4

1. IV. BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA
LOTÓW I SYTUACJE NIEBEZPIECZNE
szkolenie dla operatorów BSP
VLOS < 5kg

2. Utrata kontroli
Konsekwencje braku przekazania informacji służbom o ucieczce naszego BSP:
• Art. 174. KK
§ 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu (…)
powietrznym, podlega karze
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
• Art. 177. KK
§ 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu
(…) powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba
odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1,podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.
M.in. dlatego nie warto oszczędzać na ubezpieczeniu OC, nawet przy lotach
rekreacyjnych i sportowych
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 2

3. Utrata kontroli
W przypadku utraty kontroli nad BSP należy powiadomić:
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 3
MCTR, CTR wieżę danego (M)CTR
ATZ zarządzającego strefą – najczęściej
aeroklub i FIS
D, P, R zarządzającego strefą i FIS
W pobliżu każdej innej strefy odpowiedni FIS
Przestrzeń klasy G odpowiedni FIS

4. Utrata kontroli
W przypadku utraty kontroli nad BSP należy:
• próbować odzyskać kontrolę poprzez:
- nakierowanie nadajnika w stronę BSP,
- włączenie systemu Fail Safe (RTH);
Jeżeli BSP nie zareaguje, należy podać następujące informacje do
odpowiednich służb ATS:
• ostatnia znana lokalizacja;
• godzina utraty kontroli;
• szacunkowy czas lotu na pozostałej baterii;
• wysokość, kierunek i prędkość ucieczki;
Jeżeli w międzyczasie odzyskano kontrolę nad BSP lub urządzenie
powróciło – należy powiadomić o tym fakcie odpowiednie służby
ATS.
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 4

5. Postępowanie w przypadku zerwania łączności
nadajnik – BSP
2020-07-16 BUDOWA BSP 5
W przypadku informacji o słabym sygnale połączenia nadajnika (Tx) i BSP (Rx):
• nakierować nadajnik w stronę ostatniej pozycji urządzenia;
• zmienić ustawienie anten nadajnika
• rozpocząć manualny powrót BSP;
• jeżeli nie reaguje – włączyć RTH;
W przypadku utraty łączności kontrolera z BSP:
• nakierować nadajnik w stronę ostatniej pozycji urządzenia;
• nacisnąć RTH i obserwować powrót urządzenia
W przypadku braku odzyskania łączności i „ucieczki” BSP – natychmiast powiadomić
odpowiednie służby kontroli i informacji ruchu lotniczego (FIS, TWR, ASM3)

6. Zasada działania RTH
2020-07-16 BUDOWA BSP 6
• RTH – Return to Home Wysokość na jakiej BSP ma wracać do miejsca startu, aby uniknąć
zderzenia z przeszkodami na jego drodze powrotu.
• OBOWIĄZKOWO - przed każdym lotem sprawdź ustawienie wysokości RTH.
Ustalanie wysokości RTH
= wysokość najwyższej
przeszkody w zasięgu
widzialności
powiększona o 20-30m
(dla zachowania
marginesu
bezpieczeństwa);
Ustawiana z poziomu
aplikacji;

7. Zasady pierwszeństwa lotów
• Przepisy wykonywania lotów określa Załącznik 2 Konwencji o
międzynarodowym lotnictwie cywilnym ICAO;
• Dowódca statku powietrznego (w BSP – operator / pilot) jest
odpowiedzialny za (…) znajomość przepisów zapewniających
bezpieczeństwo wszystkim użytkownikom przestrzeni powietrznej;
• Statek powietrzny nie powinien zbliżać się do innego na taką
odległość w której może grozić niebezpieczeństwo kolizji;
• Statek powietrzny powinien unikać przelatywania nad pod lub
przed innym statkiem powietrznym;
• Statek powietrzny będący niżej, a także podchodzący do
lądowania ma zawsze pierwszeństwo;
• Statek o mniejszej zdolności manewrowania ma pierwszeństwo
przed bardziej manewrowym;
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 7

