IBook By Minos Stavridakis

1. ΕΜΜΕΣΕΣ
ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΡΗΤΙΝΗΣ

2. Αν δεν μπορείς
να το εξηγήσεις
σε ένα εξάχρονο,
δεν το καταλαβαίνεις
ο ίδιος.
Albert Einstein
i

3. Ο καλύτερος τρόπος να καταλάβεις κάτι είναι να
προσπαθήσεις να το εξηγήσεις στους άλλους...
Ίσως έχοντας αυτό κατά νου, ξεκίνησα να γράφω σχετικά
με τις έμμεσες αποκαταστάσεις σύνθετης ρητίνης το
καλοκαίρι του 2008.
Με τον καιρό τα διάφορα κομμάτια του παζλ βρήκαν τη
θέση τους, ταξινομήθηκαν καλύτερα στο μυαλό και σιγά
σιγά το συγκεκριμένο εγχείρημα πήρε, αντί για σάρκα κι
οστά, bits και pixels...
Εύχομαι να σας φανεί χρήσιμο.
Νιώθω ειλικρινή ευγνωμοσύνη στους ασθενείς, που μου
εμπιστεύθηκαν τη φροντίδα της στοματικής τους
κοιλότητας. Κάθε φορά η προσπάθειά μου ήταν να κάνω
ότι καλύτερο μπορούσα.
Τα όποια λάθη έγιναν στην πορεία δεν ήταν ποτέ σκόπιμα
και κάθε ένα από αυτά έγινε έναυσμα για να βρεθεί μία
πιθανά καλύτερη λύση.
Επίσης θέλω να ευχαριστήσω όλους τους συναδέλφους
που μέσα από τις συζητήσεις που είχαμε με βοήθησαν
απεριόριστα να καταλάβω καλύτερα την ουσία των
πραγμάτων.
Στη ζωή θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό και είχα
εξαιρετικούς δασκάλους που πάντα μου πρόσφεραν
απλόχερα τη γνώση τους. Αποτελούν πάντα στη σκέψη
μου φάρους που δείχνουν το σωστό δρόμο. Προκειμένου
να μην παραλείψω κάποιον από αυτούς, θα αποφύγω τον
πειρασμό να ονοματίσω κάποιους και απλά με ένα όνομα
θα πω ταπεινά...
Δάσκαλε, σ’ ευχαριστώ...
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ii

4. Στην εξελικτική πορεία της οδοντιατρικής είναι πολύ
συχνό το φαινόμενο νεότερα υλικά να αντικαθιστούν
τα παλαιότερα. Κάποιες όμως φορές, η βελτίωση
των υλικών δεν είναι από μόνη της αρκετή. Στις
περιπτώσεις αυτές, είναι απαραίτητο να εξελιχθούν
οι κλινικές τεχνικές και να αλλάξει ο τρόπος σκέψης
και εργασίας του κλινικού οδοντιάτρου.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1

5. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η χρήση νέων υλικών είναι λογική και θεμιτή, με την προϋπόθεση ότι
τα καινούργια υλικά έχουν καλύτερη κλινική συμπεριφορά από τα
παλαιότερα. Αυτό είναι σχετικά εύκολο να προβλεφθεί, εκ των
προτέρων, όταν τα νέα υλικά δρουν με παρεμφερή τρόπο με τα
παλιά, με αποτέλεσμα οι βελτιωμένες τους ιδιότητές να προσφέρουν
καλύτερα κλινικά αποτελέσματα σε βάθος χρόνου. Ένα τέτοιο
χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι σύνθετες ρητίνες υβριδικού
τύπου, που χάρη στις βελτιωμένες φυσικές τους ιδιότητες
αντικατέστησαν με επιτυχία τις μακρόκοκκες και μικρόκοκκες
σύνθετες ρητίνες που χρησιμοποιούνταν πριν από αυτές.
Κάποιες όμως φορές, νέα υλικά προτιμώνται επειδή έχουν κάποια
ιδιότητα που προτιμά ο οδοντίατρος ή ο ασθενής, όπως π.χ. η
αισθητική, πριν ακόμη τεκμηριωθεί η κλινική τους συμπεριφορά. Όταν
τα νέα υλικά δεν δρουν με παρεμφερή τρόπο με τα προηγούμενα,
είναι σαφώς δυσκολότερο να προβλεφθεί η κλινική τους
συμπεριφορά, καθώς τα νέα υλικά μπορεί να έχουν κάποιες ιδιότητες
που μπορεί να δημιουργούν μεγαλύτερα προβλήματα σε άλλους
τομείς, όπως χαρακτηριστικά έγινε με την χρήση αρχικά των
συνθέτων ρητινών σε οπίσθια δόντια, αντί του αμαλγάματος.
Οι σύνθετες ρητίνες είναι αισθητικά υλικά, αλλά δεν έχουν
αντιμικροβιακή δράση, όπως το αμάλγαμα. Επίσης, δεν μπορούν να
4
Η άγνοια γεννά συχνότερα την εμπιστοσύνη από ό,τι η γνώση
Charles Darwin

6. χρησιμοποιηθούν με ουδέτερα στρώματα που έχουν ισχυρή
αντιμικροβιακή δράση, όπως οι κονίες οξειδίου του ψευδαργύρου και
ευγενόλης, οι οποίες χρησιμοποιούνται με εξαιρετικά αποτελέσματα
κάτω από εμφράξεις αμαλγάματος (παρ.1.1).
Επίσης, ο πολυμερισμός των συνθέτων ρητινών συνοδεύεται από
συστολή πολυμερισμού, που μπορεί να δημιουργήσει σημαντικό
περιεμφρακτικό χώρο, ο οποίος δε γεμίζει, όπως στην περίπτωση του
αμαλγάματος, από τα προϊόντα οξείδωσης αυτού. Ο συνδυασμός της
ύπαρξης περιεμφρακτικού χώρου σε ένα υλικό χωρίς αντιμικροβιακή
δράση έχει, δυστυχώς, καταστρεπτικές συνέπειες, όπως
αποχρωματισμό των ορίων, μικροδιείσδυση, δευτερογενή τερηδόνα
κ.α. (παρ.1.2). Το αποτέλεσμα των παραπάνω είναι να
δημιουργούνται προβλήματα στην μακρόχρονη κλινική συμπεριφορά
των εμφράξεων σύνθετης ρητίνης σε οπίσθια δόντια, ιδιαίτερα σε
περιπτώσεις που τα όρια των κοιλοτήτων βρίσκονταν σε οδοντίνη.
5
Έμφραξή αμαλγάματος με περιεμφρακτικό χώρο, μετά από
εικοσαετία στη στοματική κοιλότητα του ασθενή.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 1.1 Κλινική συμπεριφορά έμφραξης με
εμφρακτικά υλικά με αντιτερηδονογόνο δράση.
Αποχρωματισμός των ορίων της έμφραξης.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 1.2 Προβληματική κλινική συμπεριφορά
εμφράξεων σύνθετης ρητίνης.

7. Απαραίτητη λοιπόν προϋπόθεση για την επιτυχία των
αποκαταστάσεων σύνθετης ρητίνης είναι η τέλεια προσαρμογή του
εμφρακτικού υλικού, τόσο στα εξωτερικά όρια όσο και στα εσωτερικά
τοιχώματα της κοιλότητας. Τα πρώτα λοιπόν χρόνια, πριν εξελιχθούν
συγκολλητικοί παράγοντες ικανοί να παρέχουν αποτελεσματική
συγκόλληση με την οδοντίνη, η χρήση συνθέτων ρητινών σε άμεσες
αποκαταστάσεις σε οπίσθια δόντια είχε απογοητευτικά ποσοστά
επιτυχίας. Οι μόνες κοιλότητες με σχετικά ικανοποιητική κλινική
συμπεριφορά ήταν μικρές κοιλότητες πρώτης και δεύτερης ομάδας,
με εξωτερικά όρια σε αδαμαντίνη, όπου μπορούσε να συγκολληθεί η
σύνθετη ρητίνη μέσω της διαδικασίας της αδροποίησης της
αδαμαντίνης, με εξαιρετική αποτελεσματικότητα, χωρίς τη
διαμεσολάβηση ενός συγκολλητικού παράγοντα οδοντίνης (παρ.1.3).
Μεγαλύτερες κοιλότητες πρώτης ομάδας και μικρές κοιλότητες
δεύτερης ομάδας, με όρια στο όμορο κιβωτίδιο σε οδοντίνη, είχαν
χειρότερα αποτελέσματα, ενώ σε μεγάλες κοιλότητες δεύτερης
ομάδας τα αποτελέσματα ήταν τόσο απογοητευτικά, που ακόμα και οι
κατασκευαστές θεωρούσαν αντένδειξη τη χρήση συνθέτων ρητινών
σε τέτοιες περιπτώσεις. Αυτό οφείλονταν στο γεγονός ότι η σύνθετη
ρητίνη δεν μπορούσε να συγκολληθεί στην οδοντίνη, με αποτέλεσμα
σε υποουλικά όμορα κιβωτίδια να υπάρχει γοργή εξέλιξη
δευτερογενών τερηδόνων στον περιεμφρακτικό χώρο που
δημιουργούνταν εξαιτίας της συστολής πολυμερισμού.
Αυτό λοιπόν που σκέφτηκαν οι οδοντίατροι της εποχής ήταν να
χρησιμοποιήσουν τις σύνθετες ρητίνες με τη μορφή των έμμεσων
αποκαταστάσεων, εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι καθώς ο
πολυμερισμός τους γινόταν εκτός στόματος, η συστολή
πολυμερισμού δεν θα δημιουργούσε πλέον πρόβλημα και το κενό που
θα υπήρχε γύρω από την έμμεση αποκατάσταση θα γέμιζε με την
κονία συγκόλλησης. Δυστυχώς όμως, αν και η βασική ιδέα ήταν
σωστή, οι πρώτες φιλόδοξες προσπάθειες δεν είχαν τα αναμενόμενα
αποτελέσματα. Αιτία της αποτυχίας ήταν ότι τα πρώτα σκευάσματα
εργαστηριακών συνθέτων ρητινών που χρησιμοποιήθηκαν ήταν μη
ομογενείς μικρόκοκκες σύνθετες ρητίνες, οι οποίες είχαν εξελιχθεί
σαν υλικά για τη δημιουργία όψεων σε μεταλλοακρυλικές
αποκαταστάσεις. Οι όψεις αυτές υπερείχαν σημαντικά των κοινών
ακρυλικών από πλευράς σκληρότητας, αποτριβής και αισθητικής
απόδοσης και στη συνέχεια υλικά, όπως το Isosit, προτάθηκαν για
Έμφραξη σύνθετης ρητίνης Ιης ομάδας με μασητικά όρια
στην αδαμαντίνη (15+ χρόνια).
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 1.3 Εμφράξεις σύνθετης ρητίνης πριν την
εξέλιξη των συγκολλητικών παραγόντων οδοντίνης.
6

