkları yada yaralanmalarından spinal sinirler
etkilenir.

20

DrTus.com 21

ANAT OMĐ

Ligamentleri
• Ligg. supraspinalia; processus spinosus’ların uçlarını bağlar. Omurganın aşırı fleksiyonunu ve
rotasyonunu önler. C7seviyesinden sonra yukarı doğru bu ligamentlerin yerini ligamentum
nuchae alır.
• Ligg. interspinalia; komşu processus spinosus’ların aralarını doldurur.
• Ligg. flava; atlas’tan, S vertebra’ya kadar komşu lamina arcus vertebrae’leri bağlayan sarı renkli
1

elastik ligamentlerdir. Omurganın dik durmasında ve omurganın normal kavislerinin
korunmasında fonksiyonları vardır.
• Ligamentum nuchae; C7 vertebra’nın processus spinosus’u ile protuberentia occipitalis externa
arasında uzanır. Bu seviyede supraspinal ligamentlerin karşılığı olarak bulunur. Başın dik
tutulmasına yardım eder ve aşırı fleksiyonunu önler.

BAŞ BÖLGESĐ
Kafa kemikleri, beş tabakalı bir yapı ile örtülüdür. Bu yapıya, her katın baş harflerinin temsil ettiği SCALP
adı verilir.
• S (Skin, deri)
• C (Connective doku, fascia superficialis)
• A (Aponeurosis epicranialis, galea aponeurotica, fascia profunda)
• L (Loose areolar doku, gevşek areolar tabaka); kafa dışı venleri, dural sinüslere bağlayan
emissaryan venler bu tabakadadır. Bu nedenle scalp’ın en tehlikeli tabakasıdır.
• P (Pericranium); kafa kemiklerinin dış yüzünü örten periosteum’dur. SCALP’ın ilk üç tabakası (SCA),
birbirleri ile çok sıkı bağlantılıdır ve ayrılmaz. Bu nedenle tek bir tabaka gibidir ve scalp proper denir.
Scalp, bu tabaka nedeniyle hareketlidir.
YÜZ KASLARI
Yüzeyel fasyanın iki yaprağı arasında yer alan yüz kasları, ikinci faringeal (brankiyal) arkus’tan gelişirler
ve bu arkın siniri olan n. facialis tarafından uyarılırlar.
Yüz bölgesinde derin fasya yoktur.
M. ORBICULARIS OCULI
Göz kapaklarının sfinkteridir. Kornea refleksinde gözleri kapatan kastır.
M. orbicularis oculi, göz kapağını açan m. levator palpebrae superioris’in (bu kas n. oculomotorius
tarafından uyarılır) antagonistidir.

21

DrTus.com 22

ANAT OMĐ

M. BUCCINATOR
Yardımcı çiğneme kasıdır. Çiğneme hareketi
sırasında molar dişlere karşı yanakları bastırarak,
çiğnemeye yardım eder. Dil ile birlikte yiyeceğin
yanak ve dişler arasında tutulmasını sağlar.
Emme ve üfleme hareketlerini yaptırır. Üfleme
kası olarak da bilinir. Ductus parotideus, bu kası
delip üst 2. molar diş hizasında vestibulum oris’e
açılır.

M. PLATYSMA
Ağzın açılmasına yardım eder. Ek olarak korku
veya şaşkınlık ifadelerinde olduğu gibi, ağız
köşelerini ve alt dudağı aşağıya çeker. Boyun
derisini gerer. M. platysma, derin inspiryumda
çalışır. V. jugularis externa, kasın altından geçer.

ÇĐĞNEME KASLARI
Her bir tarafta dört tanedir. N. mandibularis’in dalları tarafından uyarılırlar.
M. temporalis, m. masseter, m. pterygoideus medialis ve m. pterygoideus lateralis

M. MASSETER
Kasın yüzeyelinden; ductus parotideus, n. facialis’in dalları ve a.v. transversa faciei geçer.

M. PTERYGOIDEUS LATERALIS
Đki başı vardır. Başlar arasından, a. maxillaris ile n. buccalis geçer. Çene eklemindeki discus
articularis’e tutunması vardır.
Ağzı açan tek çiğneme kasıdır. Đki taraflı çalışarak, mandibula’ya depresyon (ağzı açar) ve
protraksiyon yaptırır.

BOYUN BÖLGESĐ
Vagina carotica; derin boyun fasyasının kalınlaşması ile oluşan bu kılıf içinde; medialde a. carotis
communis ve a. carotis interna, lateralde v. jugularis interna, arkada n. vagus bulunur. Ansa cervicalis
kılıfın önünde yer alır.

M. STERNOCLEIDOMASTOIDEUS
Boynun anahtar kasıdır. Boynu, ön ve arka (yan) iki üçgen alana ayırır.
V. jugularis externa kasın üzerinde (önünde) seyreder. Vagina carotica, plexus cervicalis, ansa
cervicalis ve a. subclavia kasın altındadır. (arkasındadır)

22

DrTus.com 23

ANAT OMĐ

N. accessorius’un spinal parçası tarafından uyarılır.
Tek taraflı çalıştığında, başı çalıştığı tarafa eğer ve rotasyon yaptırır. Böylece yüzü karşı tarafa
baktırır.

Đki taraflı çalıştığında, başa fleksiyon yaptırır. Supin pozisyonundayken m. longus colli ile birlikte, başın
kaldırılmasında kullanılır (başı yastıktan kaldırırken). Bu iki kas yemek yerken sık olarak kullanılır.

HĐYOĐD ÜSTÜ KASLAR
Fonksiyonları sırasında, hiyoid kemiği yukarıya çekerler.

M. DIGASTRICUS
Đki karınlıdır.
Venter anterior, n. mandibularis (n. trigeminus’un dalı), venter posterior ise n. facialis tarafından
uyarılır.
M. STYLOHYOIDEUS
N. facialis tarafından uyarılan tek hiyoid kastır.

M. MYLOHYOIDEUS
Ağız boşluğunun tabanını yapan kastır.
N. mandibularis tarafından uyarılır.

M. GENIOHYOIDEUS
- M. mylohyoideus’un üzerindedir. Spina mentalis’ten başlar. Üzerinde m. genioglossus vardır.
-C spinal sinir tarafından uyarılır.
1

23

DrTus.com 24

ANAT OMĐ

HĐYOĐD ALTI KASLAR
Yutma ve konuşma sırasında, yukarı çıkan hiyoid kemiği aşağıya çekerler.
Bu kaslardan m. thyrohyoideus C spinal sinir ile, diğerleri ansa cervicalis tarafından uyarılır.
1

M. STERNOHYOIDEUS
Manubrium sterni ve clavicula’dan başlar, hiyoid kemikte sonlanır.
M. STERNOTHYROIDEUS
Hiyoid kemiğe tutunması olmayan tek hiyoid kastır.
M. THYROHYOIDEUS
Ansa cervicalis tarafından uyarılmayan tek hiyoid altı kastır. C1 spinal sinirin ön dalı tarafından
uyarılır.
M. OMOHYOIDEUS
Boyun arka (yan) üçgenini, iki üçgene ayıran kastır.
Venter superior ve venter inferior şeklinde iki karnı vardır. Venter superior’u hiyoid kemiğe venter
inferior’u scapula’daki incisura scalpulae’nın yakınlarına tututunur.

