Version final completa. con algunas correcciones.

1. ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ∆Ι᾿ ΕΙΚΟΝΩΝ HΡΜΗΝΕΥΜΕΝΟΝ
ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΝ ΣΩΜΑ (I)
ἀνθρώπινος
τοῦτό ἐστιν ἀνθρώπινον σῶμα. ἐν δὲ τῇ εἰκόνι βραχίων, ὁ
ὁρᾷς τὰ μέγιστα μέρη τοῦ σώματος· κεφαλή (1), θώραξ, ὁ
θώραξ (2), βραχίονες (3), σκέλη (4). ἡ δὲ κεφαλὴ καρδία, ἡ
ἐπὶ τοῦ θώρακός ἐστιν. βραχίονας καὶ σκέλη κεφαλή, ἡ
κῶλα λέγομεν. δύο δὲ βραχίονας ὁρᾷς· τὸν κνήμη, ἡ
ἀριστερὸν βραχίονα καὶ τὸν δεξιὸν βραχίονα. οἱ δὲ κῶλον, τὸ
βραχίονές εἰσι κῶλα δι᾿ ὧν δουλεύομεν. ὁρᾷς δὲ μέρος, τό
καὶ δύο σκέλη · τὸ ἀριστερὸν σκέλος καὶ τὸ δεξιὸν σκέλος, τὸ
σκέλος. τὰ δὲ σκέλη ἐστι κῶλα δι᾿ ὧν βαδίζομεν. σῶμα, τό
τὰς δὲ σκέλη καὶ κνήμας ὀνομάζομεν.
ἐνταῦθα δ᾿ ὁρᾷς τὰ μέγιστα μέρη τῆς βρέγμα, τὸ
κεφαλῆς. ἐπὶ δὲ τῆς κεφαλῆς αἱ τρίχες θρίς τριχός, ἡ
εἰσίν. οὐ μία θρίξ (1) ἀλλὰ πολλαὶ τρίχες (τετριχωμένος)
εἰσίν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς. τὸ μὲν ἰνίον, τὸ
τετριχωμένον μέρος τῆς κεφαλῆς κόμην κόμη, ἡ
(2), τὸ δὲ μὴ τετριχωμένον πρόσωπον (3) κρόταφος, ὁ
λέγομεν. τὸ μὲν ἔμπροσθεν τοῦ πρόσωπον, τὸ
τετριχωμένου τράχηλος, ὁ
μέρους λέγομεν χαίτη, ἡ
βρέγμα (4), τὸ δὲ ὄπισθεν ἰνίον (5). τὸ δὲ
ἑκατέρωθεν τοῦ βρέγματος κρόταφοι (6)
λέγονται. τὰς δὲ τρίχας τὰς κατὰ τὸ ἰνίον
ὀνομάζομεν χαίτας (7). ἡ δὲ κεφαλὴ ἐπὶ
τοῦ τραχήλου ἐστίν (8).
οὗτος ὁ γέρων φαλακρός (1) ἐστιν. φαλακρός γένειον, τὸ
γὰρ ἐστιν ὁ τρίχας ἐπὶ τῆς κεφαλῆς μὴ ἔχων. οἱ μύσταξ, ὁ
δὲ γέροντες ὡς ἐπὶ τὸ πολύ φαλακροί εἰσιν. τὸν φαλακρός
δὲ φαλακρὸν καὶ ψιλὸν λέγομεν. τούτῳ δὲ τῷ ψιλός
γέροντι γένειον (2) καὶ μύσταξ (3) εἰσίν. γένειον
μὲν λέγομεν τὰς ἐπὶ τοῦ πώγωνος τρίχας,
μύστακα δὲ τὰς ὑπὸ τῇ ῥινί τρίχας.
1

2. οὗτος ὁ νεανίας κομᾷ, κομήτης γάρ ἐστιν. κομήτης κομᾶν
ἐστὶν ὁ μεγάλην τὴν κόμην ἔχων. οἱ δὲ νέοι καὶ αἱ κομήτης
γυναῖκες ὡς ἐπὶ τὸ πολύ κομήται εἰσίν.
ἐν δὲ τῇ εἰκόνι ταύτῃ πρόσωπον (1) ὁρᾷς. ἐν δὲ μέτωπον, τὸ
μέσῳ τοῦ προσώπου ἡ ῥίς (2) ἐστιν καὶ τὸ ὀφθαλμός, ὁ
ὑποκείμενον μέρος στόμα (3) ὀνομάζομεν. ἐπὶ δὲ πρόσωπον, τὸ
τῆς ῥινὸς οἱ δύο ὀφθαλμοί (4) εἰσιν. μέτωπον (5) ῥίς ῥινός, ἡ
δὲ λέγομεν τὰ ἐπικείμενα τοῖς ὀφθαλμοῖς. τὸ γὰρ στόμα, τὸ
μέτωπον μεταξὺ τῶν δυοῖν κροτάφων ἐστίν.
τοῦτ᾿ ἔστιν ὀφθαλμός (1). δύο δ᾿ εἰσὶν ὀφθαλμός, ὁ
οἱ ὀφθαλμοὶ καὶ ὑπὸ τῶν ὀφρύων (2) βλεφαρίς, ἡ
ὑπόκεινται. λέγω δὲ σοι τὰ τοῦ βλέφαρον, τὸ
οφθαλμοῦ μέρη· βλέφαρα (3) δὲ τὰ λευκόν, τὸ
σκέποντα τοὺς ὀφθαλμούς ἐστιν. δύο ἴρις, ἡ
δὲ τὰ βλέφαρα· τὸ μὲν ἄνωθεν τὸ δὲ κόρη, ἡ
κάτωθεν τοῦ ὀφθαλμοῦ. βλεφαρίδες ὀφρύς, ἡ
(4) τρίχες εἰσίν, αἳ ἐκ ἄκρων τῶν ὑπώπιον, τὸ
βλεφάρων ἐκφύονται. εἰκότως οὖν
δισσοὶ καὶ αἱ βλεφαρίδες, ἅτε ἐκ τῶν δυοῖν βλεφάρων ἐκφυόμεναι.