8. χρήση σε οπίσθια δόντια. Δυστυχώς όμως, το υλικό έχοντας μικρό
ποσοστό ενισχυτικών ουσιών (προπολυμερισμένα συμπλέγματα SiO2
69% κ.β.), δεν είχε τις απαιτούμενες μηχανικές ιδιότητες, με
αποτέλεσμα να μην αντέχει τις αυξημένες μασητικές πιέσεις στα
οπίσθια δόντια και να παρατηρούνται πολύ συχνά σπασίματα στα όρια
ή κατάγματα των έμμεσων αποκαταστάσεων.
Στα επόμενα χρόνια ήρθαν σημαντικές εξελίξεις στο
μέτωπο της συγκόλλησης με την οδοντίνη. Η δημιουργία
των συγκολλητικών παραγόντων τέταρτης γενιάς, οι
οποίοι παρείχαν ικανοποιητική συγκόλληση τόσο σε
αδαμαντίνη όσο και σε οδοντίνη, είχε σαν αποτέλεσμα την εκπληκτική
βελτίωση της κλινικής συμπεριφοράς των συνθέτων ρητινών στα
οπίσθια δόντια. Έτσι, με την πάροδο του χρόνου, οι ενδείξεις χρήσης
συνθέτων ρητινών επεκτάθηκαν σε όλο και μεγαλύτερες κοιλότητες
πρώτης και δεύτερης ομάδας, καθώς οι οδοντίατροι, με την
κατάλληλη χρήση ουδετέρων στρωμάτων και τεχνικών
διαστρωμάτωσης περιόριζαν σε σημαντικό βαθμό τις αρνητικές
επιπτώσεις της συστολής πολυμερισμού.
Η ευρεία όμως χρήση συνθέτων ρητινών σε μεγάλες κοιλότητες
δεύτερης ομάδας ανέδειξε δύο άλλα κλινικά προβλήματα, τα οποία
υφίστανται ακόμη και στις μέρες μας· την επίτευξη σωστού σημείου
επαφής και την απόδοση ορθής μασητικής ανατομίας (παρ.1.4). H
χρήση του αμαλγάματος είναι σαφώς ευκολότερη, καθώς κατά τη
συμπύκνωση του πιέζεται το τεχνητό τοίχωμα προς τα παρακείμενα
δόντια και μπορεί να επιτευχθεί σχετικά εύκολα σημείο επαφής.
Επίσης, η αργή πήξη του υλικού επιτρέπει στον οδοντίατρο να
αποδώσει σχετικά εύκολα τη μασητική ανατομία, σκαλίζοντας το
αμάλγαμα για διάστημα αρκετών λεπτών, ανάλογα με το ρυθμό
κρυστάλλωσης. Οι σύνθετες ρητίνες, δυστυχώς, δεν μπορούν να
πιέσουν το τεχνητό τοίχωμα προς τα παρακείμενα δόντια. Απαραίτητη
λοιπόν προϋπόθεση για τη σωστή επίτευξη σημείου επαφής είναι η
σωστή επιλογή και τοποθέτηση του τεχνητού τοιχώματος, κάτι το
οποίο είναι συχνά δύσκολο και κάποιες φορές κλινικά ανέφικτο.
Η δυσκολία στην απόδοση μασητικής μορφολογίας σχετίζεται με το
γεγονός ότι η σύνθετη ρητίνη σκληραίνει στιγμιαία κατά τον
πολυμερισμό της. Έτσι, καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα, όπως στο
αμάλγαμα, να αποδοθεί σταδιακά η σύγκλειση με εργαλεία χειρός, ο
οδοντίατρος είναι αναγκασμένος να τροχίσει τη σκληρή,
7
Προβληματικό σημείο επαφής.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 1.4 Προβλήματα μεγάλων άμεσων
αποκαταστάσεων σύνθετης ρητίνης.

9. πολυμερισμένη σύνθετη ρητίνη. Κατά συνέπεια η απόδοση της
μασητικής ανατομίας στις άμεσες αποκαταστάσεις οπισθίων δοντιών
είναι σαφώς μια διαδικασία πιο απαιτητική για τον οδοντίατρο και
λιγότερο ευχάριστη για τον ασθενή, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις
εκείνες που δεν έχει δοθεί η απαιτούμενη προσοχή κατά την
τοποθέτηση της σύνθετης ρητίνης πριν τον πολυμερισμό και
υπάρχουν πολλές περίσσειες.
Το κύριο όμως πρόβλημα των συνθέτων ρητινών σχετίζεται με τη
συστολή πολυμερισμού, που σε συνδυασμό με την αποτελεσματική
συγκόλληση που παρέχουν οι σύγχρονοι συγκολλητικοί παράγοντες,
μπορεί να δημιουργήσει ανυπέρβλητα προβλήματα σε πολύ μεγάλες
κοιλότητες. Η συστολή πολυμερισμού δημιουργεί τάσεις προς το
κέντρο της μάζας της σύνθετης ρητίνης (παρ.1.5), με αποτέλεσμα
αυτή να προσπαθεί να ξεκολλήσει από τα τοιχώματα της κοιλότητας.
Τα κενά στα εξωτερικά όρια σχετίζονται με μικροδιείσδυση και
αποχρωματισμό των ορίων ενώ η ατελής προσαρμογή στα εσωτερικά
τοιχώματα οδοντίνης προκαλεί μετεμφρακτική ευαισθησία και
δευτερογενή τερηδόνα.
Όταν η συγκόλληση με τους οδοντικούς ιστούς είναι πολύ ισχυρή, η
σύνθετη ρητίνη δεν μπορεί να ξεκολλήσει και μένοντας
προσκολλημένη σε αυτούς προκαλεί την μικροσκοπική μετακίνηση
των εξωτερικών τοιχωμάτων του δοντιού προς το εσωτερικό της
κοιλότητας. Το αποτέλεσμα είναι η παραμόρφωση του δοντιού, που
μπορεί σε πολύ μεγάλες κοιλότητες να έχει τέτοια ένταση, ώστε να
προκληθεί ρωγμώδες κάταγμα των εξωτερικών τοιχωμάτων του,
ιδιαίτερα εκείνων που αποτελούνται μόνο από λεπτό πάχος
αδαμαντίνης.
Τα παραπάνω προβλήματα είναι οι βασικές αιτίες που ακόμα και στη
σύγχρονη εποχή, παρά τις όποιες εξελίξεις σε υλικά και τεχνικές, οι
άμεσες αποκαταστάσεις σύνθετης ρητίνης σε οπίσθια δόντια έχουν
κάποιους κλινικούς περιορισμούς και πέρα από κάποιο μέγεθος
κοιλοτήτων παρατηρούνται αρκετά συχνά προβλήματα, ανεξάρτητα
από την κλινική επιδεξιότητα και φροντίδα του οδοντιάτρου. Αυτό
έγινε γρήγορα αντιληπτό σε χώρες που για διάφορους λόγους
περιορίστηκε δραματικά η χρήση του αμαλγάματος και οι οδοντίατροι
χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά τις σύνθετες ρητίνες για την
8
Η σύνθετη ρητίνη συρρικνώνεται κατά τον πολυμερισμό
της και παρουσιάζει συστολή πολυμερισμού.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 1.5 Προβλήματα στη συγκόλληση σε
αδαμαντίνη και οδοντίνη εξαιτίας της συστολής
πολυμερισμού.

10. αποκατάσταση οπισθίων δοντιών. Καθώς λοιπόν οι σύνθετες ρητίνες
δεν μπορούσαν να εξασφαλίσουν το προσδοκώμενο κλινικό
αποτέλεσμα με τη μορφή των άμεσων αποκαταστάσεων, οι
οδοντίατροι ήταν αναγκασμένοι να προσφύγουν σε έμμεσες
αποκαταστάσεις για την αποκατάσταση οπισθίων δοντιών με μεγάλη
απώλεια οδοντικών ιστών (παρ.1.6).
Το αισθητικό υλικό έμμεσων αποκαταστάσεων που κυριαρχεί ακόμα
και σήμερα στις προτιμήσεις των κλινικών οδοντιάτρων είναι η
πορσελάνη, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αποκαταστάσεις
ολικής και μερικής κάλυψης. Η κατασκευή μεταλλοκεραμικών ή
ολοκεραμικών στεφανών ολικής κάλυψης απαιτεί μεγάλη αφαίρεση
υγιών οδοντικών ιστών, κάτι που είναι αντίθετο με τη σύγχρονη
προσέγγιση της επανορθωτικής οδοντιατρικής, η οποία πρεσβεύει την
ελάχιστη δυνατή αφαίρεση οδοντικών ιστών. Η κατασκευή
ολοκεραμικών αποκαταστάσεων μερικής κάλυψης, με τη μορφή
ενθέτων, επενθέτων και υπερενθέτων είναι μία καλά τεκμηριωμένη
τεχνική, η οποία προσφέρει ικανοποιητική λύση για τη συντηρητική
αποκατάσταση οπισθίων δοντιών με εκτεταμένες βλάβες. Τα
προβλήματα της συγκεκριμένης τεχνικής σχετίζονται με την μεγάλη
ακρίβεια που απαιτούν τα επιμέρους στάδια στην εφαρμογή τους. Η
παρασκευή των δοντιών χαρακτηρίζεται από αυστηρούς κανόνες,
καθώς η πορσελάνη είναι ψαθυρό υλικό και πρέπει να εξασφαλίζεται
ένα ελάχιστο πάχος δύο χιλιοστών σε όλες τις περιοχές και ευθεία,
χωρίς λοξοτομές, όρια. Επίσης, το εργαστήριο πρέπει να δημιουργεί
αποκαταστάσεις με τέλεια οριακή προσαρμογή, καθώς το ιδανικό
είναι μετά τη συγκόλλησή των αποκαταστάσεων στο δόντι, να
απαιτείται απλά λείανση των ελάχιστων περισσειών της συγκολλητικής
κονίας. Ακόμη, πρέπει να προβλεφθεί ιδανικό και ομοιόμορφο πάχος
της κονίας συγκόλλησης σε όλη την εσωτερική επιφάνεια, καθώς το
πάχος της κονίας επηρεάζει την αντοχή των αποκαταστάσεων στις
μασητικές πιέσεις. Τέλος, η ακρίβεια από το εργαστήριο στην
απόδοση της σύγκλεισης είναι πρωταρχικής σημασίας, καθώς αφενός
δεν μπορεί να ελεγχθεί η σύγκλειση πριν τη συγκόλληση, αφού οι
αποκαταστάσεις είναι ψαθυρές και κινδυνεύουν να σπάσουν,
αφετέρου δε, είναι προτιμότερο να μην τροχίζεται η πορσελάνη μετά
τη συγκόλλησή στο δόντι. Αν τροχιστεί η πορσελάνη, στη συνέχεια
γίνεται γυάλισμα με ειδικά λειαντικά μέσα που δημιουργούν ναι μεν
9
Ρωγμές αδαμαντίνης εξαιτίας της συστολής
πολυμερισμού.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 1.6 Προβλήματα συστολής πολυμερισμού σε
μεγάλες κοιλότητες με λεπτά τοιχώματα αδαμαντίνης.