BOYUN OMURLARININ DIŞ TARAFINDAKĐ KASLAR

M. SCALENUS ANTERIOR
Boyunda önemli bir anatomik işarettir. Kasın ön yüzü; v. subclavia, n. phrenicus ve v. jugularis
interna ile komşudur. Arkasında ise; cupula pleura’yı örten membrana suprapleuralis (Sibson
fasyası), a. subclavia ve plexus brachialis bulunur.
A. subclavia ve plexus brachialis, m. scalenus anterior ile m. scalenus medius arasındadır.

M. SCALENUS MEDIUS
N. thoracicus longus (Bell siniri) ve n. dorsalis scapulae tarafından delinir. Ön tarafında, a.
subclavia ile plexus brachialis vardır.
M. SCALENUS POSTERIOR

24

DrTus.com 25

ANAT OMĐ

TRIGONUM SUBOCCIPITALE
Bir ense üçgenidir.
Kafanın arkasında, oksipital kemiğin aşağısında ve m. semispinalis capitis’in altındadır

Sınırları
• Üst-içte; m. rectus capitis posterior major
• Üst-dışta; m. obliquus capitis superior
• Alt-dışta; m. obliquus capitis inferior
Çatısını; m. semispinalis capitis ve kısmen m. longissimus capitis yapar.
Döşemesini; membrana atlantooccipitalis posterior ile atlas’ın arcus posterior’u yapar.

• A. vertebralis
N. occipitalis major (C2 spinal sinirin ramus dorsalis’inin medial dalı) ve a. occipitalis’in dalları
üçgenin çatısından geçer.

25

DrTus.com 26

ANAT OMĐ

TRIGONUM CAROTICUM
Sınırları
• M. sternocleidomastoideus
• M. digastricus, venter posterior + m. stylohyoideus
• M. omohyoideus, venter superior

• A. carotis communis ve uç dalları; a. carotis externa ve a. carotis interna
• A. carotis externa’nın yan dalları; a. facialis, a. lingualis, a. thyroidea superior, a. occipitalis, a.
pharyngea ascendens. A. carotis externa; a. auricularis posterior denilen yan dalını ve uç dallarını
(a. maxillaris ve a. temporalis superficialis) bu üçgende vermez.
• V. jugularis interna
• N. hypoglossus, n. vagus, ansa cervicalis’in radix superior’u, n.laryngeus superior’un
ramusinternus’u ve ramus externus’u ve derin servikal lenf düğümleri

TRIGONUM OCCIPITALE
• N. accessorius bu üçgende m. levator scapulae’nin üzerinde seyreder.

TRIGONUM SUPRACLAVICULARE (TRIGONUM
OMOCLAVICULARE)
• A. subclavia’nın üçüncü parçası ve bazen v. subclavia
• Plexus brachialis’in trunkus’ları
• A.v. transversa colli (cervicis), a.v. suprascapularis
• Supraklaviküler lenf düğümleri (Virchow düğümü)
• V. jugularis externa; üçgenin çatısını delip genellikle v. subclavia’ya açılır.

26

DrTus.com 27

ANAT OMĐ

M. TRAPEZIUS
Omzumuzda bir yük taşırken omzun çökmesini önleyen esas kastır. Bu fonksiyonu sırasında m.
levator scapulae yardım eder.
0
Kolun 90 den sonraki abdüksiyonunda (hiperabdüksiyon), m. serratus anterior’a yardım eder.
N. accessorius’un spinal parçası tarafından uyarılır.

M. LATISSIMUS DORSI
Vücudun en geniş kasıdır. Humerus’taki sulcus intertubercularis’in tabanına insersiyo yapar.
Kola adduksiyon, iç rotasyon ve ekstensiyon yaptırır. Fonksiyon bakımından m.teres major’la
benzerdir.
Kolun en güçlü adduktor kasıdır. Fonksiyon kaybında hasta koltuk değneği kullanamaz.
Temel tırmanma kasıdır. Bir yere tırmanırken (örn. barfiks çekerken);
m. pectoralis major’un sternokostal parçası, m. teres major ve m. deltoideus’un arka lifleri ile
birlikte, gövdeyi yukarı ve öne doğru çeker. Gövdeyi yukarı çeken esas kastır.
N. thoracodorsalis tarafından uyarılır.
M. LEVATOR SCAPULAE
M. RHOMBOIDEUS MINOR ve M. RHOMBOIDEUS MAJOR
M. trapezius’un altında yer alırlar. N. dorsalis scapulae tarafından uyarılırlar. Skapula’nın medial
kenarını içe ve yukarı çekerler. Böylece m. pectoralis minor’la birlikte, cavitas glenoidalis’i aşağıya
baktırırlar.
Romboid kaslar, kaldırılmış üst ekstremiteyi kuvvetle indirirken kullanılır. Ek olarak skapula’yı toraks
duvarından çekerler (retraksiyon). Bu fonksiyonlarıile, skapula’yı toraks duvarına yapıştıran
(protraksiyon) m. serratus anterior’un antagonistidirler.

27

DrTus.com 28

ANAT OMĐ

M. levator scapulae; omuz üzerinde bir yük taşırken, omzun çökmesini önlemede m. trapezius’a
yardım eder. N. accessorius, oksipital üçgende bu kasın üzerinde seyreder.

M. PECTORALIS MAJOR
Humerus’taki crista tuberculi majoris’te sonlanır.
Kola addüksiyon ve iç rotasyon yaptırır. Klaviküler parçası kolun fleksiyonuna yardım eder. Bir yere
tırmanırken (örn. barfiks çekerken) sternokostal parçası; m. latissimus dorsi, m. teres major ve m.
deltoideus’un arka lifleri ile birlikte, gövdeyi yukarı ve öne çeker.

FASCIA CLAVIPECTORALIS
Clavicula ile m. pectoralis minor arasındaki boşluğu dolduran kuvvetli bir fasyal kılıftır. M. pectoralis
minor ile m. subclavius’u sarar.
Fascia clavipectoralis’i delen anatomik yapılar
. • N. pectoralis lateralis
. • A. thoracoacromialis
. • V. cephalica
. • Nodi infraclaviculares’in (nodi delto-pectorales) apikal lenf düğümlerine giden efferent damarları.

M. PECTORALIS MINOR
Proc. coracoideus’ta sonlanan tek kastır.
Kola tutunmadığı için kola hiç bir hareket
yaptırmaz.
Skapula’yı stabilize eder. Omzu öne
(protraksiyon) ve aşağıya (depresyon) çeker.
Mm. rhomboidei ve m. levator scapulae ile
birlikte, cavitas glenoidalis’i aşağıya baktırır.
M. pectoralis minor, aksilla’daki oluşumlar
(özellikle a. axillaris ve plexus brachialis’in
fasikülüsleri) için önemlibir anatomik ve cerrahi
işarettir. Bu yapılar, m. pectoralis minor’un
arkasından geçer.

M. SERRATUS ANTERIOR
Yumruk atma hareketisırasında aktif olduğuiçin boksör kası olarak bilinir.
Kola hiperabdüksiyon yaptıran kastır. Bu hareket sırasında, m. trapezius ona yardım
eder (sinerjist).
M. pectoralis minor’la birlikte scapula’yı öne çekerek toraks duvarına yapıştırır (protraksiyon). Bu
fonksiyonu ile skapula’ya retraksiyon yaptıran romboid kasların antagonistidir.

