This presentation contains information about:
✓ industrial accidents,
✓ diseases and dangers at work,
✓ ways of dealing with them &
✓ the characteristics of a perfect Health and Safety Management System.
1. Εργατικά Ατυχήματα,
Επαγγελματικές Ασθένειες &
Πρόληψη
Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας
6ο Εξάμηνο
Ειδικά Θέματα Οργανωσιακής Συμπεριφοράς και Διοίκησης
Ανθρωπίνων Πόρων
Υπεύθυνος Καθηγητής: Ιωάννης Νικολάου
Θεοδώρου Χρήστος
2. Ορισμοί
«Εργατικό Ατύχημα» ονομάζεται κάθε ανεπιθύμητη σωματική ή
διανοητική βλάβη ή απώλεια της ζωής ενός εργαζόμενου από
κάποιο βίαιο ή απροσδόκητο συμβάν κατά την εκτέλεση της
εργασίας του ή με αφορμή αυτή, δηλαδή και κατά τη μετάβαση
προς το χώρο εργασίας ή και την αποχώρηση από αυτόν,
ανεξάρτητα από το μέσο μεταφοράς, «αρκεί να υπάρχει χρονική
και χωρική συσχέτιση», σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία.
«Επαγγελματική Ασθένεια» θεωρείται οποιαδήποτε βλάβη
προκαλείται στην υγεία ενός εργαζόμενου, λόγω της εργασίας
την οποία εκτελεί.
2
3. Είδη
Εργατικών Ατυχημάτων:
Ανάλογα με τη σχέση εργασίας
Ανάλογα με τη σοβαρότητα
Ανάλογα με το χώρο που συνέβησαν
Επαγγελματικών Ασθενιών:
Δηλητηριάσεις και αλλεργικές εκδηλώσεις
Λοιμώδη ή παρασιτικά νοσήματα
Νοσήματα οφειλόμενα σε φυσικά αίτια
Συστηματικές δερματοπάθειες
Συστηματικές παθήσεις πνευμόνων
3
4. Αιτίες
• Ο ίδιος ο εργαζόμενος (80%)
• Το περιβάλλον εργασίας &
τα μέσα παραγωγής (15%)
• Απρόβλεπτα γεγονότα (5%)
4
5. Τι είναι ο Επαγγελματικός Κίνδυνος;
«Επαγγελματικός κίνδυνος» ονομάζεται ο κίνδυνος για
την υγεία και την ασφάλεια του εργαζόμενου, ο οποίος
προέρχεται από την επαγγελματική του έκθεση στους
βλαπτικούς παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος.
5
7. Στατιστικά Στοιχεία (Παγκόσμια)
Πηγή:
http://www.ilo.org (Δ.Ε.Ο. - Διεθνής Οργάνωση Εργασίας)
7
270 εκ. εργαζόμενοι
παθαίνουν μη
θανατηφόρο εργατικό
ατύχημα κάθε χρόνο
160 εκ. εργαζόμενοι
υποφέρουν από
επαγγελματικές ασθένειες
σε ετήσια βάση
περίπου 2,2 εκ. άνθρωποι χάνουν
τη ζωή τους από εργατικά
ατυχήματα και επαγγελματικές
ασθένειες ετησίως
1 νεκρός κάθε 20
δευτερόλεπτα
8. Στατιστικά Στοιχεία (Ε.Ε. των 27)
Πηγές:
www.healthy-workplaces.eu (Ασφαλείς και Υγιείς Χώροι Εργασίας),
https://osha.europa.eu (Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Ευρώπη)
8
Περισσότερα από
7 εκ. εργατικά
ατυχήματα
ετησίως
167.000 θάνατοι ετησίως
αποδίδονται σε εργατικά
ατυχήματα και σε
επαγγελματικές ασθένειες
205 εκ. εργαζόμενοι στις χώρες της
Ευρωπαϊκής Ένωσης
9. Στατιστικά Στοιχεία (Ελλάδα)
Πηγές:
http://www.elinyae.gr/el/index.jsp (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. - Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής & Ασφάλειας της Εργασίας),
http://www.ypakp.gr (Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Πρόνοιας)
9
4 εκ. εργαζόμενοι σε
όλη την Ελλάδα
περίπου 35.000
εργατικά ατυχήματα
ετησίως
121 θάνατοι ετησίως από
εργατικά ατυχήματα και
επαγγελματικές ασθένειες
10. Κόστος - Συνέπειες
Ανθρώπινο κόστος για τους εργαζομένους
και τις οικογένειές τους
Επιχειρηματικό κόστος για τις εταιρείες και
τους οργανισμούς
Κοινωνικό κόστος για την κοινωνία και το
κράτος
10
11. Στατιστικά Στοιχεία (Συνολικό Κόστος)
11
Απώλεια της τάξης του 4.2% του
Ακαθάριστου Παγκόσμιου Προϊόντος.
