Critical Incident Technique in Information Literacy research in XXI century

1. Technika zdarzeń krytycznych
w badaniach Information
Literacy w XXI wieku
Dr Sabina Cisek
Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ
XIII Forum INT
Zakopane, 23-25 IX 2015
1

2. Spis treści
• Moje pytania badawcze i metoda
• Na czym polega metoda (technika) zdarzeń
krytycznych?
• Czym jest Information Literacy?
• CIT w badaniach Information Literacy w
latach 2001-2015
• Zamiast podsumowania
2

3. Moje pytania badawcze
i metoda
3

4. Typ badań
• Badania eksploracyjne
• Badania opisowe
4

5. Pytania badawcze
• Jak często i w jaki sposób (liczba respondentów,
sposoby gromadzenia i analizy materiału
empirycznego, ramy pojęciowe i nadrzędne
koncepcje) technika zdarzeń krytycznych była w
XXI wieku wykorzystywana do badań Information
Literacy?
• Jakie aspekty Information Literacy były za jej
pomocą empirycznie badane? Tematyka badań?
5

6. Zastosowana metoda
• Analiza i krytyka piśmiennictwa, w oparciu
o bazy
– LISTA, Library, Information Science and Technology
Abstracts (EBSCO),
– SSCI, Web of Science (Thomson Reuters),
– Emerald Management Extra, Emerald Insight,
Subject: Library and Information Science,
– Francis (INIST-CNRS Francja)
– Sage Journals (Sage),
– Scopus (Elsevier).
6

7. Na czym polega metoda
(technika) zdarzen
krytycznych?
7

8. Alternatywne nazwy
• CIT
• Critical Incident Approach
• Critical Incident Technique
• Technika incydentów (zdarzeń) krytycznych
• Metoda incydentów (zdarzeń) krytycznych
8

9. Twórca
• John C. Flanagan
• Flanagan, John C. (1954). The critical incident
technique. Psychological Bulletin, Vol. 51, No.
4, p. 327-358.
9

10. Historia i zastosowanie
• CIT funkcjonuje od ponad 60 lat w wielu
naukach humanistycznych i społecznych.
• Rezultaty badań metodą CIT
– często są przydatne w praktyce, np. w edukacji,
– stanowią także punkt wyjścia dla dalszych
dociekań (mają charakter eksploracyjny).
10

11. Zdarzenie krytyczne – co to jest?
• Pojedyncze wydarzenie (lub sytuacja), które da
się wyodrębnić i które znacząco wpływa na
jakieś działanie albo zjawisko
• Jednakże
– incydenty krytyczne nie muszą być dramatyczne albo
niezwykłe (Gilstrap; Dupree 2008b, p. 409)
– to nasza interpretacja czyni jakieś zdarzenie
krytycznym [Tripp, David (1993). Critical Incidents in Teaching: Developing
Professional Judgment. London: Routledge, p. 29.]
11

12. Metoda (technika) zdarzeń krytycznych
• Rozpatrywanie incydentów krytycznych tak, jak
obserwowali je (doświadczali ich) respondenci,
uczestnicy badań
• Polega na zgromadzeniu (najczęściej za pomocą
wywiadu bezpośredniego lub ankiety) zdarzeń
krytycznych*, a następnie – na ich kategoryzacji
oraz analizie. Celem jest odkrycie „leżących głębiej”
problemów i uwarunkowań.
* A właściwie ludzkich opowieści o zdarzeniach
krytycznych
12

13. Metoda (technika) zdarzeń krytycznych
stanowi jakościową procedurę
badawczą, wiąże się z
poszukiwaniem zrozumienia ludzkich
działań i znaczeń im przypisywanych
13

14. Metoda (technika) zdarzeń krytycznych
etapy postępowania
• Określenie celu i przedmiotu badania
• Opracowanie planu badań – szczegóły (w tym dobór
respondentów)
• Gromadzenie materiału empirycznego – techniki
– ankieta (online)
– obserwacja bezpośrednia,
– wywiad grupowy,
– wywiad indywidualny – częściowo ustrukturyzowany, otwarty,
pogłębiony
– inne
• Analiza danych empirycznych
• Interpretacja i prezentacja wyników badań
14

15. Czym jest Information
Literacy?
15

16. Termin „Information Literacy” ma
różne, powiązane ze sobą znaczenia
• IL = cecha (poznawcza) jednostki, pojedynczego
człowieka; zestaw kompetencji informacyjnych
(wiedzy, umiejętności oraz kompetencji
społecznych związanych z informacją) /
perspektywa kognitywna, poznawcza, jednostki
16

