spor yönetimi, bilgi teknolojileri

1. SYBTD
HAKEMLİ
ELEKTRONİK DERGİ
ISSN: 1306 - 4371
SPOR YÖNETİMİ VE BİLGİ TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ
Cilt: 3 Sayı: 1 Yıl: 2008
www.sporyonetimi.com

2. SYBTD
SPOR YÖNETİMİ VE BİLGİ TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ
Sahibi
Levent ATALI
--------------------------------------------------------------------------------
Editörler
Yrd. Doç. Dr. Kürşad SERTBAŞ
Sakarya Üniversitesi BESYO
Ahmet GÖNENER
Kocaeli Üniversitesi BESYO
--------------------------------------------------------------------------------
Bilim Kurulu
Prof. Dr. Erdal ZORBA
Prof. Dr. Faik İMAMOĞLU
Prof. Dr. Füsun ÖZTÜRK KUTER
Prof. Dr. Gazanfer DOĞU
Prof. Dr. Hasan KASAP
Prof. Dr. M.Ferit ACAR
Prof. Dr. M.Yavuz TAŞKIRAN
Prof.Dr. Seyhan HASIRCI
Yrd. Doc. Dr. Cengiz KARAGÖZOĞLU
Yrd. Doç. Dr. Dilşat ÇOKNAZ
Yrd. Doc. Dr. Demet GÖNENER
Yrd. Doc. Dr. Hakan SUNAY
Yrd. Doc. Dr.Hasan ARSLAN
Yrd. Doc. Dr. Kenan SİVRİKAYA
Yrd. Doc. Dr.M.Levent İNCE
Yrd. Doc. Dr. Nevzat MİRZEOĞLU
Yrd. Doc. Dr. Meltem N.VELİOĞLU
Yrd. Doc. Dr. Müberra ÇELEBİ
Yrd. Doc. Dr. Selhan ÖZBEY
Yrd. Doc. Dr. R. Timucin GENCER
Yrd. Doc. Dr. Velittin BALCI
--------------------------------------------------------------------------------
İleitşim
bilgi@sporyonetimi.com

3. İÇİNDEKİLER
SPOR YÖNETİCİLERİNİN LİDERLİK BOYUTLARININ ARAŞTIRILMASI
Zeynep GÖKÇE, İbrahim ÇAM, İlknur YAZICILAR
(04 - 14)
SPOR HUKUKUNDA TAHKİM
Selami ÖZSOY
(15 - 29)
2004–2007 YILLARI ARASINDA OKUL SPORLARI DİSİPLİN KURULU KARARLARIN
DEĞERLENDİRİLMESİ: ANKARA İLİ ÖRNEĞİ
Erkan Faruk ŞİRİN , Olcay MÜLAZIMOĞLU, Fatih BEKTAŞ , Murat ERDOĞDU
(30 - 41)
MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİNDE OKUYAN ÖĞRENCİLERİN SERBEST
ZAMAN DEĞERLENDİRME ANLAYIŞ VE ALIŞKANLIKLARI
İLE BEKLENTİLERİNİN ARAŞTIRILMASI
Kadir PEPE
(42 - 51)

4. SUNUŞ
Spor Yönetimi temalı E-Dergi projesi olarak yayın hayatına başlayan “Spor
Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi (SYBTD)” sporbilimleri camiasına katkı
sağlamaya devam ediyor. Yayın içeriği ile alanında ilk ve tek olan SYBTD, Spor
yönetimi uygulamalarında etkili bir faktör olan Teknoloji kullanımını, bilgi yöneti-
mini spor yönetimi ve organizasyon anlayışının tamamlayıcısı olarak görmekte ve
akademik anlamda da bu anlayışın gelişmesini sağlayacak adımlar atmaktadır.
SYBTD, Özellikle Çağdaş spor yönetimi yaklaşımı çerçevesinde teknoloji-
ye hakim bir yönetici, bu beceriyi uygulamada başarıya taşıyabilen bir bilgi yönet-
imi anlayışı ve tüm bu özellikleri spor yönetimi faaliyetlerinde değerlendirebilecek
mesleki beceriye sahip bireylerin oluşmasına sınırlıda olsa akademik olarak katkıda
bulunmayı amaçlamaktadır.
Ülkemizde sporbilimlerinin bugünkü konumundan daha da fazla hak ettiği
mesleki ve akademik değere az da olsa katkıda bulunuyorsa ne mutlu bizlere. Bu
yolda yürürken unutmadığımız iki faktör var. Birincisi, sporbilimlerinin bugünkü
konumuna gelmesinde emek ve zaman harcayan hocalarımız, ikincisi ise biz genç
araştırmacıların heyecanıdır.
SYBTD yayın politikası, akademik etik değerlere bağlı ve sistematik bir
değerlendirme sürecini içermektedir. Dergimiz her yıl 2 sayı olarak yayımlanacaktır.
SYBTD’nin yayın hayatındaki devamlılığı siz değerli akademisyenlerin katkıları ile be-
lirlenecektir. Bu nedenle bizleri yalnız bırakmayacağınızı umut eder, çalışmalarınızda
başarılar dileriz
Editör

5. SPOR YÖNETİCİLERİNİN LİDERLİK BOYUTLARININ ARAŞTIRILMASI
( Ege Bölgesi Örneği)
Zeynep GÖKÇE İbrahim ÇAM İlknur YAZICILAR
Celal Bayar Üniversitesi Celal Bayar Üniversitesi Beden Eğitimi Öğretmeni
Beden Eğitimi ve Spor Y.O Beden Eğitimi ve Spor Y.O
zeynep.gokce@bayar.edu.tr ibrahimcamcbu@hotmail.com ilknur_yazicilar@yahoo.com
ÖZET
Araştırmanın amacı; spor yönetiminin farklı boyutlarında yer alan spor yöneticilerinin liderlik
boyutlarını belirlemektir. Spor yöneticilerinin liderlik özelliklerine etkisi olabileceği düşünülen;
cinsiyet, yaş, öğrenim durumu, aylık gelir düzeyi, şu anki görevinden önce üst düzey yönetici olarak
görev yapıp yapmadığı, görev yılı süreleri, kulüp yöneticilerinin görevlerinin dışındaki meslekleri ve
Gençlik ve Spor İl Müdürlüklerinde görev yapan spor yöneticilerinin idareci olarak görev yapma
sürelerine ilişkin değişkenler ele alınmıştır.Çalışmanın örneklem grubunu, Ege Bölgesi’ ndeki
Gençlik ve Spor İl Müdürlüklerinde yönetici pozisyonunda görev yapan, İl Müdürleri, Şube Müdürleri
ve Şefler ile , yine Ege Bölgesi’ nde ki Spor Kulüplerinde spor yöneticisi olarak görev yapan Yönetim
Kurulu Üyeleri oluşturmaktadır. Gençlik ve Spor İl Müdürlüğünde görev yapan 107 ve Spor
Kulüplerinde görev yapan 54 spor yöneticisi olmak üzere 161 yöneticiye uygulanmıştır.
Bu çalışmada, spor yöneticilerine uygulanan ölçek, Edwin A. Fleishman tarafından 1960’da
geliştirilen SRA (Scientific Research Associates) tarafından yayımlanan Liderlik Görüş Anketidir.
Balcı (1997) Türkçe’ye uyarlayıp, geçerlik ve güvenirlik çalışmasını yaptığı, Türkçe Liderlik Görüş
Anketi ya da Liderlik Görüş Anketinin Türkçe Versiyonudur. Kullanılan bu ölçeğin dışında, spor
yöneticilerine “Kişisel Bilgi Formu” uygulanmıştır.
Elde edilen verilerin analizi, SPSS 11.0 istatistik paket programı kullanılarak elde edilmiştir.
Değerlendirme t testi ve Pearson Korelasyon analizi kullanılarak yapılmıştır. Spor yöneticilerinin
liderlik boyutları arasında istatistiksel olarak 0.05 düzeyinde anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Spor
yöneticilerinin liderlik boyutları ve diğer bağımsız değişkenler arasındaki ilişkilere bakıldığında; yaş,
görev yılı süreleri, Gençlik ve Spor İl Müdürlükler’ inde idareci olarak görev yapma süreleri arasında
anlamlı ilişkiler bulunurken (p<0.05), cinsiyet, öğrenim durumları, gelir düzeyleri ve kulüp
yöneticilerinin başka bir mesleğe sahip olmaları arasında anlamlı ilişkiler bulunamamıştır (p>0.05).
Anahtar Kelimeler: Yönetim, Spor Yönetimi, Yönetici, Spor Yöneticisi, Liderlik.
4

6. INVESTIGOTING THE LEADERSHİP DIMENSIONS OF SPORT OF SPORT
MANAGERS’
( Example Of Aegean Zone)
SUMMARY
Purpose of the research is to determine the leadership investigoting of the sports managers who are in
different dimensions of sports management.
Te variables that are considered in the framework of this generel purpose are; gender, age, education
level, income level, working as a sports manager or not, years of working, other jobs of the club
managers except their own jobs, time period of working as sports managers of the leaders that have
jobs in Youth and Sports Management of City in the research.
Sampling groups of this research are; the people who are working as managers in Youth and Sports
Management of City, city managers, branch managers, chieves, and the members of board of directors
who are sports managers in the sports clubs in Egean Region. Our questionnaire was applied to 161
people in total which includes; 107 sports managers working at the Youth and Sports Management of
the cities of; İzmir, Manisa, Afyon, Uşak, Muğla, Aydın, Kütahya and Denizli, and 54 sports club
managers working at Karşıyaka Sports Club, Izmir Büyükşehir Belediye Sports Club, Uşak Sports
Club, Afyon Sports Club, Aydın Sports Club, Kütahya Sports Club, Muğla Sports Club.
The scale that was applied to the sports managers in this research is “The Questionnaire of Leadership
View” which was developed by Edwin A. Fleishman in 1960 and published by SRA ( Scientific
Research Associates ). Balcı (1997) which was applied for validity and reliability studies, is the turkish
version of the Questionnaire of Leadership View. In addition to this scale which was used to sports
managers, personal information form was used.
The analysis of data which was obtained was acquired by using the package program of SPSS 11.0.
The evaluation was done by using the analysis ot t test and Pearson correlation.
At the end of the research it was detected that, there was no coherent relation among the leadership
dimensions of the sports managers at the level of 0,05 statistically
As we consider the relationships between the leadership dimensions of the sports managers and the
other independent variables, the coherent relationship was found (p<0,05) among age, years of
working, years of working as administrators in Youth and Sports Management of City, whereas there
was no coherent relationship (p>0,05) among gender, education level, income level, working at higher
levels and club managers’having other jobs.
Key words: Management, Sports Management, Manager, Sports Manager, Leadership.
5

7. GİRİŞ
Grup üyelerinin gruba dâhil olduklarını hissetmeleri, belirli karşılıklı rollere, statülere, değer
hükümlerine sahip olmaları ve özelliklerinin farkında olarak karşılıklı ilişki içinde bulunmaları
gerekmektedir (ERKAL,1998). Örgüt, sosyal bir varlık ve sosyal bir sistem olduğu savunularak
‘kişilerin tek başlarına gerçekleştiremeyecekleri amaçları, başkaları ile bir araya gelerek, grup halinde
gayret, bilgi ve yeteneklerini birleştirerek gerçekleştirmeyi sağlayan bir iş bölümü ve koordinasyon
sistemi olarak tanımlanır (ESKİCİOĞLU ve Ark, 2004). Her toplumun ve kurumun yönetilmeye
gereksinimi vardır. Her kurumda mutlaka birinin, o kurumun yönetimini üstlenmesi; amaç, politika,
ilke ve hedef belirlemesi, yönetsel kararlar vermesi ve örgüt içinde birimler ve çalışanlar arasında
ahenk ve işbirliğini temin etmesi gereklidir. Bir örgütte yönetimin gerekliliği, yöneticiliği ve liderliği
gerektirir (ESKİCİOĞLU ve Ark, 2004). Sosyologların çoğuna göre liderlik, kişisel otoritenin sosyal
grupları etkilemek amacı ile kullanılmasıdır. Lider kişisel otoritesini, diğer kişiler aracılığı ile, çeşitli
amaçları gerçekleştirmek için kullanır; koordinasyon, denetleme, yöneltme, başkalarının güçlerini
harekete geçirme gibi. Lider genellikle, zorlayıcı yolları kullanmaz (DÖNMEZER, 1994).Örgütler
amaçlarını gerçekleştirirken bireylerin bu amaca ulaşmaktaki çabalarını destekleyen, onlara yol
gösteren kişi liderdir. Bu lider yönetici de olabilir, onun dışında örgütteki çalışanların belirleyecekleri
başka bir kişi de olabilmektedir. Ancak şöyle bir gerçek vardır ki, çalışanların hedefleri için onları
destekleyen, yönlendiren bir kişi olmalıdır. Bu kişi de liderdir (PEKER, 2000). Bazı yazarlar liderlerin
doğduğunu, eğitilerek yetiştirilemeyeceklerini ileri sürerken, pek çok yazar da liderlik tutum ve
davranışsal özelliklerinin eğitimle geliştirilebileceğini savunmuşlardır (BİLGİN, 2000). Yönetici ve
lider kavramları, çalışanların hedefe yönetilmesi ve amaçların başarılması konusunda benzer özellik
arz etmesine rağmen bu iki olgu arasındaki fark çalışanları hedefe yönlendirmede kullanılan güç
kaynağıdır. Organizasyonda başarının sağlanabilmesi için hem yöneticilere hem de liderlere ihtiyaç
vardır. Ancak, ikisinin de eksik olduğu taraflar vardır. Yöneticiler, daha çok mantık ve stratejilere
odaklanırlarken, lider hayal gücü ve yaratıcılık peşinden giderler (ZALEZNİK, 2004). Yönetici,
gücünü makamdan alırken liderler gücünü bilgi, uzmanlık ve karizmasından alır. Yöneticinin
sorumluluğu var olan sistemi çalışır kılmak,riski asgariye indirmekken, liderin ise yenilikçi ve yaratıcı,
sorgulayıcı bir hareket tarzı vardır (TENGİLİMOĞLU, 2005). Günümüzde her yönetici, başarılı
olabilmek için liderlik özelliklerine sahip olmalıdır. Çünkü artık çağdaş kuruluşlar lider yönetici
aramakta ve çalışanlar da lider yöneticiler olduğu zaman başarılı olmaktadırlar (ESKİCİOĞLU ve
Ark, 2004).
Yapılan bir çok araştırmada, liderlik tipleri ve boyutları farklı şekillerde ortaya konulmuştur. İçerik
olarak aynı olan özellikler farklı başlıklar altında toplanmıştır. Bu yapılan çalışmada; Görevci liderlik,
İlişkici liderlik ve Statükocu liderlik boyutları ele alınmıştır. Görevci liderlik boyutu, bir liderin örgüt
amaçlarını gerçekleştirmesine dönük kendi rolünü ve astlarının rollerini tanıyıp yapılaştırma derecesi
6

