bilişim etiği

2. ETİK NEDİR?
http://www.youtube.com/watch?v=khDcsxqHqH0

3. ETİK?
ETHOS = Karakter, töre
Bireyin esas yeri yurdu, kaldığı yer, memleket
Alışkanlıklar, birikimler, insan davranışının bilindik
tarzları, töre, adetler, vb..

4. Etik
Etik,
Neyin iyi ve doğru,
neyin kötü ve yanlış olduğunu araştıran,
insan hayatının gerçek amacının ne olması gerektiğini
soruşturan,
ahlaklı ve erdemli bir yaşayışın hangi unsurları içerdiğini
irdeleyen
felsefe dalı (Cevizci, 2003)

5. Etik
Bir etkinlik alanı olarak felsefenin bir dalı, bir ahlak
felsefesi alanı; ahlaki olanın özünü ve felsefesini
araştıran bir felsefe etkinliği. (Akarsu, 1998)
İnsanın kişisel ve toplumsal yaşamdaki ahlaki
sorunlarını ele alıp inceler (Aydın, 2003)

6. Etik
Etik, davranışları yönlendiren davranış standartlarını
(sosyal normları) belirler.
Davranış standartları gerçek davranışlarımızı tarif
etmezler.
Nedeni: Bireyler geniş ölçüde kabul gören standartları
çoğu zaman ihlal etme eğilimindediler. Örn: Bir
ebeveyn olarak yalan söyleme davranışı.

7. AHLAK?
Mos = dilbilimsel açıdan farklılık yok. Fakat işleyişte?
Toplumlarda zaman içerisinde kendiliğinden gelişmiş
değerler topluluğudur.
Kültürel değerler göz önünde bulundurularak
toplulukların özgün ve geniş tabanlı, ancak zaman
içinde değişebilen, yazılı olmayan davranış
standartları geliştirmesi

8. Ahlak
Standatlar, bireylerin mesleki yada kamusal
rollerinden bağımsızdır.
Örn: Yalan söyleme, çalma, aldatma, zarar verme, …
Toplumun tümü için geçerlidir (Pojman, 1995)
Tartışma sorusu: Ahlak standartları doğuştan mı
gelir?

9. ETİK vs AHLAK
Ahlak Etik
İnsan davranışlarının doğruluğuna ya da
yanlışlığına ilişkin toplumsal uzlaşı oluşturma ya da
davranışların toplumsal kurallarını açıklar
Ahlakla ilgili insan davranışlarının nedeni ve
gerekleri hakkında değerlendirmelerde bulunur
Toplumdan topluma ve zaman içerisinde
değişebilir.
Zamanla değişmeyecek evrensel doğru ve iyiyi
arar; bunları ideal davranış kuralları haline getirir.
Eğitimsiz insanların bile (sosyal çevredebn dolayı)
ahlak değerleri oluşmuştur.
Felsefi bir yaklaşımla üretilir, kendiliğinden
öğrenilemez, eğitim gerektirir.
Genel davranış standartlarını içerir. Belirli bir mesleğin, kurumun veya grubun
standartlarını içerir. Örn: Tıp etiği, bilişim etiği, …
Yaptırımları; suçluluk duygusu (bireysel); ayıplama,
toplumsal kınama
Yaptırımları; meslek grubundan dışlama
Kısaca etik ahlak üretmez, ahlak üzerine konuşur. Yani, ahlak etiğin araştırma konusudur.

10. Etik – Ahlak vs Hukuk?
Etik, ahlak ve hukuk aynı şey midir?
Değildir. Peki, NEDEN?
1. Yasal olmayan bazı davranışlar etiğe aykırı
olmayabilir. Örn: Hız yapmak.
2. Etiğe aykırı kimi davranışlar yasalara aykırı
olmayabilir. Örn: Yalan söylemek.
3. Yasalar, etiğe ve ahlaka aykırı olabilir. Örn: 1800’lerde
ABD’de köleliğe izin veren yasalar.

11. Etik – Ahlak vs Hukuk?
4. Yasaları ve etiği güçlendirmek, öğretmek, ifade etmek
ve insanlara aşılamak için farklı mekanizmalara
başvururuz (Hart, 1961).
• Yasalar: Kurallar, ceza kanunları, mahkeme kararları,
hükümet yönetmelikleri, …
• Etik ve ahlak: Dini metinler, felsefi yazılar, mesleki
davranış kuralları, … Yine de çoğu zaman bu standartlar
gizli kalır.
5. Yasaları uygulamada devletin zorlayıcı gücü vs. etik-ahlak
dışı davranışlarda toplumsal dışlama

12. Etik – Ahlak – Din İlişkisi
Dünya üzerindeki tüm dinler davranış standartları
önerir.
Kuran’ı Kerim, İncil, Tao Teh King, Upanişad birer etik
klavuzları gibi görülürler.
Tartışma sorusu: Peki, etik davranışlar mutlaka bir
dinin kutsal kitabına dayanmalı mıdır?

13. Etik – Ahlak – Din İlişkisi
Argüman 1
Etik standartları, herhangi bir dini kurala, teolojiye veya metne
yaslanmadan tanımlanabilir ve doğrulanabilir.
Farklı dinler içindeki farklı mezhepler dinsel ve teolojik
farklılıklarına rağmen ortak ahlak kurallarını benimseyebilirler.
Ateistler de ahlaklı davranabilir ve ahlak kurallarına uyabilirler.
YANİ, etik dine dayanmak zorunda değildir.

14. Etik – Ahlak – Din İlişkisi
Argüman 2
Din davranış standartlarını doğrular, tanımlar ve yorumlar.
Dini kurumlar, metinler, teolojiler etik öğretmede, etik davranışı
motive etmede çok yararlı olabilir.
Dinler, pek çok insanın ahlakı öğrenmesinde anahtar görev
görürler.
Etik herhangi bir dine ve o dinin öğretilerine bağlı olmasa bile,
din etiği tamamlar ve bütünler.

15. Bir sonraki hafta…
Etik Teorileri
Etik Kuramları
Grup sunuları