8. Zasady pierwszeństwa lotów
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 8
MOTOLOTNIA / PARALOTNIA
BEZZAŁOGOWY STATEK POWIETRZNY
ŚMIGŁOWIEC / WIATRAKOWIEC
SAMOLOT
LPR (HEMS)
BALON
SPADOCHRON
LOTNIA
STEROWIEC
ZESTAW SZYBOWIEC + SAMOLOT
Loty Lotniczego Pogotowia Ratunkowego
mają ZAWSZE pierwszeństwo w przestrzeni
powietrznej!!!
Statek bez silnika ma pierwszeństwo nad
silnikowym
Statek z silnikiem jest z zasady bardziej
manewrowy niż bez silnika
BSP zawsze ustępuje każdemu
użytkownikowi przestrzeni powietrznej

9. Kurs kolizyjny
• BSP bez pierwszeństwa
wykonuje manewr:
„W PRAWO I W DÓŁ”
BSP z pierwszeństwem nie
zmienia kursu
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 9
• Oba BSP na kolizyjnym:
OBA WYKONUJĄ MANEWR „W PRAWO I
W DÓŁ”
Można wykonać inny manewr jeżeli sytuacja na to
pozwala a jego wykonanie nie spowoduje większego
zagrożenia bezpieczeństwa, lub pozwoli go uniknąć

10. Awaria układu napędowego
• Układ napędowy = ESC + BLDC + śmigło
Quadrocopter
• Awaria jednego z elementów = wypadek;
• Należy w miarę możliwości skierować BSP na
teren bezpieczny: łąkę, trawnik, etc.;
• Jeżeli jest możliwość – wyłączyć napędy jeszcze
w locie;
• Stosować systemy spadochronów jeżeli
możliwe;
Hexa -, octocopter
• możliwe jest bezpieczne lądowanie z jednym a
nawet dwoma uszkodzonymi napędami
PRZED lotem:
• Dokładnie sprawdź stan śmigieł i ich montaż
• Sprawdź stan silników
• Reaguj na informacje w aplikacji
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 10
Wyłączenie układu napędowego DJI
Phantom w locie polega na:
- lewy drążek – w prawo i w dół
- jednocześnie przytrzymać przycisk
RTH;
Ta funkcja powinna być odblokowana
przed startem w aplikacji
Źródło: opracowanie własne

11. Wybór miejsca startu i lądowania
• Stosować maty – lądowiska;
• Z dala od wysokich obiektów (budynki, drzewa, słupy,
etc.)
• Słońce z tyłu bądź z boku;
• Wiatr w plecy operatora;
• Odgrodzenie lądowiska od osób postronnych;
• Przed startem i lądowaniem rozejrzeć się czy nikt
postronny nie przechodzi w bezpośredniej odległości
od BSP;
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 11

12. Wybór miejsca startu i lądowania
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 12
Źródło: opracowanie własne

13. Kp indeks
• Zakłócenia te wpływają
na prawidłowe
funkcjonowanie
systemów GNSS.
Powodują zmianę czasu
przepływu sygnałów z
satelitów do
odbiorników. Sygnał jest
opóźniony o niemożliwy
do przewidzenia czas.
Wpływa to na
dokładność pomiaru.
• Błąd pomiaru może
wynieść od kilku do
nawet kilkuset metrów.
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 13
• Współczynnik charakteryzujący stopień zakłócenia pola magnetycznego Ziemi wskutek
występowania wiatru słonecznego w jonosferze.
• Wiatr słoneczny spowodowany jest wybuchami na Słońcu.
• Burze magnetyczne nie są powiązane z typowymi zjawiskami pogodowymi;
Źródło: https://www.nasa.gov/

14. Kp indeks
• Indeks Kp jest określany w 10-stopniowej skali:
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 14
0 – 3 (cisza) - Można bezpiecznie latać
4 (podwyższona
aktywność)
- Należy zachować bezpieczeństwo;
- Latać w trybie ATTI (wyłączony GPS)
5 – 9 (burza
magnetyczna)
- Duże prawdopodobieństwo wystąpienia zakłóceń GPS;
- Nie realizować lotów, jeśli to nie jest konieczne
• Indeks Kp można sprawdzić w sieci (np.
https://www.spaceweatherlive.com/) lub w
aplikacji DroneRadar
• Efektem burz magnetycznych są zorze polarne
Źródło: https://www.express.co.uk/