8. anlamındadır (BALCI, 1997). İlişkici liderlik boyutuna sahip bireylerin özelliklerine bakıldığında; bir
liderin karşılıklı güven, astlarının görüşlerine saygı, onların duygularına anlayış gösterme, astları ile
arasında belli bir sıcak ilişkili ile karakterize edilen iş ilişkilerine sahip olma derecesidir (BALCI,
1997). Liderler, aktif ve dinamiktirler. Statükocu, bir kişi hiçbir zaman iyi ve etkili bir lider olamaz.
Lider, ilke ve hedeflerinden sapmadan sürekli gelişmeye, kendini, astlarını çalışanlarını, örgütünü ve
toplumunu geliştirmeye çalışan kişidir. Zira, kendini yenilemeyen ve geliştirmeyen bir lider, lider
olarak kalamaz.Lider de dinamik olmak, değişmek ve gelişmek zorundadır (PEKER, 2000).
Gelecekte, rekreasyonel sporlarda ve spor takımlarının farklı branşlarında, uygun liderlik stillerinin
olması gerekliliği vardır. Yani farklı organizasyonlarda farklı liderlik tiplerinin olması
(CHELLADURAİ, 1980).
ÖRNEKLEM
Araştırmanın örneklemini, Ege Bölgesi’ndeki İzmir, Manisa, Afyon, Uşak, Aydın, Muğla, Kütahya ve
Denizli illerindeki Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri’nde görev yapan 106 yönetici ile Karşıyaka Spor
Kulübü, İzmir Büyükşehir Belediye Spor Kulübü, Vestel Manisa Spor Kulübü, Uşak Spor Kulübü,
Afyon Spor Kulübü, Aydın Spor Kulübü, Muğla Spor Kulübü ve Kütahya Spor Kulüplerinde görev
yapan 54 spor kulübü yöneticisi olmak üzere toplam 161 spor yöneticisinden oluşmaktadır.
VERİ TOPLAMA ARAÇLARI
Spor yöneticilerinin liderlik boyutlarını ölçmeye yönelik “Liderlik Görüş Anketi” ve spor
yöneticilerinin sosyo-demografik özelliklerini ortaya çıkarabilmek amacıyla “Kişisel Bilgi Formu”
uygulanmıştır.
Edwin A. Fleishman tarafından geliştirilen ve 1960 yılında yayımlanan Liderlik Görüş Anketi, Balcı,
1997 yılında Türkçe’ye uyarlanmış ve yapı geçerliliğini test etmiştir (BALCI, 1997). Ölçeğin
boyutlarının iç tutarlılığını Cronbach Alpha katsayısı ile .53 ila .59 arasında bulmuş ve yaptığı
araştırmada bu katsayıları yeterli olarak kabul etmiştir (BALCI, 1997).
VERİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Elde edilen verilerin analizi, SPSS 11.0 istatistik paket programı kullanılarak elde edilmiştir.
Değerlendirme t testi ve Pearson Korelasyon analizi kullanılarak yapılmıştır.
7

9. BULGULAR
Tablo 1. Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri ile Spor Kulüplerinde Görev Yapan Spor Yöneticilerinin
Görevci Liderlik Boyutu Arasındaki İlişkiyi Gösterir tablo.
(t Testi Analizi).
Spor _
Yöneticileri N X S.d. t p
107 24,00 3,38
GSİM
-11,623 0,109
Kulüp 54 29,96 2,90
Yöneticileri
Tablo 1. de verilerden elde edilen bulgulara göre;
-Anlamlı bir fark bulunmadığı saptanmıştır (p>0.05).
Tablo 2. Spor Kulüpleri İle Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri’ nde Görev Yapan Spor Yöneticilerinin
İlişkici Liderlik Boyutları Arasındaki İlişkiyi Gösterir tablo.
(t Testi Analizi).
Spor _
Yöneticileri N x S.d. t p
107 13,42 1,96
GSİM
-0,959 0 ,335
Kulüp 54 13,77 2,27
Yöneticileri
Tablo 2. de verilerden elde edilen bulgulara göre;
-Anlamlı bir fark bulunmadığı saptanmıştır (p>0.05).
8

10. Tablo 3. Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri İle Spor Kulüplerinde Görev Yapan Spor Yöneticilerinin
Statükocu Liderlik Boyutları Arasındaki İlişkiyi Gösterir Tablo (t Testi Analizi).
Spor _
Yöneticileri N x S.d. t p
107 11,71 2,28
GSİM
3,074 0 ,893
Kulüp 54 10,51 2,36
Yöneticileri
Tablo 3. de verilerden elde edilen bulgulara göre;
Anlamlı bir fark bulunmadığı saptanmıştır (p>0.05).
Tablo 4. Spor Yöneticilerinin “Yaşları ile Görevci Liderlik” boyutu arasındaki ilişkiyi gösterir tablo
(Pearson Korelasyon Analizi).
Pearson
Yaşlar
Korelasyon
Görevci r ,230**
Liderlik p ,003
Boyutu n 161
Tablo 4. Verilerden elde edilen bulgulara göre;
-Anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (**p<0,01). Spor yöneticilerinin yaşları arttıkça, görevci
liderlik boyutu artmaktadır denilebilir.
Tablo 5. Spor Yöneticilerinin Öğrenim Durumları İle İlişkici Liderlik Boyutu Arasındaki İlişkiyi
Gösterir tablo (Pearson Korelasyon Analizi).
Pearson Öğrenim
Korelasyon Durumu
İlişkici r ,100
Liderlik p ,207
Boyutu n 161
Tablo 5. Verilerden elde edilen bulgulara göre;
-Anlamlı bir ilişki bulunamadığı saptanmıştır (p>0,05).
9

11. Tablo 6. Spor Kulüplerindeki Spor Yöneticilerinin Gelir Düzeyleri İle Görevci Liderlik Boyutu
Arasındaki İlişkiyi Gösterir tablo (Pearson Korelasyon Analizi).
Pearson Gelir
Korelasyon
Görevci r ,073
Liderlik p ,599
Boyutu n 54
Tablo 6. Verilerden elde edilen bulgulara göre;
-Anlamlı bir ilişki bulunamadığı saptanmıştır ( p>0,05).
Tablo 7. Spor Yöneticilerinin Görev Yılları İle Görevci Liderlik Boyutu Arasındaki İlişkiyi Gösterir
tablo (Pearson Korelasyon Analizi).
Pearson Görev
Korelasyon Yılı
Görevci r -, 226
Liderlik p ,004
Boyutu n 161
Tablo 7. Verilerden elde edilen bulgulara göre;
-Anlamlı ancak negatif bir ilişki olduğu saptanmıştır (**p<0,01). Spor yöneticilerinin görev yılları
arttıkça görevci liderlik boyutu azalmaktadır denilebilir .
Tablo 8. Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri’nde Görev Yapan Spor Yöneticilerinin İdareci Olarak Görev
Yapma Süreleri İle Görevci Liderlik Boyutları Arasındaki İlişkiyi Gösterir tablo (Pearson Korelasyon
Analizi).
Pearson Görev
Korelasyon Yapma
Yılı
Görevci R ,289**
Liderlik P ,003
Boyutu N 107
Tablo 8. Verilerden elde edilen bulgulara göre;
-Anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (P**<0,01). Spor yöneticilerinin idareci olarak görev yapma
süreleri arttıkça görevci liderlik boyutu da artmaktadır denilebilir .
10

12. Tablo 9. Spor Kulüplerindeki Spor Yöneticilerinin Başka Bir Meslekle Uğraşmaları İle İlişkici
Liderlik Boyutu Arasındaki İlişkiyi Gösterir tablo.
(Pearson Korelasyon Analizi)
Pearson Meslek
Korelasyon
İlişkici r -,025
Liderlik P ,860
Boyutu n 54
Tablo 9. Verilerden elde edilen bulgulara göre;
-Anlamlı bir ilişki bulunamadığı saptanmıştır (P>0,05).
TARTIŞMA VE SONUÇ
Spor yöneticilerinin liderlik tiplerini boyutlarını belirlemek için yapılan istatistiksel analizlerde
Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri’nde ve Spor Kulüplerinde görev yapan spor yöneticilerinin görevci,
ilişki ve statükocu liderlik boyutları açısından aralarında anlamlı bir fark bulunamamıştır
(p>0.05;Tablo1, Tablo2, Tablo3). İMAMOĞLU ve YERLİSU (2003) yapmış oldukları benzer bir
çalışmada ise Spor Eğitimi Veren Yüksek Öğretim Kurumlarında Görev Yapan Yöneticilerin
Yöneticilik becerilerini incelemişler ancak aralarında istatistiksel olarak anlamlı bir farkın olmadığını
bulmuşlardır. OKAKIN ve TINAZ (1997) Bankalarda Şube Müdürlerine yaptıkları çalışmalarında
şube yöneticilerinin demokratik ve değişime açık bir yaklaşım içinde olduklarını ortaya koymuşlardır.
Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak illerindeki sporla
ilgili organizasyonları gerçekleştiren birimlerdir. Burada çalışan spor yöneticileri devlet tarafından
atanarak göreve gelen ve devlet adına spor organizasyonlarını gerçekleştiren devlet memurlarıdır. Spor
Kulüplerinde görev yapan spor yöneticileri ise, kendi istekleri doğrultusunda gerek gönül verdikleri
takımlarda, gerekse illerinde bulunan takımları desteklemek amacıyla spor yöneticiliği yapmaktadırlar.
Bu farklılığın, hem Gençlik ve Spor İl Müdürlüklerinde hem de Spor Kulüplerinde görev yapan spor
yöneticilerinin görevci, ilişkici ve statükocu liderlik boyutlarını anlayış biçimlerinin birbirlerine
benzerlik göstermelerinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
Spor yöneticilerinin yaşları ve görevci liderlik boyutu arasında istatistiksel olarak pozitif yönde
anlamlı bir ilişki bulunmuştur (Tablo 4) (p<0.05). ARICI (2002), yaptığı çalışmasında yaşın liderlik
davranışı üzerinde etkili olduğunu ve bu liderlik davranışlarında farklılık gösteren yaş grubunun 35
yaş ve üzeri olduğunu tespit etmiştir .Bireylerin yaşları ilerledikçe edindikleri tecrübeler ışığında
görevlerinin tanımını tam anlamıyla kavrayabilmekte buna bağlı olarak da görevci liderlik boyutlarının
yaşla bağlantılı olarak arttığı düşünülmektedir.
11

13. Spor yöneticilerinin öğrenim durumları ile ilişkici liderlik boyutları arasındaki ilişkiye bakıldığında
istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunamamıştır (Tablo 5) (p>0,05). KATTAT ve Ark. (2004),
“Spor Federasyonlarında Görev Yapan Genel Sekreterlerin Liderlik Analizi” adlı araştırmalarında işe
yönelik yani görevci liderlik tarzları ile mezun olunan bölümler arasında fark bulamamışlardır. Bu
çalışma da ise bireye yönelik yani ilişkici liderlik boyutuna bakılmıştır. İlişkici rolü; işletmenin veya
organizasyonun hem içinden hem de dışından bilgi edinilecek kaynakları geliştirme ve bu kaynaklarla
ilişkileri güçlendirme konusu ile ilgilidir (DIXON, 1997). Farkın olmamasının nedeninin liderliğin
özellikler kuramında, liderin doğuştan bazı özellik ve niteliklere sahip olduğu ve eğitimle lider
olunamayacağı düşüncesinden kaynaklandığı düşünülmektedir (ALGANER, 2002).
Spor kulüplerinde görev yapan spor yöneticilerinin gelir düzeyleri ile görevci liderlik boyutu arasında
istatistiksel olarak anlamlı bir sonuca rastlanamamıştır (Tablo 6) (p>0,05). Spor kulüplerinde görev
yapan spor yöneticileri fahri spor yöneticileri olarak görev yapmaktadırlar (CANKALP, 2002). Spor
kulüplerine maddi destek sağlayan spor yöneticileri, kendi mesleklerinin dışında bu mesleği kendi
istekleri doğrultusunda yapmaktadırlar.
Tablo 7‘da spor yöneticilerinin görev yıllı süreleri ve görevci liderlik boyutu arasında anlamlı fakat
negatif bir ilişki olduğu görülmektedir. KATTAT ve Ark. (2004) yaptıkları çalışmalarında hizmet
sürelerinin liderlik özelliğini etkilemediği sonucuna varmışlardır. Görev süreleri arttıkça kazandıkları
tecrübeler neticesinde görevci liderlik boyutundan uzaklaşarak daha çok bireye yönelik bir tutum
sergiledikleri düşünülmektedir.
Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri’nde görev yapan spor yöneticilerinin idareci olarak görev yapma
süreleri ve görevci liderlik boyutu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0.05)
(Tablo 8). Gençlik ve Spor İl Müdürlüklerinde görev yapan spor yöneticileri, bu örgüte resmen
atanmış ve seçilmiş kişilerdir. Bu kişilere resmi lider de denir (NALBANT ve Ark., 1997). Başka bir
ifade ile resmi spor yöneticileridir (CANKALP, 2002). Resmi liderler yetki ve otoritelerini daha çok
yasalardan ve yazılı kurallardan (mevzuattan) alırlar. Yönetimde mevzuata ve resmi kurallara son
derece bağlıdırlar (NALBANT ve Ark., 1997).
Spor Kulüplerindeki spor yöneticilerinin, başka bir meslekle uğraşmaları ilişkici liderlik boyutu
arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır (p>0.05) (Tablo 9). Fahri spor yöneticileri, toplumun her
kesiminden ve meslek gruplarından olabilirler. Karşılıksız olarak sporun gelişmesi ve
yaygınlaştırılması için toplumsal bir görev üstlenen kulüp yöneticileri insanlar ile ilişkilerindeki
sağlıklı iletişim sonunda toplum içerisinde farklı, saygın bir yer edinmektedirler (İKİZLER, 2000).
Spor yöneticiliği dışında başka bir iş sahasında çalışan spor yöneticileri ile sadece spor yöneticiliği
yapan yöneticilerin ilişkici liderlik boyutu puanlarının birbirine yakın çıkmasından dolayı
kaynaklandığı düşünülmektedir.
12