17. Osoba posiadająca kompetencje informacyjne
• Jest w stanie rozpoznać i określić swoje potrzeby
informacyjne
• Potrafi zlokalizować, wyszukać i uzyskać potrzebną
informację
• Umie wyszukaną/uzyskaną informację ocenić, zorganizować
i efektywnie wykorzystać dla realizacji różnych celów
• Rozumie ekonomiczne, prawne i społeczne problemy
związane z wykorzystaniem informacji, poszukuje oraz
wykorzystuje informacje zgodnie z etyką i prawem
– http://www.ala.org/acrl/standards/informationliteracycompete
ncy
17

18. Termin „Information Literacy” ma różne,
powiązane ze sobą znaczenia cd.
• IL = cecha społeczeństwa, zjawisko społeczne, cel polityki
edukacyjnej poszczególnych krajów, UE i innych organizacji
międzynarodowych / perspektywa polityczna, społeczna
• IL = dziedzina praktyki, obszar różnych inicjatyw i przedsięwzięć
edukacyjnych = edukacja informacyjna / perspektywa dydaktyczna,
edukacyjna
– „Edukacja informacyjna to przygotowanie użytkownika do samodzielnego
poruszania się w różnych środowiskach informacyjnych, rozpoznawania
własnych potrzeb informacyjnych, lokalizowania poszukiwanej informacji,
oceniania oraz efektywnego i etycznego wykorzystywania informacji.”
• [SBP, Komisja ds. Edukacji Informacyjnej,
http://sbp.pl/sbp/komisje_sekcje_zespoly/komisja_ds_edukacji_informacyjnej/aktualności
18

19. Termin „Information Literacy” ma różne,
powiązane ze sobą znaczenia cd.
• IL = kierunek badań w ramach informatologii,
albo bibliologii i informatologii, albo nawet
multidyscyplinarny, samodzielny obszar
badawczy / perspektywa naukowa
• IL= wszystkie wymienione znaczenia razem
19

20. CIT w badaniach
Information Literacy
w latach 2001-2015
(wybrane aspekty)
20

21. Ile jest publikacji z XXI wieku, w których
wykorzystano CIT do badania
Information Literacy?
• Wyszukiwanie w sześciu bazach w dniu 2015-03-12
• Wyrażenia wyszukiwawcze
– “critical incident” AND SU information literacy, 2001-
2015 (LISTA)
– TOPIC: ("critical incident") AND TOPIC: ("information
literacy"), 2001-2015 (Web of Knowledge)
– lub podobne (w pozostałych bazach)
21

22. Ile jest publikacji z XXI wieku, w których
wykorzystano CIT do badania
Information Literacy? Cd.
• Pod uwagę wzięłam artykuły dotyczące ściśle IL;
poświęcone przede wszystkim zachowaniom
informacyjnym – nie.
• Po eliminacji błędnie zaindeksowanych publikacji,
duplikatów itp. otrzymałam jedynie 10 adekwatnych
rezultatów (artykułów), w tym
– 2 publikacje z rozbudowaną refleksją teoretyczno-
metodologiczną na temat CIT (Hughes 2007; 2012)
22

23. Jak w analizowanych publikacjach
określano zdarzenia krytyczne? Przykłady
• Bieżące (najnowsze) zadania, które wymagały
wykorzystania źródeł informacji online (Hughes
2007; 2012; 2013)
• Zapamiętane zdarzenie związane z ważnymi
projektami badawczymi (zadaniami) w trakcie
studiów (Rodriguez 2012)
• Najnowsze albo najlepiej zapamiętane zdarzenie
związane z korzystaniem z biblioteki i jej zasobów
na potrzeby pisania pracy zaliczeniowej (Kwon
2008)
23

24. Jak w analizowanych publikacjach gromadzono
materiał empiryczny, czyli opisy zdarzeń
krytycznych?
Techniki gromadzenia danych
• ankieta online (Rodriguez 2012)
• ankieta tradycyjna (Gilstrap, Dupree 2008b)
• eseje (500 do 1000 słów) pisane przez badanych (Kwon
2008)
• obserwacja (Hughes 2007; 2012)
• wywiad częściowo ustrukturyzowany (Hughes 2007;
2012; 2013; Yi 2014; 2015)
24

25. Dobór i liczba uczestników badań
• Dobór celowy, samodobór
• Liczba badanych (respondentów) wynosiła 11
(Stokes, Urquhart 2015), 20 (Yi 2015), 25
(Hughes 2012), 127 (Rodriguez 2012), 137
(Kwon 2008)
25

26. Jak analizowano materiał
empiryczny?
• Analiza fenomenograficzna (Yi 2014)
• Analiza indukcyjna, analiza tematyczna,
kategoryzacja (Hughes 2007; 2012)
• Analiza zawartości, content analysis (Kwon 2008),
oparta na kodowaniu (Yi 2015)
• Qualitative interpretative categorisation (Stokes,
Urquhart 2015)
26

27. W ramach jakiej metodologii stosowano
Critical Incident Technique?
• JAKOŚCIOWEJ
– ang. qualitative investigation (research, study)
(Gilstrap, Dupree 2008b; Hughes 2007; 2012; 2013)
bądź
• MIESZANEJ
– ang. a mixed-methods approach (Gilstrap, Dupree
2008a), a mixed-methods investigation (Kwon 2008)
27