11. λεία επιφάνεια, αλλά δεν είναι σε θέση να κλείσουν κάποιες
μικροσκοπικές ρωγμές που δημιουργούνται στην επιφάνεια της
πορσελάνης κατά τον τροχισμό της. Οι μικροσκοπικές αυτές ρωγμές
είναι πιθανόν να εξελιχθούν και να προκαλέσουν κατάγματα στην
πορσελάνη (παρ.1.7). Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί
με τη διεργασία της τελικής εφυάλωσης σε φούρνο όπτησης
πορσελάνης, η οποία εξαλείφει αυτές τις μικρορωγμές, αλλά δεν είναι
εφικτή μετά τη συγκόλληση της έμμεσης ολοκεραμικής
αποκατάστασης στο στόμα.
Τέλος, υπάρχουν προβλήματα στη συγκόλληση των έμμεσων
ολοκεραμικών αποκαταστάσεων μερικής κάλυψης σε οπίσθια δόντια,
καθώς απαιτείται συγκόλληση όχι μόνο σε αδαμαντίνη - όπου
επιτυγχάνεται εξαιρετική συγκόλληση, όπως στις προστομιακές
ολοκεραμικές όψεις - αλλά και σε οδοντίνη και οι ρητινώδεις κονίες,
που χρησιμοποιούνται συνήθως στη συγκόλληση, είναι δύσκολο να
προσφέρουν ταυτόχρονα ιδανική συγκόλληση του κεραμικού υλικού
σε αδαμαντίνη και οδοντίνη.
Η χρήση των συνθέτων ρητινών για έμμεσες αποκαταστάσεις δεν είχε
μεγάλη απήχηση στους οδοντιάτρους, καθώς οι αρχικές προσπάθειες
με τις εργαστηριακές σύνθετες ρητίνες πρώτης γενιάς είχαν αποτύχει
παταγωδώς και οι οδοντίατροι, αλλά και οι οδοντοτεχνίτες, είχαν
συνδέσει την αποτυχία με το γεγονός ότι οι αποκαταστάσεις ήταν από
σύνθετη ρητίνη και όχι από πορσελάνη, χωρίς να κατανοούν τις
αδυναμίες της μικρόκοκκης σύνθετης ρητίνης που είχε
χρησιμοποιηθεί εκείνη την εποχή.
Στη διάρκεια των τελευταίων δύο τουλάχιστον δεκαετιών έχουν κάνει
την εμφάνισή τους αρκετά ολοκεραμικά συστήματα, τα οποία
παρουσίαζαν κάποια προβλήματα ή περιορισμούς και
αντικαταστάθηκαν σταδιακά από κάποια νεότερα. Το γεγονός όμως
αυτό δεν δημιούργησε αντίστοιχη αρνητική αίσθηση για τις
10
Μικροατέλειες οριακής προσαρμογής σε περιοχές όπου η
σύγκλειση εμπλέκεται στα όρια της αποκατάστασης.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 1.7 Προβλήματα έμμεσων ολοκεραμικών
αποκαταστάσεων μερικής κάλυψης σε οπίσθια δόντια.
Ολοκεραμικά συστήματα.

12. ολοκεραμικές αποκαταστάσεις συνολικά, καθώς συνεχώς έκαναν την
εμφάνισή τους στην αγορά καινούργια πολλά υποσχόμενα
ολοκεραμικά συστήματα.
Αντίθετα, χρειάστηκαν αρκετά χρόνια μέχρι να κάνουν την εμφάνισή
τους οι εργαστηριακές σύνθετες ρητίνες δεύτερης γενιάς, οι οποίες
είχαν βελτιωμένες μηχανικές ιδιότητες, ώστε να μπορούν να
αντεπεξέλθουν στις αυξημένες μασητικές δυνάμεις στα οπίσθια
δόντια.
Και πάλι όμως, οι οδοντίατροι δεν έδειξαν μεγάλο ενθουσιασμό στη
χρήση τους, καθώς δεν θεωρούσαν ότι οι έμμεσες σύνθετες ρητίνες
μπορούσαν να δώσουν αξιόπιστη λύση σε εκτεταμένες
αποκαταστάσεις οπισθίων δοντιών. Αυτό ήταν, σε κάποιο βαθμό
αναμενόμενο, καθώς τα κλασσικά συγγράμματα ακίνητης
προσθετικής αναφέρονται σχεδόν αποκλειστικά στην πορσελάνη. Τα
ρητινώδη υλικά θεωρούνται υποδεέστερα αυτής και προτείνονται για
χρήση περισσότερο σε μεταβατικές αποκαταστάσεις. Αυτή η άποψη
επικρατεί και στους οδοντοτεχνίτες, οι οποίοι έχουν συνηθίσει να
δουλεύουν σχεδόν αποκλειστικά με πορσελάνη και είναι λιγότερο
πρόθυμοι να δουλέψουν με ένα, κατά τη γνώμη τους, κατώτερο υλικό.
Όταν όμως γίνεται σύγκριση μεταξύ δύο υλικών, είναι σημαντικό να
λαμβάνεται υπόψη η κλινική τους συμπεριφορά και να μην γίνεται
απλή αριθμητική σύγκριση φυσικών ιδιοτήτων. Η πορσελάνη έχει
επιδείξει εξαιρετικά αποτελέσματα σε μεταλλοκεραμικές στεφάνες
ολικής κάλυψης, αφού έχει ανάγκη από μεταλλικό σκελετό, που της
εξασφαλίζει την απαιτούμενη αντοχή στις δυνάμεις εφελκυσμού. Το
ίδιο συμβαίνει και με τις ολοκεραμικές στεφάνες, που έχουν έναν
ενισχυμένο πυρήνα, όπως αλουμίνα ή ζιρκόνιο. Το πρόβλημα είναι ότι
ο πυρήνας αυτός δεν μπορεί να αδροποιηθεί, με αποτέλεσμα να μην
μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αποκαταστάσεις μερικής κάλυψης, όπου
οι παρασκευές δεν έχουν την απαιτούμενη μηχανική συγκράτηση και
η συγκόλληση απαιτεί την αδροποίηση του κεραμικού υποστρώματος.
Έτσι, τα ολοκεραμικά συστήματα που χρησιμοποιούνται για έμμεσες
αποκαταστάσεις μερικής κάλυψης στερούνται πυρήνα, γεγονός που
τις καθιστά λιγότερο ανθεκτικές. Τα μικροσπασίματα λοιπόν που
παρατηρούνται σε αυτές τις έμμεσες αποκαταστάσεις μερικής
κάλυψης είναι πιθανώς αναμενόμενα, καθώς τα ολοκεραμικά
συστήματα που χρησιμοποιούνται έχουν μειωμένη αντοχή και είναι
ψαθυρά.
Ένα άλλο σημείο, που προβληματίζει τους κλινικούς οδοντιάτρους με
τη χρήση της πορσελάνης σε οπίσθια δόντια, είναι ότι η πορσελάνη
είναι σκληρότερη της αδαμαντίνης, με αποτέλεσμα να προκαλεί
αποτριβή των ανταγωνιστών. Αντίθετα, οι εργαστηριακές σύνθετες
ρητίνες δεύτερης γενιάς αποτρίβονται με ρυθμό παρεμφερή με την
αδαμαντίνη και ως εκ τούτου δεν δημιουργούν πρόβλημα στους
ανταγωνιστές. Η αποτριβή των έμμεσων συνθέτων ρητινών με τρόπο
που πλησιάζει αυτόν του φυσικού φραγμού, κάνει τις αποκαταστάσεις
αυτές να συμπεριφέρονται ικανοποιητικά και σε ασθενείς με
παραλειτουργικές έξεις, σε αντίθεση με την πορσελάνη, η οποία
παρουσιάζει αρκετά προβλήματα στους βρουξιστές.
11
Συστήματα εμμέσων συνθέτων ρητινών.

13. Ένα ακόμα πλεονέκτημα των έμμεσων αποκαταστάσεων σύνθετης
ρητίνης είναι η δυνατότητα επιδιόρθωσης. Στις έμμεσες ολοκεραμικές
αποκαταστάσεις δεν υπάρχει η δυνατότητα προσθήκης πορσελάνης
και τα πρωτόκολλα ενδοστοματικών επιδιορθώσεων είναι αρκετά
πολύπλοκα και με σχετικά αμφίβολη πρόγνωση. Αντίθετα, στις
έμμεσες αποκαταστάσεις σύνθετης ρητίνης είναι σαφώς ευκολότερη
η ενδοστοματική παρέμβαση και επιδιόρθωση τους (παρ.1.8).
Τέλος, η εξαιρετική αισθητική της πορσελάνης, που την κάνει
αναντικατάστατο υλικό για έμμεσες αποκαταστάσεις σε πρόσθια
δόντια, δεν είναι πρωταρχικής σημασίας για αποκαταστάσεις οπισθίων
δοντιών, όπου το κύριο μέλημα των ασθενών είναι απλά να μην
υπάρχει το σκούρο χρώμα των εμφράξεων αμαλγάματος.
Είναι προφανές λοιπόν, ότι οι έμμεσες αποκαταστάσεις σύνθετης
ρητίνης είναι στη χρυσή τομή μεταξύ διαφόρων τεχνικών, καθώς
παρουσιάζουν αρκετά κλινικά πλεονεκτήματα, τόσο ως προς τις
άμεσες αποκαταστάσεις σύνθετης ρητίνης, όσο και ως προς τις
έμμεσες ολοκεραμικές αποκαταστάσεις· ενώ ταυτόχρονα
συνδυάζουν την αισθητική, που είναι το κύριο πρόβλημα των
αποκαταστάσεων αμαλγάματος, με τη συντηρητική αφαίρεση
σκληρών οδοντικών ιστών, που είναι το βασικό μειονέκτημα των
στεφανών ολικής κάλυψης.
Κατά συνέπεια, οι έμμεσες αποκαταστάσεις σύνθετης ρητίνης
αποτελούν την προτεινόμενη κλινική επιλογή για αισθητικές
αποκαταστάσεις σε οπίσθια δόντια, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις με
σημαντική απώλεια οδοντικών ιστών, όπου οι άμεσες αποκαταστάσεις
σύνθετης ρητίνης δεν μπορούν να αποδώσουν το επιθυμητό κλινικό
αποτέλεσμα. Η εφαρμογή όμως της συγκεκριμένης τεχνικής απαιτεί
θεωρητική ενημέρωση και κλινική εξοικείωση με τα επιμέρους κλινικά
και εργαστηριακά στάδια, στοιχεία τα οποία αποτελούν και τους
στόχους αυτού του ηλεκτρονικού βιβλίου.
12
Μετά από 7 χρόνια λειτουργίας έγινε επανάληψη
προϋπάρχουσας ενδοδοντικής θεραπείας...
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 1.8 Οι έμμεσες αποκαταστάσεις σύνθετης
ρητίνης επιδιορθώνονται σχετικά εύκολα ενδοστοματικά.

14. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Dietschi D, Spreafico R. "Adhesive metal-free restorations. Current
concepts for the esthetic treatment of posterior teeth." Quintessence
Publishing Co, Inc. 1997; 12-99.
Dietschi D, Spreafico R. Current clinical concepts for adhesive ce-
mentation of tooth-colored posterior restorations. Pract Periodontics
Aesthet Dent. 1998; 10(1): 47-56.
Edelhoff D, Sorensen JA. Tooth structure removal associated with
various preparation designs for posterior teeth. Int J Periodontics Re-
storative Dent. 2002; 22(3): 241-9.
Lutz F, Krejci I. Resin composites in the post-amalgam age. Com-
pend Contin Educ Dent. 1999; 20(12): 1138-48.
Magne P. Composite resins and bonded porcelain: the postamal-
gam era?” J Calif Dent Assoc. 2006; 34(2): 135-47.
Manhart J, Chen H, Hamm G, Hickel R. Buonocore Memorial Lec-
ture. Review of the clinical survival of direct and indirect restorations
in posterior teeth of the permanent dentition. Oper Dent. 2004;
29(5): 481-508.
13
Ἓν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα
Σωκράτης

15. Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό το σύνολο των
κλινικών κι εργαστηριακών σταδίων της τεχνικής, καθώς
υπάρχουν αρκετές αλληλεπιδράσεις μεταξύ αυτών.
Ίσως το πιο σημαντικό στάδιο είναι η ανασύσταση του
κολοβώματος με συγκολλητικό παράγοντα και σύνθετη
ρητίνη πριν την αποτύπωση, που είναι σε αντίθεση με
την τεχνική των χρυσών έμμεσων αποκαταστάσεων,
όπως αυτή περιγράφεται στην κλασσική προσθετική.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΤΕΧΝΙΚΗΣ
2

16. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι έμμεσες αποκαταστάσεις σύνθετης ρητίνης σε οπίσθια δόντια
έχουν υποστεί διάφορες αλλαγές στο πρωτόκολλο εφαρμογή τους
στο πέρασμα του χρόνου, καθώς έχουν υπάρξει σημαντικές εξελίξεις
σε υλικά και τεχνικές.
Σκοπός του συγκεκριμένου κεφαλαίου είναι να κάνει μια συνοπτική
βήμα προς βήμα περιγραφή της τεχνικής, όπως αυτή προτείνεται στο
παρόν.
Η τεχνική της κατασκευής εμμέσων αποκαταστάσεων σύνθετης
ρητίνης συνήθως απαιτεί δύο συνεδρίες.
Στην πρώτη συνεδρία γίνεται αφαίρεση τερηδόνας, προστασία
πολφού, παρασκευή και λείανση των ορίων της κοιλότητας,
αποτύπωση, λήψη διαγναθικών σχέσεων και τοποθέτηση μιας
προσωρινής αποκατάστασης.
Στη συνέχεια κατασκευάζεται η έμμεση αποκατάσταση σύνθετης
ρητίνης στο οδοντοτεχνικό εργαστήριο.
Στη δεύτερη συνεδρία γίνεται έλεγχος εφαρμογής, συγκόλληση,
απόδοση της σύγκλεισης, λείανση και στίλβωση της έμμεσης
αποκατάστασης.
15
Πρέπει να κατανοήσεις το σύνολο της ζωής
κι όχι μόνο ένα μικρό μέρος αυτής
Jiddu Krishnamurti

17. ΠΡΩΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Μετά την λήψη του ιστορικού και αφού συμφωνήσει ο ασθενής με το
προτεινόμενο σχέδιο θεραπείας, γίνεται εφαρμογή τοπικού
αναισθητικού, λαμβάνοντας υπόψη το ιατρικό ιστορικό του ασθενή. Σε
περίπτωση ενδοδοντικά θεραπευμένων δοντιών, αν και δεν υπάρχει
λόγος πολφικής αναισθησίας, συχνά γίνεται χρήση ήπιων τοπικών
αναισθητικών για τους μαλακούς ιστούς.
Στη συνέχεια, στο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί για να επιτευχθεί
το επιθυμητό επίπεδο αναισθησίας, γίνεται επιλογή του χρώματος και
πιθανή λήψη ενδοστοματικών φωτογραφιών για καλύτερη επικοινωνία
με το εργαστήριο.
Καθώς η ύπαρξη μεταλλικών αποκαταστάσεων ή τερηδόνας μπορεί
να έχουν αλλοιώσει το χρώμα του δοντιού, η επιλογή του χρώματος
προτιμάται να γίνεται με βάση τα υγιή παρακείμενα δόντια, πριν την
παρασκευή της κοιλότητας. Σε περίπτωση που δεν υπάρχουν σημεία
αναφοράς σε διπλανά δόντια ή σε ανταγωνιστές, η επιλογή του
χρώματος μπορεί να γίνει μετά την παρασκευή της κοιλότητας, από
τους εναπομείναντες υγιείς οδοντικούς ιστούς του δοντιού. Σε κάθε
περίπτωση η επιλογή του χρώματος πρέπει να γίνεται πριν την
εφαρμογή του ελαστικού απομονωτήρα, καθώς μετά την εφαρμογή
του, τα δόντια αφυδατώνονται και αλλάζει το χρώμα τους.
16
Ένα ταξίδι χιλιάδων μιλίων ξεκινά με ένα και μόνο βήμα
Laozi

18. Η επιλογή του χρώματος γίνεται με τη βοήθεια χρωματικών οδηγών
και μπορεί να καταγραφεί με τη βοήθεια ψηφιακής φωτογραφίας,
ώστε να βοηθήσει τον οδοντοτεχνίτη να αποδώσει με τον καλύτερο
δυνατό τρόπο την αισθητική, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που
αποκαθίστανται προστομιακές επιφάνειες προγομφίων και γομφίων
(παρ.2.1).
Επόμενο βήμα είναι ο έλεγχος της σύγκλεισης με χαρτί άρθρωσης,
καθώς τα όρια της αποκατάστασης είναι τα πιο ευαίσθητα σημεία
αυτής και προτιμάται - όπου είναι εφικτό - να τοποθετούνται εκτός
των σημείων επαφής. Η προεγχειρητική μελέτη της σύγκλεισης
(σημεία επαφών και ένταση αυτών σε μέγιστη συγγόμφωση,
προολίσθηση και πλαγιολισθήσεις) είναι σημαντικό να καταγραφεί και
να μεταφερθεί στον οδοντοτεχνίτη, προκειμένου να αποδοθεί - σε
περίπτωση που δεν είναι επιθυμητό να αλλάξει - στην έμμεση
αποκατάσταση και να ελεγχθεί από τον οδοντίατρο η σωστή απόδοσή
της και μετά την αποπεράτωση της έμμεσης αποκατάστασης
(παρ. 2.2).
17
Η καταγραφή του χρώματος πρέπει να γίνεται στην αρχή
της πρώτης συνεδρίας, πριν αφυδατωθούν τα δόντια.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.1 Επιλογή χρώματος
Αρχική κατάσταση.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.2 Έλεγχος & καταγραφή σύγκλεισης

19. Η παρασκευή της κοιλότητας που ακολουθεί πρέπει να είναι όσο το
δυνατόν πιο συντηρητική. Η αφαίρεση παλαιών αποκαταστάσεων
διευκολύνεται με ειδικές εγγλυφίδες κοπής μετάλλων ή αδρόκοκκα
διαμάντια, ενώ η αφαίρεση της τερηδόνας γίνεται με στρογγύλες
εγγλυφίδες. Η πλήρης αφαίρεση της τερηδόνας μπορεί να
διαπιστωθεί με τη χρήση κατάλληλων διαλυμάτων, τα οποία
υποδεικνύουν την εναπομείνουσα τερηδόνα (παρ.2.3). Αυτό είναι
σημαντικό καθώς οι συγκολλητικοί παράγοντες που θα εφαρμοστούν
στη συνέχεια δεν δρουν ικανοποιητικά σε υπόστρωμα τερηδονισμένης
οδοντίνης.
Η χρήση ελαστικού απομονωτήρα διευκολύνει τον έλεγχο υγρασίας
και συνίσταται όλο και πιο επιτακτικά στις σύγχρονες συγκολλητικές
τεχνικές (παρ.2.4). Στις σπάνιες περιπτώσεις που είναι αδύνατη η
εφαρμογή του ελαστικού απομονωτήρα, πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη
προσοχή στην απομόνωση του χειρουργικού πεδίου με οποιαδήποτε
απαραίτητα μέσα. Ο κλινικός οδοντίατρος πρέπει να έχει πάντα κατά
νου πως πιθανή μόλυνση με σάλιο ή αίμα έχει καταστρεπτικές
συνέπειες στη συγκόλληση στους σκληρούς οδοντικούς ιστούς.
18
Αρχική αφαίρεση τερηδόνας.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.3 Παρασκευή κοιλότητας.
Η ύπαρξη αιμορραγίας στο εγγύς κιβωτίδιο μπορεί να
δημιουργήσει πολλά προβλήματα στη συγκόλληση της
σύνθετης ρητίνης στη συγκεκριμένη περιοχή.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.4 Απομόνωση με ελαστικό απομονωτήρα.