14. ÖNERİLER
Bu alanda araştırma yapmak isteyen araştırmacılar için;
*Amatör ve profesyonel spor kulüplerindeki spor yöneticilerinin, liderlik özellikleri açısından
karşılaştırma yapılarak incelenebilir.
*Çalışmada; liderliğin, görevci, ilişkici ve statükocu liderlik boyutları incelenmiştir. Liderliğin diğer
boyutları ele alınarak incelenebilir.
* Spor yöneticilerinin, liderlik tiplerinin yanı sıra sosyo-kültürel özellikleri açısından bir inceleme
yapılabilir.
Yapılan çalışmanın sonucunda, ulaşılan kulüplerde kadın spor yöneticisine rastlanamamıştır. Sporun
içerisinde gün geçtikçe adını duyuran kadınların, sporun en önemli alanlarından biri olan spor
yöneticiliğinin dışında kalması üzücü bir sonuçtur. Bu nedenle kadınların spor yönetimi alanı
içerisinde idareci olarak görev almaları sağlanmalıdır.
Bir kurumun başarıya gidebilmesi kurumundaki yöneticilerin liderlik özellikleri ile ilişkilidir. Bu
nedenlerle, lider ve yönetici ayırımından kaçınılarak lider yöneticiler yetiştirilmesi sağlanarak, yeni bir
kavram olan yönetimsel liderlik kavramı kurumlarda benimsetilmeye çalışılmalıdır.
Liderlik kavramı bir kişilik özelliği olmasından dolayı, daha küçük yaşlardan itibaren çocuklara
liderlik özelliklerini geliştirecek düzeyde sorumluluk verilmelidir. Liderlik özelliklerinin gelişeceği en
önemli toplumsal etkinlik spor ortamı olduğundan çocuklar spora teşvik edilmeli ve buna bağlı olarak
da liderlik özelliklerinin gelişmesi sağlanabilmelidir.
Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulları’ndaki Spor Yönetimi bölümlerindeki ders müfredatlarının
spor yönetimi derslerinin teorik ağırlıklı olup, daha fazla mesleki anlamda uygulamaya dönük olması
sağlanmalıdır. Ayrıca, spor yöneticiliği bölümünde okuyan öğrencilerin öğrencilik dönemlerinde spor
kulüplerinde görev almaları yönünde teşvik edilmelidirler.
KAYNAKÇA
1. ALGANER İ.Y.(2002), Liderlik Analizi Ve Türk Silahlı Kuvvetlerinde Liderlik, Afyon:
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
İşletme Anabilim Dalı.
2. ARICI D.E.(2002), Yönetici Yaşının Liderlik Davranışları Üzerindeki Etkileri: Bankacılık
Sektöründen Bir Grup Yönetici Üzerine Bir Araştırma, Antalya: Akdeniz Üniversitesi İİBF
Dergisi, 3, Syf 1-20,
3. BALCI A.( 1997), Liderlik Görüş Anketinin Türkçe’ye Uyarlanması ve Yapı Geçerliliği, İstanbul:
21. Yüzyılda Liderlik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Syf 37-40,.
13

15. 4. BİLGİN N. (Ed).(2000), Sosyal Psikolojiye Giriş, 3. baskı, Ege Üniversitesi Yayınları,. İzmir
5. CANKALP M. (Ed)., Sporda yönetim ve Organizasyon, Nobel Yayın Dağıtım, Syf 127-129,
Ankara.
6. CHELLADURAİ, P.(1980), Leadership in Sports Organizations, Canadian Journal of Applied,
Sport Sience, 5, Syf 226-231.
7. DIXON R. (Ed).( 1997), Management Theory and Practice, England: Butterwarth-Heinemann Ltd.
Linanc Howe,.
8. DÖNMEZER S. (Ed).(1994), Toplumbilim, 11. baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım,Syf 163,
İstanbul
9. ERKAL M.E. (Ed).(1998), Sosyoloji, 9. baskı, Der Yayınları, Syf 30, İstanbul
10. ESKİCİOĞLU Y., MİRZEOĞLU N., ÇELEBİ M.(2004), Gençlik ve Spor İl Müdürlerinin
Verimliliklerini Etkileyen Faktörlerin Analizi, 10.Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi Özet
Kitabı,Syf 96, Antalya.
11. İKİZLER C. (Ed).(2000), Sporda Sosyal Bilimler 1, 1. baskı, Alfa Basım Yayım Dağıtım, Syf 153-
168, İstanbul.
12. İMAMOĞLU F. A., YERLİSU T.(2003), Spor Eğitimi Veren Yüksek Öğretim Kurumlarında
Görev Yapan Yöneticilerin Yöneticilik ve Liderlik Becerilerinin Değerlendirilmesi, Gazi Beden
Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, VIII,1, Syf 61-71, Ankara.
13. KATTAT D., MİZRAK O., YENEL İ. F.(2004), Spor Federasyonlarında Görev Yapan Genel
Sekreterlerin Liderlik Analizi, 10.Uluslar arası Spor Bilimleri Kongresi Özet Kitabı,Syf 96,
Antalya.
14. NALBANT E., ÖZDİL T., ECEVİT Z.(1997), Liderlik Nitelikleri ve İş Gören Performansı
Üzerindeki Etkileri, 21. Yüzyılda Liderlik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Syf 18-20, İstanbul.
15. OKAKIN N., TINAZ P.(1997), Orta Kademe Yöneticilerinin Liderlik Tarzlarına Yönelik Bir
Çalışma; Bankalarda Şube Müdürlerinin Liderlik Tarzları, 21. Yüzyılda Liderlik Sempozyumu
Bildiriler Kitabı, 1. baskı, İstanbul.
16. PEKER Ö., AYTÜRK N (Ed).(2000), Etkili Yönetim Becerileri, Yargı Yayınevi, Syf 47-49,
Ankara.
17. TENGİLİMĞLU D.(2005), Hizmet İşletmelerinde Liderlik Davranışları İle İş Doyumu Arasındaki
İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi 1.
18. ZALEZNİK A.(2004), Managers and Leaders, United Stades: Clin Leadersh Management Review,
18(3),Syf 171.
14

16. SPOR HUKUKUNDA TAHKİM
Dr. Selami Özsoy
Abant İzzet Baysal Üniversitesi
Özet
Sporun tüm dünyada ekonomik anlamda genişleyerek son dönemde bir endüstri halini
alması, yaşanan uyuşmazlıklara karşı genel hukuk sistemlerinin dışında, özel bir spor hukuku
alanı doğmasına neden olmuştur. Uyuşmazlıkların ve itirazların sporun yapısına uygun
şekilde kısa sürede çözümlenmesi amacıyla tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de özel
tahkim kurulları oluşturulmuştur. 1991 yılında özerk yapıya kavuşan Futbol Federasyonu
bünyesinde kurulan tahkim kurulunun ardından özerkleşen diğer federasyonlar için Gençlik
ve Spor Genel Müdürlüğü bünyesinde bir tahkim kurulu oluşturulmuştur. FIFA’nın da 2003
yılından bu yana kararlarının bağlayıcılığını kabul ettiği Spor Tahkim Mahkemesi (CAS),
spor alanında oluşan hukuki ihtilafları hakemler aracılığıyla çözümlemektir. 2007 yılındaki
kanun değişikliğiyle Türkiye Futbol Federasyonu Yönetim Kurulu’nun atamasıyla göreve
getirilmesi kararlaştırılan TFF Tahkim Kurulu’nun, CAS’ın Uluslararası Olimpiyat
Komitesi’yle bağlarını koparması örneğinde olduğu gibi, bağımsızlık ve tarafsızla ilgili
endişeleri gideren bir atanma yöntemine kavuşturulması gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Spor Hukuku, Futbol, Tahkim.
Giriş
20. yüzyılda bilim ve teknolojideki hızlı gelişmeler, insanların hayat standartlarını
değiştirmiş, ortaya çıkan serbest zamanların değerlendirilmesinde spor ilk sırayı alan
uğraşların başında gelmiştir. Sağlığı korumak, eğlenmek, sosyalleşmek amacıyla yapılan spor
faaliyetleri, geride bıraktığımız yüzyılda amatörlük sürecinden çıkarak günden güne artan bir
profesyonellik anlayışı içinde ele alınmaya başlanmış ve günümüzde artık ilk 10 sektör
arasında sayılan bir büyüklüğe ulaşmıştır.
Sporcular, kulüpler, federasyonlar, uluslararası federasyonlar ekseninde karmaşık bir
yapıya sahip olan sportif faaliyetlerinin yerine getirilmesi sürecinde ortaya çıkan hukuki
problemlerin çözüme kavuşturulması; disiplinler arası bir bilim dalı olan spora yeni bir alan
daha kazandırmış, spor hukukunun ayrı bir alan olarak ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Hukuk sistematiği açısından ele alındığında özel hukukun bir parçası olduğu görülen
spor hukukunun, sporun kendine has dinamik yapısına bağıntılı olarak yapılanması ve
işlemesi, beklenen bir olgudur.
Spor hukuku, sporcular ile kulüpler, kulüpler ile kulüpler, kulüpler ile federasyonlar
veya sporun diğer süjeleri arasında ortaya çıkan problemlerin çözümüne spor ruhuna uygun
hukukun genel ilkeleriyle bağdaşır çözümler bulan bir disiplindir (GENÇ, 1998: 61).
Dar anlamda spor hukuku: 1) sporcuların hakları ve yükümlülüklerini düzenleyen
kuralları; 2) spor kuruluşlarının yapısını, faaliyetlerini ve aralarındaki ilişkileri; 3) antrenörler
başta olmak üzere sportif yaşamı yönetenlerin eylemlerini, yükümlülüklerini ve
sorumluluklarını; 4) spor gerçek ve tüzel kişilerinin davranışlarını; 5) sporda fair- play’i; 6)
sporda yargı organlarının hukuki varlığını ve bunların ihtilafları usul ve esastan çözümleme
kurallarını içerir. Geniş anlamda spor hukuku ise: 1) bireyin spor yapma ve sportif faaliyetlere
özgürce katılma hakkını; 2) sportif faaliyet ve ilişkilerinin sosyal güvenlik ve iş hukuku
boyutunu; 3) profesyonel spor aktörlerinin hak ve ilişki düzenlemesini; sporda şiddet, doping,
15

17. ceza ve disiplin hukuku kapsamına giren eylemler gibi olumsuz davranışların önlenmesini; 5)
sporda adalet ve barışın sağlanmasına yönelik her türlü önlem ve kurumu; 6) uluslararası spor
yarışmalarının yapılabilmesi için gerekli kişi, kurum, kuruluş ve devletler düzeyinde kuralları
ve bunlar arasındaki ilişkileri içerir (ERKİNER, 2002).
Sporun çok hızlı bir şekilde gelişmesi, ortaya çıkan sorunların artması, hızlı ve pratik
şekilde çözüm bulunması gereğini doğurmaktadır. Spor alanında yaşanan uyuşmazlıkların
giderilmesinde, hızlı ve kesin bir çözüm yolu olması nedeniyle tahkim sıkça başvurulan bir
hukuk prosedürüdür.
Bir spor hukuku düzeninin kabulü bu alandaki ihtilafların çözümü için de kendine
özgü bir sistemin kabulünü kaçınılmaz kılar. Bu suretle devlet yargısının yanında bir de spor
yargısı ve adaleti ortaya çıkmaktadır. Yani kural rekabetine bir de yargı yetkisi rekabeti ilave
olmaktadır. Devletin ceza yargılamasına karşı spor teşkilatının disiplin yargılaması ve buna
özgü birinci yargılama ve temyiz makamı yetkisine sahip organlar yaygınlaşmaktadır.
Ulusal ve uluslararası düzeyde spor alanındaki ihtilafların giderilmesi için görev yapan
tahkim organları mevcuttur. Türkiye’de gördüğü büyük ilgi ve gelir kaynaklarının fazlalığı
nedeniyle özerk bir yapıya kavuşan futbolun yapısı içinde bulunan Futbol Federasyonu
Tahkim Kurulu, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü bünyesindeki Tahkim Kurulu ile
uluslararası alanda Spor Tahkim Mahkemesi (CAS), tahkim fonksiyonunu yerine getiren belli
başlı kuruluşların başında gelmektedir. Bu kurullar, üst derece mahkemesi gibi çalışmakta ve
verdiği kararlara karşı yerel yargı denetimi yolu kapatılmıştır.
Ancak hemen belirtmeliyiz ki, doktrinde biri birine zıt birçok görüş mevcuttur.
Bunların bir kısmı; spor hukukuna, devletlerin hukuk düzenlerine karşı tam bağımsızlık
tanımanın sakıncalarına değinirken, karşı görüşte olanlar uygulamayı ortaya koyarak istense
de istenmese de (de facto) spor hukukunun gittikçe bağımsızlaştığını ve sadece kendi
gereklerine göre kural koyduğunu savunmaktadırlar (ERKİNER, 2002: 243).
Bu çalışmada, sporda tahkim olgusu ulusal ve uluslararası düzeydeki kuruluşlar
çerçevesinde irdelenecektir.
1- TAHKİM VE SPORDA TAHKİM
I- Tahkim Kavramı
Tahkim, bir uyuşmazlığın taraflarının devlet mahkemelerine giderek dava açmak
yerine uyuşmazlığın çözümü için hakem atamak veya mahkemeden hakem atanmasını
istemek suretiyle oluşturulacak bir özel heyeti (hakem kurulu) görevlendirilmeleridir (ÖNEN,
1998: 297)
Bir hak üzerinde uyuşmazlığa düşmüş olan iki tarafın anlaşarak bu uyuşmazlığın
çözümünü özel kişilere bırakmalarına ve uyuşmazlığın özel kişiler tarafından incelenip karara
bağlanmasına “tahkim” denir. Tahkim, kural olarak ihtiyaridir. Ancak özel kanun hükümleri
ile bazı hallerde, bir uyuşmazlığın çözümü için hakeme başvurmak zorunluluğu getirebilir
(KADİRBEYOĞLU, 1996: 46).
Klasik tahkim hukuku çalışmalarında tahkim üç ana başlık altında incelenmektedir.
Bunlardan ilki, bir kurum çatısı altında ve bir sekretaryanın denetiminde yürütülen tahkim
yargılaması ile somut bir ihtilafı çözmek amacıyla oluşturulan tahkim heyetinin yapmış
olduğu tahkim yargılamasıdır. Literatürde bu iki farklı yapı, kurumsal tahkim ve ad hoc
tahkim olarak ifade edilmekte ve birbirinden ayrı incelenmektedir (KOÇAK, 2007: 38)
16