κόρη (5) δὲ λέγεται τὰ ἐν μέσῳ τοῦ ὀφθαλμοῦ, διὰ ἧς ὁρῶμεν. τὴν δὲ
κόρην καὶ γλήνην λέγομεν ἐστιν ὅτε. ἴρις (6) δὲ λέγεται τὸν κύκλον
τὸν τὴν κόρην περιέχοντα. ἡ δ᾿ ἴρις μέλαινα, γλαυκή, χαροπή ἐστιν
ἀπὸ τῆς χροίας. τὰ δὲ ἄλλα τοῦ ὀφθαλμοὺ λευκὸν (7) ὀνομάζομεν.
τὰ δ᾿ ὑπὸ τοῦ ὀφθαλμοῦ ὑπώπιόν (8) ἐστιν.
ἐνταῦθα ὁρᾷς τὸ κάτω μέρος τοῦ προσώπου. γένειον, τὸ
ὑπὸ τῶν ὀφθαλμῶν ἡ ῥίς (1) ἐστιν, δι᾿ ἧς ῥίς ῥινός, ἡ
ὀσφραινόμεθα. τὰ δύο τῆς ῥινὸς κοιλώματα, μῆλον, τὸ
δι᾿ ὧν ἡ ὄσφρησις γίγνεται, μυκτῆρες (2) μυκτήρ, ὁ
ὀνομάζεται. τὰ δὲ τοὺς μυκτῆρας περίεχοντά παρειά, ἡ
ἐστι πτερύγια (3). ὑπὸ δὲ τῆς ῥινὸς τὰ δύο πρόχειλον, τὸ
χείλη (4) ἐστίν. πρόχειλα (5) δὲ λέγεται πτερίγιον, τὸ
ἄκρα τὰ χείλη. λέγομεν δὲ μῆλα (6) ἢ στόμα, τὸ
παρειάς (6) τὰς παρὰ ἐκατέρωθεν τῆς ῥινὸς χεῖλος, τὸ
ἐπαναστάσεις, δι᾿ ὧν ἐρυθριῶμεν. στόμα (7)
2

3. δὲ λέγομεν τὴν τῶν χειλῶν τομήν καὶ τὰ ἔνδον μεχρὶ τῆς φάρυγγος.
ὑπὸ δὲ τοῦ στόματος τὸ γένειόν (8) ἐστιν. μένμησο δ᾿ ὅτι γένειον
λέγομεν καὶ τὰς ἐπὶ τούτῳ τρίχας. τὸν δὲ γένειον καὶ πώγωνα
λέγομεν.
γλῶττα, ἡ
νῦν δὲ ὁρᾷς τὰ ἔνδον τοῦ στόματος· ἐπιγλωττίς, ἡ
ἐνταῦθα ἄλλα ἐστι καὶ οἱ ὀδόντες (1, 2, 3, κιονίς, ἡ
4). ὁ δ᾿ ὀδοὺς ὀστοῦν ἐστιν. τῶν δὲ μύλη, ἡ
ὀδόντων οἱ μὲν τομεῖς (1), οἱ δὲ ὁδούς ὀδόντος, ὁ
κυνοδόντες (2), οἱ δὲ μύλαι (3) καλοῦνται. οὐλή, ἡ
τοὺς δ᾿ ἐσχάτους τῶν ὀδόντων σωφρονισ- οὐρανός, ὁ
τήρας (4) λέγομεν ὅτι ἡνίκα ἤδη σωφρονιστήρ, ὁ
φρονοῦμεν φύονται. τὴν δὲ σάρκα τὴν τομεύς, ὁ
τοὺς ὀδόντας περιέχουσαν οὐλήν (5) τραχεῖα ἀρτηρία
ὀνομάζομεν. ἡ δὲ γλῶττα (6) μεχρὶ τῆς φάρυγξ, ἡ
φάρυγγος (7) ἐκτείνεται. ὑπὸ δὲ τῆς
φάρυγγός ἐστιν ἡ τραχεῖα ἀρτηρία (8)
μεχρὶ τῶν πνευμόνων καθήκουσα.
ἐπιγλωττίς (9) δὲ
λέγεται τὸ ἐπὶ τῆς τραχείας ἀρτηρίας πῶμα τὸ
τὴν τροφὴν κωλῦον ἀπὸ τῶν πνευμόνων ὅταν
καταπίνωμεν. ὅταν δὲ ἀναπνέωμεν, μετέωρόν
ἐστιν ἡ ἐπιγλωττίς ἵνα μὴ κωλύῃ τῆν τοῦ
πνεύμονος ἄνοδον.
τὸ δὲ ὑπὲρ τῆς γλώττης σαρκώδες καὶ
περιφερὲς οὐρανὸν (10) λέγομεν. τὸ δ᾿ ἐκ τοῦ
οὐρανοῦ κατὰ τὰ ἔνδον ἐκκρεμὲς κιονίς (12) ἢ
γαργαρεών ἢ σταφύλη ἐστίν.
δύο ὦτά εἰσιν ἐξ ἑκατέρου μέρους τῶν κροτάφων. τὸ ἕλιξ, ἡ
μὲν ἐκκρεμὲς καὶ σαρκώδες τῶν ὠτῶν λοβός (1) κόγχη, ἡ
ὀνομάζεται, τὸ δὲ χονδρώδες καὶ ἀνωτάτω πτερύγια λοβός, ὁ
(2). τὰ μὲν ἔνδον καὶ περιφερῆ λέγομεν ἕλικας (3), οὖς ὠτός, τὸ
τὸ δὲ ἐν μέσῳ κοῖλον, δι᾿ οὗ ἀκούομεν, κόγχη (4) πτερίγιον, τὸ
ὀνομάζεται.