20. Μετά την σωστή απομόνωση της κοιλότητας, ακολουθεί η εφαρμογή
ενός συγκολλητικού παράγοντα, ο οποίος καλύπτει όλη την οδοντίνη
της παρασκευής. Στις μέρες μας υπάρχει μεγάλη ποικιλία
συγκολλητικών παραγόντων διαφόρων γενεών και σταδίων
εφαρμογής. Σε γενικές γραμμές προτιμώνται συγκολλητικοί
παράγοντες οι οποίοι έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους
σε βάθος χρόνου σε εργαστηριακές αλλά κυρίως σε κλινικές μελέτες.
Η πλήρης κάλυψη της οδοντίνης με συγκολλητικό παράγοντα είναι
ένα εξαιρετικά σημαντικό στάδιο για την αποφυγή μετεμφρακτικής
ευαισθησίας.
Επόμενο βήμα είναι η εφαρμογή ενός λεπτού στρώματος σύνθετης
ρητίνης, η οποία τοποθετείται επί του συγκολλητικού παράγοντα που
καλύπτει την οδοντίνη. Τις τελευταίες δεκαετίες, έχει γίνει αρκετή
συζήτηση για την προτεινόμενη χρήση ουδετέρων στρωμάτων κάτω
από άμεσες και έμμεσες αποκαταστάσεις σύνθετης ρητίνης. Η χρήση
υδροξειδίου του ασβεστίου και υαλοϊονομερούς κονίας είναι μία
προτεινόμενη λύση, η οποία αν και έχει εξαιρετικά αποτελέσματα ως
προς τη βιολογική προστασία του πολφού, έχει το μειονέκτημα ότι τα
υλικά αυτά δε συγκολλώνται τέλεια με την υποκείμενη οδοντίνη και
την υπερκείμενη σύνθετη ρητίνη. Η εξέλιξη των υλικών έχει
καθιερώσει την εφαρμογή σύγχρονων και αποτελεσματικών
συγκολλητικών παραγόντων επί της οδοντίνης, χωρίς να είναι
απαραίτητη η ενδιάμεση τοποθέτηση υδροξειδίου του ασβεστίου ή
υαλοϊονομερούς κονίας. Ο συγκολλητικός παράγοντας καλύπτει την
οδοντίνη και αποκλείει τη μικροδιείσδυση, ενώ η υπερκείμενη σύνθετη
ρητίνη εξασφαλίζει την απαιτούμενη προστασία σε θερμικά και
γαλβανικά ερεθίσματα.
Η εφαρμογή της σύνθετης ρητίνης βοηθάει να επιτευχθεί σωστό
γεωμετρικό σχήμα της κοιλότητας, καθώς μπλοκάρονται πιθανές
υποσκαφές της παρασκευής, οι οποίες δεν πρέπει να υπάρχουν,
καθώς θα δημιουργούσαν προβλήματα στη φορά ένθεσης της
έμμεσης αποκατάστασης (παρ.2.5). Υπάρχει επίσης μεγάλη ποικιλία
στις σύνθετες ρητίνες που μπορεί να χρησιμοποιηθούν (υβριδικές,
μικροϋβριδικές, νανοϋβριδικές κ.α.). Αν και δεν υπάρχουν επαρκή
στοιχεία από εργαστηριακές ή κλινικές έρευνες, η χρήση
σκευασμάτων με μειωμένη συστολή πολυμερισμού προτιμάται, ενώ σε
περιπτώσεις που απαιτείται πολύ λεπτό στρώμα υλικού στο εσωτερικό
τμήμα της κοιλότητας, τότε η εφαρμογή συνθέτων ρητινών χαμηλού
ιξώδους (flowable) φαίνεται να είναι κλινικά ευκολότερη.
19
Αφαίρεση τερηδόνας.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.5 Κάλυψη οδοντίνης - Ανασύσταση
κολοβώματος.

21. Ο πολυμερισμός του συγκολλητικού παράγοντα και της σύνθετης
ρητίνης γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή.
Προκειμένου να εξαλειφθεί η επιφανειακή ζώνη αναστολής
πολυμερισμού εξαιτίας του οξυγόνου, γίνεται εφαρμογή air-block gel,
το οποίο είναι μία υδατοδιαλυτή γέλη γλυκερίνης που καλύπτει το
δόντι. Στη συνέχεια ακολουθεί ένα χρόνος επιπλέον
φωτοπολυμερισμού και έκπλυση του gel με σπρέι νερού και αέρα.
Τελευταίο βήμα της παρασκευής της κοιλότητας είναι η λείανση των
ορίων με λεπτόκοκκα διαμάντια. Πριν τη λείανση των ορίων πρέπει να
επαναλαμβάνεται ο έλεγχος της σύγκλεισης, ώστε τα όρια της
αποκατάστασης να τοποθετούνται - όπου είναι εφικτό - εκτός των
σημείων επαφής. Η λείανση των ορίων αδαμαντίνης απομακρύνει το
συγκολλητικό παράγοντα από αυτή, έτσι ώστε η μετέπειτα
συγκόλληση της έμμεσης αποκατάστασης να γίνεται στα όρια επί
καθαρής αδροποιημένης αδαμαντίνης, όπου επιτυγχάνεται άριστη
συγκόλληση.
Σε περίπτωση ύπαρξης όμορων κιβωτιδίων με υποουλική κατάληξη
του ορίου της παρασκευής σε υγιή οδοντίνη, τοποθετείται
συγκολλητικός παράγοντας και σύνθετη ρητίνη στο όμορο κιβωτίδιο,
μετά την εφαρμογή τεχνητού τοιχώματος και σφήνας. Σκοπός είναι,
με την τοποθέτηση σύνθετης ρητίνης στο υποουλικό τμήμα της
παρασκευής, να επαναπροσδιοριστεί το υποουλικό όριο της
παρασκευής ισοουλικά ή ελαφρά υπερουλικά (παρ.2.6). Τα υποουλικά
όρια των αποκαταστάσεων σύνθετης ρητίνης είναι η “αχίλλειος
πτέρνα” αυτών. Με την παραπάνω προτεινόμενη τεχνική,
αποφεύγονται τα περισσότερα προβλήματα που σχετίζονται με την
ύπαρξη υποουλικών ορίων και καθιστώνται πιο εύκολα και ελεγχόμενα
όλα τα μετέπειτα κλινικά στάδια (αποτύπωση, έλεγχος εφαρμογής,
συγκόλληση, λείανση και στίλβωση).
Στα όμορα όρια της παρασκευής όπου έχει επαναπροσδιοριστεί
μυλικά το όριο και υπάρχει σύνθετη ρητίνη, επιλέγεται όριο βάθρου,
καθώς η λοξοτόμηση αφενός δεν προσφέρει πλεονεκτήματα και
αφετέρου η όμορη περιοχή είναι δύσκολα προσπελάσιμη τόσο στην
παρασκευή, όσο και στα μετέπειτα κλινικά στάδια. Εργαλεία
υπερήχων μπορούν να διευκολύνουν τη λείανση ορίων στις όμορες
περιοχές αποφεύγοντας τον τραυματισμό των παρακείμενων δοντιών.
20
Αρχική κατάσταση.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.6 Μυλικός επαναπροσδιορισμός αυχενικού
ορίου.

22. Κατά το στάδιο της λείανσης της παρασκευής, μπορεί να απαιτείται
να τροχιστεί το εσωτερικό της παρασκευής, προκειμένου να αποδοθεί
καλύτερα το γεωμετρικό της σχήμα, να λειανθεί η επιφάνεια ή να
δημιουργηθούν εντυπώματα που διευκολύνουν τη σωστή ένθεση
επενθέτων και υπερενθέτων κατά τη συγκόλληση (παρ.2.7).
Η λείανση της παρασκευής είναι προτιμότερο να γίνεται με τον
ελαστικό απομονωτήρα στη θέση του. Κατά τη λείανση, είναι πιθανό
να απομακρυνθεί η σύνθετη ρητίνη και ο συγκολλητικός παράγοντας
από την οδοντίνη. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να επανατοποθετηθεί
συγκολλητικός παράγοντας και σύνθετη ρητίνη, διαδικασία που είναι
ευκολότερη αν ο ελαστικός απομονωτήρας είναι στη θέση του.
Περιοχές που προτείνονται να λειαίνονται μετά την απομάκρυνση του
ελαστικού απομονωτήρα είναι όμορες περιοχές όπου έχει
τοποθετηθεί σύνθετη ρητίνη υποουλικά, έτσι ώστε να
επαναπροσδιοριστεί το όριο ισοουλικά ή ελαφρά υπερουλικά. Όταν ο
ελαστικός απομονωτήρας είναι στη θέση του, οι μαλακοί ιστοί
πιέζονται και δεν είναι ορατοί. Έτσι, ο τροχισμός των ορίων στην
περιοχή αυτή είναι προτιμότερο να γίνεται μετά την απομάκρυνση του
ελαστικού απομονωτήρα, όταν τα ούλα έχουν πάει στη θέση τους και
είναι ορατά.
Σε περίπτωση επενθέτων και υπερενθέτων αποκαταστάσεων, πρέπει
να αφαιρεθεί τουλάχιστον 1,5 χιλιοστό από τη μασητική επιφάνεια του
δοντιού. Η ύπαρξη αναγκαίου χώρου πρέπει να ελέγχεται τόσο σε
θέση μέγιστης συγγόμφωσης όσο και στις πλαγιές κινήσεις και
επιβεβαιώνεται κλινικά με χρήση εξειδικευμένων μέσων (spacer) με
το ζητούμενο πάχος ή με παχυμέτρηση υλικού καταγραφής -
συνηθέστερα κερί.
Η αποτύπωση γίνεται με τις συνήθεις τεχνικές της κλασσικής ακίνητης
προσθετικής. Τις περισσότερες φορές απαιτείται κάποια τεχνική
απώθησης των ούλων, προκειμένου να είναι προσβάσιμη η προς
αποτύπωση υγιής οδοντική ουσία 0,5-1 χιλ. πέρα του ορίου της
παρασκευής. Καθώς πρόκειται για μία ή περισσότερες μονήρεις
αποκαταστάσεις, ικανοποιητικά αποτελέσματα μπορούν να δώσουν
τόσο οι σιλικόνες όσο και οι πολυαιθέρες με σχεδόν οποιαδήποτε
τεχνική αποτύπωσης. Για το λόγο αυτό, η επιλογή του υλικού
βασίζεται κυρίως στις συνήθειες και προτιμήσεις του επεμβαίνοντα
οδοντιάτρου.
21
1 από 16
Αρχική κατάσταση.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.7 Τελική διαμόρφωση της κοιλότητας.