28

DrTus.com 29

ANAT OMĐ

Fossa axillaris’in medial duvarını yapar.
Angulus inferior’u dışa çekerek cavitas glenoidalis’i yukarıya baktırır. Böylece kolun, başın üzerine
kaldırılmasını (hiperabdüksiyon) sağlar.
N. thoracicus longus (Bell siniri) tarafından uyarılır.

MM. INTERCOSTALES EXTERNI; diaphragma ile birlikte inspiryumun temel kaslarıdır.
MM. INTERCOSTALES INTIMI; sadece toraksın yan duvarlarında bulunurlar. Ekspiryuma yardım
ederler.
MM. LEVATORES COSTARUM; kaburgaları kaldırarak inspiryuma yardım ederler.
M. TRANSVERSUS THORACIS (M. STERNOCOSTALIS); toraks ön duvarının iç yüzünde bulunurlar.
Ekspiryuma yardım ederler. A.v. thoracica interna’lar, bu kas ile mm. intercostales interni’ler arasında
seyreder.
Đnterkostal nörovasküler yapılar, mm.intercostales interni’ler ile mm. intercostales intimi’ler arasında
seyreder.

Apertura thoracis inferior’u kapatır. Đnspiryumun esas kasıdır. Toraks’ın vertikal çapını artırır.

DIAPHRAGMA ÜZERĐNDE BULUNAN AÇIKLIKLAR
• Foramen venae cavae; T8-T9 vertebralar arası discus intervertebralis seviyesinde, centrum
tendineum’un üzerindedir. Bu açıklıktan v. cava inferior ve sağ n. phrenicus’un terminal dalları
geçer. Bazen sağ hepatik ven bu delikten geçip, v. cava inferior’a açılır.
• Hiatus oesophageus; vertebra seviyesinde, orta hattın solunda ve sol yedinci kıkırdak kaburganın
arkasındadır. Açıklıktan; T10 oesophagus, her iki n. vagus, a.v. gastrica sinistra’ların özofageal dalları
ve özofagus’un 1/3 alt bölümünden gelen lenf damarları geçer.
• Hiatus aorticus; krus’lar arasında, ligamentum arcuatum medianum’un hemen arkasında, T12 vertebra
gövdesinin önündedir. Bu açıklıktan; aort, ductus thoracicus ve bazen v. azygos ile v. hemi azygos
geçer.

29

DrTus.com 30

ANAT OMĐ

• A.v. epigastrica superior, her iki
tarafta trigonum sternocostale’den
geçer.
• V.a.n. subcostalis, her iki tarafta
ligamentum arcuatum laterale’nin
arkasından geçer.
• Truncus sympathicus, her iki
tarafta ligamentum arcuatum
mediale’nin arkasından geçer.
Diaphragma’nın motor siniri, n.
phrenicus’tur (plexus cervicalis’in
dalı). Santral parçasının duyusun
n. phrenicus, periferik parçalarının
duyusunu son altı interkostal sinir
ve n. subcostalis taşır.

M. DELTOIDEUS
Adduksiyon hariç, kolun bütün hareketlerinde fonksiyon gören tek skapular kastır.
N. axillaris tarafından uyarılır.
Acromion’a tutunması vardır (m. trapezius gibi). M. deltoideus’un başladığı yerler m. trapezius’un
insersio yerleridir.

M. TERES MAJOR
Humerus’taki crista tuberculi minoris’e sonlanır.
Kola ekstensiyon, iç rotasyon ve addüksiyon yaptırır (m. latissimus dorsi ile fonksiyon yönünden
benzer kas).
N. subscapularis tarafından uyarılır.

ROTATOR CUFF KASLARI (SItS)

30

DrTus.com 31

ANAT OMĐ

“Rotator cuff (rotator manşet)”, omuz
eklemi kapsülüyle birleşen bir tendon
kitlesidir. Bu tendonların ait olduğu
kaslar, tonusları ile omuz eklemini
destekleyerek, humerus başının
cavitas glenoidalis’te tutulmasında
önemli rol oynarlar. Articulatio
humeri’nin stabilizesini sağlayan
en önemli yapıdır.
Rotator cuff kasları dört tanedir.
• M. supraspinatus (S)
• M. infraspinatus (I)
• M. teres minor (t)
• M. subscapularis (S)

M. SUPRASPINATUS
0
Kolun abdüksiyon hareketini başlatan kastır. Kola, ilk 15 lik abdüksiyonu yaptırır. Rotator cuff
kası olmasına rağmen, kolun rotasyon hareketlerinde fonksiyonu yoktur.
M. deltoideus’un fonksiyon kaybında, bu kas ile kola kısmen abdüksiyon yaptırılabilir. Siniri, n.
suprascapularis’tir (skapula’daki incisura scapulae’den geçen sinir).
M. supraspinatus, tendon yırtığı en çok görülen rotator cuff kasıdır.

M. INFRASPINATUS
Kola dış rotasyon yaptırır. Siniri, n. suprascapularis’tir.

M. TERES MINOR
Kola dış rotasyon yaptırır. N. axillaris tarafından uyarılır.
M. SUBSCAPULARIS
Humerus’taki tuberculum minus’a insersiyo yapan tek kastır (diğer rotator cuff kasları tuberculum
majus’a insersiyo yapar).
Kola iç rotasyon yaptıran esas kastır. Adduksiyon da yaptırır. Siniri, n. subscapularis’tir.

SPATIUM AXILLARE LATERALE
(HUMEROTRĐSĐPĐTAL veya KUVADRANGÜLER ARALIK) Sınırları
• Dışta; humerus (collum chirurgicum)
• Đçte; m. triceps brachii’nin caput longum’u
• Yukarıda; m. teres minor ve m. subscapularis
• Aşağıda; m. teres major

Đçinden geçen anatomik yapılar
• N. axillaris ve A.v. circumflexa humeri posterior

31

DrTus.com 32

ANAT OMĐ

SPATIUM AXILLARE MEDIALE (SKAPULOTRĐSĐPĐTAL veya
TRĐANGÜLER ARALIK)
Sınırları
. • Dışta; m. triceps brachii’nin caput longum’u
. • Yukarıda; m. teres minor
. • Aşağıda; m. teres major
Đçinden geçen anatomik yapılar
• A.v. circumflexa scapulae

FOSSA AXILLARIS Sınırları
• Ön duvar; m. pectoralis major, m. pectoralis minor, m. subclavius ve fascia clavipectoralis
• Arka duvar; yukarıda m. subscapularis, aşağıda m. latissimus dorsi ve m teres major
• Đç duvar; ilk dört kaburga ve aralarındaki interkostal kaslar ile m. serratus anterior’un üst parçası
• Dış duvar; sulcus intertubercularis, m. biceps brachii ve m. coracobrachialis

• Axilla’nın en tehlikeli duvarı dış duvarıdır. A. v. axillaris ve plexus brachialis’e ait sinirler bu
duvar üzerindedir.
• Axilla’nın en tehlikesiz duvarı iç duvarıdır. N. thoracicus longus bu duvar üzerinde seyreder.