3

4. ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ∆Ι᾿ ΕΙΚΟΝΩΝ HΡΜΗΝΕΥΜΕΝΟΝ
ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΝ ΣΩΜΑ (II)
αἰδοῖα, τὰ
αὐχήν -ενος, ὁ
δίδυμος, ὁ
ἐφήβαιον, τὸ
θηλή, ἡ
μαστός, ὁ
μασχάλη, ἡ
ὄμφαλος, ὁ
ὄσφυς, ἡ
ὄσχεος, ὁ
πλευρά, ἡ
στῆμα, τὸ
στέρνον, τὸ
τὸ μὲν ἔμπροσθεν τοὺ τραχήλου σφαγή (1), τὸ δὲ ὄπισθεν αὐχὴν (2) στῆθος, τὸ
ὀνόμαζεται. στῆθος (3) δὲ λέγομεν τὸ ἔμπροσθεν τοῦ θώρακος ὑπὸ σφαγή, ἡ
τῇ σφαγῇ κείμενον. τὸ δε᾿ ἐν μέσῳ τοῦ στήθους στέρνον (4) λέγεται. ὦμος, ὁ
ἐπὶ δὲ τῷ στήθει σαρκώδεις ἐπαναστάσεις εἰσὶ μαστοὶ (5) λεγόμεναι,
ὧν τὰ ἄκρα θηλαῖ (6). τὴν δὲ ὑπὸ τῷ ὤμῳ (7), ἄρθρον βραχίονος καὶ
θώρακος ὄντι, κοιλότητα μασχάλην (8) λέγομεν. τὰ δ᾿ ὑπὸ τῆς
μασχάλης μεχρὶ τῆς ὀσφύος (9) πλευρὰ (10) καλεῖται. ὄμφαλος (11)
μὲν κοιλότης ἐστὶν ἐν μέσῳ τοῦ σώματος, τὸ δὲ ὑποκάτω τοῦ
ὀμφάλου μεχρὶ τῶν αἰδοίων (12) ἐφήβαιον (13) ὀνομάζεται. τοῦ δ᾿
ἀνδρὸς τὰ αἰδοῖα εἰς στῆμα (14) διαρεῖται καὶ ὄσχεον (15), ἐν ὧ οἱ
δίδυμοί εἰσιν.
τὸ δὲ ὄπισθεν τοὺ θώρακος νῶτος (1) γλουτός, ὁ
ὀνομάζεται. τὰ μὲν πλατέα ὀστᾶ τὰ κόκκυξ -υγος, ὁ
ἐπικείμενα τῷ νώτῳ ὠμοπλάται (2) νῶτος, ὁ
εἰσίν, λέγομεν δὲ ῥάχιν (3) τὸ μεταξὺ πυγή, ἡ
τῶν ὠμοπλατῶν διὰ τοὺ νώτου ἀπὸ τῆς ῥάχις -εως, ἡ
κεφαλῆς μεχρὶ τοῦ ὑποσφονδύλου σπόνδυλος, ὁ
περαῖνον. ὑποσφόνδυλον γάρ ἐστιν τὸ ὑποσφόνδυλον,
τελευταῖον τῆς ραχέως ὀστοῦν (τὰ δὲ τὸ
ἄλλα τῆς ραχέως ὀστᾶ σπονδύλους ὠμοπλάτη, ἡ
λέγομεν). ἄκρον δὲ τὸ ὑποσφόνδυλον
ὀνομάζεται κόκκυξ (4). τὰ δε παρὰ ἑκάτερα τῶν ὀσφύων γλουτοί
(5), ἐφ᾿ ο῟ις στηριζόμεθα καθήμενοι. τοὺς δὲ γλουτοὺς καὶ πυγάς
λέγομεν.
4

5. ἐνταῦθα βραχίονα ὁρᾷς. ἐν δὲ μέσῳ τοῦ ἀγκών -ῶνος, ὁ
βραχίονος ἄρθρον ἐστιν ἀγκῶνα (1) ἄρθρον, τὸ
λεγόμενον, ἐν ᾦ στηριζόμεθα ἐγκλινό- βραχίων -ονος, ὁ
μενοι ἐπὶ τῆς τραπέζης. λέγομεν δὲ καὶ καρπός, ὁ
βραχίονα (2) τὸ μέρος τὸ ἀπὸ τοῦ ὤμου πῆχυς -εως, ὁ
(3) μέχρι τοῦ ἀγκῶνος. πῆχυς (4) δ᾿ ἐστι χείρ χειρός, ἡ
τὸ ἀπὸ τοῦ ἀγκῶνος μεχρὶ τῆς χειρὸς (5) ὦμος, ὁ
περαῖνον. καρπὸν (6) δὲ λέγομεν τὸ
ἄρθρον χειρὸς καὶ πήχεως.
δάκτυλος, ὁ
δεικτικός, ὁ
ὁ καταπύγων, ὁ
κόντυλος, ὁ
κοτύλη, ἡ
λιχανός, ὀ
τοῦτ᾿ ἔστι χείρ, ἣ ἐκ μετακαρπίου (1) καὶ δακτύλων (2) συνίσταται. μέγας, ὁ
τὸ δε κάτωθεν τοῦ μετακαρπίου κοῖλον ἢ κοτύλην (3) λέγομεν. μέσος, ὁ
ὕπτιον μὲν τὴν χεῖρα ἔχομεν ὅταν ἡ κοτύλη αὐτῆς ἄνωθεν ᾖ, πρανὲς μετακάρπιον,
δὲ τοὐναντίον, ὥσπερ ἡ ἐν τῇ εἰκόνι χείρ. τῶν δε δακτύλων τὸν μὲν τὸ
πρῶτον καὶ τῶν ἄλλων τεττάρων ἀφεστηκῶτα μέγαν (4) λέγομεν, μικρός, ὁ
τὸν δὲ δεύτερον λιχανόν (5), τὸν δὲ τρίτον μέσον (6), τὸν δὲ τέταρτον ὄνυξ -υχος, ὁ
παράμεσον (7), τὸν δὲ πέμπτον μικρόν (8). ἔστιν ὅτε τὸν μὲν παλάμη, ἡ
λιχανὸν καὶ δεικτικὸν, τὸν δὲ μέσον χαριέντως καὶ καταπύγωνα παράμεσος, ὁ
ὀνομάζομεν. αἱ μὲν συγκαμπαὶ αἱ διὰ τῶν δακτύλων κόνδυλοι (9), τὰ πυγμή, ἡ
δὲ μεταξὺ τῶν κονδύλων σκυταλίδες (10) ὀνομάζονται. ἐν δ᾿ ἄκροις σκυταλίς, ἡ
τοῖς δακτύλοις οἱ ὄνυχές εἰσιν (11). ὅτὰν μὲν ἡ χεὶρ συστέλληται χείρ χειρός, ἡ
πυγμή (12) γίγνεται, ὅταν δὲ ὥσπερ ἐν τῇ εἰκόνι ἐκτείνηται,
παλάμη. ταῖς χερσὶν ἐργαζόμεθα, γράφομεν, λαμβάνομεν.