18. Tahkim ayrıca “ulusal tahkim”, “uluslararası tahkim” ve “yabancı tahkim” diye
ayrılmaktadır. Milli tahkim ve milletlerarası tahkimde ortak olan noktalardan biri, tahkimle
tarafların aralarında çıkmış veya çıkacak ihtilaflar konusunda hüküm verilmesi hususunu, özel
kişilere sunmak üzere anlaşmış olmalarıdır (ÇELİKTAŞ, 2000).
Bir ihtilafın tahkim yoluyla çözülebilmesi için iki koşul vardır: İlki, anlaşmazlığın
tahkime elverişli bir anlaşmazlık olması, diğeri ise tarafların söz konusu anlaşmazlığı tahkim
yoluyla çözme konusunda anlaşmalarıdır (KOÇAK, 2007: 41).
a. Tahkimin dünyadaki gelişimi
Tahkim kavramı, devlet yargısından daha eski bir kavramdır. Tahkimin tarihçesi
incelendiğinde eski Yunan ve Roma Hukukunda tahkim kavramının bilindiği ve uygulandığı
görülmektedir. Günümüzde tahkim, özellikle milletlerarası ticari uyuşmazlıklarda sık
başvurulan bir yoldur. Ancak ABD ve Japonya gibi ülkelerde iç hukuka ait uyuşmazlıklarda
dahi, devlet yargısından daha çok başvurulan bir çözüm yolu olduğu görülmektedir. Ayrıca
deniz ticareti veya milletlerarası ticaret gibi konularda milli mahkemeler yerine milletlerarası
tahkime başvurulmasının çok yaygın olduğu görülmektedir (AKINCI, 2000).
b. Tahkimin ülkemizdeki gelişimi
Tahkim, ülkemiz açısından da yeni bir kavram değildir. 1927 tarihli Hukuk
Muhakemeleri Usulü Kanunu (HMUK) tahkimi düzenlemektedir. Ayrıca milletlerarası ticari
ilişkiler bakımından Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkındaki Kanun’da
tahkime ilişkin düzenlemeler vardır. Bundan başka Türkiye, tahkim alanında önem taşıyan
tüm milletlerarası sözleşmelere taraf olmuştur. Bunlar “Yabancı Hakem Kararlarının İcrası
Hakkında New York Sözleşmesi”, “Milletlerarası Ticari Hakemlik Konusunda” Avrupa
(Cenevre) Sözleşmesi ve Washington Sözleşmesi Olarak bilinen, Dünya Bankası (ICSID)
sözleşmesidir. Ayrıca, Türkiye bazı ülkelerle yaptığı yatırımların teşviki anlaşmalarında
tahkim konusuna da yer vermektedir. Görüldüğü gibi, gerek kanunlarımızda, gerekse
Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası anlaşmalarda, tahkim kavramı hukukumuzda var olan
ve uygulanan bir kavramdır (AKINCI, 2000).
Tahkim kurumu, uluslararası ticaret uygulayıcıları tarafından “bağımsız” ve “tarafsız”
bir yargı mercii olarak algılanmaktadır. Tarafların, objektif davranılmayacağı endişesi ile
birbirlerinin milli mahkemelerine gitmekten çekinmeleri ve diğer sebeplerle milli
mahkemelerin tercih edilmemesi, tahkim usulünü popüler kılmaktadır. Uyuşmazlıkların
çözümünde yargı merciinin tarafsız ve bağımsız olması, taraflar bakımından vazgeçilmez bir
unsurdur. Çünkü adaletin tecellisi yargı kurumunun bu özelliklerine bağlıdır. Tahkim,
tarafların iradesine bağlı olarak bu ihtiyaca cevap verebilecek en uygun yargılama tekniğidir.
Tahkimde taraflar, o güne kadar sergilediği tavır ve davranışlarla veya verdiği kararlarla
objektifliğini ispatlamış kişileri davaların hâkimi olarak seçebilirler (ŞANLI ve EKŞİ, 2000:
74-75).
II- Sporda Tahkim Kavramı
Genel tahkim kavramı anlayışı içinde, spor alanında da ihtilafların çözümü için tahkim
müessesesi ihdas edilmiştir. Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından kurulan Spor
Tahkim Mahkemesi (CAS), spor alanında uluslararası tahkim görevini gören en önemli
kuruluştur. Ülkemizde özerk bir yapıya sahip olan futbol alanında yaşanan gelişmeler
sonucunda, futbolun üst mahkemesi konumuna gelen Tahkim Kurulu kurulmuştur. Gençlik ve
Spor Genel Müdürlüğü bünyesinde de futbol dışındaki branşlar için oluşan özerk
federasyonların ihtilaflarının çözümü için Tahkim Kurulu oluşturulmuştur.
17

19. Spor alanında görülen uyuşmazlıklarda ve kuruluşların aldığı kararlara yapılan
itirazların hızlı bir şekilde çözüme bağlanması için tahkim müessesesi kaçınılmazdır. Tahkim,
maliyetli bir yöntem olmasına rağmen işleyişi hızlı ve kararları kesindir. Ancak tahkim
kurullarının yapılanması ve hakemlerin aldığı kararların zaman zaman tarafları memnun
etmemesi, tartışmaları da beraberinde getirmektedir.
2. ÜLKEMİZ SPORUNDA TAHKİM
Ülkemizde spor alanında ilk tahkim kurulu, 1992 yılında ilgili kanun maddesi ile özerk
yapıya kavuşturulan Futbol Federasyonu bünyesinde oluşturulmuştur. Sporla ilgili
uyuşmazlıkların çözümü için genel mahkemelere gidilmesi, genellikle karar için zaman
aldığından sakıncalara neden olmaktaydı. Sporun ruhuna uygun kararların alınması gerekliliği
ön plana çıkmıştı. Aynı zamanda, spor alanında yaşanan uyuşmazlıkların büyük bir bölümü, en
çok lisanslı sporcunun ve kulübün bulunduğu futbol branşında gerçekleşmekteydi. Bu yüzden
Futbol Federasyonu’nun bünyesinde, FIFA ve UEFA örneğinde olduğu gibi bir tahkim kurulu
kurulması zorunluluğu doğmuştu. Kararların kısa sürede alınması spor için büyük önem
taşımaktadır. Örneğin bir sporcuya verilen müsabakadan men cezası için üst mahkemeye
itiraz edildiğinde, alınan karar, sporcunun men cezası aldığı sürenin dışına taşabilmektedir.
Ancak, kısa sürede karar vermenin dışında diğer bir faktör de itirazların görüşüldüğü
Asliye Hukuk Mahkemeleri’nin yerel idari kurumlardan etkilenme şayialarının ortaya
çıkmasıdır. Futbol kulüpleri ile ilgili davalar, karşılaşmanın oynandığı şehrin yerel
mahkemelerinde görülmekteydi. Bu da zaman zaman davalı taraf için bazı kuşkular
doğurmakta, bu da sportif ortam adına olumsuzlukları beraberinde getirmekteydi1.
I- Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu
17.10.1992 tarih ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri
Hakkında Kanun ve Türkiye Futbol Federasyonu özel hukuk hükümlerine tabi ve tüzel
kişiliğe sahip bir müessese haline getirilmiştir. Türkiye Futbol Federasyonu, özel hukuk
hükümlerine tabi özerk bir kuruluş haline getirilmesine paralel olarak, TFF bünyesinde yer
alan her türlü futbol faaliyetlerinden doğan ihtilafların çözümünde tahkim esası getirilmiş ve
Tahkim Kurulu ihdas edilmiştir. Dolayısıyla TFF bünyesinde yer alan her türlü futbol
faaliyetinden doğan ihtilafların çözümü kanunla özerk ve bağımsız çalışan Tahkim Kurulu’na
bırakılmıştır (GENÇ, 1998: 177).
Konusu futbol olan uyuşmazlıkları Tahkim Kurulu çözer; kararları kesindir. Bu
kesinlik mutlaktır, çünkü kararlara karşı hiçbir yargı organına başvurulamaz. Tahkim Kurulu
için “futbolun Anayasa Mahkemesidir” demek yanlış olmaz (YURTCAN, 2002).
a. TFF Tahkim Kurulu’nun Yapısı ve Görevleri
3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’a göre
Kanun Koyucu, futbol faaliyetlerinin yürütülmesi esnasında ortaya çıkan ihtilaflarda son ve
kesin yetkili mercii olarak Tahkim Kurulu’nu ihdas etmek suretiyle mecburi tahkimi
benimsemiştir.
Kuruluş ve görevleri ile birlikte değerlendirildiğinde Tahkim Kurulu, özel kanunla
oluşturulmuş mecburi tahkimdir. Üyelerin seçimi ve teşekkülünde bağımsız ve teminat
1
Bu anlamda yaşanan bir örnek, 1989 yılında Türkiye 1.Futbol Ligi’nde Boluspor ile Adana Demirspor arasında
oynanan karşılaşma için yapılan şike başvurusuydu. Karşılaşmanın anlaşmalı şekilde sonuçlandığı ve Bolusporlu
yöneticilerin Adana Demirsporlu yöneticilere para vererek şike yaptıkları iddia edilmişti. Boluspor’un küme
düşmekten kurtulduğu karşılaşma sonrasında ligden düşen Malatyaspor, mahkemeye müracaat etmişti. Bolu
Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülen dava, iki yıl sürmüş, sonunda 2. Türkiye Ligi’nde iki sezon geçiren
Malatyaspor, başvurusundan vazgeçerek olay kapanmıştı
18