32

DrTus.com 33

ANAT OMĐ

. • A.v. axillaris ve dalları
. • Plexus brachialis’in infraklaviküler parçası ve dalları
. • Đnterkostal sinirlerin lateral dalları
. • N. intercostobrachialis
. • Aksiller lenf düğümleri
. • Memenin aksiller kuyruğu
. • Yağ-bağ doku

KOLUN HAREKETLERĐ
M. deltoideus adduksiyon hariç aşağıdaki hareketlerin hepsiniyaptırır.
FLEKSĐYON : M. coracobrachialis
M. pectoralis major
M. biceps brachii (yardım eder)
DIŞ ROTASYON: M. infraspinatus
M. teres minor
ABDÜKSĐYON : M. supraspinatus
M. deltoideus
M. serratus anterior (m. trapezius yardımcısıdır)
ADDUKSĐYON : M. coracobrachialis
ADDUKSĐYON M. latissimus dorsi (+ Ekstensiyon)
ve ĐÇ ROTASYON M. teres major (+ Ekstensiyon)
M. pectoralis major (+ Fleksiyon)
M. subscapularis

33

DrTus.com 34

ANAT OMĐ

Kolun ön tarafında üç tane kas bulunur. Üçünün de siniri n. musculocutaneus’tur.

Scapula’daki processus coracoideus’tan başlar, humerus gövdesine insersiyo yapar.
Kola fleksiyon ve adduksiyon yaptırır.
N. musculocutaneus,seyri sırasında bu kası deler.

M. BRACHIALIS
Ulna’daki tuberositas ulnae’ye insersiyo yapar.
Önkolun esas fleksör kasıdır. Önkolun fleksiyonu sırasında her zaman aktiftir ve primer olarak
fleksiyonun devamından sorumludur.

M. BICEPS BRACHII
Önkola hızlı ve kuvvetli supinasyon yaptıran kastır. Ek olarak fleksiyon da yaptırır. Kısa başı kola
fleksiyon da yaptırır. (Hem kola hem önkola fleksiyon yaptıran kastır)

34

DrTus.com 35

ANAT OMĐ

Đkibaşlıdır. Kısa başı(caput breve) processus coracoideus’tan, uzun başı tuberculum
supraglenoidale’den başlar.
Uzun başının tendonu, sulcus intertubercularis’te seyreder ve omuz ekleminin içinden geçer.

Kasın esas tendonu, radius’taki tuberositas radii’ye insersiyo yapar. Aponöroz yapısındaki diğer
tendonu (aponeurosis bicipitalis, lacertus fibrosus) ise, fascia antebrachii’ye karışır.
Aponeurosis bicipitalis’in yüzeyinden v. mediana cubiti, derininden ise a. brachialis ile n.
medianus geçer.

M. TRICEPS BRACHII
Önkolun esas ekstensör kasıdır. N. radialis tarafından uyarılır.

Üç başlı bir kastır. Caputlongum’u, tuberculum infraglenoidale’den başlar. Üç başın ortak
sonuç tendonu, ulna’daki olecranon’a insersiyo yapar.

35

DrTus.com 36

ANAT OMĐ

ÖNKOLUN FLEKSÖR KASLARI

ÖNKOLUN ÖN YÜZÜNDEKĐ KASLAR
YÜZEYEL TABAKA DERĐN TABAKA
• M. pronator teres • M. flexor digitorum profundus
• M. flexor carpi radialis • M. flexor pollicis longus
• M. palmaris longus • M. pronator quadratus
• M. flexor carpi ulnaris
• M. flexor digitorum superficialis
M. PRONATOR TERES
N. medianus seyri sırasında bu kasın iki başı arasından geçer.
Önkolun pronasyon hareketine hız ve güç katar. Ek olarak önkola fleksiyon da yaptırır.

M. FLEXOR CARPI RADIALIS
El bileğinin ön tarafında, en lateralde (radial’de) bu kasın tendonu bulunur. Kasın tendonu a. radialis
için bir kılavuzdur. Arter, ön kolun distalinde bu kasın tendonununlateralinde, m. brachioradialis’in
tendonunun medialindedir. Arterin pulsasyonu, iki tendon arasından alınır.

36

DrTus.com 37

ANAT OMĐ

M. PALMARIS LONGUS
Sonuç tendonu, el bileğindeki fleksör retinakulum’un yüzeyelinden (önünden) geçer.
Tendonu, aponeurosis palmaris’e insersiyo yapan tek önkol kasıdır.

M. FLEXOR CARPI ULNARIS
Önkolda sadece n. ulnaris tarafından uyarılan tek kastır.
Humerus ve ulna’dan iki başla başlar. Đki baş tendinöz bir arkusla birleştirilir. Arkus altında kalan
geçite kübital tünel denir ve buradan (veya başlar arasından) geçer.

FOSSA CUBITALIS
Sınırları
. • Lateralde; m. brachioradialis
. • Medialde; m. pronator teres
. • Tabanı; humerus’un epikondüllerini birleştiren hayali transvers çizgi
. • Çatısı; deri, fasya ve aponeurosis bicipitalis (lacertus fibrosus)

. • N. medianus
. • A. brachialis ve uç dalları olan a. ulnaris ile a. radialis
. • N. radialis ve derin dalı (n. interosseus posterior)
. • M. biceps brachii’nin esas tendonu
. • Nodi cubitales (nodi supratrochleares)
. V. mediana cubiti fossanın çatısından geçer.
N. ulnaris ve n. musculocutaneus’un fossa ile ilgisi yoktur.

2-5 nci parmaklara hızlı ve kuvvetli fleksiyon yaptırır. Esas olarak orta falankslara fleksiyon yaptırır.

M. FLEXOR DIGITORUM PROFUNDUS
Lumbrikal kaslar, bu kasın tendonlarından başlar.
Önkolda n. ulnaris ile n. medianus tarafından uyarılan tek kastır (4. ve 5 nci parmakla ilgili olan
ulnar yarısı n. ulnaris, 2. ve 3 ncü parmakla ilgili olan radial yarısı n. medianus tarafından uyarılır).

37

DrTus.com 38

ANAT OMĐ

Parmakların yavaş ve nazik fleksiyon hareketinden sorumludur. Distal falankslara fleksiyon yaptırır.
Elin kavrama hareketinde önemli bir kastır.
M. PRONATOR QUADRATUS
Bir ucu ile sadece ulna’ya, diğer ucu ile de sadece radius’a tutunan tek kastır. Ulna ve radius’un distal
uçlarını bir arada tutan en önemli kastır.
Önkolun esas pronator kasıdır. Bu hareket sırasında daima aktiftir ve ilk çalışan kastır. Hızlı ve
kuvvetli pronasyonda, harekete m. pronator teres de katılır.
ÖNKOLUN EKSTENSÖR KASLARI
Yüzeyel ve derin olarak iki tabaka yapar. Bu kaslardan sadece m. brachioradialis, m. extensor carpi
radialis longus ve m. anconeus direk olarak n. radialis’ten, diğerleri bu sinirin derin dalı (r. profundus)
tarafından uyarılır. Ramus profundus’un terminaline, n. interosseus antebrachii posterior ( =PIN,
Posterior interosseal nerve) denir.
N. radialis tarafından uyarılan kasları BEST-ABDAL olarak kodlayabiliriz.
Brachioradialis
Ekstensörler (el ve parmakların tüm ekstensör kasları)
Supinator
Triceps brachii
ABDAL; Abductor pollicis longus

M. BRACHIORADIALIS
Önkolun radial tarafında en yüzeyel kastır.
A. radialis, önkolun distalinde bu kasın tendonunu ile m. flexor carpi radialis’in tendonu arasında
bulunur.
N. radialis tarafından uyarılmasına rağmen, dirsek eklemini ön taraftan çaprazladığı için önkola
fleksiyon yaptırır. Özellikle hızlı fleksiyon hareketinde çalışır. Fleksiyona hız ve güç katar. Tam
pronasyondaki önkolu midpronasyona getiren kastır.
• Proc. styloideus radii’de sonlanır.