τρία ἄρθρα ἐστὶν ἐν τῷ σκέλει· βουβών, ὁ
βουβών (1), γόνυ (2), σφυρόν γόνυ -ατος, τὸ
(3). μεταξὺ δὲ τοῦ βοβῶνος καὶ κνήμη, ἡ
τοῦ γόνατος ὁ μηρός (4) ἐστιν. μηρός, ὁ
κνήμη (5) δὲ λέγομεν τὸ μετὰ πεδίον, τὸ
τὸ γόνυ μεχρὶ τοῦ σφυροῦ. πέζα, ἡ
σφυρόν δ᾿ ἐστιν ἄρθρον τῆς κνήμης τὸ πρὸς τῷ ποδί (6). πούς ποδός, ὁ
πτέρνα (7) δὲ λέγεται τὸ ὄπισθεν περιφερὲς τοῦ ποδός, πτέρνα, ἡ
τὸ δὲ μετὰ τοῦτο καλεῖται πεδίον (8), ο῟υ τὸ ἐπάνω σφυρόν, τὸ
ταρσός (9). πέζα δ᾿ ἐστὶν ἡ πᾶσα θέσις τοῦ ποδός. τοὺς δὲ τοῦ ποδὸς ταρσός, ὁ
δακτύλους ὁμοίως τοῖς τῆς χειρὸς ὀνομάζομεν.
5

6. ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ∆Ι᾿ ΕΙΚΟΝΩΝ HΡΜΗΝΕΥΜΕΝΟΝ
ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΝ ΣΩΜΑ (III)
γαστήρ -τρός, ἡ
ἐνταῦθα δὲ τὰ ἐνδότερα μέρη τοῦ σώματος διάγραγμα, τὸ
ὁρᾷς, τουτέστι, τὰ ἔντερα ἢ σπλάχνα. ἐν δὲ τῇ ἐγκέκαλος, ὁ
κεφαλῇ ὁ ἐγκέφαλός (1) ἐστιν. ἐν δὲ τῷ στήθει ἔντερα, τὰ
οἰ πνεύμονες (2) καὶ ἡ καρδία (3) εἰσίν. ταῦτα ἔντερον, τὸ
τὰ ὄργανα τὰ μέχρι τῶν πνευμόνων ἄνω ἔντερα ἧπαρ -ατος, τὸ
λέγομεν καὶ τῶν κάτω ἐντέρων ὑπὸ τοῦ καρδία, ἡ
διαγράγματος χωρίζεται. τὰ οὖν κάτω ἔντερα νέφρος, ὁ
τὸ ἧπαρ (4), ἡ γαστὴρ (5), οἱ νέφροι (6), τὸ ὄργανον, τὸ
ἔντερόν (7) εἰσιν. πνεύμων -ονος,ὁ
σπλάχνον, τὸ
ἐν δὲ μέσῳ τοῦ στήθους ἡ ἀγγεῖον, τὸ
καρδία ἐστιν. ἡ δὲ καρδία αἷμα, τὸ
ἐστὶ μῦς, ὃς τὸ αἷμα εἰσ- ἀρτηρία, ἡ
δέχεταί τε καὶ πρὸς τὰ ἄλλα ἀρτηριώδης
ὄργανα παράγει. διαστέλλεται διαστέλλειν
μὲν ἡ καρδία ὅταν τὸ αἷμα διαστολή, ἡ
δέχηται, συστέλλεται δ᾿ ὅταν κοιλία,ἡ
τὸ αἷμα παράγῃ. ταύτην δὲ μῦς μυός, ὁ
τὴν τῆς καρδίας διαστολὴν καὶ οὖς ὠτός, τὸ
συστολὴν σφυγμόν λέγομεν. περικάρδιος, ὁ
ἀεὶ οὖν σφύζει ἡ καρδία· εἰ μὲν συστέλλειν
ἡ καρδία ἡμῶν σφύζει, ζῶμεν. συστολή, ἡ
εὶ δὲ σφύζουσα παύεται, τεθνήκαμεν. σφυγμός, ὁ
ἡ καρδία διαιρεῖται εἰς τέτταρα ἀγγεῖα· εἰς δὺο μὲν ὦτα (ὠτὸς γὰρ σφύζειν
σχῆμα ἔχουσιν), ἀριστερὸν (1) καὶ δεξιόν (2), εἰς δύο δὲ κοιλίας, ὑμήν -ένος, ὁ
ἀριστερὰν (3) καὶ δεξιάν (4). τὸ δὲ αἷμα διὰ μὲν τῆς δεξιοῦ ὠτὸς εἰς φλέψ φλεβός, ἡ
τὴν δεξιὰν κοιλίαν εἰσάγεται, διὰ δὲ τῆς πνευματικῆς
καλουμένης ἀρτηρίας (5) εἰς τοὺς πνεύμονας φέρεται. ἡ
δ᾿ ἀριστερὰ κοιλία λέγεται καὶ πνευματικὴ κοιλία ὅτι τὸ
ὲκ τῶν πνευμόνων αἷμα εἰσδεχομένη διὰ τῆς
ἀρτηριώδους φλεβὸς (6) εἰς τὰ ἄλλα ὄργανα παράγει.
λέγομεν δὲ περικάρδιον (7) τὸν ὑμένα τὸν ὥσπερ χιτὼν
περιλαμβάνοντα ὁλὴν τὴν καρδίαν.