28. Tematyka badań IL, w których
zastosowano CIT – przykłady
• Health literacy (Yi 2014; 2015)
• Relacje między umiejętnością krytycznego myślenia w
kontekście poszukiwania informacji a lękiem przed
biblioteką (Kwon 2008)
• Wpływ biblioteki akademickiej na efekty kształcenia
osiągane w uczelni wyższej (Rodriguez 2012)
• Wykorzystanie źródeł informacji online w procesie
uczenia się przez międzynarodowych studentów i
związane z tym potrzeby w zakresie edukacji
informacyjnej (Hughes 2007; 2012; 2013)
28

29. Zamiast podsumowania
29

30. Dlaczego warto stosować CIT w badaniach
Information Literacy? Wybrane argumenty
• Ponieważ CIT opiera się na rzeczywistych
doświadczeniach i przeżyciach użytkowników
informacji (i bibliotek), o których mówią własnymi
słowami, z ich punktu widzenia, posługując się
terminami faktycznie występującymi w praktyce,
• Ponieważ wnioski z tych badań stosunkowo łatwo
zastosować w praktyce
30

31. Bibliografia – analizowane artykuły
1. Gilstrap, Donald L.; Dupree, Jason (2008a). A Regression Model of Predictor Variables on Critical Reflection in the
Classroom: Integration of the Critical Incident Questionnaire and the Framework for Reflective Thinking. The
Journal of Academic Librarianship, Vol. 34, Issue 6, p. 469-481.
2. Gilstrap, Donald L.; Dupree, Jason (2008b). Assessing Learning, Critical Reflection, and Quality Educational
Outcomes: The Critical Incident Questionnaire. College and Research Libraries, Vol. 19, Issue 5, p. 407-426.
3. Hughes, Hilary (2007): Critical incident technique. In: S. Lipu, K. Williamson, & A. Lloyd (Eds.). Exploring methods in
information literacy Research. Wagga Wagga, N.S.W.: Centre for Information Studies, Charles Sturt University, p.
49-66.
4. Hughes, Hilary (2012). An expanded critical incident approach for exploring information use and learning. Library
and Information Research, Vol. 36, Issue 112, p. 72-95.
5. Hughes, Hilary (2013). International students using online information resources to learn: Complex experience
and learning needs. Journal of Further and Higher Education, Vol. 37, Issue 1, p. 126-146.
6. Kwon, Nahyun (2008). A Mixed-Methods Investigation of the Relationship between Critical Thinking and Library
Anxiety among Undergraduate Students in their Information Search Process. College & Research Libraries, p. 117-
130.
7. Rodriguez, Derek (2012). Answering questions about library impact on student learning. In the Library with the
Lead Pipe, p. 1-14.
8. Stokes, Peter; Urquhart, Christine (2015). Profiling information behaviour of nursing students: part 2: derivation of
profiles. Journal of Documentation, Vol. 71, Issue 1, p. 52-79.
9. Yi, Yong J. (2015). Health literacy and health information behavior of Florida public library users: A mixed methods
study. Journal of Librarianship and Information Science, Vol. 47, Issue 1, p. 17-29.
10. Yi, Yong J.; You, Soeun (2014). Understanding the librarian/user gap in perception of health information services: A
phenomenographic approach. Journal of Librarianship and Information Science, p. 1-12. [online
http://lis.sagepub.com/content/early/2014/05/05/0961000614532861.abstract]
31

32. Bibliografia – literatura uzupełniająca
• Flanagan, John C. (1954). The critical incident technique. Psychological Bulletin, Vol. 51,
No. 4, p. 327-358.
• Kachniewska, Magdalena. Analiza incydentów krytycznych jako źródło wiedzy o kliencie
wewnętrznym. http://hotelink.republika.pl/cit/cit.htm
• Kain, Daniel L. (2004). Owning significance: The critical incident technique in research.
In K. deMarrais and S. D. Lapan (Eds.). Foundations for research: Methods of inquiry in
education and the social sciences Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum, p. 69-85.
• Kurkowska, Ewa J. (2008). Information literacy – problemy terminologiczne. Toruńskie
Studia Bibliologiczne, nr 1, s. 71-81.
• Urquhart, Christine et al. (2003). Critical incident technique and explicitation
interviewing in studies of information behavior. Library and Information Science
Research, Vol. 25, Issue 1, p. 63– 88.
• Wolnowska, Anna; Komorowska, Agnieszka; Wardal, Zbigniew (2009). Kreowanie
wizerunku bibliotekarza poprzez jakość usług świadczonych w bibliotece. Referat
wygłoszony na II Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Marketing wewnętrzny i
zarządzanie zasobami ludzkimi w bibliotece, Białystok, 24-26 czerwca 2009.
32