20. altındadır. Görevleri yerine getirirken bağımsız olup, kararları kesindir. Uygulamada
Yargıtay, Danıştay gibi yüksek yargı organları, aldığı örnek kararlar ile 3813 sayılı kanunun
anılan hükümlerine tereddütsüz uymuşlardır.2
Tahkim Kurulu görevlerinde bağımsızdır. Bağımsızlık, hâkimlerin bağımsızlığı
anlamındadır, yani hiçbir kurum ve kişiden emir alamaz, çalışmalarını hukukun evrensel
prensipleri doğrultusunda vicdani kanaatlerine göre karar verir. Tahkim üyeleri önlerine gelen
sorunu belli süre içinde önceden belirlenmiş usul hukuku prensiplerine göre çözümler.
Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu Talimatı’nın 13. maddesine göre Tahkim
Kurulu kararları kesindir; idarî veya yargısal mercilerin onayına tâbi olmadığı gibi, bunlara
karşı ülke içinde idarî veya yargısal mercilere başvurulamaz.3 Hukuk Usulü Muhakemeleri
Kanununun kararların açıklanması, maddî hataların düzeltilmesi ve yargılamanın yenilenmesi
hakkındaki hükümleri saklıdır (Tahkim Kurulu Talimatnamesi).
2007 yılında çıkarılan kanunla Tahkim Kurulu’nun atanma şekli ve yapısı yeniden
düzenlenenek FIFA ve UEFA yönetmeliklerine uygun hale getirilmiştir.4 Üst federasyonların
etkisiyle yapılan değişikliğe göre Tahkim Kurulu, a) Federasyon ile kulüpler, hakemler,
futbolcular, teknik direktörler, antrenörler, oyuncu temsilcileri ile diğer görevliler arasında
çıkan ihtilaflar hakkında Yönetim Kurulu tarafından verilecek kararları, b) Amatör ve
profesyonel disiplin kurulları kararlarını, c) Uyuşmazlık Çözüm Kurulu kararlarını taraflarının
itirazı üzerine inceleyerek kesin olarak karara bağlar.
2007 yılında yürürlüğe giren kanunla birlikte bir yenilik getirilmiş ve Tahkim Kurulu
kararlarına yönelik Spor Tahkim Mahkemesine (CAS) başvuru yolu açılmıştır.
Böylece 1992 yılında çıkarılan kanunda olmayan ancak FIFA’nın kabul ettiği ve yerel
federasyonlardan da beklediği şekilde Tahkim Kurulu kararlarına Spor Tahkim
Mahkemesi’ne (CAS) başvuru yolu açılmıştır. 2007 yılında değiştirilen kanunun 14.
maddesine göre sporcuların transfer, lisans ve sözleşmelerinden kaynaklanan ihtilaflar ile
teknik direktörler ve antrenörlerin sözleşmelerinden kaynaklanan ihtilaflar hakkındaki
Tahkim Kurulu kararlarına karşı, taraflar CAS’a gidebilecektir.
Bu değişiklik için, iç hukuk sisteminde çözülebilecek anlaşmazlıkların çözümünün
yurt dışından aranması şeklinde yorumlar yapılmakla birlikte belli bir düzeyi aşan parasal
anlaşmazlıklar için CAS’a gidilebileceği göz önünde tutulduğunda kararın olumlu olduğu
görülmektedir. Çünkü bir anlaşmazlığın CAS’a intikali için ilk başvuruda 500 İsviçre Frangı
yatırmak gerekmektedir. Bu da küçük meblağlı anlaşmazlıkların CAS’a intikalini caydırıcı bir
unsur olacaktır.
2
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin 15.101.1990 tarih, 1990/13894 Esas Sayılı kararı ile “Anılan yasada öngörülen
tahkim usulünün mecburi tahkim niteliğinde olduğu, kararların kesin olduğunun 3813 sayılı yasanın 13 ve 14.
maddelerinde ayrı ayrı belirtildiği, bu durumda H.U.M.K’nun 432. maddesi gereğince Tahkim Kurulu
Kararları’nın kesin olduğu karara bağlanmıştır. Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin 24.12.1991 tarih, 1991/622-616
sayılı kararı ile “mahkemenin görevsizlik kararı ile dosyanın H.M.U.K’nun 438 maddesi gereğince Türkiye
Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu’na gönderilmesini emretmiştir. Ankara 6. İdare Mahkemesi, 1992/1657 Esas
1993/7 sayılı kararı ile “Olayda, dava konusu yapılan işlem, hakem ile Türkiye Futbol Federasyonu arasındaki
ihtilafın çözümüne ilişkin olduğuna göre, uyuşmazlığın sonuçlandırılmasında anılan bu yeni düzenlemeye göre,
H.U.M.K’na göre çalışan ve verdiği kararlara karşı başvuru yolunda aynı kanunun Tahkim başlıklı 516-536.
maddelerine tabi olan Tahkim Kurulu yetkilidir” şeklinde hüküm tesis etmiştir
3
Tahkim Kurulu’nun vermiş olduğu karara karşı, kararın yanlışlığına ilişkin temyiz isteği Yargıtay 4. Hukuk
Dairesi’nin 28. 12.1990 tarih ve 1990/13984 E. 11144 sayılı kararı ile Tahkim kurulu kararlarının kesin
olduğundan bahisle incelenmiştir (KADİRBEYOĞLU, 1996: 54).
4
Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun,
Kanun No: 5719, Kabul Tarihi: 29.11.2007.
19

21. b) Tahkim Kurulu’nun atanması
Kamuoyunda TFF Tahkim Kurulu ile ilgili birçok konuda eleştiriler yer almaktadır.
Bunlardan biri de kurulun göreve geliş şekliyle ilgilidir.
2007 yılında yapılan değişiklikten önce 17/6/1992 tarihli 3813 sayılı kanuna göre
Tahkim Kurulu, Futbol Federasyonu Genel Kurulu tarafından seçilirdi. Ancak uygulamada
Genel Kurula sunulacak Tahkim Kurulu listesi Futbol Federasyonu başkan adayı tarafından
oluşturulmaktaydı. Futbol Federasyonu Genel Kurulu’nun kulüp temsilcileri ağırlıklı
olmasından dolayı TFF Tahkim Kurulu’nun oluşumunda tarafsızlığın zedelendiği yolunda
görüşler mevcuttu. 5
Tahkim Kurulunun Futbol Federasyonu Genel Kurulu tarafından oluşturulmasından
dolayı kararlarının objektif hukuk kuralları içinde verilmediği, bağımsız bir mahkeme
görünümünden uzak olduğu sıklıkla ileri sürülmekteydi.6
Resmi atama prosedürünün dışında kurulun göreve geliş şekliyle ilgili olarak daha
önceki örneklerden de hareketle eleştiriler mevcuttu. Bu kurulun üyeleri her ne kadar Genel
Kurul üyelerinin oyları ile göreve gelse bile uygulamada Tahkim Kurulu üyeleri Futbol
Federasyonu başkanı tarafından belirlenmektedir ve faaliyetleri sonucunda alacakları ücretleri
de federasyon ödemektedir (GENÇ, 1998).
Yaşanan bu sakıncaları ortadan kaldırmak üzere 3813 sayılı kanun üzerinde TFF
Tahkim Kurulu’nun göreve gelme şekli değiştirilmiştir. 2007 yılında yapılan değişikliğe göre
Tahkim Kurulu için TFF Federasyon Başkanının teklifi ve Yönetim Kurulunun kararı ile en
az beş yıllık meslekî tecrübeye sahip hukukçular arasından bir başkan, altı asıl ve altı yedek
üyeden oluşturulur hükmü getirilmiştir.
Ancak bu değişikliğin de birçok sakıncalar doğuracağı görülmektedir. Çünkü
değişiklik öncesinde olduğu gibi, Futbol Federasyonu’nun taraf olduğu uyuşmazlıkları da
Tahkim Kurulu’nun çözme yükümlülüğü, yine bir çarpıklık kaynağı olarak karşımızda
durmaktadır. TFF Yönetim Kurulu’nun aldığı bir kararı inceleyen TFF Tahkim Kurulu’nun,
kendisini bu defa doğrudan atayan bir makama karşı alacağı kararların ne derece objektiflik
sınırları içinde olacağı tartışma konusu olacaktır. Bu durum, üyelerin kararları bağımsız
hukukçu kimlikleri ile alacağı gerçeğini değiştirmese de, üyeleri üzerinde her zaman için
psikolojik bir baskı oluşturacaktır.
Uyuşmazlık Çözüm Kurulu
29.11.2007 tarihinde kabul edilen 5719 sayılı kanunla Türkiye Futbol Federasyonu
bünyesinde Uyuşmazlık Çözüm Kurulu ihdas edilmiştir. Uyuşmazlık Çözüm Kurulu;
Federasyon Yönetim Kurulunun belirlediği Kurul Başkanı ile Kulüpler Birliği Vakfının,
Profesyonel Futbolcular Derneğinin ve Türkiye Futbol Antrenörleri Derneğinin her birinin
belirleyeceği 5’er üye olmak üzere 15 üyeden oluşur. Kurulun Başkan ve üyelerinin en az beş
yıllık meslekî tecrübeye sahip hukukçu olması şarttır. Kurulun görev süresi, Federasyon
Başkanının görev süresi kadardır. Kurul, beş kişilik heyetler hâlinde çalışır, kararlar oy
çokluğu ile alınır.
5
2007 yılında yapılan kanun değişikliği ile TFF Genel Kurulu’nun üye sayısı 223’ten 267’ye yükseltildi. Yeni
düzenlemeyle 267 üyenin 236’sı futbol kulüplerinin temsilcilerinden oluştu.
6
Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu, 1999 yılında Fenerbahçe’nin naklen yayınlar için “havuz” adı verilen
oluşuma katılmama iddiasını haklı buldu ve Fenerbahçe’nin yine yayın sözleşmesinin geçerli olduğuna karar
verdi. Federasyon bu karar sonrasında uygulamada değişiklik yapmadı. Fenerbahçe’nin sözleşme yaptığı yayın
kuruluşu bir maçı naklen yayınlamaya başladı, maçın sonlarına doğru yayın engellendi. Yayın kuruluşu ve
Fenerbahçe Federasyonca cezalandırıldı. Federasyon, Tahkim Kurulu’nun kararına uymamakla suçlandı.
Olağanüstü kongrede Tahkim Kurulu üyelerinden bir kısmı değiştirildi (ÜÇIŞIK, 1999: 230)
20

22. Uyuşmazlık Çözüm Kurulu; a) Kulüpler ile kulüpler, b) Kulüpler ile futbolcular,
teknik direktörler, antrenörler, oyuncu temsilcileri, masörler ve müsabaka organizatörleri, c)
Oyuncu temsilcileri ile futbolcular, teknik direktörler, antrenörler, arasında her türlü
sözleşmeden doğan veya futbolla ilgili olan uyuşmazlıkları, taraflarının başvurusu üzerine
münhasıran yetkili olarak inceler ve karara bağlar.
TFF Tahkim Kurulu TFF bünyesindeki disiplin yargılamalarını üst merci olarak
inceleyen ve kesin olarak karara bağlayan kurul olarak görev yapmaktadır. 2007 yılındaki
kanun değişikliğinden önce uyuşmazlıklarla ilgili ilk derece yargılama yetkisi TFF Yönetim
Kurulu’ndaydı. TFF Yönetim Kurulu’nun üyelerinin hukukçulardan oluşmaması da TFF
Tahkim Kurulu açısından sorun teşkil ettiği, bunun için ilk derece yargılama yetkisinin TFF
Yönetim Kurulu’ndan alınarak bağımsız bir ilk derece yargılama mercii oluşturulması
önerilmekteydi (KOÇAK, 2007: 98). Bu durumdan dolayı 2007 yılında yapılan kanun
değişikliği ile Uyuşmazlık Çözüm Kurulu oluşturulması, hukuki süreci daha sağlıklı bir hale
getirmiştir.
2- Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu
1992 yılında futbol branşının özerkliğe kavuşmasından sonra Gençlik ve Spor Genel
Müdürlüğü bünyesinde kalan ve sayıları bugün sayıları 47’ye ulaşan özerk spor
federasyonlarıyla ilgili hukuki uyuşmazlıklarda itirazlara çözüm bulması için Gençlik ve Spor
Genel Müdürlüğü bünyesinde bir Tahkim Kurulu oluşturulmuştur.
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Özerk Spor Federasyonları Çerçeve Statüsüne göre
Genel Müdürlük bünyesinde bir tahkim kurulu kurulmuştur. Tahkim Kurulu özerk federasyon
ile kulüpler, federasyon ile sporcu, hakem, teknik direktör, antrenör, idareci ve benzeri spor
elemanları, kulüpler ile sporcu, antrenör, idareci ve benzeri spor elemanları, kulüpler ile
kulüpler arasında çıkacak ihtilaflarla, federasyon yönetim kurulunca verilecek kararlar ile
disiplin veya ceza kurulu kararlarına karşı ilgililerin itirazı üzerine inceleme yaparak kesin
karar vermekle yükümlüdür.
GSGM Tahkim Kurulu Yönetmeliği’ne göre7 kurulun kararları kesindir ve bunlara
karşı idari mercilere veya yargı yoluna başvurulamaz hükmü getirilirken sadece Uluslararası
Tahkim Mahkemesi’ne (CAS) başvurma hakkı saklı tutulmuştur. Buna göre, federasyon
başkanı ile yönetim, disiplin ve denetleme kurulu üyeleri hakkında verilen kararlara karşı
ulusal federasyonunun üyesi olduğu uluslararası federasyonun mevzuatında yer alması
halinde taraflar CAS’a başvurabilecektir.
Özerkliğe kavuşan spor federasyonları, ceza veya disiplin kurullarınca verilen
kararlara karşı diğer hukuk yollarının kapatılarak sadece Genel Müdürlük bünyesinde
oluşturulan Tahkim Kuruluna itiraz yolu açılması, sportif anlamda olumlu bir yaklaşım
olmuştur.
Tahkim Kurulu yönetmeliğine göre, kurula beşi hukukçu, ikisi de spor alanında
bilimsel çalışmalar yapmış veya sporda idareci, teknik adam ve benzeri görevlerde bulunmuş,
kariyer sahibi kişiler arasından Genel Müdürün teklifi ve Bakanın onayı ile dört yıl süre için
yedi asıl ve yedi yedek üye görevlendirilir8. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nde
oluşturulan Tahkim Kurulu, sportif uyuşmazlıkların genel yargı alanından uzak tutması
7
GSGM Tahkim Kurulu Yönetmeliği, Madde 12–(R.G.14 Nisan 2007-26493) “18/6/1927 tarihli ve 1086 sayılı
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun kararların açıklanması, maddî hataların düzeltilmesi veya yargılamanın
yenilenmesi hakkındaki hükümleri dışında kurul kararları kesindir.
8
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu Yönetmeliği, 26669 sayılı Resmi Gazete, Yayın Tarihi: 10
Ekim 2007,
21