6

7. διὰ τί δ᾿ ἡ καρδία εἰς τοὺς βρόγχιον, τὸ
πνευμόνας παράγει τὸ αἷμα ; ὅτι τὸ εἰσπνεῖν
ἐκ τοῦ σώματος εἰς τὴν καρδίαν ἐκπνεῖν
ἀφικόμενον αἷμα μεμολυμμένον λοβός, ὁ
ἐστὶν καὶ δεῖ ἐν τοῖς πνεύμασι πνεῦμα, τὸ
καθαρθῆναι. οἱ οὖν πνεύμονες (1) πνεύμων ονος, ὁ
τὴν καρδίαν περιλαμβάνουσιν καὶ
εἰς τρεῖς λοβοὺς χωρίζονται· ἄνω
(2), μέσον (3) καὶ κάτω λοβόν (4).
διὰ δὲ τῆς τραχείας ἀρτηρίας (5) τὸ
πνεῦμα (τουτέστι, ὁ εἰς τὸ σῶμα εἰσερχόμενος ἀήρ) εἰς τοὺς
πνεύμονας εἰσπνέομέν τε καὶ ἐκ τῶν πνευμόνων ἐκπνέομεν · ταμεῖον
γὰρ τοῦ πνεύματος οἱ πνεύμονες. ἐν δὲ τοῖς πνεύμασι ἡ τραχεῖα
ἀρτηρία εἰς δύο βρόγχια (6) διαιρεῖται. ἄκρα δε τὰ βρόγχια κλάδου
σχῆμα ἔχει. τῷ δὲ ἐν τοῖς βροχίοις πνεύματι καθαίρεται τὸ αἷμα
καὶ ἐντεῦθεν εἰς τὴν καρδίαν ἐπιστρέφεται εἰς τὰ ἄλλα ὄργανα
παραξόμενον.
ἡ δὲ τροφῆ διὰ τοῦ εἰσογάφου γαστήρ -τρός, ἡ
(1) εἰς τὴν γαστέρα (2) δυοδέκατον, τὸ
καθίεται. ἡ γαστὴρ περιφερὲς εἰλεός, ὁ
ὄργανόν ἐστι καὶ προμήκες, εἰσοφάγος, ὁ
πεπτικὴν σιτίων δύναμιν ἔχον. ἔντερον, τὸ
ἐν γὰρ τῇ γαστρὶ ἡ πέψις τῆς κύστις -εως, ἡ
τροφῆς γίγνεται. ὁ μὲν κῶλον, τὸ
πάγκρεας (3) ἄλλους χυμοὺς κόπρος, ὁ
παρέχει εἰς πέψιν τῶν σιτίων λεπτότερος
χρησίμους, ἡ δὲ χοληδόχος νῆστις -ιος, ἡ
κύστις (4) τὴν χολήν. ἕνεκα δὲ πάγκρεας, ὁ
τῆς πέψεως ἡ τροφὴ χυλὸς παχύτερος
γίγνεται. ἡ δὲ κεχυλωμένη τροφὴ περαίνει εἰς τὸ ἔντερον (5), ὃ ἀπὸ πέψις εως, ἡ
τῆς γαστρὸς περιελίττεται καὶ εἰς πολλὰς ἑλίκας ἐπικάμπτεται. πρωκτός, ὁ
μεταξὺ δὲ γαστρὸς καὶ ἐντέρου ὁ πυλωρὸς (6) ἐστιν, τουτέστι, αἱ πυλωρός, ὁ
πῦλαι τῆς τροφῆς εἰς τὸ ἔντερον. διαιροῦμεν δὲ τὸ ἔντερον εἰς δύο, τυφλός
λεπτότερον (7) καὶ παχύτερον (8). τὸ μὲν λεπτότερον διαιρεῖται εἰς χοληδόχος
δυωδέκατον (9), νῆστιν (10), εἰλεόν (11)· τὸ δὲ παχύτερον εἰς χολή, ἡ
τυφλὸν (12) καὶ κῶλον (13). ἄκρον δὲ τὸ κῶλον πρωκτὸν (14) χυλός, ὁ
λέγομεν, ᾧ εἰς ἐκβολὴν τοῦ κόπρου χρώμεθα.
7

8. ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ∆Ι᾿ ΕΙΚΟΝΩΝ HΡΜΗΝΕΥΜΕΝΟΝ
ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΝ ΣΩΜΑ (IV)
τὸ ὀῤῥῶδες τῆς τροφῆς εἰς τοὺς νεφροὺς (1) ῥεῖ κύστις, ἡ
καὶ ἐντεῦθεν διὰ τῶν οὐρετήρων (2) εἰς τὴν νεφρός, ὁ
κύστιν (3) ἀποστάζει καὶ οὖρον γίγνεται. τὸ δε οὐρετῆρ ήρος, ὁ
οὖρον ἐκ τῆς κύστεως διὰ τῆς οὐρήθρας (4) οὐρήθρα, ἡ
ἐκβάλλομεν. οὖρον, τὸ
ἐνταῦθα ὁρᾷς τὰ ἀνθρώπινα ὀστᾶ, ἃ
1
ὑποβέβληται τῷ λοιπῷ τοῦ σώματος ἀμύελος
ὥσπερ θεμέλια τινά. σκέλετος (1) δὲ μυελός, ὁ
λέγεται ἡ πάντων τῶν ὀστῶν σύνταξις. ξιφοειδής
πολυειδῆ δ᾿ ἐστι τὰ ὀστᾶ· τὰ μὲν γὰρ ὀστοῦν, τὸ
περιφερῆ (2), τὰ δὲ τετράπλευρα (3) ἢ περιφερής
τρίπλευρα (4), τὰ δὲ στυλοειδῆ (5), τὰ πυρηνοειδής
δὲ πυρηνοειδῆ (6), τὰ δὲ ξιφοειδῆ (7). σκελετός, ὁ
τῶν δὲ ὀστῶν τὰ μὲν μεγάλα κοιλίας στυλοειδής
ἔχει μυελοῦ (8) μεστάς, τὰ δε μικρὰ τετράπλευρος
πλήρη ἐστὶ ὃλα οὐδεμίαν κοιλότητα τρίπλευρος
ἔχοντα. ταῦτα τὰ ὀστᾶ ἀμύελα λέγομεν.