Απώλεια της τάξης του 5.9% του ΑΕΠ
(κόστος 490 δισ. ευρώ).
Απώλεια της τάξης του 0.05% του ΑΕΠ
(κόστος 1.175.000 ευρώ)*.
14. Εκτίμηση Επαγγελματικού Κινδύνου
«Εκτίμηση Επαγγελματικού Κινδύνου» ονομάζεται η συστηματική εξέταση όλων
των πλευρών κάθε διεξαγόμενης εργασίας, με σκοπό να διαπιστωθεί:
τί θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιές ή βλάβες
κατά πόσο θα μπορούσαν να εξαλειφθούν οι πηγές κινδύνου και αν αυτό γίνεται
ποιά μέτρα πρόληψης εφαρμόζονται ή πρέπει να εφαρμοστούν προκειμένου να
ελεγχθούν οι κίνδυνοι
Βήματα:
1. Εντοπισμός των κινδύνων
2. Προσδιορισμός των ατόμων ή των ομάδων εργαζομένων που μπορεί να υποστούν
βλάβη
3. Αξιολόγηση των κινδύνων, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν λαμβάνονται
επαρκείς προφυλάξεις
4. Περιγραφή των μέτρων που πρέπει να ληφθούν
5. Έλεγχος των αποτελεσμάτων της εκτίμησης κινδύνου και αναθεώρησή της εφόσον
κριθεί απαραίτητο.
14
15. Εργονομία
15
Ως «Εργονομία» ορίζεται η προσαρμογή της εργασίας
(θέσεων εργασίας, των εργαλείων, των μηχανών, των
ωραρίων και του περιβάλλοντος χώρου) στον άνθρωπο.
Βασικές Αρχές:
Σχεδιασμός Θέσης Εργασίας με βάση τα
ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά
Κατάλληλος Εξοπλισμός και Ευέλικτα Εργαλεία
Εφαρμογή Μεθόδων αποφυγής Σωματικής
Καταπόνησης και προστασίας του Μυοσκελετικού
Συστήματος από τραυματισμούς και παθήσεις
16. Πινακίδες Μόνιμης Σήμανσης
Περιλαμβάνουν:
Σήματα απαγόρευσης
Σήματα προειδοποίησης
Σήματα υποχρέωσης
Σήματα εντοπισμού
Χαρακτηριστικά που πρέπει να έχουν:
απλές
ανθεκτικό υλικό
φωσφορίζον υλικό
και να φωτίζονται επαρκώς
να μη συγχέονται μεταξύ τους
ως προς το τί σημαίνει η καθεμιά
εύκολα ορατές
16
18. Ωφέλη
18
Μείωση των επαγγελματικών κινδύνων, των εργατικών
ατυχημάτων & των επαγγελματικών ασθενειών
Μείωση του απουσιασμού και του ρυθμού εναλλαγής των
εργαζομένων
Μείωση του κόστους ασφάλισης των εργατικών ατυχημάτων
Περιορισμός της απειλής άσκησης αγωγής κατά της επιχείρησης
Βελτίωση της φήμης της επιχείρησης μεταξύ πελατών,
προμηθευτών & επενδυτών
Αύξηση της παραγωγικότητας & ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας
Προαγωγή της ποιότητας στην απασχόληση
Στήριξη της οικονομίας σε εθνικό, κλαδικό και επιχειρηματικό
επίπεδο
Είδη Εργατικών Ατυχημάτων:
ανάλογα με τη σχέση εργασίας
εργατικά ατυχήματα προσωπικού της επιχείρησης
εργατικά ατυχήματα υπεργολάβων που απασχολούνται στο χώρο της επιχείρησης
μη εργατικά ατυχήματα τρίτων
ανάλογα με τη σοβαρότητα
μικρά ατυχήματα (διακοπή εργασίας μιας ημέρας)
κοινά ατυχήματα (διακοπή εργασίας πάνω από μια ημέρα)
σοβαρά ατυχήματα (ακρωτηριασμοί, μόνιμες αναπηρίες)
θανατηφόρα
ανάλογα με το χώρο που συνέβησαν
ατυχήματα που συνέβησαν στους χώρους δραστηριοτήτων της επιχείρησης
ατυχήματα μετάβασης από και προς την εργασία
Είδη Επαγγελματικών Ασθενιών:
Δηλητηριάσεις και αλλεργικές εκδηλώσεις: δηλητηριάσεις από διάφορα μέταλλα (π.χ. μόλυβδο,υδράργυρο,κάδμιο, βηρύλιο, φθόριο) και τοξικά αέρια και αλλεργικές εκδηλώσεις από το δέρμα (αλλεργική δερματίτιδα,αλλεργικό-ερεθιστικό έκζεμα, έκζεμα εξ επαφής)
Λοιμώδη ή παρασιτικά νοσήματα: άνθρακας, ίκτερος, τέτανος, ιογενής ηπατίτιδα, αγκυλοστομίαση, φυματίωση βοείου και ορνίθειου τύπου, μελιταίος πυρετός.