38

DrTus.com 39

ANAT OMĐ

M. EXTENSOR DIGITORUM
Elin dorsalyüzünde dört tendon, connexus intertendineus denilen fibröz yapıda transvers ara
bağlantılarla birbirine bağlanır.

39

DrTus.com 40

ANAT OMĐ

M. SUPINATOR
Önkolun esas supinator kasıdır. Yavaş supinasyon hareketinde tek başına çalışır. Kuvvetli ve hızlı
supinasyonda harekete m. biceps brachii de katılır. N. radialis’in ramus profundus’u (PĐN) tarafından
delinir.

ÖNKOLUN HAREKETLERĐ
HAREKET ESAS KAS HIZ VE GÜÇ KATAN
Fleksiyon M. brachialis (n. musculocutaneus) M. brachioradialis (n. radialis)
Supinasyon M. supinator (n. radialis) M. biceps brachii (n. musculocutaneus)
Pronasyon M. pronator quadratus (n. medianus) M. pronator teres (n. medianus)

FOVEA RADIALIS (ANATOMĐK ENFĐYE ÇUKURU, ANATOMICAL SNUFFBOX)
Sınırları
• Arkada (veya medialde); m. extensor pollicis longus’un tendonu
• Önde (veya lateralde); m. abductor pollicis longus ve m. extensor pollicis brevis’in tendonları
El bileğinin lateralinde yer alan bu çukurun çatısından v. cephalica, içinden a. radialis geçer. A. radialis
nabzı, fovea radialis’te m. extensor pollicis longus ile m. extensor pollicis brevis’in tendonları arasından
alınır. Tabanında proksimalden-distale; radius’un processus styloideus’u, os scaphoideum, os
trapezium ve birinci metakarpal kemiğin bazisi bulunur.

• En sık kırılan karpal kemik olan os scaphoideum’un kırık muayenesi fovea radialis’e yapılan
palpasyon ile olur.

EL BĐLEĞĐNDEKĐ RETĐNAKULUMLAR
RMF ile karpal kemikler arasındaki kanala, canalis carpi (Karpal Tünel) denir.

RMF’ un yüzeyelinden (önünden) geçen oluşumlar; radial taraftan-ulnar tarafa
doğru sırasıyla;
• N. medianus’un palmar deri dalı • M. palmaris longus’un tendonu
• N. ulnaris’in palmar deri dalı • A. ulnaris
• N. ulnaris • M. flexor carpi ulnaris’in tendonu (kısmen)

40

DrTus.com 41

ANAT OMĐ

Canalis carpi’den geçen oluşumlar;
• N. medianus
• M. flexor digitorum superficialis’in tendonları
• M. flexor digitorum profundus’un tendonları
Retinaculum musculorum extensorum (RME); lateralde radius’un ön kenarına, medialde os
triquetrum ve os pisiforme’ye tutunur.

RME’un altından (önünden) geçen oluşumlar; RME’un altında, altı tane kanal vardır ve bu kanallardan
ekstensör kasların tendonları geçer. Radial taraftan-ulnar tarafa doğru sırasıyla;
• I. kanaldan; m. abductor pollicis longus ile m. extensor pollicis brevis’in tendonları
• II. kanaldan; m. extensor carpi radialis longus ile m. extensor carpi radialis brevis’in tendonları
• III. kanaldan; m. extensor pollicis longus’un tendonu
• IV. kanaldan; m. extensor digitorum ile m. extensor indicis’in tendonları
• V. kanaldan m. extensor digiti minimi’nin tendonu
• VI. kanaldan m. extensor carpi ulnaris’in tendonu geçer.

I - BAŞPARMAĞA HAREKET YAPTIRAN KASLAR
(TENAR KASLAR ve M. ADDUCTOR POLLICIS)
Tenar kaslar, başparmağa isimleri ile aynı hareketleri yaptıran üç tane kastır. Tenar kabarıntıyı
oluştururlar.
N. medianus tarafından uyarılırlar.

M. ABDUCTOR POLLICIS BREVIS
Eldeki kasların en lateralde (radialde) olanıdır.

M. FLEXOR POLLICIS BREVIS
Genellikle kasın yüzeyel başı n. medianus, derin başı ise n. ulnaris tarafından uyarılır.

41

DrTus.com 42

ANAT OMĐ

M. OPPONENS POLLICIS
M. abductor pollicis brevis’in
altındadır.

M. ADDUCTOR POLLICIS
Başparmağa adduksiyon yaptırır.
Tenar kas değildir.
Başparmakla ilgili kasların en
derinde olanıdır.
Arcus palmaris profundus
denilen arteryel kemer, oblik
başının altındadır.
“Pollicis” sözcüğü içerip, n.
ulnaris tarafından uyarılan tek
kastır.

II - KÜÇÜK PARMAĞA HAREKET YAPTIRAN KASLAR
(HĐPOTENAR KASLAR)
Üç tanedir ve n. ulnaris tarafından uyarılırlar. Küçük parmağa isimleri ile aynı hareketleri yaptırırlar.

M. ABDUCTOR DIGITI MINIMI
En medialdeki hipotenar kastır.

M. FLEXOR DIGITI MINIMI BREVIS
M. OPPONENS DIGITI MINIMI
Önceki iki kasın altındadır.
Beşinci parmağa fleksiyon ve dış rotasyon yaptırır. Böylece avuç içi çukurunun derinliğini artırır ve
beşinci parmağı, başparmağa yaklaştırır (oppozisyon).

M. PALMARIS BREVIS

Hipotenar bölgenin yüzeyel fasyası içinde ince, dörtgen bir kastır. Hipotenar kas değildir.
Palmar aponörozdan başlar, deriye tutunur. Altından a. ulnaris ile n. ulnaris’in r. superficialis’i
geçer.
Hipotenar kabarıntının derisini buruşturur, avuç içini derinleştirir. Böylece avuç içinde bir objenin
tutulmasına yardım eder.
N. ulnaris’in r. superficialis’i tarafından uyarılan tek kastır.

III - PARMAKLARA HAREKET YAPTIRAN KASLAR

MM. LUMBRICALES

42

DrTus.com 43

ANAT OMĐ

M. flexor digitorum profundus’un tendonlarından başlayan dört tane kastır.
1. ve 2 nci lumbrikal kas n. medianus ile, 3. ve 4 ncü lumbrikal kas n. ulnaris ile uyarılır. Sık olarak
üçüncü
lumbrikal kas, her iki sinir tarafından uyarılır.
Lumbrikal kaslar, 2-5 nci parmakların proksimal falankslarına fleksiyon, diğer falankslarına
ekstensiyon yaptırır (L hareketi). Yazı yazarken fonksiyon gören kaslardır.