ἡ δὲ τῶν ὀστῶν ἔνωσις κατ᾿ ἄρθρον καὶ κατὰ
σύμφυσιν γίγνεται. κατὰ μὲν ἄρθρον, ὃταν τῶν ἀπόφυσις, ἡ
δυοῖν ὀστῶν ἕτερος μὲν τελευτᾷ εἰς ἀπόφυσιν ἄρθρον, τὸ
περιφερῆ κεφαλὴν (1) καλουμένην, ὁ δ᾿ ἕτερος εἰς διάρθρωσις, ἡ
κοιλότητα τελευτᾷ κοτύλην (2) λεγομένην, ἣ τὴν ἔνωσις, ἡ
κεφαλὴν ὑποδέχεται. τοῖς δὲ τοιούτοις ὀστοῖς κεφαλή, ἡ
χρώμενοι τὰ μέλη κινεῖν δυνάμεθα. κατὰ δὲ κοτύλη, ἡ
σύμφυσιν, ὅταν δεσμὸς τῶν ὀστῶν ἀκίνητος διὰ σύμφυσις, ἡ
χόνδρου (3) γίγνηται. ἡ μὲν κατ᾿ ἄρθρον ἔνωσις καὶ συναρθρωσις, ἡ
διάρθρωσις λέγεται, ἡ δὲ κατὰ σύμφυσιν καὶ χόνδρος, ὁ
συνάρθρωσις.
τὰ ἐν τῇ κεφαλῇ ὀστᾶ κρανίον λέγομεν. τὸ δὲ
κρανίον ἐκ πολλῶν καὶ μικρῶν ὀστῶν συνίσταται καὶ γνάθος, ὁ
ἐκ δυοῖν γνάθων (1) τε καὶ δυοῖν καὶ τριάκοντα κρανίον, τὸ
ὀδόντων (2). ἐν δὲ τῇ εἰκόνι ὁρᾷς καὶ τὰς χώρας τῶν
ὀφθαλμῶν (3) καὶ τῆς ῥινός (4).
8

9. ὑπὸ δὲ τῷ κρανίῳ ἡ ῥάχις ἐστιν.
ἡ δὲ ῥάχις ἐκ τριῶν καὶ ἀνανεύειν
τριάκοντα σπονδύλων (1) ἐπινεύειν
συνισταμένη εἰς τέτταρα ἱεροῦν ὀστοῦν, τὸ
διαιρεῖται· εἰς τράχηλον, νῶτον, νῶτος, ὁ
ὀσφὺν, ἱεροῦν ὀστοῦν. ὁ μὲν ὀσφύς -υος, ἡ
τράχηλος (2) ὑπὸ τῇ κεφαλῆ ῥάχις -ιος, ἡ
ἐστιν. ὁ δὲ πρῶτος καὶ δεύτερος σπόνδυλος, ὁ
τοῦ τραχήλου σπόνδυλοι ἀνόμοιοι στηρίζειν
τοῖς ἄλλοις εἰσίν, ἅτε πρὸς τράχηλος, ὁ
κινήσεις τῆς κεφαλῆς χρήσιμοι κόκκυξ -υγος, ὁ
ὄντες. ὁ οὖν πρῶτος σπόνδυλος
τῆς πρὸς τὴν κεφαλὴν διαρθρώ-
σεως χάριν τὸ ἐπινεύειν (3) καὶ
ἀνανεύειν (4) ἐγχωρεῖ καὶ ἐπὶ τῷ
δευτέρῳ στηριζόμενος περιάγει τὴν κεφαλὴν πρὸς τὰ ἑκάτερα (5).
ὑπὸ δὲ τῷ τραχήλῳ ὁ νῶτος (6)
τέτακται, τηλικοῦτος ὑπάρχων τὸ
μήκος ἡλίκος ὁ θώραξ. ὅσον δὲ
ὑπόλοιπον κάτω, τοῦτο ὀσφὺς (7)
ὀνομάζεται, κατὰ δὲ τὸ πέρας
αὐτοῦ τὸ καλούμενον ἱεροῦν ὀστοῦν
(8) ἐστιν. τοῦτου τὸ ἄκρον ὀστοῦν
κόκκυγα (9) λέγομεν.
ὁ θώραξ ἐκ πλευρῶν καὶ στέρνου
(1) συνίσταται. δώδεκα δ᾿ εἰσιν αἱ ἀληθής
πλευραί, καθάπερ καὶ οἱ κατὰ νόθος
νῶτον σπόνδυλοι. τὸ δὲ στέρνον πλευρά, ἡ
ἐν μέσῳ θώρακι κεῖται καὶ σχῆμα στέρνον, τὸ
ἔχει ξίφει παραπλήσιον. εἰς δὲ
τοῦτον ἐκ τῶν σπονδύλων
συλλέγονται αἱ πλευραί, οὐ πᾶσαι
δὲ, ἀλλὰ ἑπτὰ πλευραὶ ἀληθεῖς (2)
λεγόμεναι. αἱ δὲ ἄλλαι πέντε
πλευραὶ νόθαι (3) λέγονται ὅτι τοῦ στέρνου κεχωρισμέναι εἰσίν.
τῶν δὲ πλευρῶν οὐχ ἓν οὐδὲ ἁπλοῦν τὸ σχῆμα, αἱ μὲν γὰρ μόνον ἐπὶ
τὸ κάτω, αἱ δὲ ἐπὶ τὸ κάτω ἅμα καὶ το πρόσω φέρονται ἀθρόαν
ποιούμεναι καμπήν. πρὸς δὲ τούτοις, αἱ ἄνωθεν καὶ κάτωθεν
9

10. πλευραὶ βραχύτεραι τῶν μεσῶν τυγχάνουσι οὖσαι.