15. Podczas planowania misji weź pod uwagę prognozowaną pogodę w miejscu lotu;
Korzystaj z aplikacji pogodowych;
Sprawdź:
• temperaturę;
• wilgotność;
• temperaturę punktu rosy;
• siłę i kierunek wiatru;
• ciśnienie i jego wahania;
• indeks Kp;
• możliwość wystąpienia opadów, mgieł, ograniczenia widoczności;
• pułap chmur;
Przewiduj wysokość lotu: na każde 100m wysokości następuje spadek 0,6C
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 15
Warunki meteo w lotach VLOS
Zapamiętaj zamieszczone w instrukcji obsługi
dane techniczne użytkowanego BSP. Nie
przekraczaj wartości tam zawartych, głównie:
- zakresu temperatur;
- siły wiatru

16. Aplikacje pogodowe np.:
• http://awiacja.imgw.pl/
• http://www.meteo.pl/
• https://www.uavforecast.com/
• Używa się czasu UTC;
Rodzaje depesz meteo:
• METAR – okresowa depesza rutynowa
o sytuacji meteo dla danego obszaru
lotniska;
• TAF – 12-godzinna prognoza dla
obszaru lotniska – DOBRA DLA LOTÓW
BSP WYKONYWANYCH W OKOLICACH
LOTNISK.
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 16
Warunki meteo w lotach VLOS
• GAMET – prognoza dla danego obszaru, przeznaczona dla lotów na małych
wysokościach. Zawiera m.in. info o czasie obowiązywania oraz maksymalnej wysokości
obowiązywania. – NAJLEPSZA DLA LOTÓW BSP
Przykładowy GAMET…. Źródło:
http://awiacja.imgw.pl/index.php?product=gamet#
…. i jak go rozszyfrować :
https://dlapilota.pl/files/upld/2kody_i_skroty.pdf

17. Warunki meteo w lotach VLOS
Punkt rosy - temperatura, w której para wodna zawarta w powietrzu osiąga na
skutek schładzania stan nasycenia, a poniżej tej temperatury staje się przesycona i
skrapla się lub resublimuje. W momencie osiągnięcia stanu nasycenia
powstają mgły, chmury, opady oraz opady utajone (rosa, gołoledź, szadź, szron,
rosa).
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 17
Źródło: http://www.swiatdronow.pl/
Resublimacja –
bezpośrednie przejście ze
stanu gazowego w stan
stały, z pominięciem
gazowego; Bardzo
niebezpieczne zjawisko
powodujące przy dużej
wilgotności i niskiej
temperaturze oblodzenie na
śmigłach BSP;

18. Opad konwekcyjny – powodowany wznoszeniem nagrzanego od
podłoża wilgotnego powietrza i tworzeniem się ośrodka niskiego
ciśnienia przy powierzchni ziemi.
2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 18
Warunki meteo w lotach VLOS
Cumulonimbus. Źródło: https://pl.wikipedia.org/
• powstaje z chmury
cumulonimbus (Cb);
• czas trwania opadu: od kilku
do kilkudziesięciu minut;
• natężenie zmienne w czasie;
• opad rozciąga się na obszarze
kilku do kilkudziesięciu
kilometrów;
• W obszarze chmury znajdują
się miejsca w których nie
występuje opad.

19. 2020-07-16 BEZPIECZEŃSTWO WYKONYWANIA LOTÓW 19
Warunki meteo w lotach VLOS - zagrożenia
mgła - ograniczona widoczność
- spadek zasięgu łączności Tx-Rx
opady (śnieg,
deszcz)
- ograniczona widoczność
- uszkodzenia elektroniki
burza - silny wiatr,
- wyładowania atmosferyczne
- utrata GPS
- zakłócenia transmisji Tx-Rx
niska
temperatura
- uszkodzenia li-po
- oblodzenie śmigieł
wysoka
temperatura
- rozmagnesowanie BLDC
- przegrzewanie się układów
elektronicznych
Wiatr - problemy z utrzymaniem pozycji BSP
Zachmurzenie - opady
- utrata GPS
Nimbostratus Źródło: https://pl.wikipedia.org/
Nimbostratus (Ns) – chmura
deszczowa. Ciemnoszara, jednolita
warstwa, całkowicie zasłania niebo. Przynosi ciągłe i długotrwałe opady. Niska podstawa
chmur (200-500m). Całkowicie zasłania słońce – NIE SPRZYJA LOTOM BSP