MM. INTEROSSEI PALMARES
Üç tanedir. Orta parmağa ait palmar interosseus kas yoktur.
Bu kaslar, üçüncü parmağın uzun eksenine göre 2, 4 ve 5 nci parmaklara addüksiyon yaptırır
(PAD; Palmar ADduksiyon).

MM. INTEROSSEI DORSALES
Dört tanedir. Đkinci ve üçüncü kas, orta parmağa tutunarak bu parmağı sabitler.
Kaslar iki orijinle başladıkları için, aralarında bir açıklık bulunur. Birinci kasın bu açıklığından a.
Radialis geçer.
Bu kaslar, üçüncü parmağın uzun eksenine göre diğer parmaklara abdüksiyon yaptırır

(DAB; Dorsal ABdüksiyon).
Đnterosseus kasların hepsini n. ulnaris uyarır.

43

DrTus.com 44

ANAT OMĐ

UYLUĞUN ÖN VE LATERAL BÖLGESĐNĐN KASLARI

M. ILIOPSOAS
M. iliacus ile m. psoas major, ligamentum inguinale’nin altında birleşerek m. iliopsoas’ı yapar. M.
iliacus’u
n. femoralis, m. psoas major’u lumbal pleksus’tan (L spinal sinirlerin ön dalları) gelen dallar uyarır.
1,2,3

M. iliopsoas;
• N. femoralis’le birlikte lacuna musculorum’dan geçen kastır.
• Femur’daki trochanter minor’a insersiyo yapan tek kastır.
• Uyluğun esas fleksör kasıdır. M. gluteus maximus’un antagonistidir. Uyluğa dış rotasyon da
yaptırır.
• Önemli bir postural kastır. Otururken gövdenin dengesini sağlar. Supin pozisyonundan oturma
pozisyonuna geçerken gövdeyi kaldırır.
• Plexus lumbalis, m. psoas major’un arka parçasında gömülüdür.

PLEXUS LUMBALIS’TEN ÇIKAN SĐNĐRLERĐN M. PSOAS MAJOR’LA ĐLĐŞKĐSĐ
Kası lateral kenarından terk eden sinirler; yukarıdan-aşağıya doğru
• N. iliohypogastricus
• N. ilioinguinalis
• N. cutaneus femoris lateralis
• N. femoralis Kası medial kenarından terk eden sinirler; yukarıdan - aşağıya doğru
• N. obturatorius
• N. obturatorius accessorius
Kası ön yüzünden delerek terk eden sinir;
• N. genitofemoralis

M. SARTORIUS
Terzi (sartor) kası olarak bilinir. N. femoralis tarafından uyarılır. Spina iliaca anterior superior’dan
başlar.
Sonuç tendonu diz ekleminin medialindeki pes anserinus (kaz ayağı)’a katılır.
Trigonum femorale’nin lateral sınırını yapar. A. femoralis’i örter. Canalis adductorius bu kasın
altındadır.
Uyluğa ve bacağa fleksiyon yaptıran kastır.

44

DrTus.com 45

ANAT OMĐ

M. QUADRICEPS FEMORIS
M. vastus lateralis, m. vastus medialis, m. vastus intermedius ve m. rectus femoris denilen dört
parçası vardır.
Kasın sonuç tendonu (ligamentum patellae), tuberositas tibiae’ye insersiyo yapar. Patella, bu tendon
içindedir.
Bacağın esas ekstansor kasıdır. M. rectus femoris parçası spina iliaca anterior inferior’dan
başlayıp kalça eklemini ön yüzünden çaprazladığı için uyluğa fleksiyon da yaptırır.
N. femoralis ile uyarılır. Sinirin felcinde kastaki fonksiyon kaybı nedeniyle, bacak ekstensiyon
yapamaz. Ek olarak diz ekleminin de stabilizesi bozulur.

M. TENSOR FASCIAE LATAE
Fascia lata’nın iki yaprağı arasındadır. N. gluteus superior tarafından uyarılır.
Esas fonksiyonu uyluğa fleksiyondur. Ek olarak iç rotasyon ve abdüksiyon da yaptırır. Kas,
tractus iliotibialis’i çekerek bacağa da ekstensiyon ve dış rotasyon yaptırır.

TRIGONUM
FEMORALE
Sınırları

45

DrTus.com 46

ANAT OMĐ

• Đçte; m. adductor longus’un medial kenarı
• Dışta; m. sartorius’un medial kenarı
• Yukarıda (taban); lig. inguinale
• Döşemesi; dıştan-içe doğru; m. iliacus, m. psoas major, m. pectineus ve m. adductor longus
•V. femoralis ve v. saphena magna’nın proksimal parçası
•Lenf damarları ve inguinal lenf düğümleri

Đçinde bulunan anatomik yapılar dıştan-içe doğru (NAVL);
• A. femoralis ve onun en kalın dalı olan a. profunda femoris.

CANALIS ADDUCTORIUS (SUBSARTORYAL KANAL, HUNTER
KANALI)
Uyluğun orta 1/3’de, trigonum femorale’nin apeksinden başlar. Yaklaşık 15 cm uzunluğunda
intermusküler bir kanaldır. M. sartorius’un altındadır. Kanalın uyluk arkasındaki açıklığına hiatus
adductorius denir ve
m. adductor magnus’un aponörozundadır.

Kanal içinde bulunan anatomik yapılar
• A.v. femoralis
• N. saphenus; n. femoralis’in deri dalıdır. Kanala girer, ancak uyluk arkasına geçmez. Kanalı
çatısından terk eder ve v. saphena magna ile birlikte, bacağın medialinde ayağa doğru
seyreder.

46

DrTus.com 47

ANAT OMĐ

UYLUĞUN MEDĐAL BÖLGE KASLARI
(ADDUKTOR KASLAR)
Genellikle pubis’ten başlayıp, femur gövdesine insersiyo yaparlar. (m. gracilis tibia’nın medialindeki pes
anserinus’ta sonlanır.) Uyluğa adduksiyon ve fleksiyon yaptıran bu kasların hepsi, n. obturatorius
tarafından uyarılır.(m. pectineus’un siniri n. femoralis’tir)

47

DrTus.com 48

ANAT OMĐ

M. ADDUCTOR BREVIS
M. ADDUCTOR LONGUS
Addüktör kasların en önde olanıdır.

M. ADDUCTOR MAGNUS
Adduktor grup kasların en büyüğü ve en kuvvetlisidir. Uyluğun hem iç, hem de arka bölgesinde yer
tutan tek kastır. Uyluk arkasında bulunan parçası (kasın hamstring parçası olarak adlandırılır), n.
tibialis tarafından uyarılır ve uyluğa ekstensiyon yaptırır.
M. adductor magnus, n. obturatorius ile n. tibialis tarafından uyarılan tek kastır.

Canalis adductorius’un uyluk arkasındaki açıklığı olan hiatus adductorius, bu kasın
aponörozundadır.
M. GRACILIS
Adduktor kasların en yüzeyel olanıdır. Sonuç tendonu pes anserinus’a katılır.
Uyluğa addüksiyon, bacağa fleksiyon ve iç rotasyon yaptırır.