23. açısından olumlu olmakla birlikte bazı zorlukları beraberinde getirebilecektir. 47 federasyon
için 7 kişilik kurulun görev yapması zaman içinde yoğunluk yaşanmasına neden olacaktır.
Federasyonların ana statülerini GSGM tarafından yayınlanan çerçeve statüye uygun
şekilde hazırlamak zorunda olmaları, bununla birlikte yine aynı yönetmelikte yer alan “Özerk
federasyonlar, uluslararası federasyonların öngördüğü kurulları oluşturmak zorundadır”9
hükmü ileride çelişkili durumlar yaratabilecek niteliktedir (ÇOLAKOĞLU, 2006).
Uluslararası federasyonların bir bölümü, kendilerine üye yerel federasyonların kendi tahkim
kurullarını oluşturması zorunluluğu, bunun örneklerinden biridir. Son yıllarda birçok
uluslararası federasyonun ana statüsünde yapılmış olan değişiklikler ile federasyon
bünyesindeki hukuk yollarının tüketilmesinin ardından CAS’a başvuru imkânı tanınmıştır
(KOÇAK, 2007: 29).
3- ULUSLARARASI DÜZEYDE SPORDA TAHKİM
I- Spor Tahkim Mahkemesi (CAS)
Sporun profesyonel düzeyde gelmiş olduğu düzeye bağlı olarak sportif ihtilafların
sayısında ve niteliğinde ciddi değişimler yaşanmıştır. Özellikle uluslararası alanda
gerçekleşen bu gelişme, 1980’lere kadar spor hukuku ihtilaflarını çözüme bağlayacak
bağımsız bir otoritenin bulunmaması sebebiyle uluslararası spor organizasyonlarını bu konuda
harekete geçirmeye zorlamıştır (KOÇAK, 2007: 59).
Dünyada spor mahkemesi olarak kendi varlığını kabul ettirmiş en üst kuruluş CAS’tır.
CAS, özet olarak, uluslararası bir spor mahkemesidir. Hızlı bir şekilde çözümü gereken
sportif konulardaki anlaşmazlıkların giderilmesi için kurulmuştur.
Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) üyelerinden oluşan bir komisyon tarafından
hazırlanan CAS tüzüğü, Hindistan’da 6 Haziran 1983 tarihinde IOC toplantısında kabul
edilmiş ve 30 Haziran 1984 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
CAS’ın merkezi İsviçre’nin Lozan şehrindedir. Amerika Birleşik Devletleri’nin New
York ve Avustralya’nın Sidney kentlerinde iki temsilciliği vardır. Her türlü sportif kuruluştan
bağımsız bir kurumdur. Hakemlik veya arabuluculuk yöntemiyle sportif dünyanın hukuksal
ihtiyaçlarına cevap verir. Verdiği hakem kararları, diğer mahkemelerin verdiği kararlar gibi
bağlayıcı ve yaptırım gücü taşır. Sportif organizasyonlar tarafından alınan kararlara karşı
ihtilaflar hakkında ilk derece mahkeme olarak sportif kuruluşlar tarafından verilmiş kararları
inceler.10
Spor Tahkim Mahkemesi, İsviçre Federal Mahkemesi’nin tescil ettiği gibi tahkim
kararlarının gerektirdiği bütün bağımsızlık ve tarafsızlık kriterlerine sahiptir.
Bu nedenle CAS’ın kararları herhangi bir yargı kararı ile eş değerdir. Uluslararası
1994’te Paris’te spor dünyasının en üst örgütleri (IOC-International Olympic Committee,
ASOIF - Association of Summer Olympic International Federations, ANOC - Association of
National Olympic Committees) ve 31 uluslararası spor federasyonu CAS’ın yargı yetkisini
tanıyan bir konvansiyon imzalamışlardır (ERKİNER, 2002). FIFA, Ocak 2003’te CAS
kararlarının bağlayıcılığını kabul etmiştir.11 FIFA, bu zamana kadar (Tribunal Arbitration
9
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu Yönetmeliği. m. 5.
10
Avrupa’da mahkemeler 1. derece mahkemeleri, 2.derece mahkemeleri –istinaf- ve 3. derece üst mahkemeler
olarak yapılanmıştır. Türkiye’de istinaf mahkemeleri oluşmamıştır.
11
FIFA, 7 Ağustos 2001 tarihinde Arjantin’de yaptığı toplantıda kurmayı kararlaştırdığı Futbol Tahkim
Mahkemesi’nden “Arbitration Tribunal for Football (TAF)” vazgeçerek, CAS’ın yargılama sürecini tanıdığını
bir genelge yayınlayarak kabul etmiştir.
22

24. Football) TAF’ı kurmak istemiş, CAS’ın varlığıyla futbola özel bir tahkim mahkemesi
düşüncesinden vazgeçmiştir.
Günümüzde Uluslararası Olimpiyat Komitesi gibi spor dünyasının en üst örgütleri ile
31 uluslararası spor federasyonu CAS’ın yargı yetkisini, statülerine bu yönde özel madde
koymak suretiyle resmen tanımışlardır. Sporla ilgili veya dolaylı olarak her türlü ihtilaf,
CAS’ın önüne götürülebilir. Sponsorluk, televizyon hakları, sportif organizasyonlar, oyuncu
transferi, oyuncu – antrenör – ajan – kulüp arası uyuşmazlıklar... Gerçek ve tüzel kişiler,
sporcular, kulüpler, federasyonlar vb. uyuşmazlıkların çözümü için CAS’a başvuruda
bulunabilir.
Kararın icra edilmesi, 125 ülkeden fazla ülkenin kabul ettiği New York sözleşmesinin
yabancı hakem kararlarının tanınması ve icra edilmesine ilişkin hükümlerine göre yürütülür.
CAS’a giden yollar, spor dalları ve kuruluşların yapısına göre farklılık göstermektedir.
Ancak spor federasyonu ve kuruluşlarının kendi iç hukuk yolları tüketilmeden CAS’a
başvurmaları kesin olarak engellenmiştir (KOÇAK, 2007: 65).
CAS’ın işlevleri, üç başlık altında incelenebilir:
a. Hakemlik
Sözleşmeden doğan veya haksız fiillerden doğan ihtilaflarda CAS hakemlik yapar12.
Başvuru halinde ilk derece mahkemesi olarak, sportif kuruluşlar tarafından verilmiş kararları
inceler.13
Genellikle hakemlik işlevi, 3 hakemden oluşan bir heyet tarafından görülür. Normal
olarak tarafların her biri CAS listesindeki hakemlerden birini seçer. Seçilen bu iki hakem,
üçüncü bir hakemi heyetin başkanı olarak seçer. Taraflar, başkan konusunda aralarında
anlaşamadıkları takdirde hakem odasının başkanı bir hakem seçer. Taraflar aralarında
anlaşarak tek hakem de seçebilirler. Hakemlerin, tarafların hiçbiriyle özel ilişkisi olmamasına
dikkat edilir.
Sözleşmeden doğan ihtilaflarda prosedür olarak, bir ihtilafın CAS’ın hakemliğine
sunulması için tarafların yazılı olarak anlaşmaları gerekir. Müstakil bir anlaşma olabileceği
gibi, sözleşmenin içeriğinde de bir madde bulunabilir. Spor organizasyonunun tüzüğünde de
bu madde yer alabilir. Ayrıca taraflar bir ihtilafın doğmasından sonra da sözleşme yaparak
CAS’a gidebilir.
CAS’a başvurmak isteyen taraf, CAS kalemine bir hakemlik başvuru dilekçesi verir.
Bu normal bir prosedürdür. 2. derece yargı usulü (Apel) ve bunun içeriği spor konusundaki
hakemlik kodunda bu dilekçeyle başvuru yapabilir. Apel prosedürüne geçebilmek için spor
federasyonunun iç hukuk yollarının bütününün kullanılmış olması gerekmektedir. Avukat
olsun ya da olmasın tarafların kendisini temsil etmesi mümkündür.
Genellikle hakemlik 3 hakemden oluşan bir heyet tarafından görülür. Normal olarak
hakemlerin her biri CAS listesindeki isimlerden birini seçer. İki hakem bu kuruluşun
başkanını seçer. Taraflar aralarında anlaşamadıkları takdirde hakem odasının başkanı bir
hakem seçer. Apel söz konusu olduğunda taraflar her bir hakemi seçer, başkan da Apel
hakemliği odasının başkanı tarafından seçilir. Taraflar aralarında anlaşırlar veya taraflar
sadece tek hakem dahi seçebilirler. Olayın önemine göre hakemlerin bağımsız olması gerekir.
Tarafların hiçbiriyle özel ilişkisi olmamalıdır. Konu edilen olayda hiçbir rolünün olmaması
gerekir.
12
2003 yılında Fenerbahçe ile Arjantinli futbolcu Ortega arasındaki anlaşmazlıkta olduğu gibi. Fenerbahçe’den
ayrılıp ülkesine gittiği için FIFA'nın 11 milyon dolar ceza verdiği Ortega, CAS'ın bu kararı onamasından sonra
futbolu bıraktığını açıklamıştı.
13
2003 Kasım ayında UEFA’nın Galatasaray ve Beşiktaş’ın Avrupa Şampiyonlar Ligi karşılaşmalarını tarafsız
sahaya alması gibi kararlar
23

25. Hakemlik dilekçesi ya da Apel dilekçesi hakem heyetine sunulduktan itibaren davalı
taraf CAS’a sunar. Cevap ve cevaba cevap faslından sonra taraflar son sözlerini söylemek
üzere bir celseye davet edilirler, iddialarını ve şikâyetlerini dile getirirler. İspat unsurlarını
sunarlar. Eğer aynı gün içinde yüzüne karşı açıklanmamış ise birkaç hafta sonra nihai karar
taraflara bildirilir.
Normal hakem kuralları kapsamında taraflar ihtilafa uygulaması gerekli olan hukuku
seçmekte serbesttir. Yabancı kanunlar tenfizden geçmediği sürece uygulanamaz. Taraflar
arasında uygulanacak yöntem yok ise İsviçre hükümleri uygulanır. Apel prosedüründe
hakemler ilgili sportif organizasyonun kuralları çerçevesinde karar verir. Bu mümkün
olmadığı takdirde tarafların seçtiği hukuk kuralları veya sportif organizasyonun merkezinin
bulunduğu yer-ülke hukuku uygulanır. (Sıralama yapılması gerekirse, 1. olarak taraflar
uygulayacakları hukuku seçmekte serbesttir. 2. olarak bu sağlanmazsa İsviçre hukuku
uygulanır. 3.olarak Apel prosedüründe ilgili spor organizasyonunun kuralları çerçevesinde
müracaat yapmış olan spor kurumunun merkezinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.)
Normal prosedürlerde masraflar ve şerefiye mütevazı bir rakamdır. Sabit bir bareme
göre hesaplanır ve CAS’ın masraflarına göre bir bedel çıkarılır. Apel faslı ücretsizdir. Sadece
kalem masrafı olarak 500 İsviçre Frangı ödenir. CAS’ın hakemlik prosedürü genellikle, 6-12
ay sürmektedir. Üst mahkeme uygulamasında, müracaatın yapılmasından itibaren 4 ay içinde
kararın verilmesi gerekir. Acil durumlarda CAS çok kısa bir süre içinde ihtiyati tedbir kararı
verebilir veya bir kararın icra edilmesini tehir edebilir.
b. Arabuluculuk
CAS, gerektiğinde taraflara dostane yollarla ihtilafların çözümlenmesini sağlamakta
yardımcı olarak arabuluculuk yapmaktadır. Ancak CAS tarafından verilen istişari fikir
danışmanlığı, zorlayıcı bir mahkeme kararı hükmünde değildir. Aynı zamanda CAS’a sporla
ilgili her konuda hukuki bilgi sormak mümkündür.
Sürekli olmayan mahkeme işlevi: CAS aynı zamanda süreklilik taşımayan mahkeme
görevini de görmektedir. Bu yargı organı, Atlanta Olimpiyatları’ndan bu yana yaz ve kış
olimpiyatlarında görev yapmaktadır..14 Bundan sonra Dünya Futbol Şampiyonaları, Avrupa
Futbol Şampiyonaları ve Commonwealth oyunlarında da CAS’ın kuracağı bir (ad hoc)
mahkeme görev yapmaktadır.
Bir uzlaşma yöntemine başvurmayı isteyen taraf, CAS’ın kalemine yazılı bir beyanda
bulunur. Daha sonra taraflar CAS listesinde yazılı arabulucular arasında kendi arabulucusunu
seçer ve eğer taraflar arasında anlaşma mümkün olmadığı takdirde CAS başkanı taraflarla
görüşerek arabulucuyu seçer. Arabuluculuk tarafların kendi aralarında kararlaştırdıkları
prosedür altında işler. Taraflar arasında anlaşma mümkün olmadığında arabulucu,
arabuluculuk yöntemini bizzat seçer. Buna göre, arabulucunun uygun göreceği ihtilafların
çözümlenmesine ilişkin en uygun yöntem uygulanır. Bunun için arabulucu çözümler önerir.
Bununla birlikte arabulucu tarafları ihtilafın belli bir yönde çözülmesini empoze edemez.
Tarafların ihtilaflarının çözümlenmesinde başarılı olduğunda arabuluculuk sona erer ve
taraflar arasında bir anlaşma metni hazırlanır.
CAS’ta hakem sayısı 2006 yılı başı itibarıyla 81 ülkeden 300’e yaklaşmış olup, halen
10’dan fazla hakemi olan ülkeler, sırasıyla 34 hakemle Amerika Birleşik Devletleri, 23
hakemle İsviçre, 21 hakemle Avustralya, 16 hakemle Fransa, 13 hakemle İngiltere, 12
hakemle Almanya, 11 hakemle İspanya gelmektedir. Bu sayılar, bir bakıma da ülkelerdeki
14
CAS’ın kurduğu süreklilik taşımayan mahkemeler, Atlanta’da 6, Sidney’de 15 başvuru dosyasına bakmış ve
statü gereği 24 saat içinde karar verme yükümlülüğünü yerine getirmiştir. CAS’ın olimpiyatlarda gösterdiği
başarı sonucunda 1998’de Kuala Lumpur’da yapılan Commonwealth oyunları ve 2000 yılındaki Avrupa Futbol
Şampiyonası’nda UEFA tarafından özel yargı oluşturmaya davet edilmiştir
24