23. Σε μονήρη δόντια και απλά περιστατικά, προτείνεται η χρήση της
τεχνικής της ταυτόχρονη διπλής μίξης με ταχύπηκτη παχύρρευστη
σιλικόνη (heavy, rigid, extra rigid) σε δισκάριο εμπορίου μερικής
κάλυψης, που καλύπτει μόνο τα οπίσθια δόντια (triple tray posterior ή
quadrant) και ταχύπηκτο λεπτόρρευστο υλικό στο δόντι. Η τεχνική
αυτή παρέχει το πλεονέκτημα ότι σε ένα στάδιο λαμβάνεται το
αποτύπωμα του παρασκευασμένου δοντιού, των ανταγωνιστών και η
διαγναθική σχέση (παρ.2.8).
Η εφαρμογή προσωρινής αποκατάστασης για τις έμμεσες
αποκαταστάσεις σύνθετης ρητίνης είναι μια σχετικά απλή διαδικασία.
Ο ρόλος της αποκατάστασης αυτής περιορίζεται απλά στην αποφυγή
μετακίνησης των παρακείμενων δοντιών και των ανταγωνιστών και
στο «γέμισμα» της κοιλότητας, ώστε αφενός τα όρια να μην ενοχλούν
τη γλώσσα και τις παρειές και αφετέρου κατά τη διάρκεια της
μάσησης να μην κινδυνεύει να μπει κάτι σκληρό μεταξύ των φυμάτων
και προκληθεί πιθανό κάταγμα του δοντιού. Το δόντι, ακόμη και χωρίς
προσωρινή αποκατάσταση, δεν αντιμετωπίζει ευαισθησία, όπως τα
παρασκευασμένα δόντια στην κλασσική ακίνητη προσθετική, γιατί δεν
υπάρχει εκτεθειμένη οδοντίνη, καθώς έχει καλυφθεί με συγκολλητικό
παράγοντα και σύνθετη ρητίνη σε προηγούμενο κλινικό στάδιο.
Η κατασκευή προσωρινών αποκαταστάσεων με αυτοπολυμεριζόμενη
ακρυλική ρητίνη με τις κλασσικές τεχνικές της ακίνητης προσθετικής
δεν θεωρούνται απαραίτητες, καθώς τις περισσότερες φορές
υπάρχουν κάποια τοιχώματα στο κολόβωμα που μπορεί να
συγκρατήσουν την προσωρινή αποκατάσταση. Εκτός από το πολύ
μεγαλύτερο χρόνο που απαιτεί η κατασκευή τους, υπάρχει και το
πρόβλημα της κονίας που χρησιμοποιείται για τη συγκόλλησή τους, η
οποία πρέπει να αφαιρεθεί πλήρως πριν από την τελική συγκόλληση
της έμμεσης αποκατάστασης και γι’ αυτό αποφεύγεται η
συγκεκριμένη τεχνική.
Αντ’ αυτού, προτείνεται η χρήση φωτοπολυμεριζόμενων μαλακών
συνθέτων ρητινών που τοποθετούνται στην κοιλότητα, η οποία έχει
καλυφθεί με κάποια διαχωριστική γέλη γλυκερίνης, ώστε να μην
κολλήσει στην υποκείμενη ρητίνη. Μετά την τοποθέτηση της μαλακής
ρητίνης στην κοιλότητα, ο ασθενής κλείνει σε θέση μέγιστης
συγγόμφωσης και κάνει λειτουργικές κινήσεις, ώστε να αποδοθεί η
σύγκλειση. Στη συνέχεια, αφαιρούνται οι περίσσειες γύρω από τα
22
Τελειωμένη παρασκευή, έτοιμη προς αποτύπωση.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.8 Αποτύπωση - Λήψη διαγνωθικών σχέσεων.

24. εντυπώματα των ανταγωνιστών και τα όρια της αποκατάστασης και
ακολουθεί ο φωτοπολυμερισμός του υλικού, σύμφωνα με τις οδηγίες
του κατασκευαστή (παρ.2.9).
Η εφαρμογή οδοντικού νήματος στις όμορες επιφάνειες του δοντιού
μπορεί να προκαλέσει την απομάκρυνση της προσωρινής
αποκατάστασης και κατά συνέπεια ο ασθενής συμβουλεύεται να
αποφεύγει τη χρήση του νήματος, μέχρι την επόμενη συνεδρία. Για
τον καθαρισμό μεταξύ των δοντιών προτείνεται η χρήση μεσοδόντιων
βουρτσακίων ή οδοντικού νήματος τύπου super floss και αν δεν είναι
εφικτή η εφαρμογή αυτών, συνιστάται η τοπική εφαρμογή
αντιμικροβιακών διαλυμάτων. Επίσης, συμβουλεύεται ο ασθενής να
ενημερώσει τον οδοντίατρο σε περίπτωση που αποκολληθεί η
προσωρινή αποκατάσταση, καθώς θα πρέπει να επανατοποθετηθεί,
διαφορετικά είναι πιθανή η μετακίνηση των δοντιών, γεγονός το οποίο
θα δυσχεραίνει την εφαρμογή και συγκόλληση της τελικής
αποκατάστασης στην επόμενη συνεδρία.
Τέλος, ενημερώνεται ο ασθενής για την επικείμενη διάρκεια της
αναισθησίας καθώς και για τον πιθανό κίνδυνο τραυματισμού - κυρίως
του κάτω χείλους - μέχρι να επανέλθει η αισθητικότητα των μαλακών
μορίων.
Ρητινώδες «μαλακό» φωτοπολυμεριζόμενο προσωρινό
υλικό.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.9 Προσωρινή αποκατάσταση.
23

25. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
Στο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ πρώτης και δεύτερης
συνεδρίας, ο οδοντοτεχνίτης κατασκευάζει την έμμεση
αποκατάσταση σύνθετης ρητίνης σε εκμαγείο εργασίας, που
προκύπτει από το αποτύπωμα που λαμβάνεται από το στόμα του
ασθενή.
Πρώτο βήμα είναι η απολύμανση του αποτυπώματος, ανάλογα με το
αποτυπωτικό υλικό και στη συνέχεια η δημιουργία εκμαγείων εργασίας
με κινητά κολοβώματα και η ανάρτησή τους σε αρθρωτήρα, ανάλογα
με τις ανάγκες του περιστατικού. Είναι σημαντικό να επιβεβαιωθεί η
ορθότητα της ανάρτησης σύμφωνα με τη καταγραφή της σύγκλεισης.
Στη συνέχεια, εφαρμόζεται ένα υλικό δημιουργίας χώρου στο
εσωτερικό της παρασκευής, το οποίο μπλοκάρει πιθανές υποσκαφές
και καταλαμβάνει το χώρο του υλικού συγκόλλησης και σημειώνονται
τα όρια της αποκατάστασης. Η προετοιμασία των κολοβωμάτων
εργασίας ολοκληρώνεται με επάλειψη με κατάλληλο σκληρυντικό
βερνίκι, ώστε να αυξηθεί η επιφανειακή σκληρότητα και να
αποφευχθούν μικροσπασίματα των ορίων των κολοβωμάτων.
Η επιλογή του χρώματος της σύνθετης ρητίνης γίνεται ανάλογα με τις
υποδείξεις του οδοντιάτρου και τις ενδοστοματικές φωτογραφίες,
χρησιμοποιώντας συνήθως διαφορετικά υλικά για την περιοχή της
οδοντίνης και της αδαμαντίνης.
24
Η δύναμη της ομάδας είναι κάθε ξεχωριστό μέλος
Η δύναμη κάθε μέλους είναι η ομάδα
Phil Jackson

26. Καθώς η έμμεση αποκατάσταση κατασκευάζεται εκτός στόματος,
είναι πολύ πιο εύκολη η απόδοση της μασητικής μορφολογίας και των
σημείων επαφής. Επίσης, το υλικό έχει καλύτερες μηχανικές
ιδιότητες, καθώς πολυμερίζεται κάτω από καλύτερες συνθήκες
(μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, δυνατότερο φως, υψηλή
θερμοκρασία, πίεση ή σε περιβάλλον με απουσία οξυγόνου).
Η απόδοση της σύγκλεισης γίνεται εύκολα, καθώς, κατά τη
δημιουργία της έμμεσης αποκατάστασης, οι ανταγωνιστές έρχονται
εύκολα σε επαφή με αυτή. Το ίδιο ισχύει και για τη λείανση και
στίλβωση της αποκατάστασης, καθώς οι έμμεσες αποκαταστάσεις
σύνθετης ρητίνης φτιάχνονται απευθείας και σε επαφή με το εκμαγείο
εργασίας, χωρίς να υπάρχουν πολύπλοκες τεχνικές κατά τη διάρκεια
των οποίων έχουμε σημαντική αλλαγή των διαστάσεων, όπως
συμβαίνει με την όπτηση της πορσελάνης.
Μετά από την αποκόλληση της έμμεσης αποκατάστασης από το
κολόβωμα εργασίας, ακολουθεί καθαρισμός της εσωτερικής
επιφάνειας, έλεγχος της οριακής εφαρμογής, της σύγκλεισης και των
σημείων επαφής. Σε περίπτωση που υπάρχουν προβλήματα, είναι
εφικτή η προσθήκη σύνθετης ρητίνης κι η επιδιόρθωση της έμμεσης
αποκατάστασης. Τελευταίο στάδιο είναι η αμμοβολή της εσωτερικής
επιφάνειας με κόκκους Al2O3 (παρ.2.10).
25
1 από 27
Επιβεβαίωση ορθότητας αποτυπώματος, ιδιάιτερα στην
κρίσιμη αυχενική περιοχή.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.10 Εργαστηριακά στάδια κατασκευής
έμμεσων αποκαταστάσεων σύνθετης ρητίνης.

27. ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Πρώτο βήμα είναι ο έλεγχος της έμμεσης αποκατάστασης σύνθετης
ρητίνης που έχει κατασκευαστεί στο εργαστήριο, ως προς την
μορφολογία, τα σημεία επαφής, την οριακή και παθητική εφαρμογή
στο εκμαγείο εργασίας.
Στη συνέχεια, αφαιρείται η προσωρινή αποκατάσταση με τη βοήθεια
ενός ανιχνευτήρα και γίνεται η δοκιμή της έμμεσης αποκατάστασης
στο στόμα του ασθενή. Σε γενικές γραμμές, όσο καλύτερη είναι η
εφαρμογή στο στόμα, τόσο ευκολότερη θα είναι η αφαίρεση των
περισσειών κατά τη διάρκεια της συγκόλλησης.
Ο απόλυτος έλεγχος της αισθητικής είναι σχετικά δύσκολος σε αυτή
τη φάση, αλλά συνάμα δεν είναι και απολύτως απαραίτητος, καθώς η
αισθητική απόδοση στα οπίσθια δόντια δεν είναι και το κύριο
ζητούμενο. Το πρόβλημα οφείλεται στην ύπαρξη κενού μεταξύ της
έμμεσης αποκατάστασης και του δοντού και η χρήση υδατοδιαλυτής
γέλης γλυκερίνης - όπως γίνεται στις προστομιακές όψεις - δεν
βοηθάει αντίστοιχα. Σε γενικές γραμμές, κατά τον έλεγχο της
εφαρμογής και της χρωματικής απόδοσης, μπορεί να γίνουν μικρές
διορθώσεις από πλευράς του οδοντιάτρου, με τη χρήση ανάλογου
χρώματος υλικού συγκόλλησης. Αν απαιτούνται μεγάλες
26
Είναι λάθος να θεωρείς υποχρεωτικά λάθος αυτό που δεν καταλαβαίνεις
Mahatma Gandhi

28. παρεμβάσεις, τότε η έμμεση αποκατάσταση επιστρέφεται για σχετική
τροποποίηση στο εργαστήριο.
Σε περίπτωση που η έμμεση αποκατάσταση εφαρμόζει τέλεια στο
εκμαγείο εργασίας αλλά όχι στο στόμα, αυτό σημαίνει ότι για κάποιο
λόγο το εκμαγείο εργασίας δεν είναι πιστό αντίγραφο του στόματος,
γεγονός που επιβάλλει την εκ νέου λήψη αποτυπώματος (παρ.2.11).
Σημαντικό είναι να τονιστεί ότι σε αυτό το στάδιο δεν
ελέγχεται η σύγκλειση της αποκατάστασης. Η έμμεση
αποκατάσταση είναι πολύ εύθραυστη πριν συγκολληθεί στο δόντι και
υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να σπάσει κατά τη δοκιμή της
σύγκλεισης. Αφού έχει γίνει η καταγραφή της σύγκλεισης με χαρτιά
άρθρωσης στην πρώτη συνεδρία, απλά επανελέγχεται η ένταση των
μασητικών επαφών στα παρακείμενα δόντια, η οποία πρέπει να είναι η
ίδια και μετά τη συγκόλληση της έμμεσης αποκατάστασης (παρ.2.12).
27
1 από 17
Κόπωση της προσωρινής αποκατάστασης.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.11 Δοκιμή της έμμεσης αποκατάστασης
σύνθετης ρητίνης.
Έλεγχος με shimstock της έντασης της μασητικής επαφής
άπω του δοντιού με την επικείμενη έμμεση αποκατάσταση.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.12 Έλεγχος σύγκλεισης πριν τη συγκόλληση
της έμμεσης αποκατάστασης σύνθετης ρητίνης.