Νοσήματα οφειλόμενα σε φυσικά αίτια: από μεταβολή της ατμοσφαιρικής πίεσης (π.χ. νόσος των δυτών), οφειλόμενες σε πίεση & τριβή (π.χ. υποδόριος κυτταρίτιδα), σε ήχο και θόρυβο (π.χ. Μείωση ακουστικής οξύτητας-επαγγελματική βαρηκοϊα), σε ιονίζουσες ακτινοβολίες και ραδιενεργά σωματίδια (λευχαιμία, ακτινοδερματίτιδα).
Συστηματικές δερματοπάθειες: πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς δερματοπάθειες.
Συστηματικές παθήσεις πνευμόνων: πνευμονοκονιάσεις, πνευμονοκοκκιάσεις, βρογχοπνευμονικές παθήσεις, άσθμα.
Σε κάθε εργασιακό χώρο οι εργαζόμενοι εκτίθενται σε μια σειρά από κινδύνους που μπορούν να επηρεάσουν και να απειλήσουν άμεσα ή έμμεσα την υγεία και την ασφάλειά τους.
Ανθρώπινο κόστος για τους εργαζομένους και τις οικογένειές τους (πρόωροι θάνατοι, ανθρώπινος πόνος, ψυχολογικά προβλήματα, τραυματισμοί, κλπ)
Επιχειρηματικό κόστος για τις εταιρείες και τους οργανισμούς (αναρρωτικές άδειες, αποζημιώσεις, κόστος ασφάλισης, χαμένες εργατοώρες, παραγωγικότητα, ανταγωνιστικότητα, έξοδα και δαπάνες Α' βοηθειών, νοσοκομειακή και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, μείωση απόδοσης ή ανάγκη αλλαγής θέσης, κακή εικόνα της εταιρείας προς τα έξω, κλπ)
Κοινωνικό κόστος για την κοινωνία και το κράτος (επιβάρυνση των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, πρόωρες συντάξεις, κλπ)
Το συνολικό κόστος των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών υπολογίζεται ότι ανέρχεται ετησίως περίπου στο 4.2% του Ακαθάριστου Παγκόσμιου Προϊόντος.
Απώλεια της τάξης του 5.9% του ΑΕΠ στην Ε.Ε. των 27, λόγω των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών (κόστος 490 δισ. ευρώ για την οικονομία της ΕΕ).
Το οικονομικό κόστος για την Εθνική Οικονομία, υπολογίζεται σε 1.175.000 ευρώ (απώλεια της τάξης του 0.05% του ΑΕΠ της χώρας), ενώ το κόστος για τις επαγγελματικές ασθένειες δεν μπορεί να υπολογισθεί, δεδομένου ότι η χώρα μας δεν έχει σύστημα καταγραφής ασθενειών. Είναι διεθνώς αναγνωρισμένο ότι το κόστος για τις επαγγελματικές ασθένειες είναι περίπου πενταπλάσιο του κόστους των εργατικών ατυχημάτων.