M. PECTINEUS
Trigonum femorale’nin döşemesini yapar. Ön yüzü; a.v. femoralis ve v. saphena magna ile
komşudur. Genellikle n. femoralis (bazen n. obturatorius accessorius) tarafından uyarılır.

N. femoralis tarafından uyarılan kaslar
• M. sartorius
• M. iliacus
• M. quadriceps femoris
• M. pectineus (genellikle)
• M. articularis genus
N. obturatorius tarafından uyarılan kaslar
• Uyluğun adduktor kasları
• M. obturatorius externus

GLUTEAL BÖLGE KASLARI

48

DrTus.com 49

ANAT OMĐ

M. GLUTEUS MAXIMUS
M. iliopsoas’ın antagonistidir.
N. gluteus inferior tarafından uyarılan tek kastır.
Uyluğun esas ekstensör kasıdır. Uyluğun dış rotasyonuna ve tractus iliotibialis’i gererek bacağın
ekstensiyonuna da yardım eder.

M. GLUTEUS MEDIUS
Uyluğun en kuvvetli abdüktör kasıdır. Đç rotasyon da yaptırır.
Yürüyüş ve koşma sırasında, pelvis’i yere basan ayak tarafına çeker.
N. gluteus superior tarafından uyarılır.

M. gluteus medius’un fonksiyon kaybında, kişi etkilenen taraf ekstremitesi üzerinde ayakta
dururken, pelvis karşı (desteklenmeyen) taraf üzerine düşer (Trendelenburg belirtisi). Bu durum
kalça çıkığı, femur boynu kırıkları ve coxa vara’da görülür.

UYLUĞUN DIŞ ROTATOR KASLARI
Bu kaslardan sadece m. obturatorius externus n. obturatorius (plexus lumbalis’in dalı) tarafından,
diğerleri plexus sacralis’ten gelen dallar tarafından uyarılır.

M. PIRIFORMIS
Foramen ischiadicum majus’tan geçen en büyük anatomik oluşumdur.
Plexus sacralis, bu kasın ön yüzü üzerinde oturur.

M. GEMELLUS SUPERIOR
Spina ischiadica’dan başlar.

M. OBTURATORIUS INTERNUS
Membrana obturatoria’nın iç yüzü ve foramen obturatum’un kenarlarından başlar.

49

DrTus.com 50

ANAT OMĐ

Foramen ischiadicum minus’tan geçer. Pelvis’in lateral duvarının büyük bölümünü örter.
Fossa ischioanalis’in (fossa ischiorectalis) dış duvarını yapan kastır.
N. pudendus ve a.v. pudenda interna, bu kasın fasyasında bulunan canalis pudendalis (alcock
kanalı)’ten geçerek regio perinealis’e gelir.
M. GEMELLUS INFERIOR
Tuber ischiadicum’dan başlar.

M. QUADRATUS FEMORIS
Uyluk dış rotator kaslarının en kuvvetlisidir.

M. OBTURATORIUS EXTERNUS
• Membrana obturatoria’nın dış yüzünden başlar.
• Fossa trochanterica’da sonlanan tek kastır.
• N. obturatorius tarafından uyarılan tek uyluk dış rotator kasıdır.

UYLUĞUN ARKA BÖLGESĐNĐN KASLARI
Hamstring kaslar yada iskiyokrural kaslar olarak bilinirler. Bacağın esas fleksör kaslarıdır.
Tuber ischiadicum’dan başlayıp, tibia’ya ve fibula’ya insersiyo yaparlar.
Hem kalça eklemini hem de diz eklemini çaprazladıklarından; uyluğa ekstensiyon, bacağa fleksiyon
yaptırırlar.

M. BICEPS FEMORIS
Caput longum’u n. tibialis, caput breve’si ise n. fibularis (peroneus) communis tarafından uyarılır.
Bu sinirler, n. ischiadicus’un uç dallarıdır. Bu nedenle m. biceps femoris, n. ischiadicus tarafından
uyarılan tek kastır.
Sonuç tendonu caput fibulae’ye tutunur.

50

DrTus.com 51

ANAT OMĐ

M. SEMITENDINOSUS
Sonuç tendonu pes anserinus’a katılır. Siniri n. tibialis.

FOSSA POPLITEA
Sınırları
• Yukarıda - içte; m. semimembranosus ve m. semitendinosus
• Yukarıda - dışta; m. biceps femoris
• Aşağıda - içte; m. gastrocnemius’un caput mediale’si
• Aşağıda - dışta; m. gastrocnemius’un caput laterale’si ve m. plantaris

• A.v. poplitea ve dalları
• N. fibularis (peroneus) communis
• N. tibialis
• N. suralis’i oluşturan dallar (n. cutaneus surae medialis ve n. cutaneus surae lateralis)
• V. saphena parva’nın terminali
• N. obturatorius’tan gelen bir artiküler dal
• Popliteal lenf düğümleri; 6-7 tanedir.

51

DrTus.com 52

ANAT OMĐ

• N. cutaneus femoris posterior (çatısında)

KALÇA EKLEMĐNDE UYLUĞA HAREKET YAPTIRAN KASLAR
♦ Fleksiyon; m. iliopsoas (en kuvvetlisi), m. tensor fasciae latae
M. sartorius, m. pectineus, m. rectus femoris ve adduktor kaslar yardım eder.
♦ Ekstensiyon; m. gluteus maximus (en kuvvetlisi), iskiyokrural kaslar (m. semitendinosus, m.
semimembranosus, m. biceps femoris) ve m. adductor magnus
♦ Abdüksiyon; m. gluteus medius (en kuvvetlisi) ve m. gluteus minimus
M. tensor fasciae latae ve m. sartorius yardım eder. Uyluk dış rotator kasları da fleksiyondaki uyluğa
abdüksiyon yaptırırlar.
♦ Adduksiyon; m. adductor magnus (en kuvvetlisi), m. adductor longus, m. adductor brevis, m. gracilis
ve m. pectineus
M. obturatorius externus yardım eder.
♦ Dış rotasyon;m. quadratus femoris(en kuvvetlisi), m. piriformis, m. obturatoriusinternus, m.
obturatorius externus, m. gemellus superior ve inferior. Ekstensiyondaki uyluğa, m. biceps femoris.
M. gluteus maximus, m. iliopsoas ve m. sartorius yardım eder.
♦ Đç rotasyon; m. gluteus medius, m. gluteus minimus ve m. tensor fasciae latae. Ekstensiyondaki
uyluğa m. semitendinosus ve m. semimembranosus.

52

DrTus.com 53

ANAT OMĐ

BACAĞIN ÖN BÖLGESĐNĐN KASLARI
Ayağa ve ilgili parmaklara dorsal fleksiyon (ekstensiyon) yaptırırlar. N. fibularis (peroneus) profundus
tarafından uyarılırlar.

M. TIBIALIS ANTERIOR Ayağa ekstensiyon ve inversiyon yaptırır. Ayağın en kuvvetli
ekstensörü ve invertörüdür.

M. EXTENSOR HALLUCIS LONGUS
M. EXTENSOR DIGITORUM LONGUS
M. FIBULARIS (PERONEUS) TERTIUS
M. extensor digitorum longus’un bir parçasıdır. Ayağa ekstensiyon ve eversiyon yaptırır.