29. Επόμενο βήμα, είναι η εφαρμογή τοπικής αναισθησίας.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν θεωρείται απαραίτητη από
τον ασθενή, καθώς η οδοντίνη είναι καλυμμένη με συγκολλητικό
παράγοντα και σύνθετη ρητίνη και ο ασθενής δεν αισθάνεται
ενόχληση με την εφαρμογή αέρα ή νερού πάνω στο δόντι. Παρόλα
αυτά, καθώς θα γίνει εφαρμογή ελαστικού απομονωτήρα, γίνεται
δοκιμή της αρπάγης και αν υπάρχει μη ανεκτή ενόχληση, εφαρμόζεται
ελαφρά τοπική αναισθησία για την αναισθητοποίηση των μαλακών
ιστών.
Η εφαρμογή ελαστικού απομονωτήρα θεωρείται επίσης απαραίτητη
κατά τη διάρκεια της συγκόλλησης της έμμεσης αποκατάστασης,
ιδιαίτερα εάν ο οδοντίατρος δουλεύει μόνος, χωρίς βοηθό και είναι
αναγκασμένος κατά τη διάρκεια της συγκόλλησης να αφήνει από την
άμεση προσοχή του το δόντι για σημαντικά χρονικά διαστήματα,
καθώς θα προετοιμάζει την έμμεση αποκατάσταση για τη
συγκόλληση. Στο χρονικό αυτό διάστημα, όταν ο έλεγχος του
χειρουργικού πεδίου γίνεται μόνο με τολύπια βάμβακος, υπάρχει
μεγάλη πιθανότητα να μολυνθεί το δόντι με σάλιο ή να ακουμπήσει σε
αυτό η γλώσσα ή η παρειά του ασθενή (παρ.2.13).
Κατά τη διάρκεια της συγκόλλησης πρέπει να γίνει η ανάλογη
προετοιμασία των προς συγκόλληση επιφανειών πριν την εφαρμογή
του ρητινώδους υλικού συγκόλλησης. Η συγκόλληση με ρητινώδη
υλικά είναι μια ουσιαστικά απλή διαδικασία, αν γίνουν κατανοητά τα
βασικά στάδια που εμπλέκονται σε αυτή. Έτσι, ανεξάρτητα σε ποιο
υπόστρωμα γίνεται συγκόλληση, υπάρχουν τρία βασικά στάδια. Πρώτο
είναι το στάδιο της τροποποίησης του υποστρώματος, που ουσιαστικά
καθαρίζεται το υπόστρωμα και γίνεται πιο αδρή η επιφάνειά του.
Δεύτερο είναι το στάδιο της ενεργοποίησης, που τοποθετείται στο
υπόστρωμα ένα διάλυμα που κάνει την επιφάνεια πιο δεκτική στη
ρητινώδη ουσία που θα ακολουθήσει στο επόμενο στάδιο. Τρίτο είναι
το στάδιο της εφαρμογής της συγκολλητικής ρητίνης, η οποία θα
έρθει να καλύψει όλη την επιφάνεια. Αν και τα πράγματα είναι σχετικά
απλά στη θεωρία, αυτό που συχνά μπερδεύει τον οδοντίατρο είναι το
είδος των διαφορετικών διαλυμάτων και η διαδοχική σειρά εφαρμογής
τους, ανάλογα με τα διαφορετικά υποστρώματα.
28
Έλεγχος οριακής προσαρμογής στο εκμαγείο εργασίας.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.13 Προετοιμασία για συγκόλληση της
έμμεσης αποκατάστασης σύνθετης ρητίνης.

30. Στην περίπτωση της συγκόλλησης έμμεσων αποκαταστάσεων
σύνθετης ρητίνης τα πράγματα είναι σχετικά απλά, καθώς υπάρχουν
μόνο δύο είδη επιφανειών. Στη μεριά της έμμεσης αποκατάστασης
υπάρχει σύνθετη ρητίνη και στη μεριά του δοντιού υπάρχει
αδαμαντίνη και σύνθετη ρητίνη, αφού στην πρώτη συνεδρία είχε
καλυφθεί η οδοντίνη από σύνθετη ρητίνη.
Όσον αφορά τη σύνθετη ρητίνη (της έμμεσης αποκατάστασης και
του κολοβώματος), τα τρία στάδια της συγκόλλησης γίνονται με:
• τροποποίηση με αεροαποτριβή
• ενεργοποίηση με σιλάνιο
• εφαρμογή συγκολλητικής υγρής ρητίνης
Όσον αφορά την αδαμαντίνη του κολοβώματος, τα τρία στάδια της
συγκόλλησης γίνονται με:
• τροποποίηση με ορθοφωσφορικό οξύ
• ενεργοποίηση με primer (προαιρετικά)
• εφαρμογή συγκολλητικής υγρής ρητίνης
Η συγκολλητική υγρή ρητίνη είναι απλή υδρόφοβη υγρή ρητίνη και όχι
υδρόφιλη συγκολλητική ρητίνη, όπως αυτή των συγκολλητικών
παραγόντων οδοντίνης. Οι συγκολλητικοί παράγοντες οδοντίνης είναι
ιδανικοί για συγκόλληση στην οδοντίνη, αλλά τα υδρόφιλα στοιχεία
τους αφενός δεν είναι απαραίτητα στη συγκόλληση σε σύνθετη ρητίνη
κι αδαμαντίνη, και αφετέρου σε βάθος χρόνο είναι περισσότερο
επιρρεπή σε υδρόλυση και είναι προτιμότερο να αποφεύγονται στη
συγκόλληση έμμεσων αποκαταστάσεων σύνθετης ρητίνης με την
προτεινόμενη τεχνική.
Πριν αρχίσει η διαδικασία της συγκόλλησης, είναι απαραίτητο να
προστατεύσουμε τα παρακείμενα δόντια με μεταλλικά ελάσματα ή με
τεχνητά τοιχώματα κελλουλοΐτη, που σταθεροποιούνται στη θέση
τους με τη βοήθεια σφηνών, ή με ταινίες teflon. Σε καμία περίπτωση
δεν πρέπει οι παρακείμενες οδοντικές επιφάνειες να γίνουν δεκτικές
στη συγκόλληση, καθώς σε περίπτωση που οι περίσσειες του υλικού
συγκόλλησης κολλήσουν στα παρακείμενα δόντια, τότε είναι
εξαιρετικά δύσκολη η απομάκρυνσή τους.
Κατά τη διαδικασία της συγκόλλησης, η αρχή γίνεται από την
επιφάνεια σύνθετης ρητίνης της έμμεσης αποκατάστασης που
«αδροποιείται» με αεροαποτριβή με κόκκους Al2O3 μεγέθους
25-50 μm υπό πίεση 2-3 bar και καθαρίζεται με οινόπνευμα σε λουτρό
υπερήχων. Στη συνέχεια, εφαρμόζεται σιλάνιο για ένα λεπτό, το οποίο
στεγνώνεται με ρεύμα αέρος. Η θέρμανση του σιλανίου, σε ειδικό
φούρνο ή με ζεστό ρεύμα αέρα, προτείνεται για βελτίωση της
συγκόλλησης. Τελευταίο βήμα είναι η εφαρμογή της συγκολλητικής
υγρής ρητίνης σε λεπτό στρώμα και η προστασία της έμμεσης
αποκατάστασης από το φως, ώστε να μη φωτοπολυμεριστεί αυτή στο
διάστημα που ακολουθεί, κατά τη διάρκεια του οποίου θα γίνει η
κατάλληλη προετοιμασία του δοντιού.
Η σύνθετη ρητίνη που καλύπτει την οδοντίνη «αδροποιείται» και αυτή
με αεροαποτριβή με κόκκους Al2O3 μεγέθους 25-50 μm υπό πίεση
2-3 bar και καθαρίζεται με έντονο σπρέι νερού και αέρα. Σημαντική
θεωρείται η προστασία των ματιών του ασθενή με γυαλιά κατά τη
διάρκεια της ενδοστοματικής εφαρμογής της αεροαποτριβής. Στη
συνέχεια, γίνεται αδροποίηση της αδαμαντίνης με διάλυμα
ορθοφωσφορικού οξέος 30-40% για 30 δευτερόλεπτα, έκπλυση με
νερό για 15 δευτερόλεπτα και εντατικό στέγνωμα. Επόμενο βήμα
είναι η εφαρμογή σιλανίου για ένα λεπτό στη επιφάνεια της σύνθετης
29