26. spor hukukunun gelişmişliğine, bu alanda sahip oldukları uzman sayısına birer gösterge de
oluşturmaktadır (ERKİNER, 2006).15
Taraflardan biri hakem seçerken, seçtiği hakemle organik bir bağının olmadığına dair
tarafsızlık belgesi imzalanır. Burada aynı milliyetten olmak, bir bağ olarak algılanmaz.16
CAS kararlarına karşı temyiz, çok dar alanlarda mümkündür. Yetki itirazı, usul
hukuku kurallarının ihlal edilmiş olması gibi nedenlerle İsviçre Federal Mahkemesi’ne
başvurulabilmektedir. Örneğin savunma hakkının dikkate alınmaması, taraflardan birinin
dinlenmemesi, kamu düzenine aykırılık halleri gibi.17
Spor Tahkim Mahkemesi, spor alanında yaşanan anlaşmazlıkların çözümü için
günümüzde sıkça gidilen bir adres olma niteliğini taşımaktadır. Ancak çoğu zaman Spor
Tahkim Mahkemesi’nin verdiği kararlar da eleştiri konusu olmaktadır.18
Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi tüzüğünün 20. maddesine göre kurullardan çıkacak
kararlara karşı Türkiye mahkemeleri değil, CAS görevlidir.
II – FIFA’da tahkim
Futbolun dünya örgütü FIFA’dır. Kuruluşu 25 Mayıs 1904’te Paris’teki toplantıyla
başlar. Bugün için 204 üye federasyonu vardır. Futbolun temel kuralarını FIFA koyar; bunlar
UEFA için de geçerlik taşır. FIFA’nın temel bir işlevi de Kulüplerle kulüpler, kulüplerle başta
oyuncular olmak üzere diğer futbol unsurları arasındaki uyuşmazlıkları çözmektir. Böyle bir
uyuşmazlık Avrupa düzeyinde olsa dahi, yetki FIFA’nındır.
FIFA’nın bünyesinde zorunlu tahkim olarak, alınan kararlara karşı gidilebilecek bir
temyiz kurulu mevcuttur. Ancak ihtiyari tahkim için CAS yetkilidir. FIFA, 2001 yılında
Temmuz ayında Arjantin’de yaptığı toplantıda Futbol Tahkim Kurulu (Tribunal Arbitration
for Football – TAF) kurulmasını kararlaştırmıştı. Ancak daha sonra 2002 Eylül’ünde
İsviçre’de yapılan toplantıda FIFA İcra Kurulu bağımsız bir futbol tahkim kurulu kurulması
15
2003 yılının Mayıs ayında yapılan seçimlerde TMOK tarafından önerilen Avukat Kısmet Erkiner, CAS’taki
ilk Türk hakemi oldu. 2007 yılı Ekim ayı itibarıyla CAS’taki tek Türk hakemi olarak görevini sürdürmektedir.
2003 yılında Türkiye’yi ilgilendiren iki dava görüldü. Bu davaların birinde Fenerbahçe Spor Kulübü, Arjantinli
oyuncu Ortega ile olan uyuşmazlığı için Yunanlı bir hakemi seçerken; Beşiktaş ise Şampiyonlar Ligi
karşılaşmasının UEFA tarafından tarafsız sahaya alınmasıyla ilgili başvurusu için bir Alman hakemi
görevlendirdi
16
Seçilen hakemin, daha önce taraflarla ilgili konularda tarafların avukatı sıfatıyla görev yapmış olması, bir bağ
anlamını taşımamaktadır.)
17
Yetki ihtilafı CAS’ın kuruluşundan bu yana iki defa yaşanmıştır. 1993’te Uluslararası Olimpiyat Komitesi’ne
karşı bir davayı kaybeden bir sporcu, CAS’ın IOC’ye bağlı bir mahkeme olduğunu ileri sürerek itirazda
bulunmuş, İsviçre Federal Mahkemesi de bu itirazı haklı bulmuştur. Bu olay üzerine CAS, tamamen bağımsız
olabilmek için “International Court Arbitration of Sport” kurmuştur. 12 kişilik bir konsey olan ICAS, CAS’ın
yönetim kurulu olarak görev yapmaktadır. Yine 2002 yılında bir davada İsviçre Federal Mahkemesi görevsizlik
kararı vermiştir.)
18
Spor Tahkim Mahkemesi, Aralık 2003 ayında UEFA Yönetim Kurulu’nun Şampiyonlar Ligi grup eleme
karşılaşmalarında, İstanbul’daki terör eylemlerinden sonra Galatasaray ve Beşiktaş’ın müsabakalarının tarafsız
sahaya alınmasından sonra Beşiktaş’ın itirazını reddetti. CAS’ın aldığı bu hakem kararı, Türkiye’deki spor
kamuoyu tarafından yanlı bir karar olarak değerlendirildi. Ancak bu tip olayların dünya sporunda zaman zaman
yaşandığı görülmektedir. ABD’de 11 Eylül 2002 tarihinde yaşanan terör saldırılarından sonra bu ülkede
yapılması planlanan Dünya Güreş Şampiyonaları FILA tarafından Atina ve Sofya’ya alındı. İstanbul’a
gelmemek isteyen İngiliz Chelsea ve İtalyan Juventus takımları, bu müsabakalardan önce gruptan bir üst tura
çıkmayı garantilediğinden, sportif olarak bir çekincelerinin olması mümkün değildir. Ancak ülkemiz aleyhine
alınan kararlarda genelde milliyetçi bir tavırla tepki göstermek alışkanlığı nedeniyle, bu olayda da UEFA’nın,
ardından da Spor Tahkim Mahkemesi’nin, siyasi kaygı ile bir karar aldığı iddia edilmektedir. İngiltere’de IRA,
İspanya’da ETA örgütlerinin her an faaliyet gösterme ihtimalleri mevcutken, aynı UEFA’nın ülkemizde bölücü
terör eylemlerinin yoğunlaştığı dönemlerde dahi karşılaşmaları oynattığı düşünüldüğünde, farklı bir bakış açısı
getirilebilir. Ülkemiz aleyhine alınan kararlarının, daha sağduyulu bir şekilde karşılanmasının, sportif etik’in
gereği olarak değerlendirilebileceği de bir görüş olarak dikkate alınabilir
25

27. yerine mevcut CAS’ın, geçerli tahkim kurulu olarak tanınmasını kararlaştırdı. Kasım 2002
ayında ise CAS, futbolla ilgili tahkim konuları için özel birim oluşturdu. 1 Ocak 2004’ten
itibaren futbol konularında 4 yıllık periyotlar için görev yapacak hakemler belirlenmiştir.19
FIFA Temyiz Komitesi, FIFA tarafından çıkarılan Disiplin Talimatına göre yargılama
yapmaktadır. Komite, bir başkan, başkan vekili ve yeterli sayıda üyeyle toplanmaktadır. FIFA
Temyiz Komitesi’ne karşı CAS’a başvuru imkânı bulunmaktadır.20 Kulüpler ile oyuncular
arasındaki sözleşme devamlılığına ilişkin uluslararası ihtilaflar ve farklı federasyonlara üye
kulüpler arasında yetiştirme tazminatı ve dayanışma payına ilişkin ihtilaflar kurulun yetkisine
girmektedir (KOÇAK, 2007).
FIFA, her türlü ihtilafta konfederasyona üye birlikler, kulüpler, oyuncular, resmi
kişiler, menecerler ve lisanlı oyuncuların menecerlere karşı her türlü ihtilafında bağımsız bir
mahkeme olan CAS’ın kararlarını kabul etmektedir.21 CAS’ın hakemlik usulü, spor
alanındaki hakemlik kodunun hükümlerine göre sürdürülmektedir. Esasta CAS, FIFA
tarafından çıkarılan kuralları uygulamaya koymaktadır. Konfederasyonlar, üyeler, birlikler ve
kulüpler, CAS’ın kararlarına uymakla yükümlüdür. Bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de
Futbol Federasyonu, dünyada 180 üye ülkede22 üyesi bulunan FIFA’nın bir üyesi olarak
CAS’ın yetkisini tanımaktadır.
Konfederasyonda üyeler ve birlikler CAS’ı bağımsız yargısal mercii olarak kabul
etmeyi taahhüt ederler. Bu kuruluşlar, CAS’ın hakemliği altına girmeyi bütün üyelerinin
oyuncularının ve resmi şahsiyetlerinin CAS’ın hakemlik yetkisini kabul etmelerini sağlamak
için gerekli tedbirleri almayı kabul eder. Aynı hükümler maç ajanlarına ve lisanslı oyunculara
da uygulanmaktadır. Herhangi bir devlet mahkemesine itiraz yoluyla müracaat etmek
yasaktır. Bunun tek istisnası, FIFA’nın kurallarıyla özellikle öngörülmüş olmasıdır. Üye
birlikler, statüleri kapsamına alacakları hüküm ile kulüplerin ve üyelerinin aralarında doğan
bir ihtilafı devlet mahkemeleri önüne götürmemeye dair bir hüküm koymaları gerekir ve
bütün üyeler, devlet mahkemelerinin değil, FIFA’nın yargısal organlarına, konfederasyonun
ve FIFA’nın hukuki organlarına başvuracaklarına dair hüküm koymak durumundadırlar.23
Türkiye’de de Futbol Federasyonu tüzüğünde yapılacak bir değişiklikle, FIFA’nın bu
yaptırımı tanınmış olacaktır.
FIFA’nın her türlü hukuki konularında CAS tek temyiz merciidir. Üçüncü şahıslara
karış her türlü karara karşı yetkilidir. CAS’a götürülemeyecek konular şöyledir:
a) Oyun kurallarının ihlali,
b) Dört maç veya üç aydan az durdurmalar,
c) Bir konfederasyon bağımsız ve düzenli şekilde kurulmuş olan bir hakem
mahkemesinin kararı.24
CAS aynı zamanda bir üçüncü şahsa karşı 60/1 fıkrasında yazılı olan ve bir hakemli
sözleşmesine dayalı olarak meydana gelen her türlü ihtilafa bakmakta yükümlüdür. Disiplin
ve müeyyidesi ve kararlarına karşı CAS yetkilidir.
19
FIFA Sirküler no: 827, Zürih, 10 Aralık 2002
20
FIFA Tüzüğü, m: 58.
21
FIFA Tüzüğü, m: 59/1
22
Bu rakam FIFA bünyesinde Birleşmiş Milletler’den sonra en çok üye en bulunduran birlik unvanını
vermektedir
23
FIFA Tüzüğü, 61/1, 61/2, 61/3
24
FIFA Tüzüğü, 61/3
26

28. Bir itirazın CAS tarafından görülebilmesi için söz konusu disiplin müeyyidesinin
kararın takiben itirazın CAS nezdinde 10 gün içinde yapılması gereklidir.
Bu maddelerden de anlaşılacağı üzere, bağımsız bir Futbol Tahkim Kurulu kurmaktan
vazgeçen FIFA 2002 Aralık ayından bu yana, futbolda kişi ve kurumlar arasında yaşanacak
her türlü ihtilafın çözüm mercii olarak CAS’ı kabul etmiştir. Dünyadaki futbol
federasyonlarını şemsiyesi altında bir araya getiren FIFA’nın bu kararıyla CAS, dünya
futbolunda hukuki yaptırım gücüne sahip bir konuma gelmiştir. FIFA’nın her türlü kararını
kabul ederek milli federasyonlarında da aynen uygulamak durumunda olan federasyonlar,
kendi statülerinden yapacakları değişikliklerle CAS’ın otoritesini kabul edecektir. Böylece
dünya futbolunda üst düzeyde yaşanacak hukuki ihtilafların tek adresi CAS olmaktadır.
FIFA’nın 2002 yılında aldığı bu kararla birlikte, uluslararası düzeyde bir ihtiyaç haline gelen
spor hukukuna yönelik mahkeme olan CAS, tarafların federal devlet mahkemelerine gitmesini
önleyerek, sporun yapı ve felsefesine uygun kararların alınması yolunda önemli bir kurum
kimliği kazanmaktadır.
III – UEFA Tahkim Kurulu
FIFA’ya üye altı konfederasyondan biri olan UEFA (Avrupa Futbol Birliği), 1954
yılında kurulmuştur. Hukuki niteliği açısından UEFA bir dernektir. Fakat güçlü bir kuruluştur,
çünkü futbola hükmetmektedir. UEFA’nın üyeleri ülke federasyonlarıdır. Bu nedenle kulüpler
UEFA’nın ne üyesidirler, ne de UEFA onları muhatap olarak kabul eder. Bütün işlemler ülke
federasyonları aracılığı ile yürütülür.
UEFA’nın amaçları içinde, futbolun Avrupa düzeyindeki her türlü faaliyetini
yürütmek, kulüplerin, oyuncuların ve diğer unsurların, ulusal takımların yardımcısı olmak,
kısaca gerek profesyonel temelde her türlü futbola hizmet etmek, bunu yaparken, din,
cinsiyet, ırk ve politik bakış farkı gözetmemek yer alır. UEFA çatısı altındaki disiplin işleri,
bu iş için oluşturulmuş bir kurula verilmiştir. Kontrol ve Disiplin Kurulu önemli bir işlev
görür. Kurulun kararları UEFA Tahkim Kurulunda incelenir. Bu kurul UEFA’nın zorunlu
tahkim organıdır.
UEFA Tahkim Kurulu, hukukla ilgili olan 3 kuruldan biridir. Kontrol ve Disiplin
Kurulu ile Disiplin Müfettişleri diğer kurulları oluşturur. Tahkim kurulunda bir başkan ve 11
üye vardır. İki asbaşkan, üyeler arasından seçilir. UEFA Tahkim Kurulu sadece UEFA
Disiplin Kurulu kararlarının itiraz mercii durumundadır.
4. SONUÇ VE ÖNERİLER
Spor alanında hukuki uyuşmazlıkların çözülmesi için özel kurulların oluşumu, son 20
yıldır yaşanagelen bir gerçekliktir. Sporun kapsamının değişip genişlemesi, bir endüstri kolu
haline gelmesi, mali boyutlarının büyümesi anlaşmazlıkların mevcut hukuki yollarla
giderilmesinde zaman zaman tıkanıklıklara yol açtığı ifade edilmektedir. Bu açıdan
bakıldığında, spor ruhuna uygun, hızlı ve etkili bir hukuki kuruluşların varlığı kaçınılmazdır.
Bir görüşe göre devletlerin hukuku, ulusal veya uluslararası olsun spora özgü alan ve
konularda, spor hukukuna öncelik tanımaktadır.
Bugün sadece uluslararası düzeyde ve ülkemizde ulusal düzeyde sadece futbol
branşında yer alan tahkim kurullarının, sadece GSGM bünyesinde değil, gelecekte sporun
yapısı içinde bütün branşlarda oluşacağı öngörülebilir. Bu noktada “spor hukuku” kavramının,
hukukun bir alt dalı olarak uygulamada her zaman yer alacağı söylenebilir. Bu alanda
uzmanlaşmış, sporu bilen hukukçulara daha fazla ihtiyaç duyulacaktır.
27