BACAĞIN LATERAL BÖLGESĐNĐN KASLARI
Ayağın esas evertör (pronasyon+ abdüksiyon) kaslarıdır. N. fibularis (peroneus) superficialis
tarafından uyarılırlar.

53

DrTus.com 54

ANAT OMĐ

N. tibialis felcinde, ayağa fleksiyon bu kaslarla yaptırılabilir.

M. FIBULARIS (PERONEUS) LONGUS
Origosundaki açıklıktan n. fibularis (peroneus) communis geçer.
Kasın sonuç tendonu malleolus lateralis’in arkasından geçer. Bu nedenle ayağa plantar fleksiyon
yaptırır. Ayağın transvers arkusunun devamlılığında en önemli yapıdır.
M. FIBULARIS (PERONEUS) BREVIS
Sonuç tendonu malleolus lateralis’in arkasından geçer. Bu nedenle ayağa plantar fleksiyon
yaptırır. Malleolus lateralis’le, bu kasın tendonu temas eder. M. fibularislongus’un tendonu da
malleoluslateralis’in arkasından geçer.

BACAĞIN ARKA BÖLGESĐNĐN KASLARI
Ayağa plantar fleksiyon (fleksiyon) yaptıran esas kaslardır. N. tibialis tarafından uyarılırlar.
M. gastrocnemius+M. soleus=M. triceps surae adı ile bilinir. Bacak arkasındaki baldır denilen
kabarıntıyı
yapar. Sonuç tendonu, tendo calcaneus (Achilles tendonu) adı ile bilinir.
Yürüme, dans etme ve parmaklar üzerinde dururken, vücut ağırlığına karşı topuğu kaldırırlar.
Yürüme tek başına m. soleus’la yapılabilirken, uzun atlama başlıca m. gastrocnemius’la yapılır.
Bu kaslar, yürüme ve koşma sırasında ayağın yerden kaldırılmasını sağlar.

M. GASTROCNEMIUS
Bacak arka bölgesindeki kasların en yüzeyel olanıdır.
Koşma ve atlama gibi hızlı hareketlerde fonksiyon yapar.
M. gastrocnemius, hem diz hem de ayak bileği eklemini arkadan çaprazladığı için hem bacağa hem
de ayağa fleksiyon yaptıran kastır.

54

DrTus.com 55

ANAT OMĐ

M. SOLEUS
M. soleus, yürürken kullanılır. Diz eklemini çaprazlamadığı için bacağa hareket yaptırmaz.
Tendo Calcaneus (Achilles Tendonu)
M. gastrocnemius ve m. soleus’un sonuç tendonlarının birleşmesi ile oluşur. Calcaneus’a tutunur.

M. POPLITEUS
Fossa poplitea’nın döşemesini yapar. Tendonu, eklem kapsülünü deler ve eklemin içinden geçer
(tendon, diz eklemi içindedir yani intrakapsülerdir).
Diz ekleminde eklem kilitlenmesini çözen kastır. Tam ekstensiyondaki bir bacakta, tibia dışa doğru
rotasyon yaparsa diz ekleminde kilitlenme olur. Kilitlenme, bacağın fleksiyonunun başlangıcında m.
popliteus’un femur’a yaptırdığı dış rotasyonla çözülür.

M. FLEXOR HALLUCIS LONGUS

M. FLEXOR DIGITORUM LONGUS
Ana tendonuna m. quadratus plantae insersiyo yapar. Mm. lumbricales’ler ise, ana tendonun
ayrıldığı dört tendondan başlar.

M. TIBIALIS POSTERIOR
Bacak arkasındaki kasların en derinde olanıdır. M. tibialis anterior’la birlikte ayağın esas invertör
kasıdır.
Malleolus medialis’in arkasından geçen yapıların en önde olanı bu kasın tendonudur.

55

DrTus.com 56

ANAT OMĐ

ALT EKSTREMiTENiN iKi PARÇASINA HAREKET YAPTIRAN KASLAR
• M. tensor fasciae latae; uyluğa fleksiyon ve iç rotasyon, bacağa ekstensiyon ve dış
rotasyon
• M. rectus femoris; uyluğa fleksiyon, bacağa ekstensiyon
• M. gracilis; uyluğa addüksiyon, bacağa fleksiyon ve iç rotasyon
• Đskiyokrural kaslar (m. semitendinosus, m. semimembranosus, m. biceps femoris);
uyluğa ekstensiyon, bacağa fleksiyon
• M. gastrocnemius; bacağa ve ayağa fleksiyon

KARIN DUVARI TABAKALARI VE DERĐVASYONLARI
• DERĐ
• FASCIA SUPERFICIALIS; karın duvarını örten yüzeyel fasya, iki yapraklıdır.
Camper fasyasi;üst(dış)yapraktır. Yağ dokusundan zengindir. Scrotum ’da yağ dokusunu
kaybeder ve düz kas liflerinden zenginleşerek, scrotum’a buruşuk görünümünü veren M. dartos
(Tunica dartos)’u oluşturur.
Scarpa fasyasi; alt (iç) yapraktır. Penis (clitoris)’i karın duvarına bağlayan Lig. fundiforme
penis (clitoridis)’i yapar.
• FASCIA PROFUNDA; karın duvarını örten derin fasyadır. Erkeklerde Lig. suspensorium penis’i,
kadınlarda da Lig. suspensorium clitoridis’i yapar.
• M. OBLIQUUS EXTERNUS ABDOMINIS’ĐN FASYA ve APONÖROZ’unun oluşturduğu yapılar;
Fascia spermatica externa; funiculus spermaticus’un en dış tabakası Lig. inguinale;
aponörozun SIAS (spina iliaca anterior superior) ile tuberculum pubicum arasında
kalınlaşmasından meydana gelir. Bu ligamentin medial ucundan iki tane ligament doğar. -Lig.
lacunare; bu ligament lig. pectineum’u doğurur. -Lig. reflexum
Anulus inguinalis superficialis; inguinal kanalın dış ağzıdır. Aponöroz üzerindedir.

M. obliquus externus abdominis, gövdeyi karşı tarafa çeviren kastır.

• M. OBLIQUUS INTERNUS ABDOMINIS’ĐN ile FASYA ve APONÖROZ’unun oluşturduğu yapılar;
Fascia cremasterica; funiculus spermaticus’un orta tabakası
Falx inguinalis’in (tendo conjunctivus) kısmen oluşumuna katılır
M. cremaster; m. obliquus internus abdominis’in alt parçasının lifleri tarafından oluşturulur.
• M. TRANSVERSUS ABDOMINIS’ĐN APONÖROZ’unun oluşturduğu yapı;
Falx inguinalis (tendo conjunctivus)’i başlıca bu kasın aponörozu oluşturur.
• FASCIA TRANSVERSALIS’in oluşturduğu yapılar;
Fascia spermatica interna; funiculus spermaticus’un en iç tabakası
Lig. interfoveolare
Anulus inguinalis profundus; inguinal kanalın iç ağzıdır. Fascia transversalis üzerindedir.
• EKSTRAPERĐTONEAL DOKU
• PERITONEUM PARIETALE

56

Anatomi ozetnot

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

En vedette

En vedette (15)

Similaire à Anatomi ozetnot

Similaire à Anatomi ozetnot (20)

Plus de Sema Atasever

Plus de Sema Atasever (14)

Anatomi ozetnot