31. ρητίνης και το στέγνωμα της επιφάνειας. Στο ίδιο διάστημα, μπορεί να
εφαρμοστεί ένα primer στην αδροποιημένη αδαμαντίνη, αν και αυτό
το στάδιο δεν θεωρείται απαραίτητο, καθώς η αδροποιημένη
αδαμαντίνη έχει πολύ υψηλή επιφανειακή τάση και θα “ρουφήξει σαν
σφουγγάρι” τη συγκολλητική υγρή ρητίνη που θα ακολουθήσει στη
συνέχεια. Μετά από στέγνωμα της επιφάνειας, εφαρμόζεται η
συγκολλητική υγρή ρητίνη σε όλη την επιφάνεια του δοντιού (σύνθετη
ρητίνη και αδαμαντίνη) για ένα λεπτό, λεπτύνεται με ελαφρό ρεύμα
αέρος και δεν πολυμερίζεται (παρ.2.14).
Επόμενο βήμα είναι η τοποθέτηση φωτοπολυμεριζόμενης σύνθετης
ρητίνης, που θα χρησιμοποιηθεί σαν υλικό συγκόλλησης της έμμεσης
αποκατάστασης, στην εσωτερική επιφάνεια αυτής ή στα εσωτερικά
τοιχώματα της. Αν και στο άκουσμα ακούγεται κάπως παράξενο, οι
“κανονικές” σύνθετες ρητίνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν με
εξαιρετικά αποτελέσματα για τη συγκόλληση ημιδιαφανών έμμεσων
αποκαταστάσεων σύνθετης ρητίνης. Προτιμώνται οι συσκευασίες
σύνθετης ρητίνης σε μονές δόσεις (compules) καθώς είναι
ευκολότερη η τοποθέτηση του υλικού χωρίς τον εγκλωβισμό
φυσαλίδων. Προκειμένου να μειωθεί ακόμη περισσότερο το ιξώδες,
προτείνεται η προθέρμανση της σύνθετης ρητίνης σε ειδικές
συσκευές. Η θέρμανση της ρητίνης συνεισφέρει επίσης στον
καλύτερο μετέπειτα πολυμερισμό της, καθώς τα μόρια έχουν
μεγαλύτερη ενέργεια και μετά τον φωτοπολυμερισμό υπάρχουν
λιγότεροι υπολειπόμενοι διπλοί δεσμοί άνθρακα.
Το υλικό συγκόλλησης μπορεί να τοποθετηθεί τόσο στην κοιλότητα,
όσο στην έμμεση αποκατάσταση. Η επιλογή εξαρτάται από τις
προτιμήσεις του επεμβαίνοντα οδοντιάτρου και βασίζεται ίσως
περισσότερο στη συνήθεια, χωρίς να υπάρχουν σαφείς κανόνες.
Η τοποθέτηση στην κοιλότητα συνίσταται στις περιπτώσεις που η
θερμή ρητίνη συγκόλλησης δεν παραμένει ρευστή για μεγάλο χρονικό
διάστημα, οπότε προτιμάται να τοποθετείται στην κοιλότητα και
γρήγορα να ακολουθεί η έδραση της έμμεσης αποκατάστασης.
Η τοποθέτηση στην εσωτερική επιφάνεια της έμμεσης
αποκατάστασης συνίσταται όταν το ζητούμενο είναι να τοποθετηθεί
μικρή ποσότητα του υλικού συγκόλλησης στην εσωτερική επιφάνεια
της έμμεσης αποκατάστασης, στοιχείο όμως που προϋποθέτει η
θερμή ρητίνη να διατηρεί τη ρευστότητά της για σχετικά μεγάλο
χρονικό διάστημα, καθώς το “στρώσιμο” του υλικού είναι σχετικά
χρονοβόρα διαδικασία.
30
1 από 11
Η οδοντική παρασκευή μετά την αφαίρεση της
προσωρινής αποκατάστασης.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.14 Τροποποίηση - Ενεργοποίηση - Εφαρμογή
Συγκολλητικής Ρητίνης.

32. Η έμμεση αποκατάσταση τοποθετείται προσεκτικά στην κοιλότητα
που έχει πληρωθεί με σύνθετη ρητίνη και πιέζεται στη θέση της με
ένα ευμέγεθες εργαλείο, κατά προτίμηση με κάλυψη από σιλικόνη ή
teflon και συνιστάται η αποφυγή χρήσης μεταλλικών εργαλείων (π.χ.
αμαλγαματοφόρου ή βαμβακολαβίδας) προκειμένου να αποφευχθεί
πιθανό κάταγμα της προς συγκόλληση αποκατάστασης. Σε αυτό το
στάδιο, αφαιρούνται οι σφήνες και τα τεχνητά τοιχώματα που
προστατεύουν τα παρακείμενα δόντια. Η έμμεση αποκατάσταση
«κάθεται» στη θέση της με ελαφρές διαδοχικές πιέσεις, στο
ενδιάμεσο των οποίων αφαιρούνται οι περίσσειες της σύνθετης
ρητίνης από τα όρια των αποκαταστάσεων. Είναι επίσης δυνατή η
χρήση ενός εργαλείου υπερήχων με πλαστικό άκρο χωρίς νερό, το
οποίο μπορεί να βοηθήσει στο τελικό «κάθισμα» της έμμεσης
αποκατάστασης. Τέλος, η έμμεση αποκατάσταση σταθεροποιείται
στη θέση της με εργαλεία χειρός και αφαιρούνται προσεκτικά οι
περίσσειες σύνθετης ρητίνης από τις όμορες περιοχές με τη βοήθεια
μεσοδοντίου νήματος, ταινίας ή superfloss. Για ευκολότερη αφαίρεση
των περισσειών από τις δυσπρόσιτες όμορες περιοχές, είναι δυνατό
το “πάγωμα” της συγκολλητικής ρητίνης στη μασητική περιοχή με
σύντομο πολυμερισμό 3 δευτερολέπτων, ώστε στη συνέχεια να
αφαιρούνται οι περίσσειες, χωρίς να είναι ανάγκη να συγκρατείται η
έμμεση αποκατάσταση στη θέση της με εργαλεία χειρός (παρ.2.15).
Ένα βασικό πλεονέκτημα της χρήσης φωτοπολυμεριζόμενης
σύνθετης ρητίνης για τη συγκόλληση της έμμεσης αποκατάστασης
είναι ότι υπάρχει άπλετος χρόνος για τη τοποθέτηση της
αποκατάστασης και την αφαίρεση των περισσειών, καθώς ο
πολυμερισμός της ρητίνης δεν θα αρχίσει πριν από την έναρξη του
φωτοπολυμερισμού.
Ο φωτοπολυμερισμός της αποκατάστασης πρέπει να γίνει με ισχυρή
λυχνία πολυμερισμού, τουλάχιστον για ένα λεπτό από κάθε επιφάνεια
του δοντιού που είναι προσπελάσιμη στο φως, δηλαδή μασητικά,
γλωσσικά και παρειακά (και από τις όμορες επιφάνειες εάν λείπει το
παρακείμενο δόντι). Επίσης, γίνεται τελικός πολυμερισμός με την
εφαρμογή υδατοδιαλυτής γέλης γλυκερίνης και φωτοπολυμερισμός
διαμέσω αυτής, προκειμένου να μην υπάρχει στρώμα αναστολής
πολυμερισμού εξαιτίας του οξυγόνου. Είναι πολύ σημαντικό να
τονιστεί πως όταν χρησιμοποιούνται για τη συγκόλληση αμιγώς
φωτοπολυμεριζόμενα υλικά, είναι εξαιρετικά σημαντικός ο σωστός
πολυμερισμός τους για την καλή πρόγνωση των αποκαταστάσεων.
31
Τοποθέτηση λεπτού στρώματος σύνθετης ρητίνης στο
εσωτερικό της έμμεσης αποκατάστασης σύνθετης ρητίνης.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.15 Συγκόλληση έμμεσης αποκατάστασης.

33. Μετά τον φωτοπολυμερισμό ακολουθεί αφαίρεση των περισσειών
από τα όρια της αποκατάστασης με λεπτόκοκκα διαμάντια, λάστιχα
σιλικόνης και δίσκους υαλοχάρτου. Σημαντικό είναι να έχουν
αφαιρεθεί όσο το δυνατόν περισσότερες περίσσειες πριν από το
φωτοπολυμερισμό της σύνθετης ρητίνης, γιατί μετά είναι πολύ πιο
δύσκολο, ιδιαίτερα από τις όμορες περιοχές. Στη συνέχεια, αφαιρείται
ο ελαστικός απομονωτήρας και γίνεται έλεγχος σύγκλεισης, λείανση
και στίλβωση των αποκαταστάσεων (παρ.2.16).
Η έμμεση αποκατάσταση μετά την αφαίρεση του
ελαστικού απομονωτήρα.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2.16 Τελείωση, λείανση και στίλβωση.
32

34. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Dietschi D, Spreafico R. "Adhesive metal-free restorations. Current
concepts for the esthetic treatment of posterior teeth." Quintessence
Publishing Co, Inc. 1997; 138-212.
Rocca GT, Krejci I. Bonded indirect restorations for posterior teeth:
from cavity preparation to provisionalization. Quintessence Int. 2007;
38(5): 371-9.
Rocca GT, Krejci I. Bonded indirect restorations for posterior teeth:
the luting appointment. Quintessence Int. 2007; 38(7): 543-53.
Terry DA, Leinfelder KF, Maragos C. Developing form, function, and
natural aesthetics with laboratory-processed composite resin--Part I.
Pract Proced Aesthet Dent. 2005; 17(5): 313-20.
Terry DA, Leinfelder KF, Maragos C. Developing form, function, and
natural aesthetics with laboratory-processed composite
resin--Part II. Pract Proced Aesthet Dent. 2005; 17(7): 449-56.
33
Ἓν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα
Σωκράτης

35. Η συγκόλληση στους σκληρούς οδοντικούς ιστούς έχει
αλλάξει - ίσως περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο - τη
σύγχρονη οδοντιατρική. Για το λόγο αυτό, είναι
εξαιρετικά σημαντικό ο σύγχρονος οδοντίατρος να
κατανοήσει τις βασικές αρχές συγκόλλησης και τα
κλινικά πρωτόκολλα που εφαρμόζει σε κάθε κλινικό
στάδιο κατασκευής των έμμεσων αποκαταστάσεων
σύνθετης ρητίνης.
ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗ
3

36. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ορθή χρήση της γλώσσας σε θέματα ορολογίας είναι συχνά ένα
αρκετά πολύπλοκο πρόβλημα. Ο όρος συγκόλληση - εκτός
οδοντιατρικής - αναφέρεται σε κολλήσεις, συνήθως μεταξύ
μετάλλων, και παραπέμπει περισσότερο στους αγγλικούς όρους
welding και soldering κι όχι στους οδοντιατρικούς όρους bond και
adhesion, οι οποίοι μεταφράζονται καλύτερα με τους ελληνικούς
όρους συνοχή και συνάφεια, αντίστοιχα.
Στη φυσική, ο όρος συνοχή αναφέρεται, σε ελκτικές δυνάμεις που
αναπτύσσονται μεταξύ των μορίων ίδιας ουσίας (bond) ενώ η
συνάφεια σε διαμοριακές ελκτικές δυνάμεις που αναπτύσσονται
μεταξύ προσκείμενων μορίων διαφορετικών ουσιών (adhesion).
Στη χημεία, τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο πολύπλοκα καθώς
τίθενται ζητήματα αναζήτησης του είδους των δεσμών μεταξύ των
ουσιών (ομοιοπολικοί και ετεροπολικοί χημικοί δεσμοί, ενδομοριακοί
και διαμοριακοί δεσμοί, δυνάμεις Van der Waals, δεσμοί υδρογόνου
κ.α.).
Στην οδοντιατρική υπάρχει περισσότερο μηχανική συγκράτηση και το
ζητούμενο είναι οι συγκολλημένες ουσίες να παραμείνουν σε επαφή
μεταξύ τους σε βάθος χρόνου, χωρίς τη δημιουργία μικροσκοπικών
κενών, όπου θα εισχωρήσουν με την πάροδο του χρόνου χρωστικές
(αποχρωματισμός ορίων) και μικρόβια (μικροδιείσδυση και
δευτερογενής τερηδόνα).
35
Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος
Κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον 1.1