αἱ ὠμοπλάται (1) κεῖνται ὄπισθεν τοῦ
θώρακος. τοῦτο τὸ τρίπλευρον καὶ πλατὺ ἀκρώμιον, τὸ
ὀστοῦν ἀπὸ δὲ τῆς βάσεως κατὰ μικρὸν βραχίων, ὁ
αὐξάνεται μεχρὶ τοῦ ἀκρωμίου (2) καρπός, ὁ
λεγομένου, τουτέστι, τὸ ἄκρον μέρος τοῦ κερκίς -ιδος, ἡ
ὀστοῦ. τῷ δὲ ἀκρωμίῳ ἡ κλεὶς (3) κλείς -δός, ἡ
συναρθροῦται καὶ ἐκτείνεται μεχρὶ τοῦ μετακάρπιον, τὸ
ἄνω πέρατος τοῦ στέρνου. ὁ δὲ βραχίων πῆχυς -εως, ὁ
(4) στυλοειδὲς ὀστοῦν ἐστιν, ὃ πρὸς τὴν φάλαγξ -γος, ἡ
ὠμοπλάτην διαρθροῦται. τὰ δὲ μεταξὺ ὠμοπλάτη, ἡ
βραχίονος καὶ χειρὸς ὀστᾶ λέγομεν πῆχυν
(5) καὶ κερκίδα (6). ἐν δὲ τῇ χειρὶ τρία
εἰδη ὀστῶν ἐστιν· ὁ μὲν καρπός (7), ὃς ἐκ
ὀκτὼ μικρῶν καὶ ἀμυέλων ὀστῶν
συνίσταται, τὰ δὲ τοῦ μεταρκαρπίου (8)
ὀστᾶ, μεταξὺ τοῦ καρποῦ καὶ τῶν δακτύλων κείμενα, τέλος δὲ τὰ
τῶν δακτύλων ὀστᾶ, ἃ φάλαγγας (9) λέγομεν. ἕκαστον οὖν τῶν
δακτύλων ἐκ τριῶν φαλάγγων σύγκειται.
Αἰ δὲ μεγάλαι ἀποφύσεις αἱ παρὰ τὸ ἱεροῦν
ὀστοῦν ἐπὶ μὲν ὅλων ἑαυτῶν ὄνομα οὐδὲν ἀστράγαλος, ὁ
ἔχουσιν, τὰ δὲ ἄνωθεν μέρη τὰ πλατεῖα γόνυ -ατος, τὸ
λαγόνων ὀστᾶ (1) καλεῖται, τὰ δὲ μετὰ ταῦτα ἥβης ὀστᾶ
ἔξωθεν καὶ κάτωθεν ἰσχίων ὀστᾶ (2) ἰσχίων ὀστᾶ
ὀνομάζομεν, τέλος δὲ τὰ δὲ λεπτὰ καὶ κνήμη, ἡ
διατετρημένα, ἥβης ὀστᾶ (3) λεγόμενα. λαγόνων ὀστᾶ
ἑκατέρῳ δὲ τῶν ἰσχίων ὀστῷ κοτύλη ἐστιν μηρός, ὁ
εὐμεγέθης, διάρθωρσις πρὸς τὸ τοῦ μηροῦ περόνη, ἡ
ὀστοῦν μάλα ἰσχυρά, ὁ γὰρ μηρὸς (4) μεγίστον
ἁπάντων ἐστὶ τῶν κατὰ τὸν ἄνθρωπον ὀστῶν.
ἔστι δὲ ὁ μηρὸς ὀστοῦν στυλοειδὲς κυρτὸν μὲν
τῷ σχήματι ἐν τοῖς πρόσω καὶ ἔξω, σιμὸν δὲ ἐν
τοῖς ὀπίσω καὶ ἔνδον. τὸ γὰρ κατὰ μηρὸν
ὀστοῦν κνήμη (5) λέγεται, πὰρα δὲ τήν κνήμην
κεῖται ὀστοῦν μικρότερον καὶ πρὸς τὸ ἔξω
κείμενον περόνη (6) καλοῦμενον. τὰ δύο ὀστᾶ
ταῦτα μεταξὺ γόνατος καὶ ἀστραγάλου ἐστι,
γόνυ (7) μὲν γὰρ πρὸς τὸν μηρὸν, ἀστράγαλος
(8) δὲ πρὸς τὸν πόδα ἄρθρον ἐστίν.
10

11. τᾶ δὲ τοῦ ποδὸς ὀστᾶ ἐκ κουβοειδής
τάρσου, πεδίου, φάλαγγων πεδίον, τὸ
σύγκειται. ὁ δὲ τάρσος (1) πτέρνα, ἡ
ἐκ μικρῶν ὀστῶν σκαφοειδής
συνίσταται. τὰ μὲν ἄλλα σφηνοειδής
ἀστράγαλος (2), σκαφο- τάρσος, ὁ
ειδὲς (3), κουβοειδὲς (4), φάλαγξ -γος, ἡ
σφηνοειδὲς (5) ἐκ τοὺ
σχήματος λέγονται, τὸ δὲ
μέγιστον πτέρνα (6) ὀνομάζομεν. μετὰ δὲ τὸ πεδίον (7), ὃ εκ πέντε
στυλοειδῶν ὀστῶν συνίσταται, αἱ φάλαγγες (8) εἰσίν. τοῖς δὲ τοῦ
ποδὸς δακτύλοις ὁμοίως τοῖς κατὰ τὰς χείρας τρεῖς φάλλαγές εἰσιν,
πλὴν γὲ τοῦ μεγάλου δακτύλου. μόνος γὰρ οὗτος ἐκ δυοῖν
φαλάγγων σύγκειται.
κατὰ μὲν τὰ ἔξω, τῶν ἀσθενής
ἀνθρώπων οἱ μὲν ἐπί- δύσμορφος
σωμοι (1), οἱ δὲ μικροί ἐπίσωμος
καὶ οἱ μὲν καταπίμελοι εὐειδής
(2), οἱ δὲ λιπόσαρκοι (3). εὐέκτης
οὗτος ὁ ἀνῆρ εὐειδής (4), εὐεξία, ἠ
ἐκεῖνος δὲ δύσμορφος (5). εὐσθενής
κατὰ δὲ τὰ ἔσω, τῶν καταπίμελος
ἀνθρώπων οἱ μὲν ῥωμαλέοι λιπόσαρκος
(6) τε καὶ εὐέκτεις -εὐεξίαν νοσηματικός
γαρ λέγομεν τὸ ῥωμαλέως ῥωμαλέος
ἔχειν-, οἱ δὲ νοσηματικοί (7).
εὐσθενεῖς γὰρ λέγομεν τοῦς
ῥωμαλέως ἔχοντας, ἀσθενεῖς δὲ
τοῦς μαλακῶς ἔχοντας.