29. Türkiye’de özel ihtisas mahkemelerinin türü artmaktadır. Bu kapsamda Tüketici
Mahkemeleri ve Aile Mahkemeleri kurulmuştur. Spor alanında iş kanununun uygulanmadığı
göz önüne alındığında Spor Mahkemelerinin kurulmasında yarar olduğu düşünülebilir.
Gelişen bir hukuk alanı olarak spor hukukunda kanunlarla getirilen düzenlemeler,
uygulamalardaki aksaklıklardan da yola çıkılarak eleştirilmektedir. En popüler spor branşı
olan futboldaki uyuşmazlıkların çözümüyle ilgili üst kurul olan Tahkim Kurulu’nun yapısı
2007 yılında Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanunda yapılan
değişiklikle yeniden düzenlenmiştir. Bu değişikliklerden en önemlilerinden biri Tahkim
Kurulu’nun TFF Genel Kurulu’nun seçimi yerine TFF Yönetim Kurulu’nun atamasıyla
göreve gelmesidir.
Uygulamalardaki sakıncalar da düşünüldüğünde Tahkim Kurulu’nun
oluşturulmasında, Federasyon Genel Kurulu tarafından seçilmesi veya Yönetim Kurulu
tarafından atanması yerine farklı bir yöntemle göreve gelmesi sağlanmalıdır. Farklı bir
yöntem olarak, Yargıtay üyeleri veya Spor Bakanlığı gibi federasyondan bağımsız bir kurum
tarafından spor hukuku alanında çalışan yetkin hukukçular arasından seçilmesi
benimsenebilir. 2007 yılında çıkarılan kanundan önceki düzenlemeye göre her ne kadar
federasyon genel kurulunda seçimi delegeler yapıyor olsa da, aday listeleri başkan adayları
tarafından belirleniyordu. Yapılan değişikliğe göre Tahkim Kurulu’nu atama yetkisi doğrudan
TFF Yönetim Kurulu’na verildi. Ancak Tahkim Kurulu, TFF Yönetim Kurulu’nun aldığı
kararlara karşı da üst mahkeme statüsünde olduğundan yeni düzenlemenin de etik sağlıklı bir
işleyiş sağlamayacağı ve tartışmaları getireceği öngörülebilir.25
TFF Tahkim Kurulu ile TFF arasındaki organik bağlar, CAS ile IOC arasında 1994
yılına kadar süren ilişki yapısına benzetilebilir. Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC)
tarafından CAS’ın tam bağımsız bir yapıda olduğunu kanıtlaması için uzun bir süreç
yaşanmıştır.26 CAS’ın yaşadığı bir anlamda “bağımsızlık” süreci, TFF Tahkim Kurulu
açısından da örnek teşkil etmeli ve TFF Tahkim Kurulu tam bağımsız bir tahkim mahkemesi
haline getirilmelidir (KOÇAK, 2007: 62).
2007 yılında yapılan kanun değişiklikleriyle Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü
Tahkim Kurulu ve Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu kararlarına karşı CAS’a
25
1997 yılında Tahkim Kurulu’nun önüne gelen Beşiktaş Kulübü’nün 1997-1998 sezonundan önce özel bir
televizyon kanalı ile yaptığı maç naklen yayın sözleşmesi, yasa gereği Türkiye Futbol Federasyonu’nun onayına
sunulmuş ve onay istemi Türkiye Futbol Federasyonu Yönetim Kurulu tarafından reddedilmiştir. Daha sonra
Fenerbahçe Spor Kulübü ile de yaşanan uyuşmazlıkların ardından konu Tahkim Kurulu’na gelmiş ve kurul, en
önemli davalarından biri olan davada Beşiktaş’ın itirazını reddederek Türkiye Futbol Federasyonu aleyhinde
karar vermiştir (Esas: 1997/188, Karar: 1997/182). 4’e karşı 1 oyla alınan kararda federasyon lehine oy veren
hukukçu üye, Futbol Federasyonu’nun 1998 yılında yapılan Genel Kurulu’nda sonradan eklenen maddeye göre
Tahkim Kurulu seçimi yapılmıştır ve kurulun çoğunluğu yeni dönemde seçilmemiştir. Seçimde Federasyon
başkan adayı tarafından listeye alındığı iddia edilen ve Genel Kurul tarafından seçilen aynı üyenin halen Tahkim
Kurulu Başkanlığı görevini üstlenmesi, bazı çevrelerce eleştiri konusu olmuştur.
26
1992 yılında atında doping tespit edilen Alman binici Elmar Gundel, Uluslararası Binicilik Federasyonu’nun
hukuk komisyonunun verdiği üç ay men cezasını götürdüğü CAS, bu cezayı bir aya indirmiştir. Ancak bu kararı
da beğenmeyen Gundel, CAS’ın verdiği kararı İsviçre Federal Mahkemesi’ne taşımış ve CAS’ın bağımsız ve
tarafsız bir mahkemenin sahip olması gereken niteliklere sahip olmadığını ileri sürmüştür. Mahkeme, Gundel
davası açısından CAS’ın bağımsızlığını ve tarafsızlığını zedeleyen bir durumun söz konusu olmadığını sonucuna
varmış ancak IOC ve CAS arasındaki bağın IOC’nin taraf olacağı herhangi bir ihtilafta CAS’ın bağımsızlığının
tartışılmasına neden olacağını da belirtmiştir. Bu karar üzerine 22 Haziran 1994 tarihinde Paris Anlaşması olarak
bilinen anlaşma ile ICAS olarak bilinen Uluslararası Spor Tahkim Konseyi kurulmuş ve bu konsey CAS’ın idare
ve finansmanını üstlenmiştir. Böylece IOC ve CAS arasındaki organik bağ tamamen sona ermiştir (KOÇAK,
2007: 61).
28

30. başvurma yolu açılmıştır. Bu da ülkemiz sporunun uluslararası anlamda spor yapılanmasına
uyumu açısından önemli ve olumlu bir gelişmedir.
Uluslararası düzeyde de tahkim kurullarının var olduğu düşünüldüğünde, spor kendine
has kurallarına uygun kararların hızlı bir şekilde alınabilmesi için tahkim kurullarının
gerekliliği açıktır. Spor yapan, spora ilgi duyan herkes spor ile hukuk arasındaki ilişkinin
farkındadır. Çünkü her sportif faaliyetin bir teşkilatı, her yarışmanın kendine özel kuralları
vardır ve bunlar o sportif branşın var olmasını sağlarlar. Bu kurallar sadece, ilgili spor
organizasyonunun üst düzeyi tarafından belirlenir ve gerektiğinde değiştirilir. Bu noktada
başka hiçbir kurum veya kuruluşun müdahalesi söz konusu olmamalıdır.
Kaynakça
AKINCI, Z. (2000), “Yabancı Hakem Kararlarının Türkiye’de Tanınması ve Tenfizi”, İzmir
Barosu Yargı Reformu Sempozyumu.
ÇELİKTAŞ, İ. (2000), Milli ve Milletlerarası Tahkim Karşılaştırması.
ÇOLAKOĞLU, T. “Spor Federasyonlarının Özerkleşmeleri Ve Hukuksal Boyutunda Spor
Hukuku Gereksinimleri” Kadir Has Üniversitesi Spor Hukuku Araştırma ve Uygulama
Merkezi Spor Hukuku Sertifika Programı Bitirme Tezi,
(http://www.turkhukuksitesi.com/makale_700.htm)
ERKİNER, K. (2002). “Spor Hukukunun Tanımı, Araştırma Yöntemleri, Devletler üstü
Teşkilatları, Rolü, Gelişmiş Ülkelerdeki Eğitimi”, 7. Uluslararası Spor Bilimleri
Kongresi Kongre Kitabı, Antalya.
ERKİNER, K. (2006),Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi C.A.S., Açıklamalı İngilizce
Türkçe Mevzuatı, İstanbul: Nobel Yayınları.
GENÇ, D. A. (1998), Spor Hukuku, İstanbul.
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Spor Yüksek Kurumu Kanun Tasarısı Taslağı.
ÖNEN, E., (1998) “Hakem Kararlarının Temyizi ve Hakemlerin Direnme Yetkisi”,
M.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi Özel Sayı, c.19, s. 1, s.297.
KADİRBEYOĞLU, İ. (1996), “Futbol Hukuku Tahkim Usulü ve Tahkim Kurulu Kararları”
Türkiye Futbol Federasyonu Yayınları.
KOÇAK, T.E. (2007), Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu, Ankara: Seçkin
Yayınları.
ŞANLI C., EKŞİ N. (2000), “Uluslararası Ticaret Hukuku”, İstanbul: Beta Yayınları.
Türkiye Futbol Federasyonu’nun Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Ana Statü, 2005,
http://bim.tff.org/talimatlar/anastatu.doc
ÜÇIŞIK F. (1999), “Sporda Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, İstanbul: Ötüken Yayınları.
YURTCAN E.(2002), “Ulusal ve Uluslararası Boyutta Futbol Hukuku - Yeni Gelişmeler” 7.
Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi Kongre Kitabı, Antalya.
29

31. 2004–2007 YILLARI ARASINDA OKUL SPORLARI DİSİPLİN KURULU
KARARLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ: ANKARA İLİ ÖRNEĞİ
Erkan Faruk ŞİRİN Olcay MÜLAZIMOĞLU Fatih BEKTAŞ Murat ERDOĞDU
Gazi Üniversitesi Akyurt Nehire Bir İ.Ö.O. Karadeniz Teknik Üniversitesi Keçiören Kanuni
BESYO Ankara Fatih Eğitim Fakültesi Lisesi, Ankara
ÖZET
Bu çalışmanın amacı, Ankara ilinde 2004-2007 tarihleri arasında ceza kuruluna sevk edilen ve cezaları
kesinleşen sporcu öğrenci, öğretmen ve idarecilerin mevcut durumunu analiz etmektir. Ceza kuruluna sevk edilen ve
cezaları kesinleşen 405 sporcu öğrenci, 39 öğretmen ve 10 idarecinin İl Disiplin Kurulu kararları geriye dönük olarak
incelenmiştir. Araştırmada veri kaynağını, birincil veri kaynaklarından olan belgeler oluşturmaktadır. Bu belgeler
nitel araştırma deseninin doküman analizi yöntemi ile incelenmiştir. Elde edilen verilerin analizinde nicel
araştırmanın istatistiki yönteminden de yararlanılmıştır. Doküman analizi yöntemiyle ceza türleri sınıflandırılmış ve
bu sınıflara giren ceza maddeleri belirlenmiştir. Ceza maddelerine, ceza dönemine, ceza süresine göre; ceza alan
sporcu öğrenci, öğretmen ve idarecilerin sayısı istatistiki olarak yüzde ve frekans değerleri verilmiştir.
Yapılan incelemede; yıllara göre ceza oranlarına bakıldığında sporcu öğrencilerin 2005-2006,
öğretmenlerinin 2004-2005, idarecilerin ise 2005-2006 dönemlerinde en fazla ceza aldıkları, yıldız ve gençler
kategorisinde takım sporlarında ceza oranının bireysel sporlara göre yüksek olduğu ve en fazla ceza alınan branşında
futbol olduğu, gençler kategorisinde ceza oranının yıldızlara göre oldukça yüksek olduğu saptanmıştır. Bununla
beraber ceza süreleri verilerine göre en fazla 1 ve 2 maç ceza alındığı, bu cezalardan “ihtar” disiplin cezasını, 9
öğretmen ve 8 okul idarecisi, “müsabaka-faaliyet ve yarışmadan men” disiplin cezasını 123 sporcu öğrenci ve 10
öğretmen, “hak mahrumiyet” disiplin cezasını 268 sporcu öğrenci, 18 öğretmen ve 5 idarecinin aldığı saptanmıştır.
Ayrıca iki farklı disiplin cezasını (“Müsabaka Faaliyet-Yarışmadan men” ve “Hak Mahrumiyet”) 13 sporcu öğrenci
ve 2 öğretmenin aldığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Okullararası spor yarışmaları, Disiplin, Ceza
AN EVALUATION OF THE DECISIONS OF SCHOOL SPORTS DISCIPLINE
COMMITTEE BETWEEN 2004 AND 2007: A CASE OF ANKARA PROVINCE
ABSTRACT
The purpose of this study is to analyze current state of student athletes, teachers and administrators who are
sent to discipline committee and penalized in Ankara between 2004 and 2007. The decisions of the Discipline
Committee of Provincial Assembly for 405 student athletes, 39 teachers and 10 administrators who are sent to
discipline committee and penalized were examined retrospectively. Documents from primary data sources constitute
the data source for the study. These documents were analyzed using the document analysis method of a qualitative
research design. The statistical method of a quantitative research was also used in analyzing the data. By using
document analysis method, punishment types were categorized and punishment items that go into these categories
were identified. Percentage and frequency values for the number of penalized athletes, teachers, and administrators
were given according to punishment items, punishment period and punishment time.
When the punishment rates were examined with respect to periods, it was found that student athletes,
teachers, and administrators were penalized at the most in the period of 2005-2006, 2004-2005, and 2005-2006,
respectively. It was also found that punishment rate in team sports was higher than individual sports for the youth
and star categories, and that football was utmost penalized sport branch and punishment rates in youth category was
rather higher than star category. Nevertheless, according to the data on punishment time, utmost 1 or 2 games were
penalized, and among these punishments 9 teachers and 8 school administrators were penalized by “warning”
punishment, 123 student athletes and 10 teachers were penalized by “prohibition from field events and competition”
punishment, and 268 student athletes, 18 teachers, and 5 administrators were penalized by “loss of rights."
Furthermore, it seen that 13 student athletes and 2 teachers received two different school punishment (“Prohibition
from Field Events and Competition” and “Loss of Rights”)
Keywords: Interschool Sport Competitions, Discipline, Punishment
30