Ρόλοι - Υποχρεώσεις Εργοδότη:
Υπεύθυνος για την Ασφάλεια των εργαζομένων
Πρόσληψη Ιατρού Εργασίας
Πρόσληψη Τεχνικού Ασφάλειας
Λήψη Μέτρων Υγιεινής & Ασφάλειας
Γραπτή Εκτίμηση Επαγγελματικών Κινδύνων
Εφαρμογή Μέτρων Πρόληψης
Συνεργασία με άλλους Εργοδότες στον ίδιο χώρο εργασίας
«Πρόληψη» είναι το σύνολο των διατάξεων ή μέτρων που λαμβάνονται ή προβλέπονται καθ’ όλα τα στάδια της δραστηριότητας της επιχείρησης, με στόχο την αποφυγή ή τη μείωση των επαγγελματικών κινδύνων.
Η εκτίμηση είναι υποχρεωτική με βάση το Π.Δ. 17/96 και γίνεται είτε από το γιατρό εργασίας, είτε από τον τεχνικό ασφάλειας.
Η εργονομία λαμβάνοντας υπόψη της τις διαφορετικές ανθρώπινες ικανότητες, έχει ως στόχο το σχεδιασμό των θέσεων εργασίας, των μεθόδων εργασίας, των εργαλείων και του εξοπλισμού ώστε αυτά να προσαρμόζονται στον εργαζόμενο.
Ως εργονομικοί παράγοντες ορίζονται οι παράγοντες που προκαλούν σωματική καταπόνηση, καθώς και οι συνθήκες του χώρου εργασίας που θέτουν σε κίνδυνο το μυοσκελετικό σύστημα του εργαζομένου μέσω τραυματισμού ή πάθησης.
Σύνφωνα με τις αρχές της εργονομίας θα πρέπει:
Η θέση εργασίας να σχεδιάζεται σύμφωνα με τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά, περισσότερο για καθιστική παρά για όρθια εργασία, να αποφεύγονται επίπονες στάσεις και τα εργαλεία να βρίσκονται κοντά στον εργαζόμενο.
Τα εργαλεία θα πρέπει να έχουν μεγάλες, ευθείες λαβές, που να ταιριάζουν σε ολόκληρο το χέρι, να είναι ηλεκτρικά μονωμένα, να μην γλιστρούν, να απαιτούν μικρή μυϊκή δύναμη και να μην ζυγίζουν πολύ. Θα πρέπει, επίσης, να ταιριάζουν τόσο σε δεξιόχειρες, όσο και σε αριστερόχειρες.
Τα όργανα ελέγχου θα πρέπει να έχουν εύκολη πρόσβαση από τη συνηθισμένη θέση του εργαζομένου, να διαχωρίζονται σαφώς τα όργανα επείγουσας ανάγκης από τα όργανα συνήθους εργασίας και να σχεδιάζονται έτσι, ώστε να αποφεύγεται η άσκοπη χρήση τους.
Η χειρωνακτική εργασία θα πρέπει να οργανώνεται έτσι, ώστε να χρησιμοποιούνται όπου είναι δυνατόν μηχανήματα και να υπάρχουν διαλείμματα.
Ένα Αποτελεσματικό Σύστημα Διαχείρισης Ασφάλειας & Υγείας στην Εργασία θα πρέπει να περιλαμβάνει:
Χάραξη Στρατηγικής και Πολιτικής για θέματα Ασφάλειας και Υγείας
Προγράμματα για θέματα Ασφάλειας και Υγείας
Διαχείριση Γνώσης και Πληροφόρησης για θέματα Ασφάλειας και Υγείας
Τεχνική Βοήθεια και Υποστήριξη για θέματα Ασφάλειας και Υγείας
Εκτίμηση των Επαγγελματικών Κινδύνων
Συστημική Προσέγγιση των θεμάτων Ασφάλειας και Υγείας με βάση την Πρόληψη
Προαγωγή των θεμάτων Ασφάλειας και Υγείας
Δημιουργία Κουλτούρας για θέματα Ασφάλειας και Υγείας
Ανάπτυξη Επιχειρηματολογίας γύρω από την υποστήριξη θεμάτων Ασφάλειας και Υγείας
Ενσωμάτωση Επαγγελματικών Προτύπων Ασφάλειας & Υγείας
Εφαρμογή Νομοθεσίας
Έλεγχος Συμμόρφωσης
Επιθεώρηση Συνθηκών Εργασίας