...περὶ δὲ τοῦ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ
ΣΩΜΑΤΟΣ τὸ νῦν γε ἀρκεθη-
σόμεθα τοῖς ῥηθεῖσιν.
11

12. ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ·ΠΙΝΑΞ·ΛΕΞΕΩΝ
Α δίδυμος, ὁ κερκίς -ιδος, ἡ μικρός, ὁ
ἀγγεῖον, τὸ δυοδέκατον, τὸ κεφαλή, ἡ μυελός, ὁ
ἀγκών -ῶνος, ὁ δύσμορφος κιονίς, ἡ μυκτήρ, ὁ
αἰδοῖα, τὰ Ε κλείς -δός, ἡ μύλη, ἡ
αἷμα, τὸ ἐγκέκαλος, ὁ κνήμη, ἡ μῦς μυός, ὁ
ἀκρώμιον, τὸ εἰλεός, ὁ κόγχη, ἡ μύσταξ, ὁ
ἀληθής εἰσοφάγος, ὁ κοιλία,ἡ Ν
ἀμύελος εἰσπνεῖν κόκκυξ -υγος, ὁ νεφρός, ὁ
ἀνανεύειν ἐκπνεῖν κομᾶν νῆστις -ιος, ἡ
ἀνθρώπινος ἕλιξ, ἡ κόμη, ἡ νόθος
ἀπόφυσις, ἡ ἔντερον, τὸ κομήτης νοσηματικός
ἄρθρον, τὸ ἔνωσις, ἡ κόντυλος, ὁ νῶτος, ὁ
ἀρτηρία, ἡ ἐπιγλωττίς, ἡ κόπρος, ὁ Ξ
ἀρτηριώδης ἐπινεύειν κόρη, ἡ ξιφοειδής
ἀσθενής ἐπίσωμος κοτύλη, ἡ Ο
ἀστράγαλος, ὁ εὐειδής κουβοειδής ὁγλουτός, ὁ
αὐχήν -ενος, ὁ εὐέκτης κρανίον, τὸ ὁδούς ὀδόντος, ὁ
Β εὐεξία, ἠ κρόταφος, ὁ ὄμφαλος, ὁ
βλεφαρίς, ἡ εὐσθενής κύστις -εως, ἡ ὄνυξ -υχος, ὁ
βλέφαρον, τὸ ἐφήβαιον, τὸ κῶλον, τὸ ὄργανον, τὸ
βουβών, ὁ Η Λ ὀστοῦν, τὸ
βραχίων -ονος, ὁ ἥβης ὀστᾶ λαγόνων ὀστᾶ ὀσφύς -υος, ἡ
βρέγμα, τὸ ἧπαρ -ατος, τὸ λεπτότερος ὄσφυς, ἡ
βρόγχιον, τὸ Θ λευκόν, τὸ ὄσχεος, ὁ
Γ θηλή, ἡ λιπόσαρκος οὐλή, ἡ
γαστήρ -τρός, ἡ θρίς τριχός, ἡ λιχανός, ὀ οὐρανός, ὁ
γένειον, τὸ θώραξ, ὁ λοβός, ὁ οὐρετῆρ ήρος, ὁ
γλῶττα, ἡ Ι Μ οὐρήθρα, ἡ
γνάθος, ὁ ἱεροῦν ὀστοῦν, τὸ μαστός, ὁ οὖρον, τὸ
γόνυ -ατος, τὸ ἰνίον, τὸ μασχάλη, ἡ οὖς ὠτός, τὸ
∆ ἴρις, ἡ μέγας, ὁ ὀφθαλμός, ὁ
δάκτυλος, ὁ ἰσχίων ὀστᾶ μέρος, τό ὀφρύς, ἡ
δεικτικός, ὁ Κ μέσος, ὁ Π
διάγραγμα, τὸ καρδία, ἡ μετακάρπιον, τὸ πάγκρεας, ὁ
διάρθρωσις, ἡ καρπός, ὁ μέτωπον, τὸ παλάμη, ἡ
διαστέλλειν καταπίμελος μῆλον, τὸ παράμεσος, ὁ
διαστολή, ἡ καταπύγων, ὁ μηρός, ὁ παρειά, ἡ
12

13. παχύτερος πυλωρός, ὁ συστέλλειν ὑπώπιον, τὸ
πεδίον, τὸ πυρηνοειδής συστολή, ἡ Φ
πέζα, ἡ Ρ σφαγή, ἡ φάλαγξ -γος, ἡ
περικάρδιος, ὁ ῥάχις -εως, ἡ σφηνοειδής φαλακρός
περιφερής ῥίς ῥινός, ἡ σφυγμός, ὁ φάρυγξ, ἡ
περόνη, ἡ ῥωμαλέος σφύζειν φλέψ φλεβός, ἡ
πέψις εως, ἡ Σ σφυρόν, τὸ Χ
πῆχυς -εως, ὁ σκαφοειδής σῶμα, τό χαίτη, ἡγένειον, τὸ
πῆχυς -εως, ὁ σκελετός, ὁ σωφρονιστήρ, ὁ χεῖλος, τὸ
πλευρά, ἡ σκέλος, τὸ Τ χείρ χειρός, ἡ
πνεῦμα, τὸ σκυταλίς, ἡ ταρσός, ὁ χολή, ἡ
πνεύμων -ονος,ὁ σπλάχνον, τὸ τετράπλευρος χοληδόχος
πούς ποδός, ὁ σπόνδυλος, ὁ τετριχωμένος χόνδρος, ὁ
πρόσωπον, τὸ στέρνον, τὸ τομεύς, ὁ χυλός, ὁ
πρόχειλον, τὸ στῆθος, τὸ τραχεῖα ἀρτηρία Ψ
πρωκτός, ὁ στῆμα, τὸ τράχηλος, ὁ ψιλός
πτερίγιον, τὸ στηρίζειν τρίπλευρος Ω
πτερίγιον, τὸ στόμα, τὸ τυφλός ὠμοπλάτη, ἡ
πτέρνα, ἡ στυλοειδής Υ ὦμος, ὁ
πυγή, ἡ σύμφυσις, ἡ ὑμήν -ένος, ὁ
πυγμή, ἡ συναρθρωσις, ἡ ὑποσφόνδυλον, τὸ
13